Waqawaqa ni Rarama Vakalomalagi
Ni o dua na matabete ni Kalou ka tisaipeli i Jisu Karisito, o sa waqawaqa ni rarama.
A laini tu ena Positovesi e dua na kena turaga me voli sitaba ena desi ni veiqaravi. A raica e dua na goneyalewa ni dredre vua na taubale ka vinakata me vakaraitaka vua na ivakarau ni voli sitaba ena misini me vakabula gauna. E vakavinavinaka na kena turaga ka kaya ni vinaka cake vua me wawa. Ena sega ni taroga vei au na misini me baleta noqu mateniua.”
Ena so na gauna dau veivuke ni da veitalanoa vata kei na dua e kauwaitaka na noda leqa.
Na mosi, yaluma, kei na tauvimate eso na ka eda dau sotava kece—na veigauna ni vakacalaka, mosiniyalo, kei na kalouca e rawa ni soqoni me dua na ikumukumuni levu ena noda kato ni vakanananu.
Me baleta noda tiko vinaka vakayago, eda ciqoma ni qase kei na tauvimate e tiki ni noda ilakolako vakayago. Eda vaqara na nodra ivakasala na kenadau era kila na veika e baleta na yago. Ni da sotava na yaluma ni lomada se tauvimate ni vakasama, eda na vaqara nodra veivuke na kenadau era dau walia na tauvimate vakaoqo.
Me vaka ga na noda dau sotava na vakatovolei ni yago kei na lomada ena bula vakayago oqo, eda na sotava talega na bolebole vakayalo. E levu vei keda eda sa dau vakila eso na gauna ena noda bula na kena dau serau kina noda ivakadinadina. Eda sa dau vakila talega ena so na gauna ni dau vaka me yawa kina na Tamada Vakalomalagi. Dau yaco talega eso na gauna eda dau vakamareqeta kina e yaloda na veika ni Yalo Tabu. Dau yaco talega eso na gauna e dau vaka era madra kina se sega soti ni bibi.
Nikua au via vosa me baleta na bulavinaka vakayalo—na ivakarau e rawa ni da vakabulai kina mai na matemate ka lakova e dua na sala waribariba, ni bulabula vakayalo.
Tauvimate Vakayalo
Ena so na gauna na tauvimate vakayalo dau vu mai na ivalavala ca se na mavoa vakayalo. Ena so na gauna dau yaco vakamalua mai na mavoa vakayalo ka da sega kina ni kila se cava sa yaco tiko. Me vaka na vatu veitaqataqai, na mosi vakayalo kei na yaluma, e rawa ni tarai cake tiko ni toso na gauna ka bika voli na yaloda me yacova ni da sa voleka ni sega ni taqeya rawa na kena bi. Me ivakaraitaki, e rawa ni yaco oqo ena gauna sa rui veirawai kina na itavi mai vanua ni cakacaka, e vale, kei na lotu sa yali kina e matada na marautaki ni kosipeli. E rawa sara mada ga ni da nanuma ni sa sega tale ni dua na ka eda rawa ni solia se sa sega ni yacova noda kaukauwa na bulataki na ivakaro ni Kalou.
Ia me vaka ni dina na veivakatovolei vakayalo e sega ni kena ibalebale ni ra na sega ni rawa ni wali.
E rawa ni da vakabulai vakayalo.
Na mavoa titobu duadua sara mada ga vakayalo—io, o ira sara mada ga e vaka ni ra na sega ni wali rawa ena kedra irairai—e rawa ni ra vakabulai.
Kemuni noqu itokani lomani, e sega ni yali ena noda gauna oqo na mana ni nona veivakabulai o Jisu Karisito.
Na tatara ni veivakabulai na iVakabula e rawa ni veisautaka na bula ena noda gauna oqo me vaka ga ena Nona gauna.Kevaka walega eda na vakabauta, e rawa Vua me taura na ligada, vakasinaita na yaloda ena rarama vakalomalagi kei na veivakabulai, ka cavuta vei keda na vosa ni kalougata, “Tucake, taura na nomui mocemoce, ka lako.”1
Butobuoto kei na Rarama
Se cava ga e vakavuna na tauvimate vakayalo, e dua na ka era tautauvata kina: na yali ni rarama vakalou.
