2011
Rebeka Swen Wiliams: ‘Stanap Strong mo No Muvmuv’
Epril 2011


Rebeka Swen Wiliams: Stanap Strong Mo No Muvmuv

Nomata long ol hadtaem we ol famle blong hem oli stap givim long Jos, konvet ia i bin stanap strong blong stap fetful mo komitim hem long wok.

Long Jun 1834 wan yangfala mama we i bin fesem hadtaem wetem fasin we papa blong hem i bin sakemaot hem, i bin raetem wan strong leta wetem ol strong filing blong serem tru testemoni blong hem abaot Restoresen. Nomata we hem i bin save se bae i no isi blong jenisim tingting blong papa blong hem, Rebeka Swen Wiliams i bin stanap strong long ol hadtaem ia. Hem i talemaot long papa blong hem, Aesak, se Buk blong Momon mo Jos i tru, semmak olsem Profet Josef Smit i bin talem, mo we hem i bin harem ol Trifala Witnes “oli talemaot long pablik miting se oli bin luk wan Tabu Enjel i kam daon long heven mo [karem] ol buk ia, mo soemaot long olgeta.”1

Testemoni blong Rebeka i no strong nomo from paoa we i stap insaed long hem, be tu from testemoni blong hem i no muvmuv mo wil blong hem i hae tumas. Nomata we papa blong hem i sakemaot hem mo long fasin we hasban blong hem, Frederik G. Williams, i bin kamaot long Jos blong wan taem, Rebeka i neva letem fet blong hem blong i muvmuv. Rebeka i neva taed mo i neva letem hem i go long temtesen. Hem i stanap olsem wan eksampol long yumi tedei long olsem wanem blong yumi save stanap strong mo no muvmuv long fes blong bigfala hadtaem blong laef, nomata taem olgeta we oli stap kolosap long yumi oli sakemaot fet blong yumi mo sakemaot yumi.

Fasin blong Jenisim Laef i go long Jos

I bon long Pensilvania, long YSA, long 1798, Rebeka Swen i las bon long ol 10 pikinini.2 Taem hem i gat naen yia, famle blong hem i bin muv i go long Niagara, kolosap long boda blong Yunaeted Sted–Kanada. Oli bin stap kolosap long Fot Niagara mekem se oli save harem ol noes blong masket taem oli bin atakem fot long taem blong Wo blong 1812. Long taem ia olsem wan yangfala gel Rebeka i bin soemaot fasin blong hem blong no fraet. Wan taem, taem hem i bin stap wokbaot hemwan long bus, hem mo wan bea tufala i mitim tufala long wan smol rod. Wetem wan ambrela we hem i holem, hem i openem mo klosem plante taem long fes blong bea, mo bea i ronwe.3

Taem rebeka i gat 17 yia, hem i bin krosem Lek Ontario blong visitim sista blong hem long Ditroit. Long wokbaot blong hem ia, hem i mitim longfala kapten blong sip we i gat blak ae, Frederik Granja Wiliams.Oli stat blong mit tugeta oltaem, mo kwiktaem i tanem long fasin blong kea i kam long lav, mo tufala i bin mared long 1815. Ol Williams oli bin stap muv araon long bigfala eria blong Westen Ohaeo, YSA, bifo oli stap long Ketlan Oaeho samples 1828. Hasban blong hem i bin tekem stadi blong medesin mo oli bin save gud hem long wok blong hem ia, mo Rebeka i bin helpem hem wetem ol wok ia.

Long fol blong 1830, ol fas Momon misinari oli kam long Ketlan. Rebeka i bin lisin long olgeta wetem intres mo i atendem evri miting blong ol misinari ia; hem i iven tekem ol pikinini blong hem i go long ol miting ia. Frederik i atendem nomo taem i aot long wok. Tufala ia i bin stadi, toktok raon, mo lanem samting tugeta, be Frederik i no bin komitim hem tumas. Long taem ia Rebeka i kam save se gospel ia i tru.

Wan buk we i talemaot storian blong famle afta i tokbaot Rebeka olsem wan Iv long Garen blong Iden: hem i bin “faswan blong luksave nid we i stap” blong step i go insaed long ful felosip blong gospel kavenan.4 Hem i bin baptaes long Oktoba 1830.

