Jolomil ch’utub’aj-ib’
Xk’uulankil lix xyaab’ xkux li tenamit re li sumwank sa’ xyu’ameb’ li saaj
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023


Xk’uulankil lix xyaab’ xkux li tenamit re li sumwank sa’ xyu’ameb’ li saaj

Jun tz’aqal li qateneb’ankil jwal loq’ a’an xtenq’ankileb’ li qakok’al naq te’wulaq tz’aqal chixnawb’al naq li Jesus a’an li Kristo.

Jun reheb’ li ch’ina-usil seraq’ sa’ lix Hu laj Mormon a’an naq li Kolonel kirula’aniheb’ li kristiaan chirix li santil ochoch sa’ li ch’och’ Naab’alil. Chirix jun kutan re k’utuk, k’irtesink, ut kawob’resink paab’aal, li Jesus kixb’oqeb’ li kristiaan chixk’eeb’al reetaleb’ lix kok’al: “Kixtaqla naq te’k’ame’q chaq lix kok’aleb’.”1 Kitijok chirixeb’ ut kirosob’tesiheb’ chixjunjunqaleb’. Li hoonal a’an jwal ch’ina-us ut li Kolonel ajwi’ kiyaab’ak naab’al sut.

Toja’ naq li Jesus kiraatina li ch’utchuukil tenamit, ut kixye reheb’:

“K’ehomaq reetal lee kok’aleb’.

“Ut naq ke’ilok … ke’ril chi teeliik li choxa, ut ke’rileb’ li anjel chi kub’eek sa’ choxa,” ke’k’anjelak chiruheb’ lix kok’al.2

Rajlal nink’oxla li seraq’ a’in. Maare anchal kixtoch’ xch’ool li junjunq chi kristiaan! Ke’ril li Kolonel. Ke’reek’a. Ke’xnaw ru a’an. A’an kixtzoleb’. Kirosob’tesiheb’. Ut a’an kixraheb’. Chirix li loq’laj hoonal a’in, eb’ li kok’al ke’ninqan re tenq’ank re naq wanq junaq li tenamit re tuqtuukilal, naab’alil, ut rahok chirib’ileb’ rib’ chiru naab’al chihab’.3

Ma ink’a’ tab’i’ jwal ch’ina-us raj wi eb’ li qakok’al te’xnumsi raj junaq li hoonal jo’ a’an rochb’een li Jesukristo—li taalaq’ab’anq lix ch’ooleb’ rik’in a’an! A’an nokoxb’oq, jo’ naq kixb’oqeb’ li na’b’ej yuwa’b’ej sa’ lix Hu laj Mormon, naq te’qak’am li qakok’al rik’in a’an. Naru naqatenq’aheb’ chixnawb’al ru laj Kolol reheb’ ut laj Tojol rixeb’ jo’ ke’xb’aanu li kok’al a’an. Naru naqak’ut chiruheb’ chan ru xtawb’al li Kolonel sa’eb’ li loq’laj hu ut chan ru xkab’lankil lix xe’el rik’in a’an.4

Toje’ chaq, jun chaab’il wamiiw xk’ut chiwu jun li na’leb’ li ink’a’ ink’ehom reetal chirix li seraq’ chirix li winq wan xna’leb’ li kikab’lak sa’ xb’een li pek. Jo’ naxye sa’ li seraq’ li wan sa’ xhu laj Lukas, naq li winq wan xna’leb’ yoo chixk’eeb’al xxe’el li rochoch, “xpik chi cham.”5 Moko a’an ta jun yalok q’e ka’ch’in—a’an jun nimla yalok q’e!

