Sosola Ese mo le Faatuatua ma le Saolotoga
E alala le tusitala i Idaho, ISA.
A o latou saili le saolotoga faalelotu, sa faamanuiaina ou matua i le agalelei ma le taliaina e le Au Paia o Aso e Gata Ai sa siomia i latou, mai Siekisolovakia i Kanata.
Sa matou ola ae ma ou tei o faalogo i tala o auala na ositaulaga ai ou matua ina ia ola i le talalelei, ma ua faamanuiaina ai i matou mo o laua taumafaiga. Ua ou atiae se lagona loloto o le loto faafetai mo mea sa laua faia ma isi Au Paia o Aso e Gata Ai anamua o Czech ina ia maua e a latou fanau faamanuiaga o le talalelei.
Sa fanau lou tina i Poprad o le Siekisolovakia muamua (ua avea nei o Slovakia). Sa auauna atu lona tama i le ami a Czech i le taimi o le Taua Lona Lua, ma o lona aiga o se tasi o le toatele o aiga sa sosola ese i le togavao mo le saogalemu mai tagata nuu o Siamani. Mo aso e lima, sa faapupuu ai ou matua matutua i lalo o se palanikeke faatasi ai ma lou tina ma lona uso, e tasi ma le lima tausaga, ao aai i poloka suka.
Sa lei avea ou matua matutua ma ni tagata o le Ekalesia i lea taimi, pe sa la tatalo soo. Ae peitai, i le taimi o lenei faigata, sa faamaluluina o la loto. Sa tusia e lou tinamatua i totonu o lana api talaaga, “O lea lava po sa ou lagona ai se manao loloto e tootuli i lalo ma ole atu mo se fesoasoani mai se tasi e i ai se pule maualuga. O lea sa ou alu atu te isi atu ai i le togavao, tootuli i lalo, ma tatalo ma se loto nutimomoia ma se agaga salamo. Sa ou tagi atu mo se fesoasoani.”
Sa tali mai lana tatalo. Sa fasiotia nisi o aiga i le togavao ina ua maua, ae sa faavavega le puipuia o ou matua matutua ma o laua fanau teine e toalua. E ala i lenei aafiaga vaivai ma faigata, sa totoina e le Alii se fatu o le faatuatua i loto o ou matua matutua.
Faatuatua ma le Sauaina
Ina ua uma le Taua Lona II i nai tausaga mulimuli ane, sa nonofo pea ou matua matutua i Siekisolovakia ina ua tuitui atu ni faifeautalai talavou i lo la faitotoa. I le maea ai o le auai i le paranesi laitiiti ma faalogologo i talanoaga, sa la maua se molimau o le moni aiai o le talalelei ma filifili ai e papatiso. Peitai, o le afiafi o faatalanoaga o le papatisoga, sa lei o atu ai faifeautalai ma taitai o le Ekalesia. I le sauniga a le paranesi na sosoo ai, sa iloa ai e ou matua matutua ona o le faafitauli faaupufai, sa manaomia ai e faifeautalai uma ona tuua le atunuu. O soo se gaoioiga faalelotu i lea taimi sa taofia foi. Peitai, sa faatumauina e le vaega toaitiiti o le Au Paia lo latou faatuatua, lea ua taitaia nei e le au taitai o le lotoifale ma ki o le perisitua. Sa papatisoina faalilolilo ou matua matutua ma le uso o lou tina i le 1950.
I isi nai tausaga na sosoo ai, o tagata o le paranesi, e aofia ai ma lou tinamatua ma lou tina (ua talavou nei), sa ave faalilolilo i nisi taimi e leoleo nana mo le fesiligia e uiga i o latou gaoioiga faalelotu. I se tasi o taimi, sa fesiligia ai ma le faamalosi lou tinamatua mo le lima itula. Sa tau atu e ona tagata na fesiligia o ia, latou te faafalepuipuia o ia mo le lima tausaga pe afai latou te iloaina o loo ia aoao atu mataupu faalelotu i lana fanau.
