Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Vahe 13: Lakanga Fakataulaʻeikí, ko e Puleʻanga mo e Mālohi ia ʻo e ʻOtuá


Vahe 13

Lakanga Fakataulaʻeikí, ko e Puleʻanga mo e Mālohi ia ʻo e ʻOtuá

Ko e lakanga fakataulaʻeikí … ko e mālohi ʻoku moʻui.1

Mei he Moʻui ʻa Sione Teilá

Kia Sione Teila, ko e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo makehe meí he mafai ke ngāue ʻi he huafa ʻo e ʻOtuá, ko ha toe mālohi lahi moʻoni ia ʻe lava ai ke fakahoko ha ngaahi meʻa maʻongoʻonga. Naʻá ne akoʻi ʻoku totonu ke mālohi ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono tokoniʻi ʻo e kakaí pea mo hono fakahoko ʻo e ngaahi taumuʻa māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. Naʻá ne poupouʻi ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki kotoa pē ke nau tokanga ki honau ngaahi fatongiá pea mo fakahoko totonu honau ngaahi uiuiʻí, ʻo ne pehē, “ko e akonaki pe tīkoni ko ē ʻokú ne fakahoko hono ngaahi fatongiá ʻoku fakaʻeiʻeiki lahi ange ia ʻi ha palesiteni pe ʻi ha taha ʻo e toko hongofulu mā uá ʻoku ʻikai ke ne fai hono fatongiá.”2

Naʻe fakatokangaʻi foki ʻe Palesiteni Teila mo ne fakahoungaʻi ʻa e mafai ʻo kinautolu ʻoku nau fakaʻaongaʻi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke tokoniʻi ia mo hono fāmilí. Naʻe hā totonu ʻene fakaʻapaʻapaʻi e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi ha talanoa ne fai ʻe hono foha ko Mōsese W. Teilá fekauʻaki mo ha efiafi ne ʻaʻahi ange ai ʻa e kau faiako fakaʻapí ki he ʻapi ʻo e fāmili Teilá. Naʻe fakamatala ʻe Mōsese Teila, “Ko e taha ʻo e ongo faiako fakaʻapí ko ha tamasiʻi kei taʻu hongofulu mā ono, pea ʻi he pō ko ʻení, ko ia naʻe tatakí. Ne ui fakataha mai heʻemau tamaí ʻa e fāmilí peá ne fakahā ange ki he ongo faiako fakaʻapí kuo mau kakato kotoa mo ne tala ange: ‘ʻOkú mo pule pē pea ʻoku mau fakaongoongo atu ki hoʻomo ngaahi fakahinohinó.’ ”

Ne ʻeke ange leva ʻe he tamasiʻí ni kia Palesiteni Teila pe ʻoku mau lotu fakafāmili mo fakafoʻituitui, pe ʻoku mau ngaohi leleiʻi homau kaungāʻapí, pe ʻoku mau ō maʻu pē ki he lotú, pea mo poupouʻi ʻa e kau maʻu mafai ʻo e Siasí. “Ne tali fakahokohoko ʻe heʻeku tamaí ʻa e ngaahi fehuʻí ni ʻi he loto fakatōkilalo ʻo hangē pē ko hano tali ʻe he tokotaha siʻisiʻi taha ʻi he fāmilí. ʻI he fakaʻosi ʻe he ongo faiako fakaʻapí ʻena ngaahi fiemaʻú, pea na toki kole leva ki heʻeku tamaí ke ne fai ange ha ngaahi fakahinohino.

“Naʻá ne fakahā ange ʻa ʻene fiefia ʻi heʻena faivelengá pea fakamālō ange ʻi heʻena omí pea toe poupou ange ke na ʻaʻahi mai ʻi he tuʻolahi taha te na lavá ki homau fāmilí he ʻokú ne fakatokangaʻi ʻa e lelei lahi ʻe lava ʻe ha tangata ʻokú ne maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí—ʻa ia ko e mālohi ia ʻo e ʻOtuá—ʻo fakahoko maʻa hono fāmilí, pea ne toe tala ange foki ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha faʻahinga lakanga ia ʻi he siasí ʻe lava ke fakahoko ai ha lelei ʻoku toe lahi ange ka ko haʻate hoko ko ha faiako. Naʻá ne tala ange ke na tokanga lahi ki heʻene fānaú mo faleʻi kinautolu ʻo hangē ha tamaí.

