Faifekau Ngāue Tokoní
1. Ko Hoʻo Aʻusia Ngāue Fakafaifekaú


“1. Ko Hoʻo Aʻusia Ngāue Fakafaifekaú,” Ngaahi Tuʻunga Moʻui Fakafaifekau maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí—Ngāue Fakafaifekau Tokoní (2021) Fakafaifekau Tokoní.

“1. Ko Ho‘o Aʻusia Ngāue Fakafaifekaú,” Ngaahi Tuʻunga Moʻui Fakafaifekau maʻá e Kau Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí—Ngāue Fakafaifekau Tokoni

ʻĪmisi
Ko Kalaisi mo e Kau Tangata Toutaí, tā ʻe J. Kirk Richards

1

Ko Hoʻo Aʻusia Ngāue Fakafaifekaú

1.0

Talateu

Na‘e ʻikai ke toki kamata pē ho‘o ngāue fakafaifekaú ʻi he ʻaho naʻe vaheʻi ai koé. He ʻikai ngata ia ʻi he ʻaho ʻe tukuange ai koé. ʻOku mahulu hake ʻa e ngāue fakafaifekau tokoní ʻi he tui pē ha teunga ʻi he pongipongí pea toe vete ʻi he ʻosi ʻa e ʻahó.

ʻOku fakafōtunga ʻe hoʻo aʻusia ngāue fakafaifekau tokoní ʻa hoʻo tukupā kia Sīsū Kalaisi mo hoʻo loto-holi ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi Hono huafá. Talu hoʻo papitaiso, mo hoʻo ʻi he hala ʻo e fuakava ʻoku fakatau ki he fiefia, nēkeneka, mo e melino taʻengatá. ‘E lava ke liliu koe ʻe hoʻo aʻusia ngāue fakafaifekaú, pea ʻoku totonu ke ke fononga mo e ngaahi aʻusia ko iá ʻi he toenga hoʻo moʻuí.

Ko hoʻo ngāue fakafaifekaú ʻoku mahulu hake ia ʻi ha meʻa pē ke fakakakato, ʻi he anga ʻo e vakai mei ha tuʻunga taʻengata. Ko ha founga ia ke tokoni‘i ai koe ʻi hoʻo feinga ke hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he moʻuí. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Melioni G. Lomenī: “Ko e ngāue tokoní ʻoku ʻikai ko ha meʻa ia ʻoku tau kātekina ʻi māmaní ka tau lava ʻo maʻu ʻa e totonu ke moʻui ʻi he puleʻanga fakasilesitialé. Ko e ngāue tokoní ko e tefitoʻi feʻunu ia ʻoku ngaohi ʻaki e moʻui hākeakiʻí ʻi he puleʻanga fakasilesitialé” (“The Celestial Nature of Self-reliance,” Ensign, Nov. 1982, 93).

Naʻe folofola ʻa e ʻEikí, “Ko ia, kapau ʻoku mou maʻu ʻa e ngaahi holi ke ngāue maʻá e ʻOtuá ʻoku ui ʻa kimoutolu ki he ngāué” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 4:3). Tatau ai pē pe naʻe ʻuluaki vahe koe ke ke hoko ko ha faifekau tokoni, pe toki hiki ke ke hoko ko ha faifekau tokoni, pe fakafoki mai ke ke hoko ko ha faifekau tokoni, ʻokú ke maʻu ʻa e faingamālile ke fakatapui ʻa e vahaʻa taimi ko ʻeni hoʻo moʻuí ke tokoni ki he ʻEikí ʻaki hano tokoniʻi ha niʻihi kehe ʻi Hono huafá. ‘I he uiuiʻí ni, te ke ma‘u ai ha ngaahi faingamālie ke fai ha tokoni te ne faitāpuekina ai ha kakai kehe, hoʻo moʻui ʻaʻaú, ho fāmilí, Siasí, mo e ngaahi kautaha ʻi he feituʻu ʻokú ke ngāue aí.

Naʻe fekauʻi takitaha mai kitautolu ki māmani mo ha ngaahi meʻa kehekehe ʻoku tau lava pea mo ha ngaahi talēniti kehekehe. Te ke lava ʻi ho ngaahi talēniti makehé mo e ngaahi meʻa ʻokú ke lavá ke fai ha tokoni ʻaonga ki he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi māmani. ʻOku hoko hoʻo ngāue faivelenga ko e faifekaú ko ha foaki ʻoku tali ʻe he ʻEikí.

Fiefia ʻi hoʻo aʻusia fakafaifekaú ʻi hoʻo ʻofa he ʻOtuá mo ʻofa ʻi ho kaungāʻapí. Ko ha taimi ʻeni ke fiefia pea mo foua ʻa e ngaahi fiefia tuʻuloa pea mo e nongá ʻo fou ʻia Sīsū Kalaisi.