Frederik i gohed blong stap jenisim tingting blong hem. Samtaem hem i wantem blong lego Jos i stap be long en hem i no save mekem from hem i bin filim blong go bak long tabu, niu buk ia: Buk blong Momon. Taem Spirit i wok long hem, hem i luksave se gospel ia i tru mo i folem eksampol blong Rebeka, i bin kasem baptaes.

Seves Wetem Ful Hat

Taem Jos i kam impoten samting long laef blong Frederik mo Rebeka, i wok kwik taem wetem famle blong tufala. Oli bin odenem Frederik i kam elda afta nomo long baptaes mo konfemesen blong hem. Long nekis dei nomo, hem i agri blong go mekem wan misin wetem Oliva Kowdri blong sam wik. Oli ting se misin ia bae hem i tekem tri wik nomo; be wanem we i tru se i tekem 10 manis misin trip i go long Misuri. Trip ia hem i faswan we hem i stap longtaem longwe long hom mo i no bin isi long Rebeka. From Frederik i givim moa taem long misinari wok mo koling blong hem long Fas Presidensi, plante taem, hem i stap longwe long haos. Rebeka, olsem plante long ol Momon woman blong bifo, i stap lukaotem haos blong plante manis mo lukaotem ol pikinini blong tufala hemwan nomo.

Nomata long wok, Rebeka i gohed blong givim seves wetem fet mo gladhat. Profet Josef Smit mo famle blong hem oli bin stap long haos blong ol Wiliam famle blong wan taem, taem ol Smit famle oli muv i go long Ketlan blong fastaem. Rebeka i givim respek long Profet mo famle blong hem taem hem i stap tekem kea long olgeta tru long ol hadtaem. Long wan taem, ol rabis man oli kam raonem haos, oli lukaotem Josef. Rebeka i mekem Josef i werem hat mo kot blong hem blong oli no save luksave hem. Josef i bin save kamaot long haos mo pas tru ol man mo stap sef.

Long Maj 1832, bakegen Rebeka i bin givim wan impoten help long Profet taem wan grup blong ol rabis man oli kam long fam blong Jon Jonson long Haeram, Ohaeo, mo tok nogud long Josef mo Sidni Rigdon. Afata we oli bin kilim Sidni i hafded mo traem blong kapsaetem posen i go long trot blong Josef, oli putum hot kolta mo kapsaetem ol feta blong faol long bodi blong Josef. Taem Ema Smit i luk hasban blong hem, hem i ting se kolta i blad mo ae blong hem i dak.5 Rebeka mo Frederik tufala i spendem naet ia blong karemaot kolta long bodi blong Josef we i brokbrok mo i stap blad mo i stap lukaotem ol pikinini blong Smit famle. Wanem tufala i mekem i bin help bigwan, mekem se Josef i gat paoa long nekis moning blong prij.

Serem Gospel Wetem Strong Tingting

Wan long ol hop blong Rebeka we hem i gat oltaem hem i we ol famle blong hem, speseli papa blong hem, bae oli akseptem gospel we i kambak mo kasem ol gudfala blesing blong fet we i mekem man i glad. Hem i bin testem olsem Lihae, lav blong God mo wantem blong serem wetem olgeta we i moa kolosap long hem (luk long 1 Nifae 8:12). Wetem hemia long maen, Rebeka i raet long famle blong hem abaot testemoni blong hem mo jenis blong laef blong hem mo bigfala glad we hem i filim olsem wan memba blong Jos.

Be, stori blong Rebeka abaot jenis blong laef blong hem i mekem papa blong hem i kros tumas. Long ansa blong hem we i no naes tumas, hem i bin askem blong Rebeka i aot long Jos. Be Rebeka i no wantem muvmuv olbaot. Hem i ansa, olsem man blong histri i bin tokbaot, se “hem i kam strong moa bitim ol narafala taem, long save blong hem abaot trutok blong Momon doktrin” mo i ademap strong testemoni blong hem tu insaed.6 Hem i harem nogud from leta ia i no bin givimaot risal we hem i stap hop long hem. Papa blong hem i no wantem luksave hem mo no givim wan famle propeti long hem mo i promes blong katemaot evri komunikesen wetem hem sapos hem i no aot long Jos.

