Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Makehe ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú
Lēsoni 14: Te u Talangofua


14

Te u Talangofua

Talateu maʻá e Faiakó

Ke ke mateuteu fakalaumālie ke akoʻi e lēsoni ko ʻení, kātaki ʻo lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi meʻá ni:

Kuo ʻoange ʻe he Tamai Hēvaní ki he ngaahi mātuʻá ʻa e tefitoʻi fatongia ko ia ke akoʻi ki heʻenau fānaú ʻa e ngaahi fekaú, ʻoange ʻenau ngaahi fie maʻu fakatuʻasino mo fakalaumālié pea mo maluʻi kinautolu mei he ngaahi koví. ʻOkú Ne fakaʻaiʻai kitautolu ke tau fakaʻapaʻapa mo talangofua ki heʻetau mātuʻá pea ʻokú Ne tāpuekina kitautolu ʻaki ʻa e malu mo e fiefia ʻi he taimi ʻoku tau fai ai iá. (Vakai ʻEkisōtosi 20:12; ʻEfesō 6:1–3; Kolose 3:20; “Ko e Fāmilí: Ko Ha Fanongonongo ki Māmani,” Liahona, ʻOkatopa 2004, 49.)

Teuteú

  • ʻOmai ha tatau ʻo e Tohi Tapú. Fakaʻilongaʻi ʻa e ʻEfesō 6:1 ke faingofua hoʻo huke ki aí.

  • Fakaʻilongaʻi ʻa e peesi 106 ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ke faingofua hoʻo huke ki aí.

Ngaahi ʻEkitivitī ke ako mei aí

Kamataʻaki ha ʻekitivitī fakatahataha. Ki ha ngaahi fakakaukau, vakai ki he peesi 3.

Lotu

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e fua lotú.

Ngaahi Fakatātāʻí

Kole ki he fānaú ke fakatātaaʻi e ngaahi meʻa ʻe nima pe ono, hangē ko e tuʻu ki ʻolunga, hiki honau nimá ki ʻolunga, vilo takai, pasipasi honau nimá mo tangutu ki lalo. Fakamālō kiate kinautolu koeʻuhí ko ʻenau talangofuá.

Fakatātā

ʻAi ha taha ʻo e fānaú ke ne puke ʻa e fakatātā ʻi he peesi 62. Tuhu ki he tamai mo e faʻē ʻi he fakatātaá. Fakamatalaʻi ange kuo kole ʻe he tamaí mo e faʻeé ki he fānaú ke nau tokoni ange ʻi he ngoueʻangá pea ʻoku talaange ʻe he fānaú, “Te u talangofua.” Tuhuʻi ange ʻa e fānaú ʻi he fakatātaá pea fakamamafaʻi ange ʻoku nau tokoni ki heʻenau mātuʻá.

ʻĪmisi
family in vegetable garden

Folofolá

Talaange ki he fānaú ʻoku tau ako ʻi he folofolá ʻoku fie maʻu kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau talangofua ki heʻetau ngaahi mātuʻá. Fakaava hake ʻa e Tohi Tapú kia ʻEfesō 6:1 pea lau “ʻA e fānau, mou talangofua ki hoʻomou mātuʻá ʻi he ʻEikí: he ʻoku totonu ʻeni.” Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lea, “Te u talangofua.” (Fakatokangaʻi Ange: Mahalo ʻe ʻi ai ha niʻihi ʻo e fānaú ʻoku tauhi ʻe he ngaahi kuí pe kāinga ʻe niʻihi. ʻAi ke ke ongoʻingofua ki he ngaahi tuʻunga peheé lolotonga ʻa e lēsoni ko ʻení.)

Hiva

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuʻu ki ʻolunga. Hivaʻi pe lau ʻa e ngaahi lea ki he “Te u Talangofua Leva” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 71) pea fakatātaaʻi hangē ko ʻene hā ʻi laló. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke kau atu mo koe.

ʻO ka ui ʻeku faʻeé, (fakafuo e nimá takai he ngutú, hangē ha ipú)

Te u talangofua leva. (lele tuʻu maʻu fakalongolongo)

Te u fai lelei maʻu pē (kamokamo e ʻulú ki ʻolunga mo lalo)

ʻI he ʻaho kotoa pē.

ʻO ka ui ʻeku tamaí, (fakafuo e nimá takai he ngutú hangē ha ipú)

Te u talangofua leva. (lele tuʻu maʻu fakalongolongo)

Te u fai lelei maʻu pē (kamokamo e ʻulú ki ʻolunga mo lalo)

ʻI he ʻaho kotoa pē.