Na butobuto e vakamalumalumutaka na noda rawata me da rai vakavinaka. Ena vakabuwawataka na noda rai ka a dau rawarawa ka matata tu ena dua na gauna. Ni da tu ena butobuto, ena rawarawa ni da digidigi cala, baleta ni da sega ni raica rawa na veika rerevaki e tu ena noda sala. Ni da tu ena butobuto ena rawarawa ni yali noda vakanuinui, baleta ni da sega ni rawa ni raica na vakacegu kei na reki sa waraki keda tu kevaka eda toso tikoga ki liu.
Na rarama, ena yasana kadua, ena rawa kina vei keda me da raica na ka ena kena irairai dina. Ena rawa kina ni da kila na dina mai na lasu, na ka e bibi kei koya e sega na betena. Ni da tu ena rarama, e rawa ni da digidigi dodonu ka vakayavutaki ena ivakavuvuli dina. Ni da tu ena rarama, ena “taucoko [na noda] vakanuinui,”2baleta ni rawa ni da raica na noda veivakatovolei vakayago ena dua na rai tawamudu.
Kemuni noqu itokani lomani, eda na kunea na veivakabulai vakayalo ni da kalawa tani mai na rugurugua ni vuravura ki na Rarama tawayalani i Karisito.
Na levu ni noda kila kei na noda vakayagataka na vakasama vakaivunau ni rarama, na levu ni noda rawa ni taqomaki keda mai na tauvimate vakayalo ka dau vakararawataki keda se vakaleqai keda ena veiyasana kecega; na vinaka ni noda rawa ni veiqaravi vakamatabete tabu kaukauwa, yaloqaqa, dau kauwai ka yalomalumalumu—na italai dina ka tisaipeli ni noda Tui daulomani tawamudu.
Na Rarama kei Vuravura
Sa kaya ko Jisu Karisito, “Oi au na rarama kei vuravura: ko koya sa muri au ena sega ni lako ena butobuto, ena tu ga vei koya na rarama ni bula.”3
Na cava na kena ibalebale oqo?
E rawarawa sara: O koya e muri Jisu Karisito ena yalomalumalumu ena vakila ka wasea na Nona rarama. Ka na tubu tiko na rarama oya me yacova sara ni sa vakaseyavutaka na butobuto levu duadua sara mada ga.
Kena ibalebale ni tu e dua na mana, e dua na veivakayarayataki kaukauwa, ka vu mai vua na iVakabula. Sa cila “mai na iserau ni Kalou me vakasinaita taucoko na maliwalala.”4 Baleta ni vakararamataka, laveta, ka udreva na noda bula na mana oqo, e dau vakatoka na ivolanikalou me rarama, ia e dau cavuti talega me yalo tabu kei na dina.
Ena Vunau kei na Veiyalayalati eda wilika kina, “Ni dina na vosa ni Turaga, ia ni ka kecega e dina e vu ni rarama, ia na ka kecega e vu ni rarama e Yalo Tabu, io na Yaloi Jisu Karisito.”5
Na vakasama bibi oqo—ni rarama na yalo tabu e dina ka sai koya na rarama oqo e cilava na yalo kecega e lako mai ki vuravura—sa tautauvata na kena bibi kei na kena nuitaki. Na Rarama i Karisito e vakararamataka ka vakawaicalataka na yalodra o ira kece era vakarorogo ki na domo ni Yalo Tabu.6
Na Rarama i Karisito e vakasinaita na veivuravura taucoko.
E vakasinaita na vuravura oqo.
Ka rawa ni vakasinaita na yalo kecega.
“Na Kalou sa sega ni digitaka vakailoa na tamata.”7 Sa vakarautaki tu ki na tamata kecega na Nona rarama—levu se lailai, vutuniyau se dravudravua, galala se vesuki.
Kevaka o dolava nomu vakasama kei na yalomu mo ciqoma na Rarama i Karisito ka muria na iVakabula ena yalomalumalumu, ko na rawata e levu cake na rarama. Na vosa ena vosa, vakalailai eke ka vakalailai e kea, ko na soqona e levu cake na rarama kei na dina ki yalomu, me yacova ni sa seyavu vakadua mai na nomu bula na butobuto.8
Ena dolava na matamu na Kalou.
Ena solia vei iko e dua na yalo vou na Kalou.