Sa ia tusia, “Sa ou nofo ma le filemu ma faapea atu, ‘Afai tou te manatu ua ou faia se mea sese o le aoao atu o mataupu faalelotu i lau fanau, ona mafai lea ona tou lokaina au.’ Latou te lei tali mai. Mai lena taimi sa latou aumaia ma toe aumaia au ina ia fesiligia. Sa latou tetee i le Ekalesia, ma latou taumafai ai e aveese lo matou faatuatua. O le tele o lo latou taumafai, o le tele lena sa ou pipii ai i le Ekalesia, [aua] o le Ekalesia moni e sauaina pea.”
Sa tusia e lou tina i totonu o lana api talaaga, “I nei tausaga sili ona faigata, sa feiloai tagata o le ekalesia i le aso Sa i le fale mautotogi a le peresitene o le paranesi. Sa le mafai ona matou pepese leotetele o lea sa matou musumusu ai. Matou te lei mananao e faafaalepuipui lo matou peresitene o le paranesi. Mo le 18 tausaga, sa matou potopoto faapena ma sa matou moemiti i le taimi o le a mafai ai ona matou o atu i Rocky Mountains [Mauga Papa] ma nonofo ai i le [Aai o Sate Leki].” Sa ia i latou le faamoemoe e ui lava i lena taimi sa seasea ona maua e aiga ni pepa faigaluega e mafai ai e i latou ona tuua le atunuu.
Ao tuputupu ae lou tina i lona luasefulu tausaga, sa ia tatalo ma se manao malosi ia mafai ona faaipoipo atu i se tagata o le Ekalesia ma i se auala e faamauina ai i le malumalu.
Mauaina o se Olaga Fou
O lou tama, o le sa tausi ae i se nuu faifaatoaga, sa nofo i le aai ina ia alu ai i le aoga ina ua feiloai i lou tina. Sa amata e lou tina lana galuega o se tagata pese faafiafia faapolofesa. Ao la amata ona faamasani, sa ia faailoa atu ia te ia le Ekalesia. E ui e lei papatisona o ia, sa faaipoipo ou matua i le aso 18 o Fepuari, 1967.
I le faaiuga o lena tausaga, sa faamanuiaina i laua i le fanau ai o lou tuagane matua. I le mavae ai o le valu masina o lona fanau mai, sa maua e le peresitene o le paranesi se faaaliga e faapea e tatau i tagata ona sauni e taitai atu i fafo o le atunuu i se nofoaga lea e mafai ona latou saoloto e tapuai ai. Ia Aokuso 1968, sa osofaia ai e le au Rusia ia Siekisolovakia, ma faatupuina le vevesi i tuaoi ma i le atunuu atoa. O tagata o le paranesi o e sa saunia ma le usiusitai na sosola atu i Viena, Auseteria.
O lou tinamatua, o le sa tuua le atunuu ma ou matua, sa tusia: “I le po ina ua momoe tagata uma i totonu o le fale mautotogi, sa matou faatofa atu i la matou fale ma o ese atu a o fefefe ai ina nei amata ona tagi le pepe. Sa tatau ona matou faia mea uma nei i le faalilolilo aua sa i ai i la matou fale ni sipai se toatolu o e na galulue mo leoleo nana. Sa faamanuiaina i matou e le Alii. Sa matou sosola ese atu. Ina ua matou o ese, sa matou iloa [o le a] matou le toe foi, ae sa matou lei iloa foi le mea o le a matou agai i ai mai Viena. I lea taimi, sa le mafai ona matou popole i ai. Sa faaali e le Alii i le peresitene o le paranesi Lana folafolaga ia i matou pe afai matou te tumau i le faatuatua ia te Ia.”
Faafeiloaiina i se Laueleele Fou
Sa nonofo lou tinamatua, ou matua, ma isi aiga e toalua i lalo o le fale o le ekalesia Böcklinstrasse i Viena mo le silia ma le masina. I le aluga o lenei masina, sa maua ai e lou tama lesona a faifeautalai ma sa papatisoina. O le toatele o tagata o aiga e toatolu sa mauaina ni galuega, ma sa latou tuufaatasi o latou totogi seia mafai ona latou malaga atu i Calgary, Alberta, Kanata. Ona o le leaga o le tau i Calgary, sa taunuu ai lo latou vaalele i Edmonton i le aso 5 o Novema, 1968.
