Na Gagadre sa Tu e Matada
Eso na gagadre bibi eda rawa ni sotava e tiko ena noda matavuvale, noda itokani, noda tabanalevu, kei na itikotiko raraba.
Ena vica na siga sa oti eda a vakadinadinataka e dua na iwiliwili levu ni tavuki ni vanua mai Mexico, Amerika, Esia, na Caribbean, kei Aferika. Sa vakaraitaka mai na nodra vinaka na tamata ni ra sa veivuke mai e udolu kivei ira na sotava na veika vakarerevaki se vakaleqai kei ira na yali na wekadra. Au marau niu raici ira na goneyalewa mai Texas kei Florida, ni ra dara vata kei ira e vuqa, na siqeleti dromodromo ni Helping Hands, me ra veivuke ena vagalalataki ni benu ni vakacaca ni cagilaba. E udolu tale era na marautaka me ra gole ki na vanua ni veivakacokotaki ke sega ni balavu na sala. Ia, ko ni a soli ka vakayauyau me ra vukei na vakararawataki. Sa veivakauqeti ka sa Vakarisito na nomuni lomavinaka kei na yalololoma.
Au na via tukuna e dua na gacagaca ni veiqaravi kau nanuma ni bibi ki na tamata kece—se vanua cava ga eda tiko kina. Vei keda eda sa sarava tiko na itukutuku ni veika sa yaco ka sega ni cakava rawa kina e dua na ka, na kena isau sa rairai tu ga e matada.
Na iVakabula a vakatavulica, “Ia ko koya yadua sa via maroroya na nona bula ena vakayalia: ia ko koya ena vakayalia na nona bula ena vukuqu, ena maroroya.”1 A kaya o Peresitedi Thomas S. Monson baleta na ivolanikalou oqo: “Au vakabauta ni kaya tiko na iVakabula ni vakavo ga ke da vakayalia noda bula ena veiqaravi, ena sega soti na inaki ni noda bula. O ira era bula me baleti ira ga, era na raqosa ka vakayalia nodra bula, kei ira era vakayalia nodra bula ena nodra veiqaravi vei ira na tani era na tubu bulabula ka sereki—ia era na vakabulai.”2
Eda bula voli ena dua na itovo, e vuqa sara vei keda e vakanamata tikoga kina sikirini lailai e ligada ka sega vei ira na tamata era tiko voliti keda tiko. Eda vakau itukutuku ena televoni kei na tabana ni veimaliwai raraba ena initaneti me sosomitaka na veiraici mata se matadredredre, se vakavudua na veivosaki e matanavotu. Eda sa kauwai cake ena vica na daumuri kei na taleitaka ka sega ena mokota e dua na itokani ka vakaraitaka na loloma, kauwai, kei na veivinakati dina. Ni totoka vaka na tekinoloji vovou na kena kaburaki na itukutuku ni kosipeli i Jisu Karisito me vukea noda sema tikoga ki na matavuvale kei na itokani, ke sega ni da lewa ga noda vakayagataka noda iyaya livaliva, sa na rawa talega meda nanumi keda ga ka guilecava ni usutu ni bulataki ni kosipeli oya na veiqaravi.
Au lomana vakalevu ka vakabauti kemuni na itabagone lalai kei na itabagone qase cake. Au sa raica ka vakila na nomuni gagadre mo ni veiqaravi ka vakayaco veisau e vuravura. Au vakabauta ni vuqa na lewenilotu era raica na veiqaravi me usutu ni nodra veiyalayalati kei na bula vakatisaipeli. Ia au nanuma talega ni so na gauna, e rawarawa me calati na madigi cecere eso ni veiqaravi, baleta ni da vagolei tani se da vakasaqara ena sala rogo meda veisautaka na vuravura, ka sega ni raica eso na gagadre bibi eda rawa ni sotava e tiko ena noda matavuvale, noda itokani, noda tabanalevu, kei na itikotiko raraba. Eda luluvu ni da raica na nodra rarawa kei na gagadre levu o ira ena yasai vuravura ka dua, ia eda sega ni raica rawa e dua e gadreva meda nona itokani eda tiko veitikivi ena kalasi.