Na loloma, rarama kei na dina ni Kalou ena vakayadrata na ka sa moce no, ko na sucutale ki na dua na bula vou vei Karisito Jisu.9
E kaya na Turaga, “Ia kevaka sa vakatabakidua na matamudou ki na noqu lagilagi, ena vakasinaiti ena rarama na yagomudou taucoko, ka na sega na tikimudou e butobuto; ia na yago sa vakasinaiti tu oqori ena rarama ena kila na ka kecega.”10
Oqo na iwali cecere ni tauvimate vakayalo. Ena seyavu na butobuto ena iserau ni rarama.
E Dua na Vosa Vakatautauvata ni Butobuto Vakayalo
Ia, ena sega ni vakasaurarataki keda na Kalou me da taura na Nona rarama.
Kevaka eda sa logavinaka tiko ena butobuto, e kena irairai ni sa na sega ni veisau na yaloda.
Me yaco na veisau, eda na gadreva me da vakacuruma mai na rarama ena yalo bulabula.
Ena noqu dau veivukayaki voli ena noda vuravura vakakavetani ni waqavuka, au dau qoroya na totoka kei na taucoko ni ibulibui ni Kalou. E dau veivakadrukai vakalevu cake na kedrau veiwekani na vuravura kei na matanisiga. Au raica ni dua na lesoni vakaraitaki bibi na kedrau tu na butobuto kei na rarama.
Me vaka eda kila kece ena veiya 24 na auwa ena vuki na bogi me siga kei na siga me bogi.
Ia, na cava na bogi?
Sai koya ga na ruguruguwa.
Ena bogi butobuto duadua, e sega ni mudu na nona vakacilava tiko na matanisiga na nona rarama. Ena cila me ramase tikoga me tawamudu.Ia na veimama ni vuravura e butobuto tu.
Na yali ni rarama e vakavuna na butobuto.
Ni sa lutu na buto ni bogi, eda sega ni nuiqawaqawa se lomaleqa ni sa kawaboko na matanisiga. Eda sega ni nanuma ni sa sega ni tiko na matanisiga se sa mate. Eda kila ni da vakarurugi tu, ni na cowiri tikoga na vuravura, ka na yaco na gauna me na cilavi keda tale mai na rarama ni matanisiga.
Na butobuto e sega ni ivakatakilakila ni sa sega na rarama. E vakavuqa, na kena ibalebale rawarawa oya ni da sega ni tu ena dua na vanua donu me da ciqoma na rarama. Ena iotioti ni butolekae levu era a sasaga vakaukauwa me ra yacova na rurugu ena iyaloyalo ni vula, ena lomadonu ni dua na siga katakata.
E tautauvata vinaka sara, na rarama vakayalo e cilava na kabula kece sara. Ena sasaga vakaukauwa sara o Setani me vakavuna na ruguruguwa se biuti keda ena dua na vanua ruguruguwa eda vakavuna ga o keda. Ena vakayarayarataki keda me da cakava ga na noda butoleka; ena biligi keda o koya ki na butobuto ni nona qara.
Na butobuto vakayalo e rawa ni birika e dua na ilati ni guiguileca vei ira sara mada ga era a dau lako tu ena rarama ena dua na gauna ka rekitaka na Turaga. Ia, ena veigauna ni butobuto lelevu, e rogoca na Kalou na noda vakatakekere malumalumu, ni da masu, “Kemuni na Turaga au sa vakabauta; vukea noqu tawavakabauta.”11
Ena gauna nei Alama era lewe levu a dredre ni ra ciqoma na veika vakayalo, ia “ena vuku ni nodra tawavakabauta,” a sega kina ni curu rawa ki yalodra na rarama kei na dina ni Kalou; “ka sa vakaukauwataka kina na lomadra.”12
O Keda na Waqawaqa ni Rarama
Kemuni na taciqu, sa na vakatau vei keda na noda tu ena vanua donu me da raica na rarama kei na dina vakalou ni kosipeli i Jisu Karisito.Ena gauna sara mada ga sa lutu kina na karobo ka sa buto na vuravura, eda rawa ni digitaka me da lako ena rarama i Karisito, muria Nona ivakaro, ka vakadinadinataka ena yaloqaqa na Nona dina kei na Nona cecere.