1.1

Talangofua

ʻOku talangofua ʻa e kau ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻo pehē, “Kapau ʻoku mou ʻofa kiate au, fai ʻeku ngaahi fekaú” (Sione 14:15). ʻOku ʻuhinga ʻa e tauhi ‘o e ngaahi fekaú ʻokú ke fakahoko fiefia mo faivelenga ʻa e meʻa ʻoku kole mai e ʻEikí ke tau fai koeʻuhí ko ʻetau ʻofa ʻiate Iá. ʻOku toe ʻuhinga foki ʻa e talangofuá ke ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú ʻi he “fiefia lahi” (Kolose 1:11) pea “ʻi he fiefia mo e loto taʻekākā” (Ngāue 2:46).

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e sīpinga ʻo e talangofua haohaoá. Ko e meʻa kotoa pē naʻá Ne faí ko e finangalo ia ʻo e Tamaí. Muimui ʻiate Ia ʻaki hono fai ho lelei tahá ke tauhi kotoa ʻEne ngaahi fekaú pea mo moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e ngāue fakafaifekau tokoní. ‘Oku toe ʻuhinga foki ʻa e talangofuá mo e faivelengá ke ke feinga ke ako, tupulaki, mo fakalakalaka. Fakatonutonu vave ʻa e ngaahi fehalākí. Fakahaa‘i ʻokú ke faivelenga mo talangofua ʻaki haʻo fatongia fakafoʻituitui ʻaki hoʻo ngaahi angafaí.

ʻE tāpuekina koe ʻi he taimi ʻokú ke muimui ai ki he ngaahi fekaú mo e ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekaú pea mo fakakaukau leleí. Kātaki ʻo fakatokangaʻi naʻa mo e taimi ʻokú ke tauhi ai ʻa e ngaahi fekaú, ʻe lava ke ke kei foua pē ʻa e faingataʻá, puké, pe meʻa fakatuʻutāmakí (vakai, Sione 16:33). Naʻe foua kotoa ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi meʻá ni (vakai, ʻAlamā 7:11–12; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 122:8). ʻOkú Ne talaʻofa, “ʻE ʻikai te u tuku ke tuenoa ʻa kimoutolu; te u haʻu kiate kimoutolu” (Sione 14:18).

ʻOku ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻiate kimoutolu. Fili ke ke tauhi ʻa e ngaahi fuakavá koeʻuhí he ʻokú ke ʻofa he Otuá. ‘Oua naʻá ke feinga ke toe alea mo e ʻEikí pe lau hoʻo talangofuá ko ha fetongi ke ke maʻu ai ha ngaahi tāpuaki pau.

1.2

Tauʻatāina ke Filí

Ko e tauʻatāina ke filí, pe ko e malava ko ia ke ke fili ʻiate koe peé, ko e taha ia ʻo e ngaahi meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá ki Heʻene fānaú. ʻOku fakafalala ʻa ʻetau fakalakalaka taʻengatá ki he founga ʻo ʻetau fakaʻaongaʻi ʻa e meʻaʻofa ko ʻení. Kuo pau ke tau fili pe te tau muimui ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngaahi akonakí. ʻOku fakaʻatā koe ʻe he tauʻatāina ke filí ke ke ako, fakalakalaka, mo muimui ʻi he Fakamoʻuí. Koeʻuhí ko ia, ʻokú ke “tauʻatāina [ai] ke fili ʻa e tauʻatāiná mo e moʻui taʻengatá, tuʻunga ʻi he Fakalaloa lahi ʻo e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá” (2 Nīfai 2:27).

ʻOkú ke haʻisia ki he ngaahi fili ʻokú ke faí. Ko ha fānau koe ʻa e ʻOtuá ʻokú ke maʻu ha ivi lahi. ʻOkú ke malava ke fili e māʻoniʻoní mo e fiefiá neongo pe ko e hā ho tūkungá.

ʻOkú ke toe fatongia ʻaki foki hono fakatupulaki e ngaahi meʻa ʻokú ke malavá mo e ngaahi talēniti kuo foaki atu ʻe he ʻOtuá. Ko hoʻo ngāue fakafaifekaú ko ha taimi ia ke ke ako ai ke taliui kiate Ia ʻi he meʻa ʻokú ke fakahoko ʻaki e meʻa ʻokú ke malavá mo founga hoʻo ngāue ʻaki ho taimí. ‘Oua te ke maumau taimi ʻo ke nofonoa. Loto ke ke ngāue mālohi. Fili ke tatau maʻu pē hoʻo founga ngāué mo ke falalaʻanga, pea mo fai ha ngaahi meʻa lelei lahi ʻi he tauʻatāina pē ʻaʻau.