“Naʻá ne tala ange, ‘ʻOku ʻikai ke u ʻi ʻapi maʻu pē he ʻoku ʻave lahi au ʻe hoku fatongia faka-siasí pea ʻoku ou manavasiʻi pe ʻoku ʻikai ke faʻa maʻu ʻe heʻeku fānaú ha ngaahi akonaki lelei, he ʻe lava pē ke nau hē.’ ”3

Ngaahi Akonaki ʻa Sione Teilá

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko e mālohi ia ʻo e ʻOtuá.

Ko e hā ʻa e lakanga fakataulaʻeiki? … Te u tali nounou pē ki ai ko e puleʻanga ia ʻo e ʻOtuá, ʻo tatau ai pē pe ʻoku ʻi māmani pe ʻi he langí, he ʻoku ʻi he mālohi, faʻunga, pe tefitoʻi moʻoni ko iá ʻa hono puleʻi ʻo e meʻa kotoa pē he māmaní pea mo e langí, pea ʻi he mālohi ko iá, ʻoku poupouʻi mo pukepuke ai ʻa e meʻa kotoa. ʻOkú ne puleʻi ʻa e meʻa kotoa pē—ʻokú ne tataki ʻa e meʻa kotoa pē—pouaki ʻa e meʻa kotoa pē—pea ʻi ai hono kaunga ki he meʻa kotoa pē ʻoku fekauʻaki mo e ʻOtuá pea mo e moʻoní. Ko e mā lohi ia ʻo e ʻOtuá kuo foaki ki he kau maʻu ʻatamai ʻi he langí pea ki he tangatá he māmaní; pea ʻi he taimi te tau aʻu atu ai ki he puleʻanga fakasilesitiale ʻo e ʻOtuá, te tau ʻilo ai ʻa e faʻunga haohaoa mo napangapangamālie, tahá, koeʻuhí he ʻoku ʻi ai ʻa e sī pinga haohaoá, ʻa e faʻunga lelei taha ʻo e puleʻangá ʻoku fakaʻaongaʻí, ʻo tatau ai pē pe ko e fē ha feituʻu pe taimi ʻoku tanumaki ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko iá ʻi māmani, ʻo fakatatau mo ʻenau mafolá mo e ngāue ʻoku fai ki aí, ʻo tatau mo e tuʻunga ʻoku nau ʻomai ai ʻa e ngaahi tāpuakí mo e fakamoʻuí ki he fāmili ʻo e tangatá. Pea ko e taimi ʻe tali lahi ange ai ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, pea tali mo e lotu ʻa Sīsuú, ʻa ia naʻá ne akoʻi ki heʻene kau ākongá, pea hoko mai mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ki māmaní, pea fakahoko mo hono finangaló ʻi heni ʻo hangē ko ia ʻi he langí [vakai, Mātiu 6:10], ko e toki taimi pē ia ʻe taha, ʻe tuʻuloa ai ʻa e ʻofá, melinó, feʻofoʻofaní, pea mo e uouangatahá.4

Ko e [lakanga fakataulaʻeikí] … ko e tefitoʻi moʻoni mo e mā lohi ia ʻoku fakafuofuaʻi, puleʻi, tuʻutuʻuni pea mo fakalelei ʻaki ʻe he [ʻOtuá] ʻa ʻEne ngaahi ngāué, Hono ngaahi māmaní, Hono ngaahi puleʻangá, ʻEne ngaahi pulé, Hono ngaahi mālohí, ʻa Hono potó, pea mo e meʻa kotoa pē ʻoku ʻi lalo ʻiate Ia mo ʻolunga ʻiate Ia, pea mo ia kotoa pē ʻoku pau ke Ne faí.5

Ko e mālohi ʻoku fakahaaʻi ʻe he lakanga fakataulaʻeikí ko e mā lohi ʻataʻatā pē ia ʻo e ʻOtuá, he ko e ʻulu ia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí … ; pea ʻoku ʻi he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻa hono fakahoko ʻo e ngaahi ngāue kotoa pē ʻa e ʻOtuá kuo lava, ʻo tatau ai pē pe ʻoku ʻi māmani pe ʻi he langí; pea ka ʻoku ʻi ai ha fakafō tunga ʻo e mālohí ni ʻi he lakanga fakataulaʻeikí ʻi māmani, ko e mālohi pē ia ne foaki mei he lakanga fakataulaʻeiki ʻi he langí, pea ko e lahi ange ʻene hū atu mo moʻulaloa ki he lakanga fakataula ʻeiki ʻi he langí, ko e lahi ange ia ʻo e mālohi te tau maʻú.6

Ko e lakanga fakataulaʻeiki moʻui ʻi māmaní ʻoku tataki ia mei he langí.

