Seminelí
3 Nīfai 23: Fekumi Fakamātoato ʻi he Folofolá


“3 Nīfai 23: Fekumi Fakamātoato ʻi he Folofolá,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“3 Nīfai 23,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

3 Nīfai 23

Fekumi Fakamātoato ʻi he Folofolá

ʻĪmisi
ko Kalaisi mo ha kakai ʻi he ongo ʻAmeliká ʻoku nau mamata ki ha ʻū lauʻi peleti koula

ʻOku fēfē ʻa e tuʻunga hoʻo ako fakataautaha ʻa e folofolá? Ko e hā ha liliu kuó ne fakahoko ʻi hoʻo moʻuí? Naʻe fakamamafaʻi ʻe Sīsū ʻi he 3 Nīfai 23 ʻa e mahuʻinga ʻo hono tauhi mo ako ʻa e folofolá pea mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke ke ako fakamātoato ange ʻa e ngaahi folofola ʻa e ʻEikí.

Tokoniʻi ʻa e kau akó ke fakatupulaki ʻenau ngaahi taukei akó. Ke tokoni ki he kau akó ke ola lelei ange ʻenau ako folofolá, tokoniʻi kinautolu ʻi hono fakatupulaki ha ngaahi taukei ako folofola kehekehe. ʻOku totonu ke fakataumuʻa ʻa e ngaahi taukei ko ʻení ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke fakaafeʻi ʻa e Laumālié ki heʻenau akó, mahino lelei ange ʻa e folofolá, pea ʻiloʻi mo fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakaʻaongaʻi ha taimi ke ako ʻa e folofolá kimuʻa he lēsoni ko ʻení, ʻo tokanga makehe ki he meʻa ʻoku nau fai ʻokú ne ʻai ʻenau akó ke mahuʻingamālie angé. Poupouʻi ke nau vakaiʻi ʻa e mahuʻinga mo e tuʻunga lelei ʻo ʻenau akó pea mo e ola ʻokú ne fakahoko pe ʻikai fakahoko ʻi heʻenau moʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko hoʻo ako folofola fakatāutahá

Kimuʻa pea kamata ʻa e kalasí, fakakaukau ke fufuuʻi ha ʻū meʻa kehekehe ʻi he lokí. Tohiʻi e foʻi lea “fekumi” ʻi he palakipoé. Talaange ki he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau fekumi ki aí, pea fakaafeʻi ke nau kumi ki he lahi tahá ʻa e meʻa te nau ala lavá.

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fekumí?

  • Ko e hā ʻoku makehe pe fakafiefia ʻi he fekumí?

  • Ko e hā ʻe lava ke faingataʻa pe fakaloto-foʻi fekauʻaki mo e fekumí?

Ko e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí

Lau ʻa e 3 Nīfai 23:1–5, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fekau ʻe he Fakamoʻuí ke tau fekumi ki aí pea ko e hā hono ʻuhingá.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú.

ʻI he ngaahi vahe kimuʻá, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he Fakamoʻuí ha konga lahi ʻo e ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá ke tokoniʻi mo tāpuakiʻi ʻa e kau Nīfaí. (Vakai, 3 Nīfai 16:18–20; 20:32, 34–45; 21:8; 22:1–17.)

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ke tau fekumi ki ai ʻi he ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá? (vakai, 3 Nīfai 23:1–3).

    Mahalo te ke fie fakaʻaongaʻi ha taimi ʻi he kalasí ke aleaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi akonaki ʻa ʻĪsaiá. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke vahevahe ʻenau ongo kau ki he ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá. ʻE lava ke nau lau mo fakakaukau ki he ngaahi veesi meia ʻĪsaiá pea fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻoku nau mahuʻinga ai ke akó. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e ʻĪsaia 7:14; 9:6–7; 41:10; 49:13–16; 53:1–5; 55:1–3; 61:1–3.

  • Fakatatau ki he 3 Nīfai 23:5, ko e hā ʻoku totonu ke tau tokanga ai ki he ngaahi folofola ʻa e ʻEikí mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá?

Fakafanongo fakalelei ki he ngaahi tali ʻa e kau akó pea fakakaukau ke hiki kinautolu ʻi he palakipoé.

Ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ʻoku tau ako ʻi he lēsoni ko ʻení ko hono fekauʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau tokanga ki Heʻene folofolá pea fekumi fakamātoato ʻi he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke fekumi fakamātoato ʻi he folofolá?

Fakaʻaongaʻi ha taimi ke fakalaulauloto ai ki hoʻo ako folofolá. ʻE lava ke kau heni ʻa e ako fakatāutahá mo fakafāmilí pea pehē foki ki he ako ʻi he lotú mo e seminelí. ʻOkú ke ongoʻi nai ʻokú ke fekumi fakamātoato ʻi he folofolá? Ko e hā hono ʻuhinga?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ʻe ala faingataʻa ai ke fekumi fakamātoato ʻi he folofolá?

    ʻI he vahevahe ʻa e kau akó, fakakaukau ke hiki ʻenau ngaahi talí ʻi ha tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé. Kapau ʻoku kaunga ki ai, te ke lava ʻo vakai ki he ʻekitivitī fekumi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní. Ke fakakaukau ki ha ngaahi faingataʻa ʻe ala hoko, ʻe lava ke fakafehoanaki ʻe he kau akó ʻa e fekumi ʻi he folofolá ki he fekumi ki he ngaahi meʻa ʻi he ʻekitivitií.

