Γενική Συνέλευση
Ο Θεός θα κάνει κάτι αφάνταστο
Γενική Συνέλευση Οκτωβρίου 2020


Ο Θεός θα κάνει κάτι αφάνταστο

Ο Θεός έχει προετοιμάσει τα τέκνα Του και την Εκκλησία Του γι’ αυτήν την εποχή.

Λίγο αφότου έφθασαν στην Κοιλάδα της Σωλτ Λέηκ, οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών άρχισαν να οικοδομούν τον άγιο ναό τους. Ένιωσαν ότι είχαν τελικώς βρει ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να λατρεύουν τον Θεό εν ειρήνη και να είναι ελεύθεροι από την καταδίωξη.

Ωστόσο, καθώς ολοκληρωνόταν η θεμελίωση του ναού, ο στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών πλησίασε για να επιβάλει διά της βίας έναν νέο κυβερνήτη.

Επειδή οι ηγέτες της Εκκλησίας δεν γνώριζαν πόσο εχθρικός θα ήταν ο στρατός, ο Μπρίγκαμ Γιανγκ διέταξε τους Αγίους να εκκενώσουν και να θάψουν τα θεμέλια του ναού.

Είμαι βέβαιος ότι ορισμένα μέλη της Εκκλησίας αναρωτήθηκαν γιατί οι προσπάθειές τους να οικοδομήσουν τη βασιλεία του Θεού ματαιώνονταν συνεχώς.

Τελικώς ο κίνδυνος πέρασε και τα θεμέλια του ναού εκσκάφθηκαν και έγινε επιθεώρηση αυτών. Τότε ήταν που οι πρωτοπόροι οικοδόμοι ανεκάλυψαν ότι κάποιοι από τους ψαμμίτες είχαν ραγίσει κι έτσι ήταν ακατάλληλοι ως θεμέλιο.

Κατά συνέπεια, ο Μπρίγκαμ τους ζήτησε να επισκευάσουν το θεμέλιο, ούτως ώστε να μπορεί να στηρίξει επαρκώς τους τοίχους από γρανίτη1 του μεγαλοπρεπούς Ναού της Σωλτ Λέηκ2. Τελικώς, οι Άγιοι μπόρεσαν να τραγουδήσουν τον ύμνο «Θεμέλιο γερό»3 και ήξεραν ότι ο άγιος ναός τους οικοδομήθηκε επάνω σε στέρεο θεμέλιο που θα διαρκούσε για γενεές.

Εικόνα
Θεμέλιο του Ναού της Σωλτ Λέηκ

Η ιστορία αυτή μπορεί να μας διδάξει πώς χρησιμοποιεί ο Θεός την αντιξοότητα για να πραγματοποιήσει τους σκοπούς Του.

Μία πανδημία

Αν αυτό ακούγεται οικείο δεδομένων των συνθηκών στις οποίες βρισκόμαστε σήμερα, είναι επειδή είναι οικείο.

Αμφιβάλλω αν υπάρχει άτομο που ακούει τη φωνή μου ή διαβάζει τα λόγια μου που να μην έχει επηρεασθεί από την πανδημία.

Προς όσους θρηνούν την απώλεια οικογένειας και φίλων, πενθούμε μαζί σας. Παρακαλούμε τον Επουράνιο Πατέρα να σας παρηγορήσει.

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτού του ιού υπερβαίνουν τη σωματική υγεία. Πολλές οικογένειες έχουν χάσει εισοδήματα και τις απειλεί η πείνα, η αβεβαιότητα και η ανησυχία. Θαυμάζουμε τις ανιδιοτελείς προσπάθειες τόσων πολλών να αποτρέψουν τη διάδοση αυτής της ασθένειας. Νιώθουμε ταπεινοφροσύνη από την ήρεμη θυσία και τις ευγενείς προσπάθειες όσων έχουν ριψοκινδυνεύσει την ίδια τους την ασφάλεια για να βοηθούν, να θεραπεύουν και να υποστηρίζουν άτομα σε ανάγκη. Η καρδιά μας είναι γεμάτη ευγνωμοσύνη για την καλοσύνη και τη συμπόνια σας.