ʻOfaʻi au he Tamai [Hēvaní], (kuku ho fatafatá)

Tāpuakiʻi au [he ʻaho kotoa pē]. (hokohoko atu e kuku ho fatafatá ʻi hoʻo tafokifoki holó)

Te u fai lelei maʻu pē (kamokamo e ʻulú ki ʻolunga mo lalo)

ʻI he ʻaho kotoa pē.

Fakatātā

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo Sīsū ʻi he peesi 106. Talaange ki he fānaú naʻe talangofua ʻa Sīsū ki he Tamai Hēvaní pea ʻokú Ne fie maʻu ke tau talangofua foki.

ʻĪmisi
Jesus Christ

Fakaʻosí

Vahevahe ʻa hoʻo fakamoʻoní te tau fiefia kapau te tau talangofua.

Lotu

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Ngaahi ʻEkitivitī ke fili mei ai

Teuteú

  • Ki he ʻekitivitī fakataumuʻa: ʻOmai ha puha, kato pe faʻahinga faʻoʻanga meʻa pē, ʻoku faʻo ʻi loto ha ngaahi meʻa maluʻi, hangē ko ha fakamalu, sū, tatā, kote pe kofunima. Feinga ke ʻi ai ha meʻa ʻe taha ke pukepuke ʻe he tokotaha takitaha.

  • Ki he ʻekitivitī tamapuá: ʻAi ha tatau pea kosi ʻa e fakatātā ʻi he peesi 63 ki he fānau takitaha ke valivali. Kuluuʻi pe tepiʻi ki he ngaahi vaʻakaú pe ngaahi kofukofu pepá ke faʻu ʻaki ha fanga kiʻi tamapua.

    ʻĪmisi
    coloring page, boy and girl puppets
    ʻĪmisi
    puppet diagram

Fakafaivaʻi

Lau pea fai ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení fakataha mo e fānaú:

ʻOku pehē ʻe he faʻeé, “Kātaki ʻo teuteu leva.” Tau teuteu leva (ʻai ke hangē pē ʻokú ke teuteú).

ʻOku pehē ʻe he tamaí, “Kātaki ʻo tafitafi ho matá.” Tau tafitafi leva hotau matá (ʻai ke hangē pē ʻokú ke tafitafí).

Toe fai mo ha ngaahi fakatātā kehe, hangē ko e “kai pongipongi,” “ʻalu ʻo mohe” mo e hā fua. Fakamālōʻiaʻi e fānaú ʻi heʻenau talangofuá.

ʻEkitivitī Fakataumuʻa

Kole ki ha taha ʻo e fānaú ke fili ha meʻa ʻe taha mei he puhá pea ʻahiʻahiʻi ia. Talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e faʻahinga maluʻi ʻe fai ʻe he meʻa ko iá (hangē ko ʻení, ʻoku hanga ʻe he suú ʻo tauhi hotau vaʻé mei he ʻulí mo e laveá; ʻoku hanga ʻe he fakamalú ʻo maluʻi kitautolu mei he viviku he ʻuhá pe vevela mei he laʻaá mo e hā fua). Fakamatalaʻi ange ʻoku hanga ʻe he ngaahi meʻa ko ʻení ʻo maluʻi kitautolu; te tau toe lava foki ʻo malu mo fiefia ʻi he taimi ʻoku tau talangofua ai ki heʻetau ngaahi mātuʻá.

ʻEkitivitī Tamapua

ʻAi ʻa e fānaú ke nau valivali ʻa e fanga kiʻi tamapua naʻá ke teuteuʻí. Lau ʻa e maau ko ʻení (pe faʻu pē ʻe koe haʻo meʻa pē ʻaʻau). ʻAi ʻa e fānaú ke nau ngāueʻaki ʻenau ngaahi tamapuá ke tali, “Te u talangofua.”

ʻOku pehē ʻe faʻē, “Kātaki, talangofua ki ho tokouá.” Ko e hā hoʻo talí?

ʻOku pehē ʻe tamai, “Kātaki, taimi ke ke ʻalu ʻo mohe.” Ko e hā hoʻo talí?

ʻOku pehē ʻe he kuifefiné, “Kātaki, haʻu ki he kai efiafí.” Ko e hā hoʻo talí?

ʻOku pehē ʻe he faiakó, “Kātaki, teuteu ki he lotu.” Ko e hā hoʻo talí?

ʻOku folofola ʻa Sīsū, “Mou feʻofaʻaki.” Ko e hā hoʻo talí?

Ko e ʻekitivitī ko ʻení ʻoku fakatefito ia ki he fānau lalahi angé.