Ne ʻosi fokotuʻutuʻu ʻe he ʻOtuá ha lakanga fakataulaʻeiki, pea ʻoku pule ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ko iá ʻi he meʻa kotoa pē fekauʻaki mo e māmaní pea mo langi; ko hono konga ʻe taha ʻoku ʻi he langí, pea ko e konga ʻe taha ʻoku ʻi māmani; ka ʻokú na fengāueʻaki fakataha ki hono langa ʻo Saioné, ki hono huhuʻi ʻo e kau pekiá mo e kakai moʻuí, pea mo hono fakahoko ʻo e “ngaahi kuonga ʻe fakafoki ai ʻa e meʻa kotoa peé;” [vakai, Ngāue 3:21] pea hangē ko ʻena feohi fakatahá, ʻoku fie maʻu ke ʻi ai ha fetuʻu taki ʻi he vā ʻo e tahá mo e taha ko ʻeé, pea ke maʻu ʻe kinautolu ʻi māmaní ʻa e ngaahi fakahinohino meia kinautolu ʻi he langí, he ʻoku nau feangainga mo e ngaahi meʻa ʻo e māmaní pea pehē ki he ngaahi meʻa fakalangí, he kuo nau ʻosi foua ʻa e ongo tuʻungá ni, he naʻe ʻi ai ʻa e taimi ne nau ngāue ai ʻi he lakanga fakataulaʻeiki tatau ʻi he funga māmaní.7

Ko e fengāueʻaki pea mo e fetuʻutaki ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻi he langí, ʻokú ne ʻomi ʻa e mālohí, ʻa e moʻuí, pea mo e ola leleí ki he lakanga fakataulaʻeiki moʻui ʻoku ʻi he māmaní, pea kapau ʻoku ʻikai ia— te nau tatau pē mo ha ngaahi vaʻa kuo mate pe mae: pea kapau kuo maʻu ʻe ha tangata ha moʻui, pe mālohi, ko e mālohi ia mo e moʻui ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ko e meʻaʻofa mo e mālohi ia ʻo e ʻOtuá kuo fakahoko mai ʻi he ngaahi founga anga maheni ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo tatau pē ʻi langi pea mo māmani fakatouʻosi; pea ka tau kumia ia ʻo ʻikai maʻu, ʻe tatau pē ia mo ha kiʻi vai tafe ʻoku feinga ke maʻu mai ha vai ʻoku lahi ange ka kuo pakupaku hono matavaí, pe ko ha vaʻa ʻoku feinga ke maʻu ha meʻakai ke moʻui ka kuo ʻosi tuʻusi ʻa e fuʻu sinoʻi ʻakaú ia mei hono aká: pea ke tau talanoa ki ha siasi ʻoku ʻikai ke ne maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku tatau pē ia mo haʻatau talanoa ki ha meʻa noa pē— ko ha matavai kuo pakupaku, ko ha fuʻu ʻakau kuo mate mo mae.8

He ʻikai ke [lava] ʻe ha tangata ia ʻo tataki ʻa e Siasí ni. He ʻikai ke ne lava kae ʻoua kuo ngāue fakataha mo ia ʻa e ʻOtuá mo ne kau ʻi he tafaʻaki ʻa e kaumātuʻa ʻo ʻIsilelí. ʻI heʻene ʻi honau tafaʻakí ʻe ngaʻunu lelei ai ki muʻa ʻa e meʻa kotoa, pea ʻe lilingi mai ʻa e poto mo e ngaahi fakahā ʻa e ʻOtuá. ʻE fakaʻilo mai ʻa ʻene ngaahi fonó pea ʻe fakatupulaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e moʻoní; ka ʻikai pea tā ʻoku ʻikai ko e puleʻanga ia ʻo e ʻOtuá. ʻOku totonu ke tau anga fakatōkilalo kotoa kitautolu ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá, mo feinga ke maʻu ʻa e tataki ʻa e Fungani Māfimafí. …

