Seminelí
Loma 8:1–17


Loma 8:1–17

“Kau [ʻEa-Hoko] Fakataha mo Kalaisi” 

ʻĪmisi
Ko e fāʻofua ha tangata Hisipēniki ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. ʻOku tui ʻe Kalaisi ha pulupulu hinehina.

ʻI ha taimi naʻe ʻikai uouangataha ai ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Lomá pea nau taʻefiemālie ʻi ha ngaahi kaveinga mahuʻinga lahi, naʻe tohi ʻa Paula kiate kinautolu fekauʻaki mo e founga te nau lava ai ʻo muimui ki he Laumālié ke maʻu ʻa e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke ikunaʻi honau natula hingá. Naʻe palōmesi ange ʻa Paula kapau te nau fai ʻeni, te nau hoko ko e kaungā ʻea-hoko fakataha mo Sīsū Kalaisi ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní. ʻI hoʻo akó, feinga ke fakatupulaki hoʻo holi ke muimui ki he Laumālié mo maʻu ʻa e meʻa kotoa ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní.

Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke loto ke ke maʻú?

  • Kapau te ke lava ʻo fili ha taha ke ke maʻu (inherit) ha meʻa mei ai, ko hai te ke filí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻa e meʻa te ke loto ke maʻu mei he tokotaha ko ʻení?

Naʻe tohi ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ki he Kāingalotu ʻi Lomá fekauʻaki mo e tofiʻa ʻoku foaki ʻe he Tamai Hēvaní ki Heʻene fānaú takitaha. Lau ʻa e Loma 8:16–17, 32, pea fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻoku foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní maʻatautolú. Mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ko e ʻea-hokó “ko ha tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e totonu ke ne maʻu ʻa e ngaahi meʻafoaki fakatuʻasino pe fakalaumālie” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻEa-hokó,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea naʻá ke fakaʻilongaʻí?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke hoko ko ha kaungā ʻea-hoko fakataha mo Sīsū Kalaisí?

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni ʻoku tokoni ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino kiate kitautolú, ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tāpuakiʻi kitautolu ʻaki ʻa e meʻa kotoa ʻokú Ne maʻú (vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:55; 84:38).

ʻI heʻene lave ki he tofiʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tāpuakiʻi ʻaki kitautolú, naʻe akoʻi mai ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, ʻi heʻene kei ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, 2006. Naʻe uiuiʻi ko e Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻi he ʻaho 3 ʻo Fēpueli 2008. Laʻitā fakaʻofisiale ʻi he 2008 ʻo fetongi ʻa e tā naʻe faitaaʻi ʻi he 2004.

ʻOku ʻikai ke u mākupusi pe mafakakaukaua ʻa e meʻa kotoa ʻoku kātoi ʻi he talaʻofa ko ʻení. Ka ʻoku ou ʻiloʻi ʻoku fakaʻofoʻofa, ʻoku fakalangi, ʻoku taʻengata, pea ʻoku taau ke tau ngāueʻi ʻi he kotoa ʻo e moʻuí.

(Dieter F. Uchtdorf, “Hingoa ʻe Fā,” Liahona, Mē 2013, 60)

Tuku ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai ki he ʻuhinga ʻo e maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní, pea fakakaukau pe ko e hā ha ngaahi fehuʻi te ke ala ‘eke fekauʻaki mo e moʻoni ko ʻení. Fakakaukau ki he ngaahi ʻulungaanga, tōʻonga, mo e ngaahi tāpuaki kehe ʻokú ke loto ke maʻu mei he Tamai Hēvaní. ʻI he hokohoko atu hoʻo ako ʻi he ʻaho ní, fekumi ki he ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e tofiʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tāpuakiʻi ʻaki koé, mo e meʻa te ke lava ʻo fai ke ke feʻunga ai mo iá.

Ako lahi ange fekauʻaki mo e tofiʻa ʻa e Tamai Hēvaní

Faʻu ‘a e saati ko ení ‘i hoʻo tohinoa akó:

Ngaahi tāpuaki ‘oku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tau maʻú

Ko e hā te tau lava ʻo fai ke taau ai mo e tofiʻa ko ʻení

Kuo fakahā mai ʻe he ʻEikí ʻi hotau kuongá ni ha meʻa lahi ange fekauʻaki mo e tofiʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke foaki mai maʻatautolú. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu te nau maʻu ʻa e puleʻanga fakasilesitialé ko hanau tofiʻá, ko ha konga ʻo ha fakahā naʻe foaki ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo lekooti ʻi he tohi ‘oku ‘iloa ʻi he taimí ni ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76.

Ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:50–70 kae pehē foki ki he ngaahi akonaki ʻa Paula ʻi he Loma 8:1, 5–9, 13–14, kau ai ʻa e Liliu ‘a Siosefa Sāmita ki he Loma 8:8–9, ʻoku ʻi he ngaahi futinoutí. ʻI hoʻo akó, tānaki atu ki hoʻo sātí ʻa e ngaahi talaʻofa naʻá ke lau fekauʻaki mo iá pea mo e meʻa ʻoku pehē ʻe he ngaahi vēsí te ke lava ʻo fai ke taau ai mo e ngaahi talaʻofa ko iá. Manatuʻi neongo ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení ʻa e ngaahi foʻi lea hangē ko e “ngaahi foha” mo e “tangata,” ka ʻoku ʻaonga tatau pē ʻa e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ki he fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:1). ʻE ala tokoni foki ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e foʻi lea “kakano,” ʻa ia ʻoku hā ʻi he Loma 8, ki ha taha ʻoku tokanga ki he ngaahi meʻa fakamāmaní pe fakatuʻasinó. ʻE lava foki ke ʻuhinga ia ki he ngaahi uʻa ʻo e kakanó (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakaekakanó,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

  • Ko e fē ʻa e ngaahi veesi mei hoʻo akó naʻe mahuʻingamālie taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻe tokoni atu ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe fekauʻaki mo e tofiʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke foaki kiate koé? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ke taau ai mo e tofiʻa ko iá?

Toe vakaiʻi ʻa e meʻa naʻá ke tohí ʻi he saati naʻá ke faʻu ʻi hoʻo tohinoa akó, kau ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ke maʻú.

  • Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku tokoni atu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻeni kuo talaʻofa atú ke mahino kiate koe fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻa e fatongia ʻo e Fakamoʻuí ʻi hono tokoniʻi kitautolu ke maʻu ʻa e tofiʻa ko ʻení? (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:69).

Te ne tākiekina fēfē nai hoʻo moʻuí?

Kiʻi fakakaukau angé ki he founga ʻe lava ke liliu ai hoʻo moʻuí mo e ngaahi fili ʻokú ke fakahokó, ʻi hoʻo maʻu ha mahino ki he tofiʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke foaki atu kiate koé.

Fakakaukau ʻi he taimí ni ki he founga ʻe lava ke uesia ai ʻe he ngaahi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní ʻa e toʻu tupú ʻi he ngaahi talanoa ko ʻení:

  1. Kuo aʻusia ʻe ʻEsitela ha ngaahi faingataʻa lahi ʻi heʻene moʻuí pea ʻokú ne ongoʻi loto-foʻi. ʻOkú ne fifili pe ʻoku ʻaonga nai ke hokohoko atu ʻa e maʻulotú mo tauhi ʻa e ngaahi fekaú.

  2. ʻOku saiʻia ʻa Kalavini ʻi he tekinolosia fakaofo ʻoku ʻomi ʻe he māmaní. ʻOkú ne fakamoleki ʻa e konga lahi hono taimí ʻi he vaʻinga keimi vitioó, fakaʻaongaʻi ʻo e mītia fakasōsialé, pe sio vitioó.

  3. ʻOku faʻa fefaʻuhi ʻa Lisi mo e ngaahi ongo tukuhifo ki hono mahuʻingá pea ʻokú ne fifili pe ʻoku tokanga moʻoni ange nai ha taha kiate ia.

1. Fai ‘a e meʻa ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa akó:

Fili ha taha ʻo e ngaahi talanoa kimuʻá (pe fakakaukau ki ha talanoa kehe). Fai ha kiʻi tohi nounou ki he tokotaha ʻi he talanoa naʻá ke filí, ʻo vahevahe ʻa e ngaahi moʻoni mo e ngaahi potufolofola kuó ke ako ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa ia ʻe ala tokoni ki ha tokotaha ʻi honau tūkungá. ʻE ala ʻaonga ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke ke fakakaukau ki ai ʻi hoʻo fai hoʻo kiʻi tohí:

  • Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻa e lava ke tau maʻu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e maʻu ʻa e mahino ki he tofiʻa ko ʻení ki he tokotaha ʻi he talanoa naʻá ke filí?

  • Ko e hā kuo fai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau lava ai ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení?

  • Ko e hā ha fanga kiʻi meʻa faingofua ʻe lava ke kamata fai ʻe he tokotaha mei hoʻo talanoá ʻa ia ʻe tokoni kiate kinautolu ʻi honau tūkungá?

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

ʻE lava fēfē nai ke tokoniʻi kitautolu ʻe heʻetau manatuʻi hotau tofiʻá?

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni ʻIleini S. Talatoni, ko ha Palesiteni Lahi mālōlō ʻo e Kau Finemuí, ha talanoa fekauʻaki mo ha tuʻi ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e lēsoni ko ʻení:

ʻĪmisi
Tā fakaʻosi ʻo Sisitā ʻIleini S. Talatoní, kau palesitenisī lahi ʻo e Kau Finemuí, 2008. Tukuange ko e tokoni ua pea hikinimaʻi ko e tokoni ʻuluaki ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2007. Naʻe hikinimaʻi ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2008. Naʻe tukuange ko ha palesiteni ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2013.