A talanoataka o Sister Linda K. Burton e dua na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei ni iteki, a sokumuni lacadrau kei ira eso me baleti ira era gadreva tu ena 1990. “Rau sa draivataka yani kei luvena yalewa e dua na lori usani tu kina na lacadrau mai Lodoni ki Kosovo. Ena ilakolako lesu ki vale, e ciqoma o koya e dua na veivakauqeti vakayalo titobu sega vakadua ni cala e lomana. Oqo na veivakauqeti: “Na veika o cakava e sa ka vinaka dina. Oqo mo gole i vale, takosova na gaunisala, ka qarava e dua e tiko volekati iko!’”3
Na vinaka cava e kauta mai meda vakabulai vuravura ke da guilecavi ira na gagadre tu volekati keda kei ira eda lomana vakalevu? Na yaga cava e tiko ena kena vakavinakataki ko vuravura ke ra sa kasere o ira era tiko voliti keda ka da sega ni raica rawa? Sa rairai biuti ira mai na Tamada Vakalomalagi era sa gadrevi keda me volekati keda, ka kila tu ni o keda ga meda sotava na nodra gagadre.
Sa rawa meda kunea na sala meda veiqaravi yani Vakarisito. A kaya vei au o noqu daunivakasala o Sister Carol F. McConkie, baleti Sarah na makubuna yalewa yabaki 10, ni sa kila kina sa tauvimate o tinana, sa lomana sara me veivuke yani. A vakayadrati tacina lailai, vakaisulutaki koya, barasitaka na batina, cakava na uluna, ka katalau sara me vakacegu o tinana. A cakava lo ga na veiqaravi rawarawa oqo ka sega ni tukuni vua baleta ni raica e dua na gagadre ka vinakata me veivuke. A sega walega ni vakalougatataki tinana o Sarah, ia au vakabauta ni reki sara ni kila sa vakamamadataka na nona icolacola e dua e lomana, ka yaco talega me vaqaqacotaka nona veimaliwai kei tacina. E kaya o Peresitedi James E. Faust: “Na veiqaravi e rawa ni tekivu ena yabaki ni bula cava ga. … E sega ni gadrevi me dua na ka levu, ka na vakaturaga sara ena loma ni matavuvale.”4
O ni sa kila beka na gone na kena bibi vei rau na nomuni itubutubu kei na matavuvale ni ko vakasaqara na sala mo veiqaravi e vale? Oi kemuni sa yabaki tini vakacaca, na vaqaqacotaki kei na qaravi ni nomuni matavuvale mo sa vakaliuca ni ko vakasaqara mo veisautaka na vuravura. Ena vakaraitaka na nomu lomavinaka kei na kauwai vei ira na tacimu kei na itubutubu e dua na draki ni duavata ka sureta mai na Yalotabu ki na itikotiko. E tekivu nomu veisautaki vuravura ni ko vaqaqacotaka nomu matavuvale.
Dua tale na vanua me raici matua kina na veiqaravi o ya ena noda matavuvale ena tabanalevu. Era dau taroga vakaoqo vei keda na luveda, “Cava na vuna meu gole kina ki na Muavata? E sega ni levu na ka au rawata mai kina.”
Ke a vinaka tiko na noqu veituberi vakaitubutubu, au na sauma, “Na cava o nanuma kina ni vu ni nomu gole ki na Muavata ena dua na ka o na rawata mai kina?”
Kemuni na itabagone, au vakadeitaka ni na dau tiko e dua mo qarava ena soqoni yadua ni Lotu e galili, e bolei tiko nona bula ka gadreva na itokani, se nona gadreva tu me vakaitaukenitaki. E tiko eso na ka bibi vei iko mo cau ena soqoni yadua se itaviqaravi, ka gadreva na Turaga vei iko mo raici ira nomu itokani ka veiqaravi me vakataki Koya.
E vakavulica o Elder D. Todd Christofferson, “Sa inaki bibi e tiko kina e dua na Lotu ni Turaga o ya me bulia e dua na itikotiko ni Yalododonu era na veitokoni vakai ira ena “sala dodonu ka rabalailai sa basika ki na bula tawamudu.” A tomana nona kaya, “Na lotu oqo e sega ni baleta na ka me nona ga; ia eda sa kacivi kece meda veiqaravi. Eda sa matana, ligana, uluna, yavana, ka tiki tale eso ni yago i Karisito”5
E dina sara ni da tiko ena soqoni ni Lotu meda vakaitavi ena cakacaka vakalotu, vulica na ivunau, ka vakauqeti, ia e dua tale na inaki bibi ni tiko ena soqoni o ya, ni da sa matavuvale ni tabanalevu ka tisaipeli ni iVakabula o Jisu Karisito, eda na veitaqomaki, veivakayaloqaqataki, ka raica na sala meda veiqaravi ka veivaqaqacotaki. Eda sega walega ni ciqoma ka taura na cau mai na lotu; sa gadrevi meda solia ka cau. Na gauna o ni na tiko tale kina na goneyalewa kei na cauravou ena Muavata, kua ni taura na nomu talevoni ka raica na ka era cakava tiko na itokani, tu vakadua, rai wavoki, ka tarogi iko mada, “O cei e gadrevi au nikua?” O sa idola beka ni dodoliga yani ka tarai na bula ni dua na itokani se vakayaloqaqataka e dua na itokani sa sasaga bula tiko.