Nomata long hemia, Rebeka i no givap mo gohed mo traehad blong serem gospel. Long 1834, hem i bin raetem wan narafala leta—wan nomo we hem i laef yet—long papa blong hem, we hem i talemaot olsem wanem fet blong hem i dip mo hem i harem nogud from se papa blong hem i no akseptem wan samting nating abaot ol Momon.

Papa blong hem i bin ridim niuspepa ripot abaot olgeta we oli bin go agensem Jos, speseli long saed blong Buk blong Momon mo testemoni blong ol Trifala Witnes mo traem blong jenisim tingting blong Rebeka wetem ol stori ia.

“Mi harem nogud blong harem se maen blong yu i fasfas tumas abaot Buk blong Momon,” Rebeka i raetem. Hem i kwotem skripja insaed long Buk blong Momon, mo insaed long ol niu revelesen blong Josef Smit, Rebeka i serem witnes blong hem long saed blong Buk blong Momon. Hem i eksplenem tu se buk ia i bin profesae abaot joes blong ol trifala witnes blong buk ia. Blong soemaot se i tru, hem i kwotem olfala profet Ita, we i bin talem “long maot blong tri witnes” bae trutok blong buk ia “i kamaot” (Ita 5:4).7

Afta Rebeka i tokbaot olsem wanem hemwan i bin luk ol Tri Witnes—Deved Witma, Martin Haris, mo Oliva Kowdri—mo harem olgeta oli testifae se oli bin luk wan enjel mo ol buk blong gol. Afta hem i difendem ol testemoni mo fasin blong olgeta, hem i askem strong papa blong hem blong kam blong lanem moa abaot wok ia. Hem i bin raet long papa blong hem, sapos “yu mo mama i save ol situesen,olsem we mifala i save, abaot wok ia, mi sua se bae yufala i bilivim.”8

Blong talemaot promes blong Moronae long en blong Buk blong Momon, Rebeka i bin askem strong blong famle blong hem i askem God sapos “Hem i save fulumap maen blong [olgeta] wetem ol samting we i lidi go long trutok.” Mo afta, hem i plan blong sendem wan misinari “we i gat save blong tijim Gospel olsem we Jisas i stap mekem,” blong helpem olgeta moa.9 Long en papa blong hem i no mekem wan samting nating.

Mo tu, ol leta blong hem i go long brata blong hem Jon—we Rebeka i moa kolosap long hem—ol leta ia oli bin kambak mo oli no bin openem nating. Long bak blong wan long ol leta ia we oli bin kambak, Jon i bin raetem, “Papa i blokem mi blong ridim leta blong yu, o blong raet long yu. Gudbae mo God bae i blesem yu oltaem. Brata blong yu, Jon.”10

Nomata long hemia, hadwok blong Rebeka long saed blong misinari wok i bin karem frut wetem bigfala sista blong hem, Sera Swen Klak. Sera i bin joenem Jos long Mijigan long 1832. Gel blong Sera i bin joenem Jos tu, mo oli bin stap fetful long ful laef blong olgeta.

Stap Fetful Kasem En

Nomata long harem nogud we Rebeka i bin filim from ol tingting blong papa blong hem, hem i gohed blong lavem hem. Hem i bin raetem: “Hat blong mi i krae from rilesensip blong mi wetem blad laen famle blong mi. … Mi prea blong Lod i kamfotem yu long las dei blong yu wetem Tabu Spirit blong Hem mo bae oli ol gudfala dei blong yu. … Mi hop se bae maen blong yu i wok long wok ia. Stap tru mo save se mifala i filim strong long wei ia mo save se Lod i stap long kontrol.”11

Rebeka i no faet nomo wetem tingting blong papa blong hem we i no bilif, be tu, wetem problem blong hasban blong hem long komitmen blong hem long fet. Long 1837 mo 1838, hasban blong hem, Frederik, olsem memba blong Fas Presidensi long taem ia, hem i no stap agri oltaem wetem ol nara lida blong Jos. Hem i bin lego Jos blong wan taem mo oli bin ekskomuniketem hem. Nomata long hemia, i no longtaem afta, Frederik i bin putum tingting blong hem i stap daon, joenem Jos bakegen, mo i ded long ful felosip blong hem long Jos. Yumi no gat rekod abaot filing blong Rebeka long taem ia, be hem i no bin sore long sapot blong hem long ol Sent mo blong stap stanap strong oltaem

