Να αγαπάτε τους εχθρούς σας
Η γνώση ότι είμαστε όλοι τέκνα του Θεού μάς δίνει ένα όραμα για την αξία των άλλων και τη θέληση και την ικανότητα να ξεπεράσουμε την προκατάληψη.
Οι διδασκαλίες του Κυρίου είναι για την αιωνιότητα και για όλα τα τέκνα του Θεού. Σε αυτό το μήνυμα θα δώσω μερικά παραδείγματα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά οι αρχές που διδάσκω ισχύουν παντού.
Ζούμε σε μία εποχή θυμού και μίσους σε πολιτικές σχέσεις και πολιτικές. Το αισθανθήκαμε αυτό το καλοκαίρι όταν κάποιοι ξεπέρασαν τις ειρηνικές διαδηλώσεις και συμμετείχαν σε καταστροφική συμπεριφορά. Το αισθανόμαστε σε ορισμένες τρέχουσες προεκλογικές εκστρατείες για δημόσια αξιώματα. Δυστυχώς, ορισμένα από αυτά έχουν ακόμη εκδηλωθεί σε πολιτικές δηλώσεις και αγενείς αναφορές στις συγκεντρώσεις της Εκκλησίας μας.
Σε μία δημοκρατική κυβέρνηση θα έχουμε πάντοτε διαφορές επί των προτεινόμενων υποψηφίων και πολιτικής. Ωστόσο, ως οπαδοί του Χριστού πρέπει να αποφύγουμε τον θυμό και το μίσος με το οποίο οι πολιτικές επιλογές συζητούνται ή καταγγέλλονται σε πολλούς χώρους.
Αυτή είναι μία από τις διδασκαλίες του Σωτήρος μας, πιθανώς πολύ γνωστή, αλλά που σπανίως εφαρμόζεται:
«Aκούσατε ότι ειπώθηκε: Θα αγαπάς τον πλησίον σου, και θα μισείς τον εχθρό σου.
»Eγώ, όμως, σας λέω: Nα αγαπάτε τούς εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταρώνται, να ευεργετείτε εκείνους που σας μισούν, και να προσεύχεστε για εκείνους που σας βλάπτουν και σας κατατρέχουν» (Κατά Ματθαίον 5:43-44)1.
Για γενεές οι Εβραίοι είχαν διδαχτεί να μισούν τους εχθρούς τους και μετά υπέφεραν υπό την κυριαρχία και τις βιαιότητες της ρωμαϊκής κατοχής. Κι όμως ο Ιησούς τους δίδαξε «Nα αγαπάτε τους εχθρούς σας» και «να ευεργετείτε εκείνους… που σας βλάπτουν».
Πόσο επαναστατικές διδασκαλίες για προσωπικές και πολιτικές σχέσεις! Αλλά αυτό είναι ακόμη αυτό που προστάζει ο Σωτήρας μας. Στο Βιβλίο του Μόρμον διαβάζουμε: «Γιατί αληθινά, αληθινά σας λέω, αυτός που έχει το πνεύμα της διχόνοιας δεν είναι από εμένα, αλλά είναι του διαβόλου, ο οποίος είναι ο πατέρας της φιλονικίας, και κεντρίζει τις καρδιές των ανθρώπων για να φιλονικούν με θυμό ο ένας με τον άλλον» (Νεφί Γ΄ 11:29).
Δεν είναι εύκολο να αγαπούμε τους εχθρούς μας και τους αντιπάλους μας. «Οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε φθάσει σε αυτό το στάδιο… αγάπης και συγχώρεσης» παρατήρησε ο Πρόεδρος Γκόρντον Χίνκλυ, προσθέτοντας: «Απαιτεί αυτοπειθαρχία σχεδόν μεγαλύτερη από αυτήν που έχουμε»2. Όμως πρέπει να είναι ουσιώδες, γιατί είναι μέρος των δύο μεγάλων εντολών να «αγαπάς τον Kύριο τον Θεό σου» και να «αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου» (Κατά Ματθαίον 22:37, 39). Και πρέπει να είναι εφικτό, επειδή Εκείνος δίδαξε επίσης: «Zητάτε, και θα σας δοθεί· ψάχνετε, και θα βρείτε» (Κατά Ματθαίον 7:7)3.
