Li lajetqil: Xteeb’aleb’ li rilob’aal choxa
Li rilob’aal choxa naxte sa’ k’iila paay ru. Chepaab’ lix hoonal li Qaawa’; te’chalq li osob’tesink.
Naq yookin chi b’eek aran Sudamerica toje’, li Hermano Roger Parra, a’an aj Venezuela, kixwotz a’in wik’in:
“Sa’ 2019 ke’chal li ninqi ch’a’ajkilal aran Venezuela li ke’risi li luz chiru oob’ kutan.
“Ke’tam li b’e rik’in choqink ut po’resink ch’oolej, ut ke’wan naab’aleb’ li kristiaan maak’a’eb’ xtzakemq.
“Ke’wan li ke’ok chixpoqlenqkileb’ li k’ayib’aal re tzakemq, ke’xsach chixjunil sa’ xb’eheb’.
“Laa’in aj eechal re jun ch’ina k’ayib’aal kaxlan wa, ut k’a’jo’ xnimal ink’a’uxl chirix li qak’ayib’aal. Jo’ junkab’al, xqasik’ ru xk’eeb’al chixjunil li tzakemaq sa’ li qak’ayib’aal kaxlan wa reheb’ li wankeb’ rajom ru.
“Chiru jun q’ojyin aak’ab’ ru, ke’wan li mululij-ib’ sa’ chixjunil na’ajej. Ka’ajwi’ kink’oxla lix kolb’al rix lin raarookil ixaqil ut kok’al.
“Naq kisaqew li kutan, kinchap inb’e sa’ li qak’ayib’aal kaxlan wa. Ka’ch’in chik ma chixjunileb’ li k’ayib’aal tzakemq sachenaqeb’ xb’aaneb’ aj poqlenel, a’ut kisach inch’ool naq maak’a’ xk’ul li qak’ayib’aal kaxlan wa. Maak’a’ kisachman. Chi tuulan inch’ool kinb’antioxin chiru lin Choxahil Yuwa’.
“Naq kinwulak sa’ wochoch, kinye re lin junkab’al resil li rosob’tesihom ut lix kolom li Dios.
“K’a’jo’ naq ke’b’antioxin chixjunileb’.
“Li walal asb’ej, laj Rogelio, yal kab’laju chihab’ xyu’am, kixye, “At inyuwa’! Ninnaw k’a’ut naq kikole’ rix li qak’ayib’aal. Laa’ut ut lin na’, junelik neketoj lee lajetqil.””
Li Hermano Parra kixye: “Li raatin laj Malakias ki’ok sa’ ink’a’uxl. “Tinchʼiila laj kʼuxunel choqʼ eere, re naq inkʼaʼ tixsach ruuchinihom lee chʼochʼ” [Malakias 3:11]. Koowiq’la ut kiqab’antioxi re li qaChoxahil Yuwa’ lix sachb’a-ch’oolej.”1
Yalomaq wix anajwan rikʼin aʼin
Chixjunil li wan qik’in ut li wan qe nachal rik’in li Dios. Jo’ xtzolom li Kristo, nokowotzok rik’ineb’ li qas qiitz’in chi anchal qach’ool.
Rik’in chixjunil li naxk’e li Qaawa’ qe, a’an naxpatz’ qe naq taqasutq’isi re a’an ut lix awa’b’ejihom sa’ ruchich’och’ jun lajetq raqal re li qak’iijik. A’an naxyeechi’i qe naq wi naqatoj li lajetqil chi maak’a’ li qab’alaq’, a’an “tixte … rilob’aal choxa, ut tixhoy … jun osob’tesink toj reetal naq moko tz’aqalaq ta li na’ajej re xk’ulb’al.”2 A’an naxyeechi’i qe naq tixkol qix chiru li maa’usilal.3 Q’axal ch’olch’ookeb’ ru li yeechi’ihom a’in,4 jo’kan naq li Qaawa’ naxye, “Yalomaq wix anajwan rikʼin aʼin,”5 jun ch’ol aatin li ink’a’ natawman yalaq b’ar chik sa’eb’ li loq’laj hu, ka’ajwi’ sa’ xhu laj Malakias.
Li rilob’aal choxa naxte sa’ k’iila paay ru. Naxte choq’ re li k’a’ru re ruchich’och’, a’b’an choq’ re ajwi’ li k’a’ru re musiq’ej. Wan naq ch’a’aj xk’eeb’al reetal. Chepaab’ lix hoonal li Qaawa’; te’chalq li osob’tesink.