I le tuua ai o aiga, o se aganuu, ma se laueleele sa latou fiafia ai sa avea o se osigataulaga taufaafefe, ae o faigata sa i ai i le tele o auala sa faatoa amataina. Ina ua latou taunuu i Calgary ma na o se atopau, o se nofoa pepe, ma se tupe KANATA $32 tala, sa matua manaomia e ou matua se fesoasoani.
Sa vave ona auauna mai tagata o le ekalesia i Kanata i lou aiga, ma tuuina mai le fesoasoani lima foai i femalagaaiga, o faatauga, ma le sueina o se fale e nonofo mautotogi ai. I totonu o le vaiaso, sa maua e ou matua ma lou tinamatua se fale o i ai ni moega, se laulau ma ni nofoa, se nofoa, se moega pepe, o ie afu, palanikeke, aluga, o ipu, e oo lava i ni meaai i kapoti. Sa tusia e lou tina i lana api talaaga le auala na faateia ma faafiafiaina ai i le vaaia o nei meaafale e lei faamoemoeina ma lona toe faafetai tele mo le auaunaga.
E ui i lea, faatasi ma ni lagona loloto o le faafetai, sa i ai nisi lagona. O le manaomia e faamasani i se aganuu e ese ai sa moni lava ma faigata le taulimaina. O le tausaga muamua o le ola ai i Calgary sa tumu i vasega faaPeretania ma ni savaliga i le malulu i le galuega mo Tama. Sa latou faia mea uma sa mafaia e fausia ai se lagona o le aiga, ae sa faigata lenei taimi ma le tele o le suiga. O le Au Paia i lo latou uarota fou i Calgary sa taumafai e fesootai mai latou e ui e eseese gagana e tautatala ai e avea o se vaega lagolago i tagata fou na taunuu atu. O aso Sa taitasi sa maua e lou aiga le malosi a o latou auai i le sauniga faamanatuga e faafou a latou feagaiga, ma faalagolago atu i le Agaga e aoao i latou i le faaPeretania.
O Faamanuiaga o le Faavavau
Sa faamauina faatasi lo matou aiga e toalima i le Malumalu o Cardston Alberta ia Oketopa 1976. Sa faamoemoe lou tina i lenei aso mo le silia ma le 20 tausaga na muamua atu ma ua taunuu, i se atunuu ma se gagana ese o se mea sa lei mafaufau i ai i lona talavou, sa taliina ana tatalo. Sa toeitiiti atoa lou valu tausaga i lena taimi, ma o loo ia te au ni manatuaga o foliga matagofie a ou matua ma ataata a o ulufale atu matou le fanau i le potu faamauga.
Sa i ai foi lou tinamatua i le malumalu i lena aso. Ou te manatua lona fiafia i le vaaia o moli o le malumalu a o matou taunuu atu i Cardston. E tele tausaga mulimuli ane, i le litaea ai mai lana galuega i Calgary, sa ia masii atu i Cardston ma tuu atu le tele o itula o le auaunaga i le malumalu. Sa ia fiafia e ta le okeni ma fesoasoani e musuia le migao iina. O lana molimau ma le alofa mo le Faaola o se molimau i lona agalelei i tagata uma sa siomia o ia. O ia o se faataitaiga ia te au o se tamaitai malosi o le Au Paia o Aso e Gata Ai.
Ou te lagona le lofituina i le faafetai i ou matua—o ni paionia i lou aiga—mo lo la ositaulagaina o galuega, aiga lautele, nuu moni, ma mea totino. E foliga mai sa la tuuina atu le tele o mea, ae sa matua faamanuiaina i laua e le Alii—ma o la fanau—mo le ola ai i mataupu faavae o le talalelei.