Πώς τηρούμε αυτές τις θεϊκές εντολές σε έναν κόσμο όπου υποκείμεθα επίσης στους νόμους του ανθρώπου; Ευτυχώς, έχουμε το ίδιο το παράδειγμα του Σωτήρος για το πώς να ισορροπήσουμε τους αιώνιους νόμους Του με την πρακτικότητα των νόμων που είναι φτιαγμένοι από τον άνθρωπο. Όταν οι αντίπαλοι επεδίωξαν να Τον παγιδεύσουν με μία ερώτηση σχετικά με το αν οι Εβραίοι θα έπρεπε να πληρώνουν φόρους στη Ρώμη, έδειξε την απεικόνιση του Καίσαρα στα νομίσματά τους και δήλωσε: «Aποδώστε, λοιπόν, στον Kαίσαρα εκείνα που ανήκουν στον Kαίσαρα, και στον Θεό εκείνα που ανήκουν στον Θεό» (Κατά Λουκάν 20:25)4.
Επομένως, πρέπει να ακολουθούμε τους νόμους των ανθρώπων (να αποδίδουμε στον Kαίσαρα) για να ζούμε ειρηνικά υπό αστική εξουσία και να ακολουθούμε τους νόμους του Θεού προς τον αιώνιο προορισμό μας. Όμως πώς το κάνουμε αυτό – ειδικά πώς μαθαίνουμε να αγαπούμε τους αντιπάλους μας και τους εχθρούς μας;
Η διδασκαλία του Σωτήρος να μην «φιλονικού[με] με θυμό» είναι ένα καλό πρώτο βήμα. Ο διάβολος είναι ο πατέρας της διχόνοιας και είναι αυτός που βάζει σε πειρασμό τους ανθρώπους να φιλονικούν με θυμό. Προάγει την εχθρότητα και τις μισητές σχέσεις ανάμεσα σε άτομα και μέσα σε ομάδες. Ο Πρόεδρος Τόμας Μόνσον δίδαξε ότι ο θυμός είναι «το εργαλείο του Σατανά» επειδή «το να είμαστε θυμωμένοι σημαίνει να ενδώσουμε στην επιρροή του Σατανά. Κανείς δεν μπορεί να μας θυμώσει. Είναι δική μας επιλογή»5. Ο θυμός είναι ο δρόμος προς τη διχογνωμία και την εχθρότητα. Αγαπάμε τους αντιπάλους μας, όταν αποφεύγουμε τον θυμό και την εχθρότητα προς εκείνους με τους οποίους διαφωνούμε. Βοηθά επίσης αν είμαστε πρόθυμοι να μάθουμε από αυτούς.
Ανάμεσα σε άλλους τρόπους να αναπτύξουμε τη δύναμη να αγαπούμε τους άλλους είναι η απλή μέθοδος που περιγράφεται στα λόγια ενός παλιού μιούζικαλ. Όταν προσπαθούμε να καταλάβουμε και να συσχετισθούμε με ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να τους γνωρίσουμε. Σε αμέτρητες περιστάσεις, η υποψία για τους ξένους ή ακόμη και η εχθρότητα δίνουν χώρο στη φιλία ή ακόμη και στην αγάπη, όταν οι προσωπικές επαφές παράγουν κατανόηση και αμοιβαίο σεβασμό6.
Μία ακόμη μεγαλύτερη βοήθεια για να μάθουμε να αγαπούμε τους αντιπάλους μας και τους εχθρούς μας είναι να επιζητούμε να κατανοούμε τη δύναμη της αγάπης. Αυτές είναι τρεις από τις πολλές προφητικές διδασκαλίες σχετικά με αυτό.