Naraho’ qach’ool choq’ reheb’ li ani ch’a’aj chiruheb’ xtawb’al li aajel ru choq’ re li yu’am. Toje’, li Iglees kixk’e 54 millon chi dolar re xtenq’ankileb’ li kok’al ut li na’b’ej li wankeb’ sa’ xiwxiw chiru li ruchich’och’.6 Ut rik’ineb’ li mayej re lix kuyb’al eesa’ rajlal po, eb’ li qachaab’il obiisp neke’xtenq’aheb’ k’iila mil chi kristiaan rajlal xamaan li neke’raj ru li tzakemq, li aq’ej, ut li muheb’aal. Taasachmanq chi junajwa li neb’a’il re li ruchich’och’ a’in ka’ajwi’ rik’in lix evangelio li Jesukristo. 7
Jun na’leb’ re paab’aal
Li apostol aj Pablo kixye jo’ tijom naq lix nawom li winq naxtaw ru li k’a’ru re li winq, a’b’an ch’a’aj chiru xtawb’al ru li k’a’ru re li Dios.8 Li ruchich’och’ na’aatink chirix li lajetqil rik’in li na’leb’ chirix li tumin, a’b’an li santil chaq’rab’ re li lajetqil a’an wan rilom rik’in li qapaab’aal. Rik’in xtojb’al li qalajetqil chi anchal qach’ool, naqak’ut naq wanq qach’ool chixk’eeb’al li Qaawa’ jo’ xb’eenil sa’ li qayu’am, sa’ xb’een li naqak’oxla ut li naqaj ru. Ninyeechi’i eere naq wi teepaab’ li Qaawa’, te’chalq li rosob’tesihom li choxa.
Li Jesus kixye, “q’ajsihomaq b’i’ re li awab’ej li k’aru re li awab’ej, ut re li Dios li k’a’ru re li Dios.”9 Chirix lix waklijik chi yo’yo, li Kolonel kixpatz’ reheb’ laj Nefita naq te’xtz’iib’a sa’eb’ lix tz’iib’anb’il esil li k’a’ru xyeechi’ihom sa’ lix hu laj Malakias.10 Sa’ li qakutankil, li Qaawa’ kixka’jultika li santil chaq’rab’ re li lajetqil naq kixye: “Aʼinaq xtiklajik lix kʼulbʼal xlajetqilebʼ lin tenamit. Ut te’xtoj lix lajetq raqal chixjunil lix k’iijikeb’ rajlal chihab’; ut a’in taawanq choq’ xaqxookil chaq’rab’ chiruheb’ chi junelik.”11
Li Qaawa’ kixtaqla chan ru naq taa’oksimanq li lajetqil naq kixye: “Kʼamomaq chaq chixjunil li lajetqil saʼ li kʼuulebʼaal kabʼl,”12 li naraj naxye xk’amb’al li lajetqil sa’ lix awa’b’ejihom li k’ojob’anb’il wi’chik, Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.13 A’an kixtaqla naq chan ru taa’oksimanq li loq’laj lajetqil a’in taak’oxlaaq rik’in tijok xb’aan jun ch’utam re li Xb’eenil Awa’b’ejil, lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, li Obiispil aj Jolominel, “ut xbʼaan lix yaabʼ inkux laaʼin rehebʼ, chan li Qaawaʼ.”14
Lix loq’laj tumin li Qaawa’
Li loq’laj tumin a’in moko reheb’ ta laj jolominel re li Iglees. Li Qaawa’ a’an aj eechal re. Eb’ lix moos neke’xnaw chi yaal naq jwal loq’ lix mertoomileb’.
Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixwotz a’in chirix lix ch’ajomil: “Naq ch’ajomin kinye jun patz’om re lin yuwa’ … chirix chan ru na’oksiman xtuminal li Iglees. A’an kixjultika we naq wan inteneb’ankil k’eeb’il xb’aan li Dios chixtojb’al lin lajetqil ut lin mayej. Naq ninb’aanu, [chan lin yuwa’,] li k’a’ru nink’e moko we ta chik. Re b’an chik li Qaawa’ li kinq’axtesi wi’.” Lix yuwa’ kixye ajwi’: “Li neke’xb’aanu laj jolominel re li Iglees rik’in, maak’oxla [Gordon]. Teneb’anb’ileb’ chiru li Qaawa’, li tixpatz’ resil lix mertoomileb’ reheb’ a’an.”15
Laa’o naqeek’a li iiq re wank chi “teneb’anb’il chiru li Qaawa’.”