Ni o dua na matabete ni Kalou ka tisaipeli i Jisu Karisito, o sa waqawaqa ni rarama. Cakava tikoga na veika o kila ni na susuga cake na Nona rarama vakalou. “Mo ni dulaka cake nomuni rarama”13 “e matadra na tamata”—me kakua ni baleta me ra raici iko ka qoroi iko kina, ia “me ra raica na nomudou ivalavala vinaka ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”14
Kemuni na taciqu lomani, o kemuni na iyaya ni cakacaka e ligana na Turaga ka nomuni inaki me kau mai na rarama kei na veivakabulai ki yalodra na luvena na Tamada Vakalomalagi. Rairai o ni nanuma beka ni sega ni ganiti kemuni mo ni vakabulai ira era tauvimate tu vakayalo—dina sara sega ni uasivi cake mai vua na tamata cakacaka ena positovesi me vukea na mateniua. Rairai o sotava tiko beka nomu bolebole vakayalo. Ia, sa kacivi iko na Turaga. Sa solia vei iko o Koya na lewa kei na itavi mo yacovi ira yani era vakaleqai tu. Sa vakalougatataki iko o koya ena kaukauwa tabu vakabete mo kauta mai na rarama ki na butobuto; laveti ira cake ka vakalougatataki ira na luve ni Kalou. Sa vakalesuya mai na Kalou na Nona Lotu kei na Nona kosipeli vakamareqeti, “sa vakamamacataka na yalo sa mavoa.”15 Sa vakarautaka o Koya na salatu ki na bula vinaka vakayalo; me da vakabulai mai na moce ka torova yani na waribariba kei na bulabula vakayalo.
Ena veigauna kece o vakala kina na yalomu vua na Kalou ena masu ni yalomalumalumu, o na sotava na Nona rarama. Ena veigauna kece o vakasaqara kina na Nona vosa kei na Lomana ena ivolanikalou, ena serau cake na rarama. Ena veigauna kece o raica kina e dua e vakaleqai tu ka guilecava nomu tiko vinaka mo dodoliga yani ena loloma, ena rabailevu ka robo yani na rarama. Ena veigauna kece o cakitaka kina na veitemaki ka digitaka na savasava, ena veigauna kece o vaqara se o veivosoti kina, ena veigauna kece o vakadinadinataka kina ena yaloqaqa na dina, ena vakasava tani na butobuto na rarama ka dreti ira mai era vaqara tiko na rarama.
Vakasamataka mada na veika o sa sotava oti, na veigauna ni veiqaravi vua na Kalou kei na kainomu ka cila kina ena nomu bula na rarama vakalou—ena valetabu, ena teveli ni sakaramede, ena dua na gauna ni vakanananu ena masumasu, ena nomuni soqoni vakamatavuvale, se dua na gauna ni veiqaravi vakamatabete. Wasea na veigauna oqori kei ira ena matavuvale, itokani, ka vakauasivi vei ira na itabagone era vaqara tiko na rarama. Era gadreva me ra rogoca mai vei iko ni rarama oqo e sala vata mai na inuinui kei na veivakabulai, ena vuravura sara mada ga e vakasinaiti ena butobuto.
Na rarama i Karisito e kauta mai na inuinui, na marau, kei na veivakabulai ki na mataqali mavoa se tauvimate cava ga.16 O ira era sotava na kaukauwa veivakasavasavataki oqo era sa yaco me iyaya ni cakacaka ena ligana na Rarama kei Vuravura me ra soli rarama vei ira tale eso.17 Era na vakila na veika vata a vakila na Tui o Lamonai: “Io na rarama oqo sa vakavuna na marau ni yalona, sa vakasavi tani kina na o ni butobuto, ka sa … vakacaudreva na yagona kei na yalona na rarama ni bula tawavakaiyalayala.”18
Kemuni na taciqu lomani, sa noda sasaga me da vakasaqara na Turaga me yacova ni sa caudre ramase e lomada na Nona rarama ni bula tawavakaiyalayala ka dei ka kaukauwa na noda ivakadinadina ena loma sara mada ga ni butobuto.
Sa noqu masu kei na veivakalougatataki mo ni qaqa ena nomuni rawata na nomuni icavacava vakamatabete ni Kalou Kaukauwa ka waqawaqa mamarau ni Nona rarama vakalomalagi. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, na noda iVakabula, emeni.