Ο Προφήτης Τζόζεφ Σμιθ δίδαξε ότι «είναι ένα γνωμικό τιμημένο από τον χρόνο, ότι η αγάπη οδηγεί στην αγάπη. Ας ξεχειλίζουμε με αγάπη – να δείξουμε την καλοσύνη μας σε όλη την ανθρωπότητα»7.
Ο Πρόεδρος Χάουαρντ Χάντερ δίδαξε: «Ο κόσμος στον οποίο ζούμε θα ωφελείτο πολύ αν οι άνδρες και οι γυναίκες παντού ασκούσαν την αγνή αγάπη του Χριστού, η οποία είναι ευγενική, πράα και ταπεινή. Είναι χωρίς ζήλια ή υπερηφάνεια… Δεν επιδιώκει τίποτα σε αντάλλαγμα… Δεν έχει θέση για μισαλλοδοξία, μίσος ή βία… Ενθαρρύνει διαφορετικούς ανθρώπους να ζουν μαζί με χριστιανική αγάπη ανεξαρτήτως πίστης, φυλής, εθνικότητας, οικονομικής κατάστασης, μόρφωσης ή πολιτισμού»8.
Και ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον μας έχει παροτρύνει να «διευρύνουμε τον κύκλο αγάπης μας για να αγκαλιάσουμε ολόκληρη την ανθρώπινη οικογένεια»9.
Ένα ουσιώδες κομμάτι του να αγαπούμε τους εχθρούς μας είναι να αποδώσουμε στον Καίσαρα τηρώντας τους νόμους των διαφόρων χωρών μας. Αν και οι διδασκαλίες του Ιησού ήταν επαναστατικές, δεν δίδασκε την επανάσταση ή την παραβίαση του νόμου. Δίδαξε έναν καλύτερο τρόπο. Η σύγχρονη αποκάλυψη διδάσκει το ίδιο:
«Κανένας άνθρωπος ας μην καταπατεί τους νόμους της χώρας γιατί εκείνος που τηρεί τους νόμους τού Θεού δε χρειάζεται να καταπατήσει τους νόμους τής χώρας.
Επομένως, να υποτάσσεστε στην εξουσία που υφίσταται» (Διδαχή και Διαθήκες 58:21-22).
Και το άρθρο της πίστης μας, γραμμένο από τον Προφήτη Τζόζεφ Σμιθ αφού οι πρώτοι Άγιοι είχαν υποστεί σοβαρή καταδίωξη από τους νόμους και τους αξιωματούχους του Μιζούρι, διακηρύσσει: «Πιστεύουμε στο να υποτασσόμαστε σε βασιλιάδες, προέδρους, κυβερνήτες και ηγεμόνες, στο να υπακούμε, να σεβόμαστε και να υποστηρίζουμε το νόμο» (Άρθρα της Πίστεως 1:12).
Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε με όλα όσα έχουν συμβεί με την ισχύ του νόμου. Σημαίνει ότι υπακούμε στον τωρινό νόμο και χρησιμοποιούμε ειρηνικά μέσα για να το αλλάξουμε. Σημαίνει επίσης ότι δεχόμαστε ειρηνικά τα αποτελέσματα των εκλογών. Δεν θα συμμετάσχουμε στη βία με την οποία απειλούν εκείνοι που είναι απογοητευμένοι με το αποτέλεσμα10. Σε μία δημοκρατική κοινωνία, πάντοτε έχουμε την ευκαιρία και το καθήκον να επιμείνουμε ειρηνικά μέχρι τις επόμενες εκλογές.
Η διδασκαλία του Σωτήρος να αγαπάμε τους εχθρούς μας βασίζεται στην πραγματικότητα ότι όλοι οι θνητοί είναι αγαπημένα τέκνα του Θεού. Αυτή η αιώνια αρχή και ορισμένες βασικές αρχές νόμων τέθηκαν σε δοκιμασία στις πρόσφατες διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις της Αμερικής.