Li lajetqil ut li mayej nekek’e chi anchal eech’ool
Rik’ineb’ li chaab’il lajetqil ut mayej li xeq’axtesi re li Qaawa’, chiru li chihab’ xnume’ ki’oksiman numenaq jun billon chi dolar re rosob’tesinkileb’ li ani wankeb’ rajom ru.16
Sa’ li qanimla teneb’ankil re xk’amb’al li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik chiru li ruchich’och’, wan anajwan 71.000 chi misioneer sa’ 414 chi mision.17 Rik’in lee lajetqil ut lee mayej, eb’ li misioneer, ma b’ihomeb’ malaj neb’a’eb’ lix junkab’al, neke’ru chi k’anjelak.
K’a’jo’ xk’ihaleb’ li santil ochoch yookeb’ chi kab’lamank chiru li ruchich’och’. Anajwan, wankeb’ 177 chi santil ochoch li yookeb’ chi k’anjelak, 59 chik li yookeb’ chi kab’lamank malaj ak’ob’resimank, ut 79 chik li yookeb’ chi k’uub’amank.18 Rik’in lee lajetqil neke’wan ut te’wanq li rosob’tesihom li santil ochoch sa’eb’ li na’ajej ka’ajwi’ kiril li Qaawa’ chi rub’elaj.
Wankeb’ numenaq 30.000 chi teep sa’ k’iila mil chi kapiiy ut xkomoneb’ chik li kab’l sa’ 195 chi tenamit ut na’ajej.19 Rik’in lee lajetqil k’eeb’il rik’in paab’aal, li Iglees yoo chi xaqab’amank sa’eb’ li najtil tenamit maare maajo’q’e texwulaq wi’ sa’ xyanqeb’ laj santil paab’anel tiikeb’ chi paab’ank maare maajo’q’e teenaw ru.
Li Iglees naril oob’ chi ninqi tzoleb’aal.20 Neke’wulak numenaq 145.000 chi tzolom aran. Wankeb’ 110.000 chi tzolok li neke’k’utman rajlal xamaan sa’eb’ li seminario ut li instituto.21
Eb’ li osob’tesink a’in ut k’iheb’ chik neke’chal rik’ineb’ li tiix ut eb’ li saaj, maak’a’ naxye ma b’ihomeb’ malaj neb’a’eb’, li neke’xtoj lix lajetqil.
Li musiq’ejil wankilal li wan sa’ li santil chaq’rab’ re li lajetqil moko b’isb’il ta rik’in li tumin li k’eeb’il, xb’aan naq taqlanb’ileb’ li b’ihomeb’ jo’eb’ ajwi’ li neb’a’eb’ xb’aan li Qaawa’ chixk’eeb’al lix lajetq raqal li tumin neke’xk’ul.22 Li wankilal nachal rik’in xk’eeb’al li qapaab’aal rik’in li Qaawa’.23
Lix k’iijik li naab’alil wan re li Qaawa’ li nimob’resinb’il xb’aan lee lajetqil, a’an xkawresihom li k’a’ru wan re li Iglees, ut chi jo’kan naruhan xtiikisinkil chi uub’ej lix k’anjel li Qaawa’ jo’ maajun wa qilom chaq. Li Qaawa’ naxnaw chixjunil, ut sa’ junaq kutan, taqil chi tz’aqlok ru eb’ lix santil ajom.24
K’iila paay ru naq nachal li osob’tesiik
Eb’ li rosob’tesihom li lajetqil neke’chal chi k’iila paay ru. Sa’ 1998 kiwochb’eeni li Elder Henry B. Eyring sa’ jun nimla ch’utam re li Iglees aran Utah sa’ jun na’ajej b’ar wi’ yoo chi tamk li chaab’il k’a’uxlej chirix li tecnologia. A’an chaq xhoonalil li b’ihomo’k, ut li Elder Eyring ke’xtijeb’ laj santil paab’anel chirix xjuntaq’eetankil lix b’ihomal rik’in xb’ihomaleb’ li ras riitz’in, ut ratawankil xkomon chik. Maajo’q’e taasachq sa’ inch’ool naq kixye naq wi te’xtoj li lajetqil chi anchaleb’ xch’ool, taaka’ch’ino’q li rajomeb’ chirix xkomon chik li b’ihomal. Naq maji’ ke’nume’ wiib’ chihab’, ki’ok li ch’a’ajkilal re tumin aran. Naab’aleb’ ke’sach xtrab’aaj, ut ke’ch’a’ajko’ li ninqi k’ayib’aal chiru li jalaak a’an. Eb’ li ke’xtaaqe li raatin li Elder Eyring ke’osob’tesiik.