Προσευχόμαστε με σθένος ώστε ο Θεός να ανοίξει τους καταρράκτες του ουρανού και να γεμίσει τη ζωή σας με τις αιώνιες ευλογίες Του.

Είμαστε σπόροι

Υπάρχουν ακόμη πολλά άγνωστα γι’ αυτόν τον ιό. Όμως αν υπάρχει κάτι που γνωρίζω είναι ότι αυτός ο ιός δεν εξέπληξε τον Επουράνιο Πατέρα. Δεν έπρεπε να συγκεντρώσει επιπρόσθετα τάγματα αγγέλων, να συγκαλέσει συγκεντρώσεις εκτάκτου ανάγκης ή να αποσπάσει δυναμικό από το τμήμα δημιουργίας του κόσμου, προκειμένου να χειρισθεί μία αναπάντεχη ανάγκη.

Το μήνυμά μου σήμερα είναι ότι μολονότι αυτή η πανδημία δεν είναι κάτι που θέλαμε ή περιμέναμε, ο Θεός έχει προετοιμάσει τα τέκνα Του και την Εκκλησία Του γι’ αυτήν την εποχή.

Θα το υπομείνουμε αυτό, ναι. Όμως θα κάνουμε περισσότερα από το να σφίξουμε τα δόντια μας, να υπομείνουμε και να περιμένουμε να επιστρέψουμε στην παλαιά κανονικότητα. Θα προχωρήσουμε εμπρός και θα είμαστε καλύτεροι ως αποτέλεσμα.

Κατά κάποιον τρόπο, είμαστε σπόροι. Και για να φθάσουν τις δυνατότητές τους οι σπόροι, πρέπει να θαφτούν προτού βλαστήσουν. Είναι η μαρτυρία μου ότι αν και ενίοτε ενδεχομένως να νιώθουμε θαμμένοι από τις δοκιμασίες της ζωής ή περιβεβλημένοι από συναισθηματικό σκότος, η αγάπη του Θεού και οι ευλογίες του αποκατεστημένου Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού θα φέρουν κάτι αφάνταστο για να συμβεί.

Ευλογίες έρχονται από δυσχέρειες

Κάθε θεϊκή νομή έχει αντιμετωπίσει τις δικές της στιγμές δοκιμασίας και δυσχερειών.

Ο Ενώχ και ο λαός του έζησαν σε μία εποχή κακίας, πολέμων και αιματοχυσίας. «Όμως ο Κύριος ήλθε και κατοίκησε με το λαό του». Είχε κάτι αφάνταστο κατά νου γι’ αυτούς. Τους βοήθησε να εδραιώσουν τη Σιών – έναν λαό με «μια καρδιά και ένα νου» που «ζούσαν με χρηστότητα»4.

Ο νεαρός Ιωσήφ, ο υιός του Ιακώβ, ρίχτηκε σε έναν λάκκο, πωλήθηκε ως σκλάβος, προδόθηκε και εγκαταλείφθηκε5. Ο Ιωσήφ πρέπει να αναρωτήθηκε αν ο Θεός τον είχε ξεχάσει. Ο Θεός είχε κάτι αφάνταστο κατά νου για τον Ιωσήφ. Χρησιμοποίησε αυτήν την περίοδο δοκιμασίας για να ενδυναμώσει τον χαρακτήρα του Ιωσήφ και να τον βάλει σε θέση να σώσει την οικογένειά του6.

Εικόνα
Ο Τζόζεφ στη φυλακή του Λίμπερτυ

Σκεφθείτε τον Τζόζεφ Σμιθ τον Προφήτη ενώ ήταν φυλακισμένος στη Φυλακή Λίμπερτυ, πόσο παρακαλούσε για ανακούφιση για τους δεινοπαθούντες Αγίους. Πρέπει να αναρωτήθηκε πώς θα μπορούσε να εδραιωθεί η Σιών υπ’ αυτές τις συνθήκες. Όμως ο Κύριος του μίλησε ειρήνη και η ένδοξη αποκάλυψη που ακολούθησε έφερε ειρήνη στους Αγίους – και εξακολουθεί να φέρνει ειρήνη σε εσάς και σε εμένα7.