    Mahalo ʻe pehē ʻe ha tali ʻe taha ʻe lava ke faingataʻa ke tuku ha taimi ke fekumi ai ʻi he folofolá ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke tau ongoʻi ai ʻoku tau kumi ha meʻa mahuʻingá. Pe mahalo ʻe faingataʻa ke mahino pe ʻe taʻeoli. Ko e taha ʻo e ngaahi founga lelei taha ke ikunaʻi ai ha konga lahi ʻo e ngaahi faingataʻa ko ʻení ko hono ʻiloʻi ʻa e founga ke maʻu ai ha ngaahi fakakaukau pe moʻoni ʻe lava ʻo tokoni kiate kitautolu ʻi heʻetau moʻuí.

  • Neongo ʻa e ngaahi faingataʻa ko ʻení, ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke fai, pe te ke lava ʻo fai, ke ke maʻu ai ha aʻusia mahuʻingamālie ʻi he ako folofolá?

ʻI he tali ʻa e kau akó, hiki ha lisi ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé. Kapau ʻe ʻaonga, tānaki atu ha sīpinga pē mei heni.

Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni ʻe niʻihi:

  • Lotu kimuʻa peá ke akó.

  • Fakaʻilongaʻi ha ngaahi lea mo ha ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga, tautautefito ki he ngaahi lea mo e kupuʻi lea ʻoku tokoni atu ke ke ʻiloʻi lelei ange ʻa e Fakamoʻuí.

  • Kumi ha ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻoku faingataʻa ke mahino.

  • Kiʻi taʻofi siʻi pea fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa kuó ke laú.

  • Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi potufolofola fakafekauʻakí ke mahino lelei ange ha tefito pe tokāteline.

ʻĪmisi
Kalaisi ʻoku folofola kia Nīfai fekauʻaki mo e ngaahi lekōtí

Ke akoako ha taukei ʻe ua mei he ngaahi taukei ko ʻení, lau ʻa e 3 Nīfai 23:6–14 pea fakahoko ʻa e ngaahi meʻá ni:

  • Fakamatalaʻi fakanounou ʻi he lea pē ʻaʻau ʻa e meʻa naʻá ke laú.

  • Fakaʻilongaʻi ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e Fakamoʻuí.

    Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú. Ke fai ʻení, te nau lava ʻo ngāue tauhoa, pea fakamatalaʻi fakanounou ʻe ha tokotaha ako ʻe taha ʻa e ngaahi vēsí kae fakamahinoʻi ʻe he taha ako ʻe tahá ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku tokoni ke mahino kiate kinaua ʻa e Fakamoʻuí.

    Kapau ʻoku faingataʻa ki he kau akó hono fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻa nau laú, te ke lava ʻo fakamatalaʻi ange naʻe kole ʻe he Fakamoʻuí ke ʻafio ki he ngaahi lekooti ʻo e kau Nīfaí. Naʻá Ne fakamahinoʻi ange kuo ʻosi fakahoko ʻa e kikite ʻa Samuela kau ki he hā ʻa e kāingalotu kuo toetuʻú ki ha niʻihi tokolahí (vakai, Hilamani 14:25), ka naʻe ʻikai hiki hono fakahoko ʻo e kikité ʻi he ngaahi lekōtí. Naʻe fekauʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kau Nīfaí ke lekooti ʻa e fakamatala ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi lea ʻokú ne fakamahinoʻi mai ʻoku tokanga ʻa e Fakamoʻuí ki he meʻa ʻoku lekooti ʻi he folofolá?

  • ʻE liliu fēfē nai ʻe he ʻilo ʻeni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻa e founga hoʻo ako ʻa e folofolá?

Ko hono fakahoko ʻa e founga ako folofola ʻoku leleí

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke akoako fekumi fakamātoato ai ʻi he folofolá. Mahalo te ke fili ke ako ha vahe pe fekumi ʻi ha ngaahi veesi fekauʻaki mo ha tefito ʻokú ke fie ʻilo lahi ange ki ai. Fakaʻaongaʻi ha taukei fakafolofola ʻe taha pe lahi ange naʻá ke fakakaukau ki ai pe ʻiloʻi ʻi he lisi ʻi ʻolungá.

ʻOange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau laukonga ai mo fakakaukau. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha meʻa ne nau ako ʻoku ʻuhingamālie kiate kinautolu pea ko e hā ʻa e ngaahi taukei naʻa nau fakaʻaongaʻí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ʻi ha fealēleaʻaki.

  • Ko e hā ʻa e founga ako naʻá ke fakaʻaongaʻí? Ko e hā ʻe ala tokoni ai ʻeni ke ke ako fakamātoato angé?

  • Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí naʻe teʻeki ke mahino kiate koe kimuʻa?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi taukei ko ʻení te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻi hoʻo ako folofola ʻi he kahaʻú? Te ke fakahoko fēfē nai ia?

ʻI he uike ka hoko maí, fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako he ʻaho ní. Fili ha founga ʻe taha te ke lava ai ʻo feinga ke fekumi fakamātoato ange ʻi he folofolá. Fakakaukau pe ʻe tokoniʻi fēfē nai ʻe he founga ko ʻení hoʻo moʻuí.