ʻOku ʻi ai ha tefitoʻi moʻoni ʻoku fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa ia ʻoku fakamoʻoniʻi ai ʻa e ʻOtuá ʻi he meʻa kotoa pē, pea ʻokú ne fakamoʻoniʻi foki mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he meʻa kotoa pē, pea ko kinautolu ʻoku ʻikai ke nau fakahoko iá ʻoku totonu ke nau fakatomala pe ko ha vavé ni mai ha ʻikai ke nau toe tupulaki; ʻOku ou fakahā atu ʻeni ʻi he huafa ʻo e ʻEikí. ʻOua naʻá ke pehē ʻokú ke poto pea te ke lava ʻo fakalele mo ueʻi holo ʻa e la kanga fakataulaʻeikí, he ʻikai ke ke lava ia ʻe koe. Kuo pau ke fakalele ia ʻe he ʻOtuá, ʻo ne puleʻi, mo tuʻutuʻuni, pea mo tuʻu ʻi muʻa, pea tuʻu ʻa e tangata takitaha kotoa pē ʻi hono tuʻunga. ʻOku ʻikai fiemaʻu e puha fuakava ia ʻa e ʻOtuá ke pukepuke ke tuʻu maʻu [vakai, 2 Samuela 6:3, 6–7], ʻo tautau tefito kapau ʻe fai ʻe ha kau tangata ʻoku ʻikai ke nau taau pea ʻikai ke nau maʻu ha fakahā pe ko ha ʻilo ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá mo hono ngaahi fonó. Ko ha ngāue maʻongoʻonga ʻeni ʻoku tau fakahokó, pea ʻoku ʻatautolu ai ke tau teuteu kitautolu ki he ngāue kuo tuku ʻi hotau ʻaó, pea mo fakamoʻoniʻi ʻa e ʻOtuá, mo hono mafaí, ʻa ʻene fonó mo hono lakanga fakataulaʻeikí ʻi he meʻa kotoa pē.9

ʻOku tau loto ke ngāue maʻá e ʻOtuá ʻi he moʻuí ni pea mo ʻitā niti ʻoku hanganaki maí. Kuo tau ʻosi kamata, pea te tau kei feinga ai pē ke tokoni ki he ʻOtuá pea mo e maama ʻo Hono Laumālie Māʻoniʻoní, kae ʻumaʻā ʻa e ngaahi fakahā te ne fai mai kiate ki-tautolu mei he taimi ki he taimi—te tau feinga mo ngāue pea mo fetokoniʻaki mo e lakanga fakataulaʻeiki ʻi he ngaahi maama taʻengatá ʻi māmani pe ʻi he langí. Te tau ngāue kae ʻoua kuo fakahoko ʻa e ngāue ne palani ʻe he ʻOtuá fekauʻaki mo e māmaní, pea fakahaofi ai mo e kakai moʻuí pea mo e kakai maté kapau te nau feʻunga ke fakahaofi ʻo fakatatau mo e ngaahi fono taʻengata naʻe ʻi he langí, pea fakatatau mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e Fungani Māfimafí. …

Kuó u toutou lea ʻaki, “ ʻE ʻOtua, taki muʻa au ʻi he hala totonú: ʻE ʻOtua, maluʻi muʻa au mei he fehālaaki kotoa pē; ʻE ʻOtua, ko ha tangata masiva, taʻe ʻilo, vaivai, pea mo fehālaaki au, kuo ʻāki-lotoa ʻe he ngaahi taʻe feʻunga kotoa pē. ʻOku ou fie maʻu hoʻo tokoní ʻi he ʻahó kotoa. ʻE ʻOtua, tokoni mai muʻa.” Ko hoku lotó ia, pea mo ia ʻoku maʻu ʻe hoku ngaahi tokoua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, mo e Toko Hongofulu Mā Uá pea mo ha niʻihi kehe. ʻOku mau ongoʻi ʻoku mau fie maʻu ʻa e tokoni ʻa e Fungani Māfimafí. Te mau feinga ke anga fakatōkilalo, pea anga-tonu mo faitotonu ki heʻemau ngaahi fuakavá. Pea kapau te tau fanongo ki he faleʻí mo talangofua ki he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá, mo fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ne fie maʻu mei hotau nimá, te Ne tokoni mo tāpuakiʻi kitautolu, pea te Ne tāpuakiʻi ʻa Saione mo fakahaofi ʻa ʻIsileli.10

ʻOku foaki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke tau lava ai ʻo langa hake ʻa Saione.

Ko e hā ʻoku ʻomi ai kiate kitautolu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ko ʻení? Ke tau lava ai ʻo langa hake ʻa e Saione ʻo hotau ʻOtuá. Ke hā? Ke taʻofi ʻa e halá mo e faihalá, ʻa e holi koví, loí, kaihaʻá, taʻe faitotonú, mo e mānumanú, pea mo e faʻahinga kotoa pē ʻo e koví, pea ke langa hake ai foki ʻa e tuí, angamaluú, ʻofa faka-Kalaisí, maʻá, feangaleleiʻaki fakatokouá, moʻoní, ngeiá, faitotonú, pea mo ha meʻa pē kuo palani ke ne hakeakiʻi mo fakalāngilangiʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, koeʻuhí ke tau hoko ai ko ha kau fakafofonga moʻoni mo totonu ʻo e ʻOtua ko ʻetau Tamaí ʻi he funga māmaní, koeʻuhí ke tau lava ʻo ako ke ʻilo hono finangaló pea fakahoko ia; ke fakahoko ai hono finangaló ʻi māmani ʻo hangē ko ia ʻi he langí.11

