Mga Leksyon gikan sa Sagradong Kakahoyan
Gikan sa pagpamulong sa debosyonal sa CES, “Stand in the Sacred Grove,” nga gipamulong sa California, USA, niadtong Mayo 6, 2012. Alang sa kompletong pakigpulong, bisitaha ang cesdevotionals.lds.org.
Moawhag ko kaninyo nga kanunay mobarug sa inyong hunahuna ug kasingkasing diha sa Sagradong Kakahoyan ug magkinabuhi nga matinud-anon sa mga kamatuoran nga gisugdan sa Dios sa pagpadayag didto.
Niadtong 1993, upat ka tuig human sa akong pagka-call ngadto sa Seventy, ang akong pamilya ug ako gihangyo sa pagserbisyo sa New York Rochester Mission. Kana nga misyon naglakip sa lungsod sa Palmyra (diin si Joseph Smith ug iyang pamilya nagpuyo og dugay sa mga 1820) ug sa Fayette (diin ang Simbahan naorganisar niadtong Abril 1830).
Nindot kaayo kini nga dapit, may mga bungtod nga puno sa kahoy; tin-aw nga mga linaw ug sapa; ug mabination, ug makapainteres nga mga tawo. Kini usab usa ka dapit nga nahimong sagrado tungod sa nahitabo dinhi.
Sa kakahoyan nga tag-as ang mga beeches, mga oak, mga maple, ug uban pang mga kahoy nga nahimutang mga 400 ka metros sa kasadpan sa balay nila ni Joseph ug Lucy Mack Smith duol sa Palmyra, ang 14 anyos nga si Joseph Smith nakakita sa usa ka panan-awon sa Dios nga Amahan ug Iyang Anak, si Jesukristo. Kining balaanong pagpakita, agi og tubag sa pag-ampo ni Joseph aron masayran ang tinuod kabahin sa relihiyon, misugod sa Pagpahiuli sa ebanghelyo niining katapusang dispensasyon. Kini usab nakapahimo niadto nga kakahoyan nga usa ka tinahud nga dapit sa kasaysayan sa Simbahan—usa ka dapit nga atong gipasidunggan og ngalan nga Sagradong Kakahoyan.
Ang akong pamilya ug ako ganahan kaayo niadtong kakahoyan ug mibati sa kasagrado niini. Kanunay mi nga mangadto didto. Kada bulan kon may bag-ong mga misyonaryo nga moabut ug kadtong hapit na mouli, amo silang dad-on didto.
Samtang ako balaanong milakaw sa Sagradong Kakahoyan o milingkod sa lingkuranan didto samtang naghunahuna, kanunay kong mamalandong sa kadaghang talan-awon sa kasulatan nga may kalabutan sa mga kahoy, mga sanga, mga gamot, mga binhi, mga prutas, ug kalasangan. Ang mabinantayong tig-obserbar makakat-on og pipila ka mahinungdanong mga leksyon gikan sa kalikupan [ecosystem] nga anaa didto. Gustong ko nga mopakigbahin og upat niadto nga mga leksyon.1
1. Ang mga kahoy kanunay motubo padulong sa kahayag.
Mga litrato pinaagi ni Royce Bair
Sa Sagradong Kakahoyan, ang mga kahoy nga nagtubo sa kilid sa orihinal nga lasang ug naglinya sa sulod nga agianan nagtubo paggawas aron makalikay sa mga dahon ug sanga nga nagbabag sa hayag sa adlaw ug dayon pataas aron mabantang sa kahayag sa adlaw. Ang ilang hiwi nga mga punoan ug sanga nagbarug nga lahi kaayo sa tupad nga mga kahoy nga hapit tul-id kaayo nga nagtubo. Ang mga kahoy, sama sa halos tanang buhi nga mga organismo, nagkinahanglan og kahayag aron mabuhi ug molambo. Ilang buhaton ang tanan aron makakuha kutob sa mahimo sa hayag sa adlaw aron mahimong posible ang photosynthesis—ang proseso sa paghimo sa light energy ngadto sa chemical energy.
Ang kahayag mas importante pa nga palagsik kabahin sa pagka-espirituhanon kaysa kabahin sa kinaiyahan. Ingon niini tungod kay ang kahayag mahinungdanon sa atong espirituhanong paglambo ug sa pagkab-ot sa atong hingpit nga potensyal isip mga anak sa Dios.
