Βιώσιμες Κοινωνίες
Αν αρκετοί από εμάς και αρκετοί από τους πλησίον μας προσπαθούμε να καθοδηγούμε τη ζωή μας από την «αλήθεια του Θεού», οι ηθικές αρετές που χρειάζονται σε κάθε κοινωνία θα αφθονούν.
Τι όμορφη χορωδία που τραγούδησε για τον υπέροχο Σωτήρα.
Το 2015 τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν αυτό που λεγόταν «Η ημερησία διάταξη του 2030 για βιώσιμη ανάπτυξη». Περιγραφόταν ως «κοινοποιημένο σχέδιο για ειρήνη και ευημερία για τους ανθρώπους και τον πλανήτη, τώρα και στο μέλλον». Η Ημερησία διάταξη για βιώσιμη ανάπτυξη περιλαμβάνει 17 στόχους προς επίτευξη μέχρι το τέλος του 2030, όπως εξάλειψη της φτώχιας, μηδενική πείνα, ποιοτική μόρφωση, ισότητα των φύλων, καθαρό νερό και υγιεινή και αξιοπρεπή εργασία1.
Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης είναι ενδιαφέρουσα και σημαντική. Ακόμη πιο επείγουσα, ωστόσο, είναι η ευρύτερη ερώτηση των βιώσιμων κοινωνιών. Ποια είναι τα θεμελιώδη που στηρίζουν μία ακμάζουσα κοινωνία, μία κοινωνία που προάγει την ευδαιμονία, την πρόοδο, την ειρήνη και την ευημερία ανάμεσα στα μέλη της; Έχουμε καταγραφή στις γραφές τουλάχιστον δύο τέτοιων ευημερουσών κοινωνιών. Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτές;
Στα αρχαία χρόνια, ο μέγας πατριάρχης και προφήτης Ενώχ κήρυττε χρηστότητα και «έχτισε μια πόλη που ονομάστηκε η Πόλη τής Αγιότητας, δηλαδή η Σιών»2. Αναφέρεται ότι «ο Κύριος ονόμασε τον λαό του Σιών επειδή είχαν όλοι μια καρδιά και ένα νου, και ζούσαν με χρηστότητα. Και δεν υπήρχαν φτωχοί ανάμεσά τους»3.
«Και ο Κύριος ευλόγησε τη χώρα, και αυτοί ήταν ευλογημένοι επάνω στα βουνά, και επάνω στους υψηλούς τόπους, και προόδευσαν»4.
Λαοί του πρώτου και δεύτερου αιώνα στο δυτικό ημισφαίριο γνωστοί ως Νεφίτες και Λαμανίτες παρέχουν ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα μίας ευημερούσης κοινωνίας. Μετά την αξιοσημείωτη διακονία του ανεστημένου Σωτήρος ανάμεσά τους, «βάδιζαν σύμφωνα κατά τις εντολές που είχαν λάβει από τον Κύριό τους και Θεό τους, συνεχίζοντας σε νηστεία και προσευχή, και στο να συγκεντρώνονται συχνά τόσο για να προσεύχονται όσο και για να ακούν τον λόγο του Κυρίου…
»Και δεν υπήρχαν ζηλοφθονίες, ούτε διαμάχες, ούτε ταραχές, ούτε πορνείες, ούτε ψευδολογίες, ούτε δολοφονίες, ούτε κανένα είδος ασέλγειας. Και ασφαλώς δεν μπορούσε να υπάρξει ευτυχέστερος λαός ανάμεσα σε όλους τους λαούς που είχαν δημιουργηθεί από το χέρι του Θεού»5.