Από τη μία μεριά, ορισμένοι φαίνεται να έχουν ξεχάσει ότι η Πρώτη Τροποποίηση στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών εγγυάται το «δικαίωμα των ανθρώπων να συγκεντρώνονται ειρηνικά και να ζητούν από την Κυβέρνηση δικαιοσύνη σχετικά με ένα θέμα». Αυτός είναι ο ανεγνωρισμένος τρόπος να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση του κοινού και να εστιάσουμε στις αδικίες στο περιεχόμενο ή τη διαχείριση των νόμων. Και υπήρξαν αδικίες. Σε δημόσιες πράξεις και στην προσωπική συμπεριφορά μας, είχαμε ρατσισμό και συναφή παράπονα. Σε ένα πειστικό προσωπικό δοκίμιο, η αιδεσιμότατη Τερέζα Ντίαρ της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ατόμων (Ε.Ε.Π.Ε.Α.) μας υπενθύμισε ότι «ο ρατσισμός ευδοκιμεί από το μίσος, την καταπίεση, τη συνωμοσία, την παθητικότητα, την αδιαφορία και τη σιωπή»11. Ως πολίτες και ως μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, πρέπει να τα πάμε καλύτερα ώστε να βοηθήσουμε όλους να εξαλείψουν τον ρατσισμό.
Στο άλλο άκρο, η μειοψηφία συμμετεχόντων και υποστηρικτών αυτών των διαμαρτυριών και των παράνομων πράξεων που ακολούθησαν, φαίνεται ότι έχουν ξεχάσει ότι οι διαμαρτυρίες που προστατεύονται από το Σύνταγμα είναι οι ειρηνικές διαμαρτυρίες. Οι διαδηλωτές δεν έχουν το δικαίωμα να καταστρέψουν ή να κλέψουν περιουσία ή να υπονομεύσουν τις νόμιμες αστυνομικές δυνάμεις της κυβέρνησης. Το Σύνταγμα και οι νόμοι δεν περιέχουν καμία πρόσκληση σε επανάσταση ή αναρχία. Όλοι εμείς –η αστυνομία, οι διαδηλωτές, οι υποστηρικτές και οι παρατηρητές– θα πρέπει να καταλάβουμε τα όρια των δικαιωμάτων μας και τη σπουδαιότητα των καθηκόντων μας να παραμείνουμε εντός των ορίων του ισχύοντος νόμου. Ο Αβραάμ Λίνκολν είχε δίκιο όταν είπε: «Δεν υπάρχει καμία διαμαρτυρία που να είναι ταιριαστό αντικείμενο έννομης προστασίας από τον νόμο του όχλου»12. Η δικαίωση των διαμαρτυριών από τους όχλους είναι δικαίωση με παράνομα μέσα. Αυτό είναι αναρχία, μία κατάσταση η οποία δεν έχει καμία αποτελεσματική διακυβέρνηση και καμία τυπική αστυνομία, η οποία υπονομεύει αντί να προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα.
Ένας λόγος που οι πρόσφατες διαμαρτυρίες στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συγκλονιστικές για τόσους πολλούς ήταν ότι οι εχθροπραξίες και οι παρανομίες που ήταν αισθητές ανάμεσα σε διαφορετικές εθνικότητες σε άλλα έθνη δεν θα έπρεπε να γίνονται αισθητές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η χώρα θα πρέπει να είναι καλύτερη στην εξάλειψη του ρατσισμού, όχι μόνον εναντίον των μαύρων Αμερικανών, οι οποίοι ήταν περισσότερο ορατοί στις πρόσφατες διαδηλώσεις, αλλά επίσης εναντίον των Λατίνων, των Ασιατών και άλλων ομάδων. Η ιστορία του ρατσισμού αυτού του έθνους δεν είναι ευτυχής και πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ιδρύθηκαν από μετανάστες διαφορετικών εθνικοτήτων και εθνοτήτων. Ο ενωτικός σκοπός τους δεν ήταν να εδραιώσουν μία συγκεκριμένη θρησκεία ή να διαιωνίσουν κάποιον από τους ποικίλους πολιτισμούς ή τη φυλετική πίστη των παλαιών χωρών. Η ιδρυτική μας γενεά επεδίωξε να ενοποιηθεί με ένα νέο σύνταγμα και νόμους. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα δικά μας έγγραφα ενοποίησης ή η τότε τρέχουσα κατανόηση των εννοιών τους ήταν τέλεια. Η ιστορία των πρώτων δύο αιώνων των Ηνωμένων Πολιτειών έδειξε την ανάγκη για πολλές βελτιώσεις, όπως τα δικαιώματα ψήφου για τις γυναίκες και, ειδικότερα, την κατάργηση της δουλείας συμπεριλαμβανομένων νόμων για τη διαβεβαίωση ότι εκείνοι που είχαν γίνει δούλοι θα είχαν όλες τις συνθήκες της ελευθερίας.