[Naʻe] ʻilo taʻe toe veiveiua [ʻe he tuʻí] ko hai ia. ʻI heʻene kei talavoú, naʻe kaihaʻasi ia ʻe ha kau tangata kovi kuo nau toʻo ʻa e taloní mei heʻene tamaí ko e tuʻí. Naʻe ʻilo ʻe he kau tangata ko ʻení kapau te nau fakaʻauha hono tuʻunga fakaeangamaʻá, he ʻikai toe ʻea ia ki he tāloní. Naʻe fakatauveleʻi ia ʻi ha māhina ʻe ono, ʻaki ʻa e meʻa kovi kotoa pē ʻi he moʻuí ka naʻe ʻikai ke ne teitei tukulolo. Naʻe puputuʻu hono kau puke fakamālohí pea hili ʻa hono fakahoko ʻo e meʻa kovi kotoa pē naʻa nau fakakaukau ki aí, naʻa nau fehuʻi kiate ia pe ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻokú ne maʻu ai ha mālohi fakaeangamaʻa peheé. Naʻe mahinongofua ʻene talí. Naʻá ne pehē ange, “He ʻikai te u lava ʻo fai ʻa ia ʻoku mou kolé koeʻuhí naʻe fanauʻi au ke u hoko ko ha tuʻi” [vakai, Vaughn J. Featherstone, “The King’s Son,” New Era, Nov. 1975, 35].

Hangē ko e ʻalo ʻo e tuʻí, kuo mou takitaha maʻu ha tukufakaholo fakaʻeiʻeiki. ʻOku mou takitaha maʻu ha tukufakaholo fakalangi.

(Elaine S. Dalton, “Manatuʻi Ko Hai Koe!,” Liahona, Mē 2010, 121)

Ko e hā ʻa e faʻahinga ngāue ʻoku fiemaʻu kae lava ke hokohoko atu ʻa e muimui ki he Laumālié mo maʻu ʻa e meʻa kotoa ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní?

Lolotonga ʻa e hoko ʻa ʻEletā Pulusi C Heifeni ko ha mēmipa ʻo e Kau Fitungofulú, naʻá ne pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻosiale fakaʻosi ʻo ʻEletā Pulusi C. Heifeni ʻo e Kōlomu ʻUluaki ʻo e Kau Fitungofulú, 2007. Ui ko e palesiteni ʻo e Temipale St. George Utah ʻo kamata ʻi Nōvema 2010. Naʻe ʻoange ʻa e tuʻunga mālōloó ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2010.

Kapau ʻoku tau fiemaʻu “ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe [he] Tamaí” [ Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:38 ], ʻoku kole mai ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻú. Ke taau mo e fuʻu koloa fakaʻofoʻofa ko iá, neongo pe ko e hā hotau tūkungá, kuo pau ke tau foaki ‘o hangē ko e foaki ʻa Kalaisí—ʻa e tulutā kotoa pē naʻá Ne maʻú: “ʻOku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa hono fuʻu lahi fakamanavaheé, ʻio, ʻoku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa hono faingataʻa ke kātakiʻí” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:15]. Naʻe pehē ʻe Paula, “Kapau te tau mamahi mo ia,” te tau hoko ko e “kau hoko fakataha mo Kalaisi” [Loma 8:17; tānaki atu hono fakamamafaʻí]. ʻA Hono lotó kotoa, mo hotau lotó kotoa.

(Bruce C. Hafen, “The Atonement: All for All,” Liahona, May 2004, 98)

Ko e hā naʻe akoʻi ai ʻe Paula ʻoku fiemaʻu ke tau hoko ko e ngaahi foha ʻo e ʻOtuá lolotonga iá ko kitautolú kotoa ko ʻEne fānau?

Neongo ko e tokotaha kotoa pē ko ha fānau fakalaumālie ia ‘o ha mātuʻa fakalangi, ka ʻoku tokoni ʻa e ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e “Laumālie ʻo e ohí” mo e hoko ko e ngaahi foha [mo e ngaahi ʻofefine] ʻa kinautolu ʻo e ʻOtuá” (vakai, Loma 8:14–15) ke mahino kiate kitautolu ʻe lava ke fanauʻi foʻou fakalaumālie kitautolu, pe ohi ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo Kalaisi ʻi he fuakava ʻo e ongoongoleleí (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Fuakavá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

Naʻe aʻusia ʻe he kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ʻa e faʻahinga fanauʻi foʻou fakalaumālie ko ʻení, ʻo tupu ai ha vakai ʻa Penisimani ʻo pehē, “Pea ko ʻeni, ko e meʻa ʻi he fuakava kuo mou faí ʻe ui ai ʻa kimoutolu ko e fānau ʻa Kalaisi, ko hono ngaahi foha, mo hono ngaahi ʻofefine; he vakai, ʻi he ʻahó ni kuó ne fanauʻi fakalaumālie ʻa kimoutolu” (Mōsaia 5:7). ʻI heʻetau hoko ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he fanauʻi foʻou fakalaumālié, ʻoku mahuʻinga ia ki hono fakafeʻungaʻi kitautolu ki he meʻa kotoa ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní (vakai, Mōsaia 27:25–26).