Οι κοινωνίες σε αυτά τα δύο παραδείγματα στηρίζονταν από τις ευλογίες των ουρανών που προέρχονταν από την παραδειγματική τους αφοσίωση στις δύο μεγάλες εντολές: «Θα αγαπάς τον Κύριο τον Θεό σου από όλη την καρδιά σου, και από όλη την ψυχή σου, και από όλη τη διάνοιά σου» και «Θα αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου»6. Ήταν υπάκουοι στον Θεό στην προσωπική τους ζωή και φρόντιζαν τη σωματική και πνευματική ευημερία αλλήλων. Κατά τα λόγια από το Διδαχή και Διαθήκες, ήταν κοινωνίες με «κάθε άνθρωπο να επιδιώκει το συμφέρον τού πλησίον του, και να κάνει τα πάντα αποβλέποντας μόνο προς τη δόξα τού Θεού»7.
Δυστυχώς, όπως παρατήρησε ο Πρεσβύτερος Κουέντιν Κουκ σήμερα το πρωί, η ιδανική κοινωνία που περιγράφεται στο Νεφί Δ΄ του Βιβλίου του Μόρμον δεν άντεξε πέραν του δευτέρου αιώνα της. Δεν υπάρχει εγγύηση για τη βιωσιμότητα και μία ευημερούσα κοινωνία μπορεί να αποτύχει με τον καιρό, αν εγκαταλείψει τις βασικές αρετές που υποστηρίζουν την ειρήνη και την ευημερία της. Στην περίπτωση αυτή, ενδίδοντας στους πειρασμούς του διαβόλου, οι άνθρωποι «άρχισαν να χωρίζονται σε τάξεις. Και άρχισαν να κτίζουν εκκλησίες για τον εαυτό τους προς κέρδος τους, και άρχισαν να απαρνούνται την αληθινή εκκλησία τού Χριστού»8.
«Και συνέβη ώστε όταν πέρασαν τριακόσια έτη, τόσο ο λαός του Νεφί όσο και οι Λαμανίτες είχαν γίνει υπερβολικά κακοί, ο ένας όμοιος με τον άλλον»9.
Μέχρι το τέλος ενός άλλου αιώνα, εκατομμύρια είχαν πεθάνει σε εμφύλιο πόλεμο και το κάποτε αρμονικό έθνος τους είχε μειωθεί και είχε γίνει μαχόμενες φυλές.
Συλλογιζόμενος αυτό και άλλα παραδείγματα αλλοτινών ευημερουσών κοινωνιών που αργότερα κατέρρευσαν, νομίζω ότι είναι ασφαλές να πούμε ότι όταν οι άνθρωποι απομακρύνονται από την αίσθηση υπευθυνότητας στον Θεό και αρχίζουν να βασίζονται αντ’ αυτού στον «βραχίονα τής σάρκας» ελλοχεύει η καταστροφή. Το να βασίζεται στον βραχίονα της σάρκας είναι να αγνοήσει κάποιος τον θείο Δημιουργό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και να δίνει προτεραιότητα στα πλούτη, στη δύναμη και στον έπαινο του κόσμου (ενώ συχνά χλευάζει και καταδιώκει όσους ακολουθούν διαφορετικά πρότυπα). Εντωμεταξύ, άτομα σε βιώσιμες κοινωνίες επιζητούν, όπως είπε ο βασιλιάς Βενιαμίν, να «προοδεύ[ουν] στη γνώση της δόξας εκείνου που [τους] έπλασε, δηλαδή στη γνώση αυτού που είναι δίκαιο και αληθινό»10.
Οι θεσμοί της οικογένειας και της θρησκείας είναι καίριας σημασίας για την παροχή τόσο σε άτομα, όσο και σε κοινωνίες των αρετών που στηρίζουν μία ακατάλυτη κοινωνία. Αυτές οι αρετές, ριζωμένες σε γραφές, περιλαμβάνουν ακεραιότητα, ευθύνη και υπευθυνότητα, συμπόνια, γάμο και πίστη στον γάμο, σεβασμό για άλλους και για την περιουσία των άλλων, υπηρέτηση και την αναγκαιότητα και αξιοπρέπεια της εργασίας, ανάμεσα σε άλλα.