Πόσες φορές στα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών απελπίστηκαν και αναρωτήθηκαν οι Άγιοι αν τους είχε ξεχάσει ο Θεός; Όμως μέσω διωγμών, κινδύνων και απειλών εξοντώσεως, ο Κύριος ο Θεός του Ισραήλ είχε κάτι άλλο κατά νου για το μικρό Του ποίμνιο. Κάτι αφάνταστο.

Τι μαθαίνουμε από αυτά τα παραδείγματα – και τις εκατοντάδες άλλων παραδειγμάτων στις γραφές;

Πρώτον, στους ενάρετους δεν δίνεται ένα ελευθέρας που τους επιτρέπει να αποφύγουν τις κοιλάδες σκιάς. Όλοι πρέπει να βιώσουμε τους δύσκολους καιρούς, διότι σε αυτές τις εποχές αντιξοότητας μαθαίνουμε αρχές που ενισχύουν τον χαρακτήρα μας και μας κάνουν να πλησιάζουμε τον Θεό.

Δεύτερον, ο Επουράνιος Πατέρας μας γνωρίζει ότι υποφέρουμε και επειδή είμαστε τέκνα Του, δεν θα μας εγκαταλείψει8.

Σκεφθείτε τον συμπονετικό, τον Σωτήρα, ο οποίος πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής Του τελώντας διακονία στους αρρώστους, στους μόνους, σε όσους αμφέβαλλαν, σε όσους ήταν σε απόγνωση9. Νομίζετε ότι ανησυχεί λιγότερο για εσάς σήμερα;

Αγαπητοί μου φίλοι, αγαπημένοι μου αδελφοί και αδελφές, ο Θεός θα σας προσέχει και θα σας ποιμαίνει αυτούς τους καιρούς της αβεβαιότητος και του φόβου. Σας γνωρίζει. Ακούει τις ικεσίες σας. Είναι πιστός και αξιόπιστος. Θα εκπληρώσει τις υποσχέσεις Του.

Ο Θεός έχει κάτι αφάνταστο κατά νου για εσάς προσωπικώς και την Εκκλησία συλλογικώς – ένα έργο υπέροχο και θαυμαστό.

Ευχαριστούμε, Θεέ, για τον Προφήτη

Οι καλύτερες ημέρες μας βρίσκονται μπροστά, όχι πίσω μας. Γι’ αυτό ο Θεός μας δίνει σύγχρονη αποκάλυψη! Χωρίς αυτήν θα υπήρχε η αίσθηση ότι πετούμε με σχέδιο καθυστέρησης, περιμένοντας να φύγει η ομίχλη, ούτως ώστε να μπορέσουμε να προσγειωθούμε με ασφάλεια. Οι σκοποί του Κυρίου για εμάς είναι πολύ ανώτεροι από αυτό. Επειδή αυτή είναι η Εκκλησία του ζώντος Χριστού και επειδή Εκείνος διευθύνει τους προφήτες Του, προχωρούμε προς τα εμπρός και επάνω, σε μέρη που δεν έχουμε βρεθεί, σε ύψη που μετά βίας μπορούμε να φαντασθούμε!

Λοιπόν, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα βιώσουμε αναταράξεις στην πτήση μας μέσα στη θνητότητα. Δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν αναπάντεχες διακοπές λειτουργίας οργάνων, μηχανικές δυσλειτουργίες ή σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά στον καιρό. Στην πραγματικότητα, τα πράγματα μπορεί να χειροτερέψουν προτού καλυτερέψουν.

Ως πιλότος μαχητικού αεροσκάφους και κυβερνήτης αερογραμμών, έμαθα ότι ενώ δεν μπορούσα να επιλέξω την αντιξοότητα που θα αντιμετώπιζα κατά τη διάρκεια μίας πτήσης, μπορούσα να επιλέξω πώς προετοιμαζόμουν και πώς αντιδρούσα. Αυτό που χρειάζεται σε αυτούς τους καιρούς κρίσης είναι ήρεμη και διαυγής εμπιστοσύνη.