Koeʻuhí ke aʻusia ʻa e ola lelei ko ʻení—ʻo fakafoki ai ʻa e fakatupú ki hono tuʻunga haohaoa mo fakaʻofoʻofá pea mo fakahoko ʻa e taumuʻa ʻo e fakatupú—ke huhuʻi, fakahaofi, hakeakiʻi, pea mo fakanāunauʻiaʻi ʻa e tangatá—ke fakamoʻui pea mo huhuʻi ʻa e kau pekiá mo e kakai moʻuí, pea mo ia kotoa pē ʻe moʻui fakatatau mo hono ngaahi fonó, ko e palani mo e kaveinga ia ne fokotuʻu ai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí he māmaní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. Naʻe fakataumuʻa ia ke fakahoko ai ʻa e ngaahi meʻa kuo teʻeki ke fakahokó—ke fakakakato ai ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá—ke fakahoko ai ʻa e kuonga ʻo hono fakafoki mai ʻo e meʻa kotoa peé, pea, ʻi heʻene fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeiki taʻengata ʻi he langí (ʻa ia he ʻikai lava ke haohaoa ia taʻe kau ai kitautolu, pe ko kitautolu taʻe kau ai ia), ʻo tau lava ai ke fakahoko ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ne fakakaukauʻi ʻe he ʻOtuá, pe kuo folofola ʻaki ʻe he Laumālie ʻo e ʻOtuá, ʻo fakafou ʻi he ngutu ʻo e kau palōfita mā ʻoniʻoni kotoa pē talu mei hono fakatupu ʻo e māmaní. …

ʻOku ngāue fakataha mo kitautolu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻi he langí ke fakahoko ʻa e ngaahi taumuʻa ko ʻení, pea ʻoku puleʻi kinautolu ʻe he tefitoʻi moʻoni tatau, ke fenāpasi ʻetau ngāué—pea ke ʻi ai ha fetokoniʻaki ʻi heʻetau fengāueʻakí, pea mo fakahoko ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá (fekauʻaki mo kitautolú) he māmaní ʻo hangē ko ia ʻi he langí. Ko e meʻa ʻeni kuo pau ke tau akó, pea ko e meʻa ʻeni kuo pau ke tau fai ke fakahoko ai hotau uiuiʻí, pea mo fakahoko ʻetau ngāué ʻo tali ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo e kau ʻāngelo māʻoniʻoní, pea pehē foki ki hotau kau takimuʻá, ʻa ia ʻoku feohi mo kitautolu ʻi he lakanga fakataulaʻeikí ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá he māmaní.12

Kuo tuku ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki he Siasí koeʻuhí ko e taumuʻa ko ʻení, ke keli, pea mo tō, pea mo fafangaʻi, ke akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú, pea mo fakatupulaki ʻa e founga ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ke fakafepakiʻi ʻa e tēvoló, pea pukepuke mo poupouʻi ʻa e ngaahi mafai ʻo e siasi ʻo Kalaisí he funga mā maní. Ko e fatongia ʻo kitautolu kotoa ke ngāue fakataha ke faʻu ha ʻiuniti maʻongoʻonga pē taha—ko ha sino maʻongoʻonga pē taha [pe faʻunga], ʻoku nau fuakava ke mateakiʻi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá; pea ʻe toki ngaʻunu lelei, fiemālie, pea mo faingofua atu ai ʻa e meʻa kotoa pē, pea siʻi mo ha toe palopalema.13

ʻOku ʻomi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke tāpuekina ai e fāmili ʻo e tangatá.

Naʻe foaki maʻu pē ʻa e fāmili ʻo e tangatá. ʻOku talanoa ki ai ʻa e kakaí ʻo hangē ha monū ʻia makehe ki he fakafoʻituituí. Ka ko e hā ʻa e lau kia ʻĒpalahamé? [Vakai, ʻĒpalahame 2:11]. Tau vakai angé ki he tafaʻaki ko ē ʻa kinautolu ʻe maʻu monuú, pea kapau ko e hako kitautolu ʻo ʻĒpalahame, tau molomolomuivaʻe muʻa ʻiate ia mo ʻai ke tau taau mo e ngaahi talaʻofá, tau loto fie tokoni ki he kakai moʻuí pea ki he kau pekiá foki, mo feinga ke tāpuekina pea mo maʻu monū, ke hiki hake mo fakalāngilangiʻi kinautolu kotoa ʻoku tau ʻi aí; koeʻuhí ke tau fiefia fakataha kotoa pea mo hakeakiʻi ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ia kuo ʻosi fakahā mai ke ʻaonga ki he taha kotoa peé. …