Ο σύμβουλος-εκδότης Τζέραρντ Μπέικερ έγραψε μία στήλη νωρίτερα φέτος στην Wall Street Journal τιμώντας τον πατέρα του, Φρέντερικ Μπέικερ, με αφορμή τα 100ά γενέθλια του πατέρα του. Ο Μπέικερ εικοτολόγησε τους λόγους για τη μακροζωία του πατέρα του, αλλά μετά προσέθεσε τις εξής σκέψεις:
«Ενώ όλοι ενδεχομένως να θέλουμε να μάθουμε το μυστικό της μακράς ζωής, συχνά νιώθω ότι θα ήταν καλύτερα να αφιερώναμε περισσότερο χρόνο στο να βρούμε τι κάνει μια ζωή καλή, οποιοδήποτε διάστημα μας έχει διατεθεί. Εν προκειμένω, είμαι πεπεισμένος ότι γνωρίζω το μυστικό του πατέρα μου.
»Είναι από μία εποχή κατά την οποία η ζωή οριζόταν πρωταρχικώς από το καθήκον, όχι από το δικαίωμα, όχι από τα προσωπικά προνόμια. Η πρωταρχική, κινητήριος αρχή σε όλο τον αιώνα του ήταν η αίσθηση της υποχρέωσης – προς την οικογένεια, τον Θεό, τη χώρα.
»Σε μία εποχή κυριαρχούμενη από τα συντρίμμια των διαλελυμένων οικογενειών, ο πατέρας μου ήταν αφοσιωμένος σύζυγος στη σύζυγό του 46 χρόνια και πατέρας με την αίσθηση του καθήκοντος προς τα έξι παιδιά του. Ποτέ δεν ήταν πιο παρών και ουσιαστικός παρά όταν οι γονείς μου υπέφεραν την αδιανόητη τραγωδία της απώλειας ενός παιδιού…
»Και σε μία εποχή κατά την οποία η θρησκεία ολοένα και περισσότερο αποτελεί παράδοξο, ο πατέρας μου έχει ζήσει ως αληθινός, πιστός καθολικός, με ακλόνητη πίστη στις υποσχέσεις του Χριστού. Όντως, σκέπτομαι ενίοτε ότι έχει ζήσει τόσο πολύ επειδή έχει προετοιμασθεί καλύτερα από οιονδήποτε που έχω γνωρίσει για να πεθάνει.
»Είμαι τυχερός – ευλογημένος με καλή μόρφωση, τη δική μου υπέροχη οικογένεια, κάποια εγκόσμια επιτυχία που δεν άξιζα. Όμως όσο υπερήφανος και ευγνώμων νιώθω, επισκιάζεται από την υπερηφάνεια και την ευγνωμοσύνη που έχω για τον άνδρα που, χωρίς υπερβολικό συναίσθημα, χωρίς την αναμονή για ανταμοιβή ή ακόμη και αναγνώριση, έχει ζήσει –για έναν αιώνα τώρα– με τα απλά καθήκοντα, υποχρεώσεις και, τελικώς, τις χαρές μίας ενάρετης ζωής»11.
Η εκλαμβανόμενη σημασία της θρησκείας και της θρησκευτικής πίστης έχει φθίνει σε πολλά έθνη τα τελευταία χρόνια. Ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων θεωρεί ότι η πίστη και η υποταγή στον Θεό δεν χρειάζονται για ηθική ακεραιότητα ούτε στα άτομα ούτε στις κοινωνίες του σημερινού κόσμου12. Νομίζω ότι θα συμφωνούσαμε όλοι πως όσοι διατείνονται ότι δεν έχουν θρησκευτική πίστη μπορούν να είναι, και συχνά είναι, καλοί, ηθικοί άνθρωποι. Ωστόσο δεν θα συμφωνούσαμε ότι αυτό συμβαίνει χωρίς θεία επιρροή. Αναφέρομαι στο Φως του Χριστού. Ο Σωτήρας δήλωσε: «Εγώ είμαι το φως το αληθινόν που φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο»13. Είτε το γνωρίζει είτε όχι, κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί κάθε πίστης, τόπου και χρόνου είναι πλήρης Φωτός του Χριστού και ως εκ τούτου κατέχει την αίσθηση του σωστού και του λάθους που συχνά αποκαλούμε συνείδηση14.