Ang kangitngit mao ang katugbang sa kahayag ug nagrepresentar sa mga pwersa sa kalibutan nga nagtinguha sa pagpahilayo kanato gikan sa Dios ug sa pagpugong sa Iyang balaanong plano sa atong kinabuhi. Sa kasagaran magabii o sa mangitngit nga mga lugar nga ang pwersa sa dautan moimpluwensya pag-ayo. Ang paglapas sa balaod sa kaputli, ang pagpangawat, pagsupak sa Pulong sa Kaalam, ug uban pang binuhatan nga gidili sa atong Langitnong Amahan sa kasagaran mahitabo ubos sa pagtabon sa kangitngit. Bisan kon kita nagpili nga mobuhat og sayop bisan sa grabeng kahayag, dili nato mapugngan nga mobati og kangitngit.
Swerte lang, ang Espiritu ni Kristo “naghatag og kahayag ngadto sa matag tawo nga mianhi nganhi sa kalibutan; ug ang Espiritu naglamdag sa matag tawo pinaagi sa kalibutan, nga nagpatalinghug ngadto sa tingog sa Espiritu.
“Ug matag usa nga nagpatalinghug ngadto sa tingog sa Espiritu moduol ngadto sa Dios, gani ang Amahan.” (D&P 84:46–47).
Kini nga tudling sa kasulatan maayong naghulagway sa pagtinguha sa mga anak sa Dios sa espirituhanong mga butang, ang natural nga espirituhanong hilig [instinct] nga hinatag sa Dios kanato—kon dili nato kini pugngan—nga moduol sa kahayag ug, sa pagbuhat niini, moduol ngadto sa Dios ug sa Iyang Anak ug mahimong mas mahisama Kanila. Naghisgot sa Iyang Kaugalingon, si Kristo miingon, “Ako mao ang kahayag alang sa kalibutan: siya nga magasunod kanako dili gayud magalakaw sa kangitngit, hinonoa magabaton siya sa kahayag nga magahatag og kinabuhi” (Juan 8:12).
Awhagon ko kamo sa paglikay sa kangitngit sa sala sa tanang dautan nga matang niini ug sa pagpuno sa inyong kinabuhi sa Espiritu, kamatuoran, ug kahayag sa atong Manluluwas, si Jesukristo. Inyo kining mahimo pinaagi sa pagtinguha og buotang mga higala, makapadasig nga musika ug art, kahibalo gikan sa pinakamaayong mga basahon (ilabi na sa mga kasulatan), mga higayon sa kinasingkasing nga pag-ampo, mamalandong diha sa kinaiyahan, limpyong mga kalihokan ug panag-istorya, ug kinabuhi nga nakasentro kang Kristo ug sa Iyang mga pagtulun-an sa gugma ug pagserbisyo.
2. Ang mga kahoy nagkinahanglan og katugbang aron hingpit nga makatuman sa katuyoan sa ilang pagkalalang.
Lain-laing mga teyoriya kabahin sa pagdumala sa kalasangan ang gisunod sa daghang katuigan aron sa pag-atiman sa Sagradong Kakahoyan. Usa ka higayon usa ka luna sa kakahoyan ang gipili aron sulayan kining gitawag og proseso sa pagputol ug pagpamul-ong [release thinning]. Ang mga forester mitino unsay ilang tan-aw posible nga pinakadako ug pinakahimsog nga linghod nga mga kahoy diha sa napiliang luna sa kakahoyan, ug dayon ilang giputlan ug gipul-ungan ang dili kaayo himsog nga mga kahoy ug ang mugbong mga tanom. Ang teyoriya mao nga pinaagi sa pagpamenos sa kompetisya para sa tubig, sa hayag sa adlaw, ug sa katambok sa yuta, ang napiliang mga kahoy motubo pag-ayo ug molambo sa talagsaong paagi.