Ka ne ko ha Pīsope au—ʻoku ʻikai ke u ʻilo ʻe au pe ko e hā ne u mei faí, ka ʻoku ou ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku totonu ke u fakahokó. ʻOku totonu ke u fie lea ʻo pehē, Tamai, kuó ke tuku mai ha ngaahi moʻui ke u tokangaʻi; tokoni mai muʻa heʻeku tokangaʻi ʻenau tuʻunga fakaetuʻasinó pea ke u lava ʻo langaki ʻenau tuʻunga fakalaumālié, koeʻuhí ke fakapapauʻi ʻoku fakahinohinoʻi totonu kinautolu ʻi he ngaahi fono ʻo e moʻuí: toe tokoni mai muʻa ke u akoʻi ʻa e kau faiako ʻoku ʻalu atu ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí, ke nau lava ʻo õ atu kuo fonu ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke nau tāpuekina pea mo nau ʻaonga ki he kakaí, pea ʻi he tokoni ʻa hoku kau takí, ke u hoko ai ko ha Fakamoʻui ʻi honau lotolotongá. Ko e ongo ia ʻoku totonu ke u maʻu mo faí ʻo ka ne ko ha PΠsope au; pea ko e ongo foki ia ʻoku totonu ke mou maʻu mo faí Kau PΠsope, pea mou fakahoko ia ʻi he loto fakatōkilalo pea ʻi he holi pē ke fai lelei. ʻI heʻene ʻosi iá, kapau ne u hoko ko ha Taulaʻeiki, Akonaki, pe TΠkoni, pea kuó u ʻalu takai ko ha fai fakahinohino ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí, te u loto ke u tokangaʻi honau tuʻunga tuʻumālié pe uelofeá.14 .14

[Naʻe folofola ʻa Sīsū], “Saimone, foha ʻo Sōnasi, ʻokú ke ʻofa lahi hake kiate au ʻi he ngaahi meʻá ni? Pea lea ia kiate ia ʻo pehē, ʻEiki; ʻokú ke ʻafioʻi ʻoku ou ʻofa ʻiate koe.” Kapau ʻokú ke ʻofa ʻiate au, kapau ko hoku kaumeʻa koe mo ʻeku ākonga, “Fafanga ʻeku fanga lamí.” Naʻe ʻikai faingataʻa ke fai ʻa e meʻa ia ko iá; ne ʻosi ui ia ki he taumuʻa ko iá. “Pea toe folofola ia kiate ia ko hono tuʻo ua, Saimone, foha ʻo Sōnasi, ʻokú ke ʻofa ʻiate au? Pea lea ia kiate ia ʻo pehē, ʻIo, ʻEiki, ʻokú ke ʻafioʻi ʻoku ou ʻofa ʻiate koe. Pea folofola ia kiate ia ʻo pehē, Fafanga ʻeku fanga Sipí.” Pea ʻi he tuʻo tolu hono fai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fehuʻi tatau pē kia Pitá, ʻa ia naʻá ne ʻosi tali ki muʻá, naʻá ne folofola ange, “Fafanga ʻeku fanga sipí” [Vakai, Sione 21:15–17]. Ko e hā ʻa e fatongia ʻo e kau ʻAposetoló; kau Palesiteni Fakasiteikí, kau Taulaʻeiki Lahí, kau Fitungofulú, ʻo tautautefito kiate kinautolu ʻoku nau puleʻi e ngaahi polokalamá? Ka ne ʻi heni ʻa Sīsū, te ne tala atu ke tuku hoʻomou laulaunoá, hoʻomou ngaahi anga fakavalevalé pea mo homou ngaahi vaivaí, ka mou ʻai ke ngali tangata, ko e Kau Māʻoniʻoni pea ō ʻo ngāue mo “Fafanga ʻeku Fanga Sipí.”15

ʻOku foaki ivi ʻa e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku nau ngāue totonu ʻaki honau lakanga fakataulaʻeikí.