Παρά ταύτα, όταν η εκκοσμίκευση διαχωρίζει την προσωπική και πολιτική αρετή από την αίσθηση υπευθυνότητας προς τον Θεό, αποκόπτει το φυτό από τις ρίζες του. Η εξάρτηση στην κουλτούρα και την παράδοση μόνον δεν θα είναι επαρκής για να διατηρήσει την αρετή στην κοινωνία. Όταν κάποιος δεν έχει ανώτερο θεό από τον ίδιο του τον εαυτό και δεν επιζητεί το ευρύτερο καλό από το να ικανοποιεί ιδίες ορέξεις και προτιμήσεις, τα αποτελέσματα θα είναι έκδηλα εν ευθέτω χρόνω.
Παραδείγματος χάριν, μία κοινωνία στην οποία η ατομική συναίνεση είναι ο μόνος περιορισμός στη σεξουαλική δραστηριότητα, είναι μία κοινωνία σε παρακμή. Η μοιχεία, η ακολασία, οι γεννήσεις εκτός γάμου15 και η κατ’ επιλογή άμβλωση δεν είναι παρά μόνον ορισμένοι εκ των καρπών που γεννώνται από τη συνεχιζόμενη σεξουαλική επανάσταση. Οι συνέπειες που ακολουθούν και οι οποίες εργάζονται εναντίον της βιωσιμότητας μίας υγιούς κοινωνίας περιλαμβάνουν αυξημένους αριθμούς παιδιών που μεγαλώνουν στη φτώχια και χωρίς τη θετική επιρροή του πατέρα, ενίοτε σε πολλές γενεές, γυναίκες να φέρουν μόνες τους αυτές που θα έπρεπε να είναι από κοινού ευθύνες, και σοβαρά ελλιπή μόρφωση καθώς τα σχολεία, όπως άλλοι θεσμοί, αναλαμβάνουν το καθήκον να αντισταθμίσουν την αποτυχία στο σπίτι16. Σε αυτές τις κοινωνικές παθολογίες προστίθενται οι ανυπολόγιστες περιστάσεις ατομικού ψυχικού άλγους και απόγνωσης – συναισθηματική και διανοητική καταστροφή που επιφέρεται τόσο στον ένοχο όσο και τον αθώο.
Ο Νεφί διακηρύσσει:
«Μάλιστα, αλίμονο σε αυτόν που εισακούει τα διδάγματα των ανθρώπων, και αρνείται τη δύναμη του Θεού, και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος!
»…αλίμονο σε όλους εκείνους που τρέμουν, και θυμώνουν λόγω της αλήθειας του Θεού!»17
Εν αντιθέσει, το χαρμόσυνο μήνυμά μας προς τα παιδιά μας και προς όλη την ανθρωπότητα είναι ότι «η αλήθεια τού Θεού» δείχνει προς έναν καλύτερο δρόμο ή, όπως είπε ο Παύλος: «υπερέχει»18, έναν δρόμο προς την προσωπική ευτυχία και την ευημερία στην κοινότητα τώρα και σε παντοτινή ειρήνη και χαρά στην άλλη ζωή.
