Seminelí
Sēmisi 2


Sēmisi 2

“[Ko e Tuí], kapau ʻoku ʻikai ʻi ai ʻa e ngaahi ngāué, ʻoku mate ia”

ʻĪmisi
Ko ha toʻu tupu ʻoku nau fakahoko ha ngāue tokoni ʻi ʻAositelēlia

ʻE lava nai ke ʻi ai ha faikehekehe ʻi ha taha ʻokú ne pehē ʻoku nau tui kia Sīsū Kalaisi mo ha taha ʻokú ne ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí? Naʻe ʻomi ʻe Sēmisi ha faikehekehe mahuʻinga, ko e tui moʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻoku ʻikai ngata pē ʻi he fakakaukau pe lea ʻa ha taha, ka ʻi he meʻa foki ʻoku nau faí. ʻE fakaʻatā koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke vakaiʻi ʻa e founga te ke lava ai ʻo ngāue kakato ange ʻaki hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ngāue māʻoniʻoní.

Ko hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuakí—hangē ko hono tutu ha afí

ʻOkú ke fekumi nai ki ha tāpuaki pe ko ha tali ki ha lotu mei he Tamai Hēvaní? ʻE ala tokoni ke fakafehoanaki ʻa e founga ʻo e fekumi ki he ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi hono kamataʻi ha afi kae lava ke maʻu ha maama mo ha māfana mei ai.

  • Ko e hā ha ngaahi sitepu te ke fai ke kamataʻi ʻaki ha afi?

  • Ko e hā hono mahuʻinga ʻo hono tutu ʻo ha masi?

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke ako ki he founga ʻoku hangē ai hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuakí ko hano tutu ha afí. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he “Mohu Tāpuekiná,” ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 1:02 ki he 3:27.

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, 2016.

Tau fakatātaaʻi e ngaahi tāpuaki [fakalangí] ki ha fuʻu fokotuʻunga fefie lahi. … ʻOku fonu he fuʻu tuʻunga fefie ko ʻení ʻi ha mālohi lahi te ne lava ke tutu ha afi ʻo ulo ʻi ha ngaahi ʻaho lahi. …

Ke lava ʻo tukuange mai e fuʻu ivi ʻi he fokotuʻunga fefié, ʻe fiemaʻu ke kohiʻi e foʻi masí pea tutu e fanga kiʻi ʻakau īkí kae toki lava ke ulo e fokotuʻunga fefié. ʻE vave pē ha vela ʻa e fanga kiʻi fefie īkí pea tupu ai ha vela ʻa e ngaahi fuʻu ʻakau lalahí. …

Ko hono kohiʻi ʻo e masí mo tafu e afí ko ha foʻi ngāue siʻisiʻi ka ʻokú ne malava ʻo ʻai ke tukuange mai e fuʻu ivi ʻo e fefié. Kapau he ʻikai ke kohiʻi ʻa e foʻi masí, he ʻikai ke hoko ha meʻa ia, ʻo tatau ai pē ko e hā ʻa e lahi ʻo e fokotuʻunga fefié. …

ʻOku faitatau ia mo e ngaahi tāpuaki lahi taha ʻoku finangalo e ʻOtuá ke ʻomi maʻatautolu e fiemaʻu ke tau fai ha ngāue—ngāue ʻoku fakatefito ʻi heʻetau tui kia Sīsū Kalaisí. … ʻOku siʻisiʻi maʻu pē e ngāue ʻoku fiemaʻú ʻi hono fakahoa ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú.

(Dale G. Renlund, “Mohu Tāpuekina,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 70)

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau ʻokú ke maʻu mei he talanoa fakatātā ʻa ʻEletā Lenilaní?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke tau ngaue ‘o “fakatefito ʻetau tuí ʻia Sīsū Kalaisí”?

Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ‘okú ke tui ai kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi ngāue ʻokú ke fai koeʻuhí ko e tui ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi tali mo ha ngaahi tāpuaki kehe kuó ke maʻu mei he ʻOtuá ʻi hoʻo ngāue ʻaki e tui kia Sīsū Kalaisí? ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi founga kehe ʻokú ke ongoʻi ʻoku finangalo e ʻEikí ke ke ngāue ai ʻi he tuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Lotua ke tataki koe ʻe he Tamai Hēvaní ʻi hoʻo fekumi ki he tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení lolotonga hoʻo akó.

Tui kia Sīsū Kalaisí

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi ha talanoa fakatātā ʻe taha ke akoʻi mai kiate kitautolu ʻa e mahuʻinga ʻo e ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí.

Lau ʻa e Sēmisi 2:14–16, pea feinga ke fakakaukauloto ki he meʻa te ke fakakaukau ki ai kapau naʻá ke sio tonu ʻi he tūkunga ko ʻení. (ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea “telefua” ʻi he veesi 15 ki he ʻikai ke vala lelei.)

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení?

Lau ʻa e Sēmisi 2:17–18, 26 (vakai foki, Sēmisi 1:22) pea kumi ha moʻoni naʻe fakahaaʻi ʻe Sēmisi ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení.