Re xkab’lankil li qayu’am sa’ xb’een lix saqoonak laj Tojol qix, li Jesukristo, aajel ru naq toopikoq chi cham. Naqisi chixjunil li poqs malaj li ink’a’ nak’anjelak sa’ qayu’am. Yooqo chi pikok toj reetal naq taqataw a’an. Ut taqak’ut chiruheb’ li qakok’al xb’aqb’al rib’ rik’in a’an rik’ineb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut eb’ li loq’laj sumwank, re naq li hoonal naq te’chalq li kat-sut-iq’, ut chi yaal naq te’chalq, maak’a’aq xmetz’ew “sa’ xk’ab’a’ li saqoonaq kabʼlanbʼileb’ wi’.”6

Li kawuuk a’in ink’a’ yal nak’ulman chi jo’kan. Ink’a’ nanumsiman reheb’ li yookeb’ chi k’iik jo’ jun li maatan sa’ musiq’ej. Li junjunq chi kristiaan aajel ru naq taapikoq chi cham re xtawb’al li pek.

Naqatzol ajwi’ li na’leb’ a’in sa’ jun chik li seraq’ sa’ lix Hu laj Mormon. Naq li rey aj Benjamin kixchoy xyeeb’al li raatin choq’ reheb’ lix tenamit, ke’xch’utub’ rib’ jo’ junkab’alej re rab’inkil li raatin.7 Li rey aj Benjamin kixwotz lix nawom xch’ool chi anchal xch’ool chirix li Jesukristo, ut li tenamit ke’reek’a toj sa’ raameb’ naq yaal lix nawom xch’ool. Ke’xye:

“Li Musiq’ej … xk’anjela jun li nimla jalok qe, malaj re li qach’ool. …

“Ut wan qach’ool chi ok sa’ jun li sumwank rik’in li qaDios re xb’aanunkil li naraj a’an … chiru chixjunil li rela’ li qakutan.”8

Maare naqoyb’eni naq eb’ li kok’al li wankeb’ xyuwa’ jalb’ileb’ xch’ool chiru xnumik li hoonal a’aneb’ te’xjal xk’a’uxl ut te’xb’aanu ajwi’ li sumwank a’aneb’ xjuneseb’ rib’. Ink’a’ wan reetalil sa’ li seraq’, a’b’an li sumwank ke’ok wi ink’a’ kixchap xxe’ sa’ xch’ooleb’ lix kok’aleb’. Naab’al chihab’ chirix “keʼwan naabʼal rehebʼ li tasal tenamit li toj yookebʼ chi ninqank li inkʼaʼ keʼru chixtawbʼal ru li raatin li rey aj Benjamin, rikʼin naq kokʼalebʼ saʼ li kutan naq aʼan kiraatina lix tenamit, ut inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ li naʼlebʼ kanabʼanbʼil chaq xbʼaanebʼ lix yuwaʼebʼ.

“Inkʼaʼ keʼxpaabʼ li kʼaʼru kiyeheʼ chaq chirix lix waklijikebʼ li kamenaq chi yoʼyo, chi moko nekeʼxpaabʼ chirix lix kʼulunik li Kristo. …

“Ut inkʼaʼ keʼraj kubʼsiik xhaʼ; chi moko keʼraj xjunajinkil ribʼ rikʼin li iglees. Ut ke’wan choq’ jachb’il ru tenamit chirix lix paab’aleb’.”9

Jwal ra li na’leb’ a’an! Choq’ reheb’ li kok’al, ink’a’ tz’aqal naq li paab’aal chirix li Kristo a’anaq “li k’aynaqeb’ xb’aanunkil lix yuwa’eb’.” Aajel ru naq wanqeb’ xpaab’aal chirix li Kristo xjuneseb’ rib’. Jo’ xtenamit li Dios re li sumwank, chan ru naru naqak’e sa’ xch’ooleb’ li qakok’al jun ajom re xb’aanunkil ut xyu’aminkileb’ li sumwank chiru a’an?