Kapau ʻe mahino kiate kitautolu ʻa kitautolu pea mo hotau tuʻungá, ko e meʻa leva ʻoku tonu ke mahino kiate kitautolú, ko e muʻomuʻa tahá ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea tau toki fika ua atu.Kapau te tau feinga ke fakahoko ha kihiʻi meʻa, mahalo ʻe toe folofola mai ʻa e ʻEikí ke tau fakahoko mo ha meʻa ʻoku lahi angé, koe ʻuhí he kuo tau ʻosi mateuteu ke fai ia. … Kapau ko ha kakai kitautolu ʻo e ʻOtuá, pea ʻoku falala mai ke tau fakahoko ʻa e ngaahi taumuʻa maʻongoʻonga ko ʻení, pea tā kuo pau ke tau fakahoko ʻo toe lahi ange mei he meʻa ne tau ʻosi fakahokó, pea kuo pau ke tau loto fie talangofua ki he fakahinohino ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí mo ʻene kau tamaioʻeiki kuó ne tuku mai ke nau pule kiate kitautolú. Kapau te tau fai ʻeni, ʻe fakafiefia ʻa e ngāue kotoa pē ʻoku tau faí pea mo fakafiemālie kiate kitautolu, ʻe pule ʻa e melinó ʻi hotau lotó pea ʻe toka melino ʻa e ʻOtuá ʻi hotau ngaahi ʻapí; ʻe ʻōʻōfaki kitautolu ʻe he Laumālie ʻo e ʻOtuá, pea te tau fonu fiefia pea mo fiefia ʻi he ʻaho kotoa pē, pea pehē ai pē ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻo e māmaní. ʻOku ʻikai ke u ʻilo ʻe au ha toe founga ke fakahoko ai ʻa e ngaahi ngāué ni, ka ke akoʻi pē mei he ʻEikí, pea ko e ʻuhinga ia kuó ne fokotuʻutuʻu ai hono lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní.16

ʻOku fakafalala ha ngaahi meʻa lahi ki he kau taulaʻeikí, kau akonakí, mo e kau tīkoní, pea mo kinautolu ʻi he lakanga fakataulaʻeiki siʻi angé, ʻo laka ange ʻi ha toe taha ʻo e kāingalotu he Siasí. Ko e taimi ʻoku ʻikai ke nau fakahoko ai honau ngaahi fatongiá, ko e hā hono nunuʻá? ʻOku hiki fakalaka leva ʻa e kakaí ki he toko Hongofulu Mā Uá, pe ki he Kau Palesitenisī ʻUluakí; ʻo nau fakalaka ai ʻi he kau maʻu mafai ofi tahá; pea hoko leva ai e maʻu halá mo e moveuveú; mole ai mo ha ngaahi taimi mahuʻinga ka naʻe ʻikai tonu ke pehē; … ʻo hoko kotoa ʻeni tuʻunga ʻi he fie maʻu ʻo ha kau tangata ʻoku nau ʻilo honau ngaahi fatongiá mo nau fakahokó.

Ka ʻi he lolotonga ʻo ʻetau felāuaki ʻi he fanga kiʻi meʻa īkí, ko e hā ʻoku hoko kiate kitautolú? ʻOku ngalo ai ʻiate kitautolu hotau uiuiʻí; ngalo ʻiate kitautolu naʻe fokotuʻu ʻa e puleʻangá ni he funga māmaní ʻi he taumuʻa ke ʻomi ai ʻa e māʻoniʻoní mo e ngaahi fono ʻo e langí ki he funga māmaní, pea tāpuekina ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá mo fakamoʻui ʻa e kakai moʻuí mo e kau pekiá. ʻOku ngalo ai ʻiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku tau ʻi heni aí, pea mo e taumuʻa ne fokotuʻu ai ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻikai maʻau tokotaha pē ia pe maʻaku tokotaha, pe maʻa ha taha fakafoʻituitui pē; ʻoku maʻá e māmaní fakalūkufua pea mo hono fakamoʻui ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku fie maʻu kitautolu, ʻa e taha kotoa pē, ke tau fakahoko ʻa hotau ngaahi fatongia mo hotau ngaahi ngafa kotoa kuo tuku kiate kitautolú. Ka tau taʻe tokanga ki ai, ʻikai ʻoku tau halaia ai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá? Ko e fē taimi ʻoku tō mai ai ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku ʻi hotau lotolotongá? Hangē ko ia kuó u faʻa lea ʻaki ʻi ha ngaahi meʻa lahi, ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke fakahoko ai ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí honau ngaahi fatongiá, pea ʻikai ke nau ʻosikiavelenga mo anga-tonú.17