Δύο λόγιοι του Πανεπιστημίου του Γέιλ μας υπενθύμισαν προσφάτως:
«Παρόλες τις ατέλειές τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μοναδικά εξοπλισμένες για να ενώσουν μία ποικιλόμορφη και διαιρεμένη κοινωνία…
»…Οι πολίτες της δεν χρειάζεται να επιλέγουν ανάμεσα στην εθνική ταυτότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Οι Αμερικανοί μπορούν να έχουν και τα δύο. Όμως το κλειδί είναι ο συνταγματικός πατριωτισμός. Πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι διά και μέσω του Συντάγματος, ασχέτως των ιδεολογικών διαφωνιών μας»13.
Πριν από πολλά χρόνια, ένας Βρετανός υπουργός Εξωτερικών έδωσε αυτήν τη σπουδαία συμβουλή σε μία συζήτηση στη Βουλή των Κοινοτήτων: «Δεν έχουμε αιώνιους συμμάχους και δεν έχουμε παντοτινούς εχθρούς. Τα ενδιαφέροντά μας είναι αιώνια και διαρκή και αυτά τα ενδιαφέροντα είναι καθήκον μας να ακολουθήσουμε»14.
Αυτός είναι ένας καλός κοσμικός λόγος που ακολουθούμε τα «αιώνια και παντοτινά» ενδιαφέροντα σε πολιτικά θέματα. Επιπροσθέτως, η διδαχή της Εκκλησίας του Κυρίου μάς διδάσκει ένα άλλο αιώνιο ενδιαφέρον για να μας καθοδηγεί: τις διδασκαλίες του Σωτήρος μας, ο οποίος ενέπνευσε το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών και τους βασικούς νόμους πολλών από τις χώρες μας. Η αφοσίωση στον θεσπισμένο νόμο αντί για τους προσωρινούς «συμμάχους» είναι ο καλύτερος τρόπος για να αγαπάμε τους αντιπάλους μας και τους εχθρούς μας καθώς επιζητούμε ενότητα στην αντιξοότητα.
Η γνώση ότι είμαστε όλοι τέκνα του Θεού μάς δίνει ένα θεϊκό όραμα για την αξία όλων των άλλων και τη θέληση και την ικανότητα να ξεπεράσουμε την προκατάληψη και τον ρατσισμό. Καθώς έζησα πολλά χρόνια σε διαφορετικά μέρη σε αυτό το έθνος, ο Κύριος με έχει διδάξει ότι είναι δυνατό να υπακούμε και να επιζητούμε να βελτιώσουμε τους νόμους του έθνους μας και επίσης να αγαπούμε τους αντιπάλους μας και τους εχθρούς μας. Ενώ δεν είναι εύκολο, είναι δυνατό με τη βοήθεια του Κυρίου μας, Ιησού Χριστού. Εκείνος έδωσε αυτή την εντολή να αγαπούμε και υπόσχεται τη βοήθειά Του καθώς επιζητούμε να υπακούμε σε αυτήν. Καταθέτω μαρτυρία ότι ο Επουράνιος Πατέρας και ο Υιός Του, Ιησούς Χριστός, μας αγαπούν και θα μας βοηθήσουν. Στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.