Naru naqatikib’ rik’in xtaaqenkil li eetalil kixk’e laj Nefi: “Nokoʼaatinak chirix li Kristo, nasahoʼ saʼ qachʼool rikʼin li Kristo, nokojultikan chirix li Kristo, naqaye profeetil aatin chirix li Kristo, ut nokotzʼiibʼak joʼ chanru li qaprofeetil aatin, re naq ebʼ li qalal qakʼajol teʼruuq chixnawbʼal bʼar taaruuq teʼiloq re teʼisiiq lix maakebʼ.”10 Li raatin laj Nefi naxk’ut naq aajel ru xyalb’al qaq’e ut rajlal xk’utb’al chiruheb’ li qalal chirix li Kristo. Naru naqayal qaq’e re naq lix yaab’ xkux li tenamit re li sumwank ink’a’ taasachq chiruheb’ li toj yookeb’ chi k’iik ut naq li aatinak chirix li Jesus ink’a’ ka’ajwi’ taa’uxq sa’ li domingo.11

Lix yaab’ xkux li tenamit re li sumwank wan sa’ lix nawom li qach’ool. Wan sa’ raatineb’ li yo’yookil profeet. Ut k’uulanb’il chi chaab’il sa’eb’ li loq’laj hu. Aran naru neke’xnaw ru li Jesus eb’ li qalal ut naru neke’xtaw xsumenkileb’ lix patz’om. Aran naru neke’xtzol sa’ junesal lix tzol’leb’ li Kristo. Aran te’xtaw royb’enihomeb’. A’in taakawresinq reheb’ chiru chixjunil lix yu’ameb’ sa’ xsik’b’al li yaal ut wank sa’ xb’ehil li sumwank.

Nawulak chiwu li na’leb’ a’in re li Awa’b’ej Russell M. Nelson:

“B’ar naru nokoxik chirab’inkil?

“Naru tooxik sa’eb’ li loq’laj hu. Neke’xk’ut xyaalal li Jesukristo ut lix evangelio, lix nimal ru lix tojb’al rix li maak xb’aan, ut lix nimla k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ re sahil ch’oolejil ut re kole’k. Aajel ru xsub’b’al qib’ wulaj wulaj sa’ li raatin li Dios re xkolb’al li qamusiq’ejil yu’am sa’eb’ li kutan a’in re nimla ch’a’ajkilal. Naq naqatzeka xsahil li raatin li Kristo wulaj wulaj, li raatin li Kristo tixye qe k’a’ru taqab’aanu rik’ineb’ li ch’a’ajkilal li maajun wa xqak’oxla naq taqak’ul.”12

Jo’kan b’i’, chan ru naru naqatzeka lix sahil li raatin li Kristo ut naqab’i xyaab’ xkux? Us b’i’, anchal naq a’ yaal k’a’ru us na’el chawu xb’aanunkil! Naru naq nakach’utub’ aawib’ rochb’een laa junkab’al re aatinak chirix li k’a’aq re ru xk’ut li Santil Musiq’ej chawu naq yookat chixtzol’b’al Kim, Taaqehin. Naru naq nakach’utub’ aawib’ rik’ineb’ laa kok’al ut teeril junjunq li raqal sa’eb’ li loq’laj hu ut chirix a’an naru nekewotz li xetaw ru. Ka’ajwi’ sik’ li taak’anjelaq aawe ut choq’ re laa junkab’al; chirix a’an yal aaq’e chi chaab’ilo’k wulaj wulaj.

Naru nakawoksi li na’leb’ natawman sa’ Li K’utuk jo’ li Kolonel: “Maare jun li q’ojyin re junkab’al, rilb’al li loq’laj hu, malaj li aatinak chirix li evangelio chanchan naq maak’a’ naab’al li ruuchinihom. A’b’an lix tamresinkil li kok’ k’anjel ut kok’ yalok q’e, chi kok’ aj xsa’, naru nakawu xmetz’ew ut nakawo’ chiru jun chaab’il hoonal malaj chaab’il tzol’leb’. … Jo’kan naq maakanab’ xyalb’al aaq’e ut matk’oxlak chixtawb’al lix ninqal k’a’aq re ru sa’ chixjunil hoonal. Yal aaq’e chi kok’ aj xsa’.”13