Taem nius blong rod abaot Frederik i kasem papa blong Rebeka long Niu Yok, Aesak i bin hop se bae Rebeka tu i aot long jos. Be Rebeka i sendem wan leta long hem blong soem se hem i gohed blong stap tru long bilif blong hem. Afta we hem i ridim ansa blong Rebeka, Aesak i saksakem hed blong hem slo nomo mo talem, “I no gat wan toktok nating blong sakem sin.”12

Rebeka i stanap strong mo givim sapot blong hem blong protektem Josef Smit mo Jos we i bin kambak. Mo nomata long sakrifaes we hem i bin mekem blong jusum Jos moa long papa blong hem, Rebeka i gohed blong givim ona long papa blong hem. Ol tijing blong papa blong hem oli impoten tumas long hem, mo hem i soemaot lav mo talemaot tankyu long hem from hemia. Hem i endem leta blong hem we hem i bin raetem long yia 1834 se bae hem i “tingbaot oltaem ol tijing … we mi (Rebeka), mi bin kasem long Papa blong mi we mi lavem tumas.”13

Long 1839, papa blong Rebeka i bin ded. Tri yia nomo afta, Rebeka i bin lusum hasban blong hem. Nomata ol harem nogud mo ol hadtaem ia, strong paoa long tingting mo fet blong Rebeka i gohed blong stap strong. Taem ol Sent oli muv i go long Wes long Yuta, hem i bin travel wetem famle blong boe blong hem, Esra, mo hem i pulum kat blong hemwan. Afta hem i bin lukaotem wan fam long Mil Krik. Taem Sol Lek Tabenakol i finis mo oli askem ol Sent blong donetem wanem oli save givim, hem i bin givim wan set blong ol silva spun blong oli yusum blong mekem ol trei blong sakramen tebol. Mo long en, long 1860, nomata we hem i kam moa olfala, taem Presiden Brigham Yang i singaotem famle blong hem blong go stap long Kas Vali, Yuta, hem i gat glad hat blong muv wan moa taem—bakegen hem i pulum kat blong hemwan.

Rebeka i bin ded long Smitfil, Yuta, long 25 Septemba 1861. Hem i bin stap tru long ol bilif blong hem, long save blong hem long saed blong trutok, mo wanem hem i bin gotru long hem. Hem i bin stap “stanap strong mo no muvmuv” kasem en(Mosaea 5:15).

Ol Not

  1. Rebecca Swain Williams i go long Isaac Fischer Swain, 4 Jun 1834, Jos Histri Laebri, Sol Lek Siti.

  2. Infomesen we i stap long buk i kam long Nansi Klemen Wiliams, Meet Dr. Frederick Granger Williams … and His Wife Rebecca Swain Williams: Ridim Tru Stori blong Tufala long Fas Introdaksen—hemia afta ol 100 Yia (1951); mo Frederik G. Williams, “Frederick Granger Williams blong Fas Presdidensi blong Jos,” BYU Studies, vol. 12, no. 3 (1972): 243–61.

  3. Williams, Meet Dr. Frederick Granger Williams, 5.

  4. Williams, Meet Dr. Frederick Granger Williams, 55.

  5. History of the Church, 4:603.

  6. Williams, Meet Dr. Frederick Granger Williams, 63.

  7. Luk tu long leta blong Rebeka Wiliams blong 4 Jun 1834.

  8. Leta blong Rebeka Williams blong 4 Jun 1834.

  9. Leta blong Rebeka Wiliams blong 4 Jun 1834.

  10. Long Williams, Meet Dr. Frederick Granger Williams, 63.

  11. Leta blong Rebeka Wiliams blong 4 Jun 1834.

  12. Leta blong Joj Swen, 17 Maj 1839, we oli taepem, Jos Histri Laebri, Sol Lek Siti.

  13. Leta blong Rebeka Wiliams blong 4 Jun 1834.

Ol Pikja oli kam long Rijad Hul