Ko ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻa e Sēmisi 2:17–18. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú.

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē nai ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe Sēmisí?

Ko e founga ʻe taha ʻo hono fakahaaʻi e moʻoni naʻe akoʻi ʻe Sēmisí ko e tui moʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e ngāue māʻoniʻoní

1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • ʻOkú ke pehē nai ko e hā ʻoku finangalo ai ʻa Sīsū Kalaisi ke tau ngāueʻi ʻetau tuí?

  • ʻE fakaʻaiʻai fēfē nai kitautolu ʻe he manatu ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo ʻEne angaleleí ke tau ngāueʻi ʻetau tuí?

Ngaahi sīpinga ʻo e ngāue ʻi he tuí

ʻE ala ueʻi fakalaumālie ke fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo kinautolu ʻoku ngāueʻi ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. Lau ʻa e Sēmisi 2:21–25, pea kumi ha ngaahi sīpinga ʻo kinautolu ʻi he Fuakava Motuʻá naʻa nau ngāue ʻi he tuí.

2. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko hai te ke lava ʻo fakakaukau ki ai, ʻo tatau ai pē pe mei hoʻo moʻuí pe mei he folofolá, ʻa ia ʻokú ne fakatātaaʻi hono ngāueʻi ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻokú ke ako mei he sīpinga ko ʻení?

  • Ko e hā ha founga ʻe taha ʻoku hoko ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha sīpinga ʻo e ngaahi ngāue māʻoniʻoní? ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe heʻetau ngaahi ngāue māʻoniʻoní ke tau hoko ʻo hangē ange ko Iá?

Ko hono fakaava ʻo e ngaahi tāpuakí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ngāue ueʻi fakalaumālie ʻi he tuí

Naʻe ʻomi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e pole ko ʻení ʻo fakatatau ki heʻetau tuí mo e ngaahi ngāué:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni naʻe fai ʻi Sānuali 2018

ʻOku fiemaʻu e ngāué ki hono fakahoko ha meʻa ʻoku leleí. ʻOku ʻikai ha toe fakaʻatā makehe ʻi he hoko ko ha ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku fiemaʻu ha ngāue kae tupulaki hoʻo tui mo e falala kiate Iá. …

…Ko e hā naʻá ke mei faí kapau naʻá ke maʻu ha tui ʻoku lahi angé? Fakakaukau angé ki aí. Tohi fekauʻaki mo ia. Pea maʻu [leva ha tui] ʻoku lahi angé ʻi hono fai ha meʻa ʻoku fiemaʻu ki ai [ha tui] ʻoku lahi angé.

(Russell M. Nelson, “Kuo Toetuʻu ʻa Kalaisi; ʻE Hiki e Ngaahi Moʻungá ʻi he Tui Kiate Iá,” Liahona, 2021, 103)

Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā naʻá ke mei faí kapau naʻá ke maʻu ha tui ʻoku lahi angé?

  • Ko e hā ha ngaahi sitepu te ke lava ʻo fai ke ngāueʻi ai hoʻo ngaahi ongó?

Tuku ha kiʻi taimi ke ke kamata ngāueʻi ai hoʻo ngaahi ongó. Hangē ko ʻení, fakatatau mo e meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke faí, te ke lava ʻo ʻave ha pōpoaki telefoni, fai ha lotu, fokotuʻu ha fakamanatu ʻi hoʻo tohi māhiná, pe palani e meʻa hoko te ke faí.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Naʻe fakafepakiʻi nai ʻe he ngaahi akonaki ʻa Sēmisi fekauʻaki mo e tuí mo e ngaahi ngāué ʻa e ngaahi akonaki ʻa Paulá?

ʻI he puipuituʻa ʻo e Sēmisi 2:14, naʻe kehe hono fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi e foʻi lea ngaahi ngāué mei he founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻAposetolo ko Paulá. ʻI he taimi naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe Paula ʻa e foʻi lea ngaahi ngāué, naʻe ʻuhinga ia ki he ngaahi ngāue ʻo e fono ʻa Mōsesé (vakai, Loma 3:27–31 mo e Kalētia 2:15–16). ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi e foʻi lea ngaahi ngāué, naʻe ʻuhinga ia ki he ngaahi ngāue mateakí pe ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní.

Ko e tui taʻe ngāué ʻoku mate ia, kae fēfē nai ʻa e ngaahi ngāue taʻe kau ai ʻa e tuí?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Tēvita A. Petinā, Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. 2020.

ʻOku fakataumuʻa ʻa e tui moʻoní ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí pea ʻoku iku maʻu pē ia ki he ngāue māʻoniʻoní. … ʻOku ʻikai ko e tui ki he Fakamoʻuí ʻa e ngāue ʻataʻataá pē, ka ko e ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú, ko e ʻēlito ia ʻo e tuí.

(David A. Bednar, “Kole ʻi he Tui,” Liahona, Mē 2008, 95)