Lix yeechi’ihom naxk’e chink’oxla jun chik na’leb’ kink’ul. Kinnaw ru xCharlotte Hlimi, li wan chaq kab’laju chihab’ re, aran Carcasona, Francia sa’ 1990 naq yookin chi k’anjelak jo’ awa’b’ej re mision. Eb’ laj Hlimi a’aneb’ jun junkab’al tiik chi paab’ank li ke’wan xna’aj rik’in waqxaqib’ chi kok’al. T’uyt’u xjalam-uuch li Kolonel ut xjalam-uuch li profeet chiru li xaqxookil tz’ak. Naq kin’aatinak rik’in chirix xk’ulb’al li rosob’tesinkil xb’aan li yuwa’b’ejil aj k’anjel, kinpatz’ re xCharlotte wi naxtoj lix lajetqil chi anchal xch’ool. “Hehe’, Awa’b’ej Andersen,” chan. “Lin na’ xk’ut chiwu naq wankeb’ li osob’tesink re ruchich’och’ ut re musiq’ej li neke’chal rik’in xtojb’al li qalajetqil. Lin na’ xk’ut chiwu naq wi junelik naqatoj li qalajetqil, maak’a’ k’a’ru taamaajelo’q chiqu. Ut Awa’b’ej Andersen, maak’a’ namajelo’ chiqu.”
Naq xk’e lin liceens re xwotzb’al lix seraq’, li xCharlotte, li wan anajwan 45 chihab’ re ut tz’apb’il sa’ junajil sa’ li santil ochoch, xye a’in: “Lix nawom inch’ool chirix li lajetqil tz’aqal yaal sa’ li kutan a’an, ut kaw wi’chik anajwan. K’a’jo’ naq ninb’antioxin xb’aan li taqlahom a’in. Naq toj ninyu’ami, toj nin’osob’tesiik.”25
Sa’ junaq kutan taaraqe’q li qab’eenik sa’ ruchich’och’. 25 chihab’ chaq, yal wiib’ oxib’ kutan rub’elaj naq lix na’ li wixaqil, xMartha Williams, kikam xb’aan li cancer, kixk’ul jun ch’ina cheque sa’ li correo. A’an kixpatz’ re li wixaqil, xKathy, naq tixxok lix ch’ina hu re naq taaruuq tixtoj lix lajetqil. Xb’aan naq maak’a’ chik xmetz’ew lix na’ ut ch’a’aj chik li tz’iib’ak, li xKathy kixpatz’ re ma naru tixtz’iib’a li cheque choq’ re. Lix na’ kixsume, “Ink’a’, Kathy. Nawaj xb’aanunkil injunes.” Toja’ naq kixye sa’ hasb’, “Tiik ru nawaj wank chiru li Qaawa’.” Jun reheb’ li roso’jik k’anjel kixb’aanu xKathy choq’ re lix na’, a’an xk’eeb’al lix hu re lajetqil re lix obiisp.
Li xnimal ru xk’anjel li Dios
Ex was wiitz’in, Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan elenaq chaq “saʼ aakʼabʼ,”26 yoo chixk’eeb’al chi uxmank k’iila xninqal ru osob’tesink chiru li ruchich’och’. Te’wanq li te’raj naq tooxik chi uub’ej, ut te’wanq li ink’a’ te’raj. Ink’oxlahom li raatin laj Gamaliel, li, chirix naq kirab’i resileb’ lix sachb’a-ch’oolej li apostol aj Pedro ut aj Jwan, kixtij lix ch’utameb’ li xb’eenil aran Jerusalen:
“Meech’ik eerib’ rik’ineb’ li winq a’in. Xb’aan naq, wi … li k’anjel a’in reheb’ li winq, taasachq.
“A’b’an wi re li Dios, ink’a’ texruuq chixsachb’aleb’; maare yookex chixch’a’ajkinkil li Dios.”27
Laa’ex ut laa’in komono sa’ li xnimal ru xk’anjel li Dios sa’ ruchich’och’. Ink’a’ taasachq, taaxik b’an chi uub’ej chiru li ruchich’och’ re xkawresinkil li b’e choq’ re lix k’ulunik wi’chik li Kolonel. Ninch’olob’ xyaalal li raatin li Awa’b’ej Russell M. Nelson: “Sa’eb’ li kutan chalel, taqak’e reetal li xnimal ru xk’utb’esinkil lix wankil li Kolonel jo’ maajun wa rilom chaq li ruchich’och’. Chalen anajwan toj reetal naq taasutq’iiq wi’chik … , tixk’ojob’eb’ li usilal, osob’tesink, ut sachb’a-ch’oolej maak’a’jo’ rajlankileb’ sa’ xb’eeneb’ li tiikeb’ chi paab’ank.”28
A’an a’in lin nawom. Li Jesus a’an li Kristo. A’an a’in lix santil k’anjel. A’an taak’ulunq wi’chik. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.