Η αλήθεια του Θεού αναφέρεται στις βασικές αλήθειες που αποτελούν το σχέδιό Του της ευδαιμονίας για τα τέκνα Του. Οι αλήθειες αυτές είναι ότι ο Θεός ζει· ότι είναι ο Επουράνιος Πατέρας του πνεύματός μας· ότι ως εκδήλωση της αγάπης Του μας έχει δώσει εντολές που οδηγούν σε πληρότητα χαράς μαζί Του· ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού και Λυτρωτής μας· ότι υπέφερε και πέθανε για να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες υπό τον όρο της μετανοίας μας· ότι ανέστη εκ νεκρών, πραγματοποιώντας την Ανάσταση όλης της ανθρωπότητος· και ότι όλοι θα σταθούμε ενώπιόν Του για να κριθούμε, δηλαδή, να δώσουμε λογαριασμό για τη ζωή μας19.
Εννέα χρόνια σε αυτό που ονομαζόταν «βασιλεία των δικαστών» στο Βιβλίο του Μόρμον, ο προφήτης Άλμα παραιτήθηκε από αρχιδικαστής για να αφοσιωθεί πλήρως στην ηγεσία του στην Εκκλησία. Σκοπός του ήταν να επιληφθεί της υπερηφάνειας, των διωγμών και της απληστίας που μεγάλωναν ανάμεσα στον λαό και ιδίως ανάμεσα στα μέλη της Εκκλησίας20. Όπως παρατήρησε κάποτε ο Πρεσβύτερος Στήβεν Ναντόλντ: «Η εμπνευσμένη απόφαση [του Άλμα] δεν ήταν να δαπανήσει περισσότερο χρόνο για να θεσπίσει και να επιβάλει περισσότερους κανόνες, ώστε να διορθώσει τη συμπεριφορά του λαού του, αλλά για να τους μιλήσει περί του λόγου του Θεού, να διδάξει τη διδαχή και να κατανοήσουν το σχέδιο της απολύτρωσης, ώστε να τους κάνει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους»21.
Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε ως πλησίον και συμπολίτες, προκειμένου να συμβάλουμε στη βιωσιμότητα και επιτυχία της κοινωνίας στην οποία ζούμε, και ασφαλώς η πιο θεμελιώδης και ακατάλυτη υπηρέτησή μας θα είναι να διδάσκουμε τις αλήθειες και να ζούμε σύμφωνα με αυτές, αλήθειες εγγενείς στο μέγα σχέδιο του Θεού για την απολύτρωση. Όπως εκφράζεται με τα λόγια του ύμνου:
Προγόνων πίστ’ η αγάπη Του,
φίλο κι εχθρό φέρνει μαζί
με τη συμπόνια, τη διδαχή
και με ενάρετη ζωή22.
Αν αρκετοί από εμάς και αρκετοί από τους πλησίον μας προσπαθούμε να λάβουμε τις αποφάσεις μας και καθοδηγούμε τη ζωή μας από την αλήθεια του Θεού, οι ηθικές αρετές που χρειάζονται σε κάθε κοινωνία θα αφθονούν.
Με την αγάπη Του, ο Επουράνιος Πατέρας μας έδωσε τον Μονογενή Του Υιό, Ιησού Χριστό, ώστε να έχουμε αιώνια ζωή23.
«[Ο Ιησούς Χριστός] δεν κάνει τίποτα παρά μόνο αν είναι προς όφελος του κόσμου· διότι αγαπά τον κόσμο, και μάλιστα τόσο, ώστε θυσιάζει την ιδία του τη ζωή για να μπορέσει να τραβήξει όλους τους ανθρώπους προς αυτόν. Επομένως, δεν προστάζει κανέναν να μη συμμετέχει στη σωτηρία του.
«Ιδού, μήπως φωνάζει σε κανέναν, λέγοντας: Φύγε από μένα; Ιδού, σας λέω, Όχι. Αλλά λέει: Ελάτε προς εμένα όλοι εσείς, άκρα της γης, αγοράστε γάλα και μέλι, χωρίς χρήματα και χωρίς τιμή»24.
Αυτό δηλώνουμε «με κοσμιότητα καρδιάς, με πραότητα»25 και στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.