Human sa pipila ka tuig nahimong klaro nga sukwahi ang nahitabo. Dihang wala na kaayoy kompetisyon, ang napiliang mga kahoy nahuyang. Imbis nga motubo pataas padulong sa kahayag, mihinay ang ilang pagtubo pataas, midaghan ang mga sanga sa ubos nga nahimong walay pulos sa dihang ang mga sanga ug dahon sa ibabaw niini hingpit nga miali sa kahayag, ug mas mibaga. Walay mga kahoy diha sa napiliang luna sa kakahoyan ang nakatupong sa katas-on ug kalig-on sa mga kahoy nga kinahanglang makigkompetisya ug mobuntog sa oposisyon aron maluwas ug mabuhi.
Usa sa mahinungdanong doktrina diha sa Basahon ni Mormon mao nga kinahanglan nga “adunay katugbang sa tanan nga mga butang” (2 Nephi 2:11). Ang kalibutan nga adunay katugbang naghatag og kapilian tali sa maayo ug dautan aron magamit ang kabubut-on. Hinoon, susama ka importante mao ang baruganan nga gikinahanglan ang katugbang aron motubo sa espiritwal nga paagi. Ang pagsabut ug pagdawat niining baruganan mahinungdanon sa pagdawat ug sa kinatibuk-an magmalipayon sa kinabuhi. Importante usab kini aron makasinati sa gikinahanglang personal nga pagtubo ug paglambo.
Sa dili madugay, kitang tanan makasinati og katugbang ug kalisdanan. Pipila niini moabut isip yanong resulta tungod anaa lang dinhi sa mortalidad sa nagkadautan nga kalibutan. Kini mahimong naglangkob sa pwersa sa kinaiyahan, sakit, tintasyon, kamingaw, o dili pagkahingpit sa pisikal o mental. Usahay ang katugbang ug kalisud motumaw tungod sa atong sayop nga mga pagpili. Dako gyud atong pasalamat sa atong Manluluwas, kansang Pag-ula nag-andam og paagi nga maensakto ang tanang nahimo nga sayop.
Nahupay ko og maayo gikan sa mga pulong sa Dios ngadto kang Joseph Smith diha sa Liberty Jail sa panahon diin ang palas-anon ni Joseph hapit dili na maagwanta: “Ikaw masayud, akong anak, nga kining tanan nga mga butang makahatag kanimo og kasinatian, ug alang sa imong kaayohan” (D&P 122:7).
Pipila sa mga kahoy diha sa Sagradong Kakahoyan nagpakita nga ang katugbang mahimong atong ikaayo ug sa atong grabe nga kalisud sa kanunay may daghang maangkon. Kini nga mga kahoy kinahanglang makabuntog sa lain-laing matang sa katugbang o kalisdanan—maigo sa kilat, kusog nga hangin, baga nga snow o ice, ang nagkadaghang kalihokan ug abuso sa mga tawo nga nagpasagad, ug usahay ang pagkaagresibo sa duol nga kahoy. Gumikan niining lisud nga mga sirkumstansya motubo ang pinakalig-on ug pinakanindot nga mga kahoy diha sa kakahoyan.
3. Ang mga kahoy motubo pag-ayo diha sa mga kalasangan, dili nga usa lang.
Sa kinaiyahan dili sagad nga makita ang kahoy nagbarug nga usa lang. Ang mga kahoy hapit kanunay motubo diha sa kakahoyan, ug sa kadugayan ang kakahoyan mahimong kalasangan. Ang Sagradong Kakahoyan, hinoon, sobra pa kaysa pundok sa mga kahoy. Kini komplikado nga kalikupan nga naglakip og daghang matang sa tanom ug mananap.
Adunay mamatikdan nga koneksyon sa tanang nagkalain-laing mga matang sa ihalas nga mga bulak, mga mugbong tanom, mga sagbut, mga kahoy, fungi, mga lumut, mga langgam, mga ilaga, mga koneho, mga usa, ug uban pang mga linalang nga makita didto. Kini nga matang sa mga tanom ug mananap nagkinahanglan ug nagsalig sa usag usa para sa pagkaon, dangpanan, ug hiniusa ug sosyal nga palibut diin sila makasinati sa sirkulo sa kinabuhi.
Ang plano sa Dios para sa atong kinabuhi naglakip sa susama nga sumpay para kanatong tanan. Kinahanglan ta nga magtinabangay para sa atong kaluwasan, dili magtinagsa-tagsa. Ang Simbahan nagtukod og mga meetinghouse, dili mga pinuy-anan sa mga ermitanyo.