Kuó u fakatokangaʻi ha niʻihi ʻi heʻeku fefonongaʻakí, ʻoku hangē ko e kau ākonga ʻa Sīsū he kuonga motuʻá, ʻoku nau fakahaaʻi ha holi lahi ki ha mālohi, mo fakahaaʻi haʻanau feinga taʻe tuku ke ʻilo pe ko hai ʻiate kinautolu ʻoku māʻolungá. Ko e meʻa laulaunoa ʻeni ia, he ʻoku ʻikai maʻu ʻa e lāngilangí ia mei he fatongiá, ka ʻi he taha ko ē ʻokú ne fua totonu hono lakangá mo hono uiuiʻí. Kapau ʻoku tau maʻu ha faʻahinga lāngilangi mei he fatongiá pe fou mai ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku haʻu ia mei he ʻOtuá, pea ko e toki meʻa muna moʻoni ia ke tau hikisia ʻi ha meʻafoaki kae hili ange iá ne ʻikai haʻatau kaunga ki ai, ka ko hono maʻú pē. Kapau ʻoku haʻu ia mei he ʻOtuá, ta ʻoku totonu ke maʻu ʻe ia ʻa e lāngilangí ʻo ʻikai ko kitautolu, pea ʻi heʻetau fakahoko totonu ko ia hotau uiuiʻí ko e founga pē ia ʻe taha te tau toki lava ai ʻo maʻu ʻa e lāngilangí pe mālohí.18

Ngaahi Fokotuʻu ki he Akó mo Hono Aleaʻí

  • Ko e hā koā ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki te tau ala maʻu ʻo fakafou mai he lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā e ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fakakaukau atu kuo tuku mai ʻe he ʻOtuá ki he tangatá ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ʻe lava ʻe he mēmipa taki taha ʻo e fāmilí ʻo fai ke fakamālohia ai ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ʻapí?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maʻu maʻu pē ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ha fakahinohino mei he ʻEikí?

  • ʻOku founga fēfē tokoni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki hono “huhuʻi, fakamoʻui, hakeakiʻi, pea mo fakalāngilangiʻi ʻa e tangatá”?

  • Kuo tāpuekina fēfē koe mo kinautolu ʻokú ke ʻofa aí ʻi hono ngāue ʻaki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māʻoniʻoní? ʻE anga fēfē ha kau ʻa e houʻeiki fefiné ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ha ngaahi faingamālie ke fai ai ha ngaahi tokoni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi homou feituʻú? Ko e hā ʻe lava ʻo fai ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke tokoniʻi mo fakamālohia ai ʻa e ngaahi ʻapi ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeikí?

  • Lau ʻa e T& F 84:33–34. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakahoko totonu hoto uiuiʻí? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakahoko totonu ha faʻahinga uiuiʻi ʻi he Siasí? Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo tokoni kiate kinautolu ʻi he uōtí pe koló ʻoku feinga ke fakahoko totonu honau ngaahi uiuiʻí?

Ngaahi Potu folofola fekauʻaki mo iá:1 Kolinitō 4:20; 1 Tīmote 4:12–16; Sēkope 1:18–19; T& F 58:26–28; 84:18–21, 26–27, 33–34; 107:99–100

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. The Gospel Kingdom, sel. G. Homer Durham (1943), 127.

  2. The Gospel Kingdom, 166.

  3. “Stories and Counsel of Prest. Taylor,” Young Woman’s Journal, Mē 1905, 219; ne liliu e fakapalakalafí.

  4. The Gospel Kingdom, 129.

  5. Deseret News (Fakauike), 28 Tīsema 1859, 338.

  6. The Gospel Kingdom, 130.

  7. “On Priesthood,” Millennial Star, 1 Nōvema 1847, 323.

  8. The Gospel Kingdom, 130.

  9. The Gospel Kingdom, 166.

  10. Deseret News (Fakauike), 18 Sune 1884, 339; ne liliu ʻe fakapalakalafí.

  11. The Gospel Kingdom, 130–31.

  12. The Gospel Kingdom, 132.

  13. The Gospel Kingdom, 129.

  14. Deseret News: Semi-Weekly, 18 ʻOkatopa 1881, 1; ne liliu e fakapalakalafí.

  15. Deseret News: Semi-Weekly, 19 ʻAokosi 1879, 1.

  16. The Gospel Kingdom, 131–32.

  17. The Gospel Kingdom, 154.

  18. The Gospel Kingdom, 133.

ʻĪmisi
Jesus bestowing priesthood

Kuo pau ke manatuʻi ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e maʻuʻanga ʻo e mā1ohi kotoa pē he lakanga fakataulaʻeikí. Hangē ko hono akoʻi ʻe Palesiteni Teilá, “Kapau ʻoku tau maʻu pe fakafou mai ha lāngilangi ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku haʻu ia mei he ʻOtuá.”