Kerea na Tamamu Vakalomalagi me vakaraitaki ira era tiko voliti iko era gadreva nomu veivuke ka vakauqeti iko ena sala mo qaravi ira kina vakavinaka. Nanuma tiko ni iVakabula e dau veiqaravi vei ira na tamata vakayadudua ena dua na gauna.
Sa yabaki 17 na makubui keirau tagane o Ethan. E tarai na yaloqu ena vulai katakata oqo ni a kaya ni a vakauqeti ena ivakaraitaki nei tinana, o ya me masu ena veisiga me soli na madigi vua me qarava e dua. Ena neirau gauna kei nona matavuvale, au raica nona vosota, lomana, ka lomavinaka vei tacina kei na ganena; ka raica na sala eso me dodoliga yani vei ira na tamata. Au qoroya nona kilai ira vinaka tu era tiko voliti koya kei na nona gadreva me qaravi ira. Sa sabolo vei au o koya. Ni da vakataki Ethan—sureta na Turaga me vukea meda kunea na sala ni veiqaravi—ena vakatara na Yalotabu meda raica na gagadre era tu wavoki, meda raica e “dua” e gadrevi keda e kea, ka kila na sala meda qaravi koya kina.
Me ikuri ni qaravi nomuni matavuvale kei na nomu tabanalevu, raica na madigi ni veiqaravi ena nomu itikotiko kei na itikotiko raraba. Eso na gauna eda sa kacivi meda veivuke ena dua na tavuki levu ni vanua, ena veisiga yadua eda na vakayaloqaqataki meda raica na madigi ena noda vanua meda laveta cake ka vukei ira era vakaleqai tu. A vakasalataki au e dua na Peresitedi ni iWasewase, e veiqaravi tiko ena dua na vanua e levu kina na bolebole vakayago, ni sala vinaka duadua me ra vukei na vakaleqai tu ena veiyasai vuravura oya meda sauma e dua na isolisoli ni lolo ena yalololoma, cau ki na iLavo ni Veivukei Vakamatata, ka raica na sala mera qaravi kina na nomu itikotiko raraba. Vakasamataka na kena rawa ni vakalougatataki na vuravura taucoko kevaka eda muria kece na ivakaro oqo!
Kemuni na taciqu kei na ganequ, vakabibi oi kemuni na itabagone, ni ko sasaga mo vakataka cake na iVakabula o Jisu Karisito ka bulataka nomu veiyalayalati, ena yaco tikoga mo vakalougatataki ena gagadre mo vakacegui ira na vakararawataki ka vukei ira era tiko dravudravua. Nanuma tiko ni so na gagadre bibi cake era na rairai tu sara ga e matamuni. Tekivutaka na nomu veiqaravi ena nomuni itikotiko ena loma ni nomu matavuvale. Oqo na veimaliwai ena rawa ni tawamudu. Gauna mada ga—kevaka e—sega ni vinaka tu na ituvaki ni nomu matavuvale, ka rawa mo vakasaqara na sala mo veiqaravi, veilaveti, ka veivaqaqacotaki. Tekivu ena vanua o tu kina, lomani ira ena kedra ituvaki, ka vakarautaka na matavuvale o gadreva me nomu ena siga ni mataka.
Masuta na veivuke mo kilai ira ena nomu matavuvale ni tabanalevu era gadreva na loloma kei na veivakayaloqaqataki. Kakua ni lako i lotu ni ko taroga tiko vakaoqo “Na cava beka au na kauta mai na soqoni oqo?” kerea, “O cei e gadrevi au nikua? Na cava e tiko vei au meu na solia?”
Ni ko vakalougatataka nomu matavuvale kei na lewe ni tabanalevu, vakasaqara na sala mo vakalougatataki ira kina na tiko ena nomuni itikotiko raraba. Se tiko beka nomu gauna ni veiqaravi raraba se solia walega e vica na auwa ena veivula, na nomu sasaga ena vakalougatataka na bula ena sala o sega ni rawa mo vakasamataka rawa.
E vakavulica vakaoqo o Peresitedi Spencer W. Kimball: “E kilai keda tiko na Kalou, ka sa dau wanonovi keda tiko. Ia sa dau vukea na noda leqaleqa mai vua e dua tale na tamata.”6 Meda sa qai kila na madigi kei na veivakalougatataki ni vakaitavi ena vakayacori na cakacaka ni Tamada Vakalomalagi ni da sotava nodra gagadre na Luvena ena yaca i Jisu Karisito, emeni.