Gikan sa sinugdanan sa Pagpahiuli, ang sugo mao nga kita magpundok diha sa komunidad, diin kita makat-on nga malinawong magpuyo ug magtinabangay sa usag usa pinaagi sa pagtuman sa atong mga pakigsaad sa bunyag (tan-awa sa Mosiah 18:8–10). Isip mga anak sa Dios, kita dili molambo nga mag-inusara ni ang kahoy nga mag-inusara. Ang himsog nga mga kahoy nagkinahanglan og kalikupan; ang himsog nga mga tawo nagkinahanglan sa usag usa.
Salamat, kitang tanan adunay tinguha nga makigsandurot sa uban, pagpakig-uban, ug maunungong mga higala. Isip sakop sa mahangturong pamilya sa Dios, kitang tanan nagtinguha alang nianang katagbawan ug seguridad nga mahatag sa suod ug mahangturong relasyon. Bisan tuod ang mga social networking site sa walay duha-duha makahatag og usa ka matang sa sosyalidad, apan walay makapuli sa matinuoron, bukas, mag-atubangay nga komunikasyon nga kinahanglang mahitabo aron maestablisar ang matinud-anon ug mahangturong relasyon.
Sigurado ang pinakasayo ug pinakamaayong dapit sa pagkat-on nga makasabut sa uban mao ang panimalay. Sa panimalay kita makakat-on sa mga leksyon sa pagserbisyo, pagkadili hakog, pagpasaylo, ug pailub nga mahinungdanon para sa pagmugna og mahangturong relasyon ngadto sa uban.
Makapalipay, ang dinasig nga organisasyon sa Simbahan makahatag usab og dapit diin kita molambo sa sosyal nga paagi. Sa mga calling, mga miting, mga klase, mga korum, mga konseho, ug daghang oportunidad nga pakigsandurot diha sa Simbahan, atong mapalambo ang mga kinaiya ug kahanas sa panag-uban nga makatabang nato sa pag-andam para sa han-ay sa panag-uban [social order] nga mahitabo sa langit.
Naghisgot niining mas taas nga han-ay, si Propeta Joseph Smith miingon, “Ug kana nga panag-uban nga ania kanato dinhi maanaa kanato didto, lamang kini pagaubanan sa walay katapusan nga himaya, nga ang mao nga himaya kita wala karon makatagamtam” (D&P 130:2).
4. Ang mga kahoy makakuha og kalig-on gikan sa kahimsog nga namugna sa nanglabayng henerasyon nga mga kahoy.
Adunay panahon diin kadtong nagdumala sa pag-atiman sa Sagradong Kakahoyan mihukom nga ang kakahoyan kinahanglang paninduton. Giorganisar dayon ang mga proyekto sa pagserbisyo aron sa pagtangtang sa natumba nga mga kahoy ug mga sanga, kalibunan, mga tuud, ug nangalaya nga mga dahon. Ubos niini nga binuhatan, ang kahimsog sa kakahoyan misugod pagkahuyang sa wala madugay. Ang mga kahoy hinay nga mitubo, gamay lang nga bag-ong mga kahoy ang mitubo, pipila sa ihalas nga mga bulak ug tanom nangawala, ug migamay ang gidaghanon sa mga langgam ug ubang mga mananap.
Sa wala madugay, human sa rekomendasyon nga ang kakahoyan pasagdan sa natural niini nga kahimtang, ang nangatumba nga kahoy ug sanga gipasagdan nga malata ug mopatambok sa yuta. Ang mga dahon gipasagdan kon asa kini matagak. Ang mga bisita gihangyo nga mosubay sa gimarkahang agianan aron dili kaayo madisturbo ang kakahayon ug ang yuta diha sa kakahoyan dili kaayo mabantuk. Sulod sa pipila lang ka tuig, ang kakahayon milambo ug mibag-o sa kaugalingon sa talagsaong paagi. Karon kini naglambo sa hapit hingpit na niini nga kahimtang, nga may labong nga mga tanom ug daghang mananap.
Ang mga leksyon nga makat-unan gikan niining kasinatian mahinungdanon para nako. Sulod sa pito ka tuig akong pribelihiyo sa pagserbisyo isip Church historian ug recorder. Ngano ang pagtipig og rekord ug ang pagkolekta, pagpreserbar, ug pagpakigbahin sa kasaysayan mahinungdanon kaayo sa Simbahan ni Jesukristo? Nganong mahinungdanon para kanato nga maghunahuna ug mokuha og kalig-on gikan sa nanglabay nga mga henerasyon? (Tan-awa sa D&P 21:1; 69:3, 8.)