Πώς το κάνουμε αυτό;

Αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα και επιστρέφουμε στα βασικά, στις βασικές αρχές του Ευαγγελίου, σε ό,τι έχει μεγαλύτερη σημασία. Ενδυναμώνετε την προσωπική σας θρησκευτική συμπεριφορά – όπως η προσευχή και η μελέτη των γραφών και η τήρηση των εντολών του Θεού. Λαμβάνετε αποφάσεις βάσει των καλύτερα δοκιμασμένων πρακτικών.

Εστιάζετε σε αυτά που μπορείτε να κάνετε και σε όχι αυτά που δεν μπορείτε να κάνετε.

Συγκεντρώνετε την πίστη σας. Και ακούτε τον καθοδηγητικό λόγο του Κυρίου και των προφητών Του να σας οδηγήσει σε ασφάλεια.

Θυμηθείτε, αυτή είναι η Εκκλησία του Ιησού Χριστού – Εκείνος είναι στο πηδάλιο.

Σκεφθείτε τις πολλές εμπνευσμένες προόδους που συνέβησαν την τελευταία δεκαετία μόνο. Για να αναφέρω λίγες:

  • Εδόθη εκ νέου έμφαση στη μετάληψη ως το κέντρο της λατρείας μας την Ημέρα του Κυρίου.

  • Το Έλα, ακολούθα με προσφέρθηκε ως εργαλείο με επίκεντρο το σπίτι, με την υποστήριξη από την Εκκλησία, για να ενδυναμώνει άτομα και οικογένειες.

  • Αρχίσαμε έναν ανώτερο και αγιότερο τρόπο τέλεσης διακονίας προς όλους.

  • Η χρήση της τεχνολογίας στη διάδοση του Ευαγγελίου και στην επιτέλεση του έργου του Κυρίου έχει διαδοθεί σε όλη την Εκκλησία.

Ακόμη και αυτές οι συγκεντρώσεις γενικής συνελεύσεως δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τα υπέροχα εργαλεία της τεχνολογίας.

Αδελφοί και αδελφές, με τον Χριστό στο πηδάλιο, τα πράγματα όχι μόνον θα είναι εντάξει, αλλά θα είναι αφάνταστα.

Το έργο της συνάθροισης του Ισραήλ προχωρεί

Στην αρχή ενδεχομένως να φάνηκε ότι η πανδημία θα ήταν οδόφραγμα στο έργο του Κυρίου. Για παράδειγμα, οι παραδοσιακές μέθοδοι της διάδοσης του Ευαγγελίου δεν ήταν δυνατές. Ωστόσο, η πανδημία αποκαλύπτει νέους και πιο δημιουργικούς τρόπους προσέγγισης των εντίμων στην καρδιά. Το έργο της συνάθροισης του Ισραήλ αυξάνεται σε δύναμη και ενθουσιασμό. Εκατοντάδες και χιλιάδες ιστοριών το επιβεβαιώνουν.

Μία καλή φίλη που ζει στην όμορφη Νορβηγία έγραψε στην Χάρριετ και σε μένα για μία πρόσφατη αύξηση των βαπτίσεων. «Σε τοποθεσίες όπου είναι μικρή η Εκκλησία» έγραψε «τα κλαράκια θα γίνουν κλάδοι και οι κλάδοι θα γίνουν τομείς!»

Στη Λεττονία, μία γυναίκα που είχε ανακαλύψει την Εκκλησία, κάνοντας κλικ σε μία διαφήμιση στο Διαδίκτυο, ενθουσιάσθηκε τόσο όταν έμαθε για το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, που πήγε στο ραντεβού της μία ώρα νωρίτερα και προτού τελειώσουν οι ιεραπόστολοι το πρώτο μάθημα, ζήτησε μία ημερομηνία για να βαπτισθεί.

Στην ανατολική Ευρώπη, μία γυναίκα που έλαβε μία κλήση από τις ιεραποστόλους, αναφώνησε: «Αδελφές, γιατί δεν καλέσατε νωρίτερα; Περίμενα!»

Πολλοί από τους ιεραποστόλους μας είναι πιο πολυάσχολοι από ποτέ. Πολλοί διδάσκουν περισσότερους ανθρώπους από ποτέ. Υπάρχει μία αυξημένη σύνδεση μεταξύ μελών και ιεραποστόλων.