Jun tz’aqal li qateneb’ankil jwal loq’ a’an xtenq’ankileb’ li qakok’al naq te’wulaq tz’aqal chixnawb’al naq li Jesus a’an li Kristo, li Ralal li Yo’yookil Dios, laj Kolol reheb’ ut laj Tojol rixeb’, li nab’eresin re lix Iglees! Ink’a’ naru naqakanab’ naq lix yaab’ li qakux chirix li sumwank ink’a’ taa’ab’imanq chirix a’an.

Maare taaweek’a’ naq ink’a’ aak’ulub’ li k’anjel a’in, a’b’an maajun wa taaweek’a’ aawib’ aajunes. Jo’ eetalil, li ch’utam reheb’ li teep k’eeb’ileb’ xwankil re naq te’xb’aanu jun li ch’utam reheb’ laj tzolonel reheb’ li yuwa’b’ej. Sa’eb’ li ch’utam a’in, eb’ li yuwa’b’ej naru neke’xch’utub’ rib’ re tzolok chirib’ileb’ rib’, naru neke’xtz’il rix chan ru yookeb’ chi k’iik rik’ineb’ lix junkab’al ut naru neke’xtzol chan ru k’utuk jo’ li Kristo. Li ch’utam a’in nab’aanuman chiru lix kab’ hoor re li Iglees.14 B’eresinb’il xb’aan jun li komon re li teep sik’b’il ru xb’aan li obiisp, ut a’an naxb’eresi jo’ nab’aanuman li k’anjel reheb’ laj k’utunel, rik’in li hu Li K’utuk jo’ li Kolonel jo’ li xb’eenil tenq’.15 Ex obiisp, wi sa’ lee teep ink’a’ yoo chi wank li ch’utam reheb’ laj tzolonel reheb’ li yuwa’b’ej, k’anjelanqex rik’in li awa’b’ej re li Dominkil Tzoleb’aal ut eb’ laj k’anjel sa’ li teep re xk’uub’ankil a’an.16

Ex inraarookil amiiw rik’in li Kristo, yookex chixb’aanunkil chi chaab’il tz’aqal. Ka’ajwi’ naq yalomaq eeq’e chi k’anjelak. Eb’ lee kok’al yookeb’ chi ilok, chi ab’ink, ut chi tzolok. Sa’ xtzolb’aleb’ tatwulaq xnawb’al lix tz’aqal k’ulub’ejil jo’ ralal ut xrab’in li Dios. Maare taasachq sa’ xch’ooleb’ li Kolonel jun k’amokaq, a’b’an ninye eere, eb’ a’an maajun wa te’sachq sa’ xch’ool a’an. Li hoonal b’ar wi’ naq li Musiq’ej taaraatinaheb’ taawanq chi junelik sa’ raameb’ ut sa’ xk’a’uxleb’. Sa’ jun kutan eb’ lee kok’al te’naq sa’ xch’ooleb’ lix nawom xch’ool laj Enos: Kinnaw naq eb’ lin yuwa’ tiikeb’ xch’ool, “xb’aan naq kinixtzol … sa’ lix ch’oolanihom ut lix tijom li Qaawa’—ut osob’tesinb’ilaq taxaq xk’a’b’a’ lin Dios xb’aan a’an.”17

Qak’ulub’aq lix b’oqom li Kolonel ut qak’amaqeb’ li qakok’al rik’in a’an. Naq taqab’aanu a’an, a’aneb’ te’ril ru a’an. Te’reek’a a’an. Te’xnaw ru. A’an taatzoloq reheb’. A’an taa’osob’tesinq reheb’. Ut tz’aqal tixraheb’. Ut k’a’jo’ naq ninra. Sa’ lix loq’laj k’a’b’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. 3 Nefi 17:11.