Mosugyot ko nga imposible nga hingpit nga magpuyo sa kasamtangan—samot na ang pagplano para sa atong kaugmaon—kon wala ang pundasyon sa nangagi. Ang pagsabut sa relasyon sa nangagi ngadto sa kasamtangan ug sa umaabut makatabang kanato nga mas makadayeg sa kahulugan sa Ginoo kabahin sa kamatuoran sumala sa gipadayag ngadto ni Joseph Smith: “Ang kamatuoran mao ang kahibalo sa mga butang ingon nga sila mao karon, ug ingon nga sila mao sa kaniadto, ug ingon nga sila mao sa umaabut” (D&P 93:24).
Ang atong kahibalo kabahin sa atong nangagi tungod sa mga rekord nga gitipigan ug kabahin sa atong umaabut tungod sa mga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa buhing mga propeta naghatag kanato og konteksto nga nagtugot kanato sa maalamong paggamit sa atong kabubut-on.
Importante nga kita pamilyar sa kasaysayan sa atong Simbahan, ilabi na sa sukaranang mga istorya niini. Kini nga mga istorya—Unang Panan-awon ni Joseph Smith, ang pagtungha sa Basahon ni Mormon, ang balaanon nga pagbisita nila ni Juan Bautista, Pedro, Santiago, Juan, Elijah, Elias, ug uban pa—naglangkob sa sukaranang mga kamatuoran diin natukod ang Pagpahiuli.
Makapasubo, niining panahon sa teknolohiya, diin daghan ug dali nga makuha ang impormasyon—pipila niini nanghinaway sa mga hitabo ug tawo diha sa kasaysayan sa Simbahan—pipila sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagduha-duha ug misugod sa pagpangutana sa ilang dugay nang gihuptan nga pagtuo. Ngadto sa mga indibidwal nga nagduha-duha akong ipaabut ang akong gugma, pagsabut, ug kasiguradoan nga kon sila mosunod sa mga baruganan sa ebanghelyo ug mainampuong mopadayon sa ilang pagtuon sa kasaysayan sa Simbahan—igong magtuon aron makaangkon og mas malangkubon kaysa tipik lang o dili kompleto nga kahibalo—ang Espiritu Santo momatuod sa ilang pagtuo sa mahinungdanong mga panghitabo sa kasaysayan sa Simbahan pinaagi sa paghatag og kalinaw sa ilang mga hunahuna. Niining paagiha malig-on ang ilang konbiksyon kabahin sa kasaysayan sa gipahiuli nga Simbahan.
Panapos
Sa dihang nagmisyon pa mi duol sa Palmyra, usahay mag-inusara ko nga moadto sa Sagradong Kakahoyan ug mobarug nga may balaang pagtahud tupad sa akong paborito nga “saksi nga kahoy”—usa sa tulo ka buhing kahoy nga mitubo sa kakahayon panahon nga nahitabo ang Unang Panan-awon. Maghunahuna ko nga kon makaistorya pa ang kahoy, isaysay niini ngari kanako kon unsa ang nasaksihan niini sa adlaw sa tingpamulak niadtong 1820. Apan dili na kinahanglang mosulti pa ang kahoy ngari nako—nasayud na ko.
Tungod sa espirituhanong mga kasinatian ug pagbati sugod sa akong pagkabatan-on ug nagpadayon niining orasa, akong nasayran nga ang Dios, atong Amahan, buhi. Nasayud usab ko nga ang Iyang Anak, si Jesukristo, mao ang Manluluwas ug Manunubos sa tanang katawhan. Nasayud ko nga kining duha ka nahimaya nga Binuhat nagpakita kang Joseph Smith.
Kining mahimayaong mga kamatuoran nagsugod diha sa Sagradong Kakahoyan. Moawhag ko kaninyo nga kanunay mobarug uban sa inyong hunahuna ug kasingkasing diha sa sagradong dapit ug magkinabuhi nga matinud-anon sa mga kamatuoran nga gisugdan sa Dios sa pagpadayag didto.