Κατά το παρελθόν, ενδεχομένως να ήμασταν τόσο δεμένοι σε παραδοσιακές προσεγγίσεις, που απαιτήθηκε μία πανδημία για να ανοίξουμε τα μάτια μας. Ίσως οικοδομούσαμε ακόμη με ψαμμίτες, ενώ ο γρανίτης ήταν ήδη διαθέσιμος. Εξ ανάγκης, τώρα μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε ποικίλες μεθόδους, μεταξύ άλλων την τεχνολογία, να προσκαλούμε τους ανθρώπους –με κανονικούς και φυσικούς τρόπους– να έλθουν και να δουν, να έλθουν και να βοηθήσουν και να έλθουν και να ανήκουν εδώ.

Το έργο Του, οι τρόποι Του

Αυτό είναι το έργο του Κυρίου. Μας προσκαλεί να βρούμε τους τρόπους Του να το κάνουμε και μπορεί να διαφέρουν από τις παλαιές εμπειρίες μας.

Αυτό συνέβη στον Σίμωνα Πέτρο και άλλους μαθητές, οι οποίοι πήγαν για ψάρεμα στη Θάλασσα της Τιβεριάδας.

«Και κατά τη νύχτα εκείνη δεν έπιασαν τίποτε.

»Kαι όταν έγινε ήδη πρωί, ο Iησούς στάθηκε στον γιαλό…

»Kαι εκείνος είπε σ’ αυτούς: Pίξτε το δίχτυ στα [άλλα] μέρη τού πλοίου, και θα βρείτε».

Έριξαν το δίχτυ τους όντως στην άλλη πλευρά και «δεν μπόρεσαν πλέον να το τραβήξουν εξαιτίας τού πλήθους των ψαριών»10.

Ο Θεός έχει αποκαλύψει και θα εξακολουθήσει να αποκαλύπτει το παντοδύναμο χέρι Του. Θα έλθει η ημέρα κατά την οποία θα αναπολήσουμε και θα ξέρουμε ότι κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής αντιξοότητας, ο Θεός μας βοηθούσε να βρούμε καλύτερους τρόπους –τους τρόπους Του– για να οικοδομήσουμε τη βασιλεία Του επάνω σε θεμέλιο γερό.

Δίδω τη μαρτυρία μου ότι αυτό είναι το έργο του Θεού και θα εξακολουθήσει να κάνει πολλά αφάνταστα πράγματα ανάμεσα στα τέκνα Του, στον λαό Του. Ο Θεός μας κρατά στην παλάμη των στοργικών και συμπονετικών χεριών Του.

Καταθέτω μαρτυρία ότι ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον είναι ο προφήτης του Θεού για την εποχή μας.

Ως Απόστολος του Κυρίου, σας προσκαλώ και σας ευλογώ να «κάν[ετε] πρόσχαρα ό,τι περνάει από το χέρι [σ]ας. Και ύστερα είθε να σταθ[είτε] ήρεμοι, με την υπέρτατη πεποίθηση, για να δ[είτ]ε τη σωτηρία τού Θεού, και ο βραχίονάς του να αποκαλυφθεί»11. Και υπόσχομαι ότι ο Κύριος θα κάνει να έλθουν αφάνταστα πράγματα από τον ενάρετο κόπο σας. Στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Ο χαλαζίας monzonite που έμοιαζε σαν γρανίτης από ένα λατομείο στο στόμιο του Φαραγγιού Λιτλ Κόττονγουντ, 32 χιλιόμετρα νοτιοανατολικώς της πόλεως.

  2. Για μία εις βάθος ματιά σε αυτήν την περίοδο της Ιστορίας, βλέπε Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, τόμος 2, No Unhallowed Hand, 1846-1893 (2020), κεφάλαια 17, 19 και 21.

  3. Βλέπε «Θεμέλιο γερό», Ύμνοι, σελ. 35.