  2. 3 Nefi 17:23–24; chi’ilmanq ajwi’ 3 Nefi 17:11–22.

  3. Chi’ilmanq 4 Nefi 1:1–22.

  4. Chi’ilmanq Lukas 6:47–49; Helaman 5:12.

  5. Lukas 6:48.

  6. Helaman 5:12.

  7. Chi’ilmanq Mosiah 2:5.

  8. Mosiah 5:2, 5. Kʼe reetal naq “maajun aamej kiwan, kaʼajebʼ wiʼ li kokʼal, li inkʼaʼ keʼok saʼ li sumwank ut keʼxkʼul saʼ xbʼeenebʼ lix kʼabʼaʼ li Kristo” (Mosiah 6:2).

  9. Mosiah 26:1–2, 4.

  10. 2 Nefi 25:26.

  11. “Wan naab’al li k’a’aq re ru li naru chi k’ute’k chirix lix k’ojob’anb’il evangelio li Jesukristo—eb’ li raqal chi na’leb’, eb’ li taqlahom, eb’ li profeetil aatin, ut eb’ li seraq’ sa’ li loq’laj hu. Chixjunileb’ ruq’eb’ jun ajwi’ li che’, xb’aan naq chixjunileb’ juneb’ ajwi’ li rajom: xtenq’ankil chixjunileb’ li kristiaan chi chalk rik’in li Kristo ut chi tz’aqlok re ru rik’in a’an (chi’ilmanq Jarom 1:11; Moroni 10:32). Jo’ kan naq maak’a’ naxye k’a’ru yookat chixk’utb’al, chijultiko’q aawe naq yookat chi k’utuk chirix li Jesukristo ut chan ru wulak jo’ a’an” (Li K’utuk jo’ li Kolonel: Choq’ reheb’ chixjunileb’ li neke’k’utuk sa’ li ochoch ut sa’ li Iglees [2022], 6).

  12. Russell M. Nelson, “Chawab’i A’an,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2020.

  13. Li K‘utuk jo‘ li Kolonel31.

  14. Naru xk‘uub‘ankil li k‘a‘ru tixtenq‘aheb‘ li na‘b‘ej yuwa‘b‘ej li neke‘k‘utuk sa‘ li Tzoleb‘aal reheb‘ li Kok‘al, jo‘ xb‘aanunkil li ch‘utam chiru jun may chi k‘asal naq yookeb‘ chi b‘ichank li kok‘al sa‘ li Tzoleb‘aal reheb‘ li Kok‘al, malaj xb‘aanunkil li ch‘utam sa‘ jalan chik hoonal (chi‘ilmanq Manual General: Servir en La Iglesia de Jesucristo de los Santos de los Últimos Días, 17.4, Biblioteca del Evangelio).

  15. Eb’ li komon ut laj jolominel naru neke’xloq’ Li K’utuk jo’ li Kolonel sa’ xk’ayib’aal li Iglees. Natawman ajwi’ sa’ internet sa’ li Biblioteca del Evangelio.

  16. Chi’ilmanq Jolomil K’anjenel Hu13.5.

  17. Enos 1:1. Chinaq sa’ eech’ool naq sa’ xyanqeb’ li ink’a’ ke’raj paab’ank li wan resil sa’ lix Hu laj Mormon wankeb’ laj Alma li alalb’ej ut eb’ li ralal laj Mosiah. Naq laj Alma li alalb’ej kixk’e reetal naq aajel ru xjalb’al xyu’am, kinaq sa’ xch’ool li kik’ute’ chaq chiru xb’aan lix yuwa’ chirix li Jesukristo—k’utum li moko kiraj ta chaq rab’inkil. A’b’an kiwan sa’ xk’a’uxl chi junelik ut a’an kikolok re laj Alma sa’ Musiq’ej (chi’ilmanq Alma 36:17–20).