1.3

Taumuʻa ʻo e Ngāue Fakafaifekau Tokoní

ʻOku fakafōtunga ʻe he ngāue ʻa e Fakamoʻuí ha fekau lalahi ʻe ua: “Ke ke ʻofa ki [he ʻEikí] ko ho ʻOtuá ʻaki ho laumālié kotoa, mo hoʻo moʻuí kotoa, mo ho lotó kotoa” pea “Ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí ʻo hangē pē ko koé” (Mātiu 22:37, 39). ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau ʻofa ki hotau kaungāʻapí ʻi he taimi ʻoku tau tokoni ai kiate kinautolú. Ko e taimi ʻoku tau tokoni ai ki he niʻihi kehé, ʻoku tau toe fakahoʻata ai ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá: “ʻO ka mou ka ʻi he tauhi ʻo homou kāingá, ʻoku mou ʻi he tauhi pē ʻo homou ʻOtuá” (Mōsaia 2:17).

Ne tuku mai ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ha taumuʻa fakafaifekau tokoni ke ne taki kimoutolu ʻi homou uiuiʻi toputapu ke ngāué:

“Ko ʻetau taumuʻá ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau omi kia Kalaisi ʻaki hono tokoniʻi kinautolu hangē ko ia naʻe mei fai ʻe he Fakamoʻuí. ʻOku tau tokoni loto fiemālie ʻi ha ngaahi kautaha ʻofa, ngaahi me‘a faka-Siasi, pea ʻi loto ʻi he koló. Te tau ngāue fakaetauhi ʻi Hono huafá ki ha taha, ʻo hangē ko ia naʻá Ne faí, ʻo fakahaaʻi ʻEne angaʻofa ongongofuá.”

Manatu ko e founga hoʻo tokoni ki he Fakamoʻuí ʻoku mahuʻinga ange ia ʻi he feituʻu ʻokú ke ngāue aí pe meʻa ʻokú ke fakahokó. Naʻe fakahā ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “Kuó u ako ʻi he taʻu lahi ʻeku faifatongia he Siasí ni, ʻoku ʻikai fuʻu mahuʻinga e feituʻu ia ʻoku ngāue ai ha taha. Ko e meʻa ʻoku tokanga ki ai ʻa e ʻEikí ko e founga ʻoku ngāue ai ha taha” (“Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻi he Mālohi mo e Mafai ʻo e ʻOtuá,” Liahona, Mē 2018, 68). Ko hoʻo ngāué ki he ʻEikí, pea kuo fakaafeʻi koe ke ke ngāue tatau mo Ia!

1.4

Ngaahi Kaveinga Ngāue Fakafaifekaú

Kuo toe ʻomi foki ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e ngaahi kaveinga ngāue fakafaifekau tokoni ko ʻení:

  • Foaki ha faingamālie ki he kau finemui mo e kau talavou fie ngāue kotoa ke nau tokoni ki he ʻEikí mo fakatupulaki ʻenau fakamoʻoni kiate Iá.

  • Tokoni ki he faifekau tokoni kotoa pē ke teuteu ki ha moʻui ʻo e ngāue tokoni.

  • Fai ha ngaahi ngāue ‘oku fie mau mo mahu‘inga ki he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he ngāue he Siasí pea mo e ngaahi kautaha ʻo e koló.

ʻI hoʻo tokoni ʻosikiavelenga ko ia ki he Fakamoʻuí ʻi Hono huafá pea ʻi Heʻene foungá, ʻi he lolotonga pea mo e ʻosi hoʻo ngāue fakafaifekaú, te ke fakatupulaki ai ha ngaahi natula faka-Kalaisi. ʻE tokoni atu ʻa e ngaahi natula mo e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení ke ke lavaʻi hoʻo ngaahi kaveinga ngāue fakafaifekaú.

ʻOkú ke maʻu ha faingamālie ke fokotuʻu ha ngaahi poto fakalaumālie, fakasōsiale, fakaetuʻasino, pea mo fakaʻatamai foʻou te ne tāpuekina mo fakaivia koe ʻi he ngaahi tapa kotoa hoʻo moʻuí.

1.5

Ngaahi Tuʻunga ʻo e Moʻuí

ʻOku fakaafeʻi koe ʻe he ʻOtuá ke ke fakatapui koe kiate Ia ʻi he kotoa hoʻo moʻuí. ʻE hanga ʻe he ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e ngāue fakafaifekaú, hangē ko e ako fakafoʻituituí, fokotuʻu taumuʻá, mo hono fakaʻaongaʻi totonu ʻo e tekinolosiá ʻo tāpuakiʻi koe ʻi hoʻo ngāue fakafaifekaú mo e toenga hoʻo moʻuí.

Tuku ke hoko ʻa e ngaahi fekau ʻi he folofolá mo e ngaahi tuʻunga moʻui fakafaifekau ko ʻení ko ha ngaahi tefitoʻi moʻoni tākiekina ʻi he kotoa hoʻo moʻuí. Ko e taimi te ke muimui ai ʻi he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi tuʻunga moʻuí, te Ne tataki, tāpuekina, mo fakahinohino koe ʻi hoʻo moʻuí kotoa.