    Οι στίχοι αυτού του σπουδαίου ύμνου μπορούν να εξυπηρετήσουν ως θέμα για την εποχή μας και όταν ακούσουμε τα λόγια με διαφορετική στάση, δίνει εσώτερη γνώση για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε:

    Σε κάθε περίσταση, άρρωστ’ ή καλά,

    σε πλούτη, σε φτώχια ή σε κακομοιριά,

    στη θάλασσα ή στη στεριά ή ξενιτιά,

    αρωγή και βοήθεια σας δίνει ο Θεός.

    Ο φόβος κι η λύπη μη σας κατέχουνε,

    γιατί ’μαι Θεός σας και θα σας βοηθώ.

    Σας υποστηρίζω και θα σας βαστώ.

    Στηριχθείτε στο χέρι του Παντοδύναμου.

    Καθώς προχωρείτε στ’ απέραντα νερά,

    να μη φοβηθείτε, γιατί ’μαι ’γώ κοντά.

    Θα σας ευλογήσω απ’ τα βάσανα.

    Βασισθείτε σε μένα για να νικήσετε.

    Ακόμα και όταν σας ζώσει η φωτιά,

    η φλόγα δεν θα ’χει επιρροή σε σας.

    Θα προστατευτείτε απ’ τη χάρη μου

    και η δικαιοσύνη θ’ αποκατασταθεί…

    Εκείν’ η ψυχή που ζητεί τον Ιησού

    ποτέ δεν θα γίνει το έρμαιο εχθρών.

    Η μπόρα κι η κόλαση δεν πιάνουνε.

    Μ’ ασπίδα την πίστη, ποτέ δεν θα αφεθεί.

  4. Βλέπε Μωυσή 7:13-18.

  5. Ο Ιωσήφ ήταν ίσως 17 ετών, όταν οι αδελφοί του τον πώλησαν ως σκλάβο (βλέπε Γένεση 37:2). Ήταν 30 ετών, όταν άρχισε να υπηρετεί τον Φαραώ (βλέπε Γένεση 41:46). Μπορείτε να φαντασθείτε πόσο δύσκολο ήταν για έναν νέο άνδρα στο άνθος της ηλικίας του να προδοθεί, να πωληθεί ως σκλάβος, να κατηγορηθεί ψευδώς και μετά να φυλακισθεί; Ο Ιωσήφ ασφαλώς είναι πρότυπο όχι μόνον για τους νέους της Εκκλησίας, αλλά επίσης για κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί που επιθυμεί να πάρει τον σταυρό του και να ακολουθήσει τον Σωτήρα.

  6. Βλέπε Γένεση 45:4-11, 50:20-21. Στον Ψαλμό 105:17-18, διαβάζουμε: «Aπέστειλε πριν απ’ αυτoύς έναν άνθρωπo, τoν Iωσήφ, πoυ πoυλήθηκε ως δoύλoς· τoυ oπoίoυ τα πόδια έσφιξαν μέσα σε δεσμά· τoν έβαλαν στα σίδερα». Σε μία άλλη μετάφραση, το εδάφιο 18 λέει: «Τον έχουν πλήξει με δεσμά στα πόδια του, σίδηρος έχει εισέλθει στην ψυχή του» (βλέπε Young’s Literal Translation). Για μένα, αυτό εννοεί ότι οι δυσχέρειες του Ιωσήφ του έδωσαν μία ψυχή τόσο δυνατή και ανθεκτική όπως ο σίδηρος – μία ιδιότητα που θα χρειαζόταν για το σπουδαίο και αφάνταστο μέλλον που είχε διαφυλάξει για εκείνον ο Κύριος.

  7. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 121-23.

  8. Αν ο Θεός προστάξει τα τέκνα Του να έχουν επίγνωση και να είναι συμπονετικά προς τους πεινασμένους, τους έχοντας ανάγκη, τους γυμνούς, τους ασθενείς και τους βασανισμένους, ασφαλώς θα έχει επίγνωση και θα είναι ελεήμων προς εμάς, τα τέκνα Του (βλέπε Μόρμον 8:39).

  9. Βλέπε Κατά Λουκάν 7:11-17.

  10. Βλέπε Κατά Ιωάννην 21:1-6.

  11. Διδαχή και Διαθήκες 123:17.