Nō te aha te ’ē’a nō te fafaura’a
Te ta’a-’ē-ra’a o te ’ē’a nō te fafaura’a e aura’a ’ōtahi ïa ’e te mure ’ore.
I te roara’a o tāna tau tāvinira’a, ’ua tuatāpapa ’e ’ua ha’api’i te peresideni Russell M. Nelson i te mau fafaura’a a te Atua i tāna mau tamari’i. E hi’ora’a māramarama maita’i ’oia iho nō te hō’ē ta’ata e haere nei nā ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a. I roto i tāna parau poro’i mātāmua ’ei peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua parau te peresideni Nelson :
« Nā tō ’outou pūpūra’a ia ’outou ’ia pe’e i te Fa’aora nā roto i te ravera’a i te mau fafaura’a i mua iāna ’ei reira e ha’apa’o ai i te reira mau fafaura’a, nā te reira e ’īriti i te ’ōpani i te mau ha’amaita’ira’a pae vārua ato’a ’e te faufa’a e vai ra nō te tāne, te vahine ’e te tamari’i i te mau vāhi ato’a ».
« Te mau fafaura’a o te hiero ’e te mau fafaura’a tā ’outou e rave i reira, e tāviri ïa nō te ha’apūai i tō ’outou orara’a, tō ’outou fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare, ’e tō ’outou ’aravihi nō te pāto’i i te mau ’arora’a a te ’enemi. Tā ’outou ha’amorira’a i roto i te hiero ’e tā ’outou tāvinira’a i reira nō tō ’outou hui tupuna o te ha’amaita’i ia ’outou nā roto i te heheura’a rahi a’e nō ’outou iho ’e te hau, ’e e ha’apūai te reira i tā ’outou pūpūra’a ia ’outou nō te fa’aea i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a ».3
E aha te ’ē’a nō te fafaura’a ? ’O terā te ’ē’a e haere ai i te bāsileia tīretiera o te Atua. ’Ua ta’uma tātou i ni’a i te ’ē’a o te ’ūputa o te bāpetitora’a, ’e i muri iho « ’ia haere ti’a atu… i mua i te ti’a-māite-ra’a i te Mesia, ma te tīa’i pāpū roa, ’e te here i te Atua ’e i te ta’ata ato’a [nā fa’auera’a rahi e piti]… ’e tae noa atu i te hope’a ra ».2 I ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a, (mai tā tātou i ’ite, e haere roa teie ’ē’a i’ō atu i te tāhuti nei) e fāri’i tātou i te mau ’ōro’a ’e te mau fafaura’a ato’a nō te fa’aorara’a ’e te fa’ateiteira’a.
Tā tātou pūpūra’a tā’āto’a i roto i te fafaura’a ’o te ha’apa’ora’a ïa i te hina’aro o te Atua « ’e ’ia ha’apa’o ho’i i tāna mau fa’aue i te mau mea ato’a tāna i fa’aue mai ia tātou ».3 Te pe’era’a i te mau parau tumu ’e te mau fa’auera’a o te ’evanelia a Iesu Mesia i te mau mahana ato’a, ’o te haere’a poupou a’e ïa ’e te ’oa’oa i roto i te orara’a. I te tahi pae, e ’ape te hō’ē ta’ata e rave rahi mau fifi ’e te mau tātarahapara’a. E fa’a’ohipa vau i te hō’ē fa’aaura’a i te pae tū’aro. I roto i te ha’uti tā’iri pōpō, tē vai ra te mea e parauhia nei ē, te mau hape fa’ahepo-’ore-hia. Te mau mea ïa mai te tā’irira’a i te pōpō i roto i te ’ūpe’a ’aore rā, te fa’atupura’a e to’opiti hape i te taime tā’irira’a nō te ha’amata i te ha’utira’a. E parauhia te mau hape fa’ahepo-’ore-hia e mau hape ïa nā te ta’ata ha’uti iho i rave, ’eiaha rā nā te ’aravihi o te ta’ata i’ō mai.
E mea pinepine roa tō tātou mau fifi ’aore rā, te mau tāmatara’a, nā tātou iho ïa i fa’atupu, e hope’ara’a nō te mau mā’itira’a ti’a ’ore, ’aore rā e nehenehe tātou e parau ē, e hppe’ara’a nō te mau « hape fa’ahepo-’ore-hia ». ’Ia haere ana’e tātou nā ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a ma te itoito, e ’ape iho ā tātou e rave rahi mau « hape fa’ahepo-’ore-hia ». E ’ape tātou i te mau hia’ai maha ’ore e rave rau. E’ita tātou e topa i roto i te ’āpo’o o te mau ha’avare ’e o te peu parauti’a ’ore. E tere tātou nā ni’a a’e i te abuso o te peu vi’ivi’i i te pae mōrare ’e te ha’apa’o ’ore. E ’ape tātou i te mau ta’ata ’e te mau mea, noa atu te tu’iro’o ’o te ha’ape’ape’a i tō tātou ora maita’i i te pae tino ’e i te pae vārua. E ’ape tātou i te mau mā’itira’a ’o te fa’a’ino, ’aore rā, ’o te ha’ape’ape’a ia vetahi ’ē ’e e roa’a ia tātou te mau peu fa’atura ’e te tāvinira’a.4
’Ua parau Elder J. Golden Kimball « ’aita paha vau i haere [i te mau taime ato’a] nā ni’a i te ’ē’a ’āfaro ’e te piriha’o, terā rā, [’ua tāmata] vau ’ia haere i te tahi atu pae ’ē’a ma te pinepine e ti’a iā’u ».5 Ma te parau pāpū, ’ua pāpū iā’u ē, e fāri’i te taea’e Kimball ē, te fa’aeara’a i ni’a iho i te ’ē’a nō te fafaura’a, eiaha te haere-noa-ra’a i te tahi atu pae o te ’ē’a, tā tātou te reira tīa’ira’a rahi a’e, ’a tahi, nō te ’ape i te māuiui e nehenehe e ’ape e ’a piti, nō te arai maita’i i te mau fifi o te orara’a o tē ’ore e nehenehe e ’ape.
E parau paha te tahi mau ta’ata ē, « e nehenehe au e rave i te mau mā’itira’a maita’i ma te bāpetitohia ’aore rā ma te ’ore e bāpetitohia ; ’aita e faufa’a te mau fafaura’a nō te riro ’ei ta’ata tura ’e te manuia ». ’Oia mau, e rave rahi te ta’ata, noa atu ’aita rātou tō ni’a iho i te ’ē’a nō te fafaura’a, tē ha’a nei rātou mai te au i te mau mā’itira’a ’e te mau ravera’a a te feiā tei ni’a iho i te ’ē’a. E nehenehe ’outou e parau ē, tē ’ō’oti nei rātou i te mau ha’amaita’ira’a o te haerera’a nā ni’a i te hō’ē ’ē’a « pāpū nō te fafaura’a ». Nō reira, e aha ïa te ta’a-’ē-ra’a o te hō’ē ’ē’a nō te fafaura’a ?
’Oia mau, e ta’a-’ē-ra’a e aura’a ’ōtahi ïa ’e te mure ’ore. Tei roto i te reira te parau nō te huru o tō tātou ha’apa’ora’a, te huru nō te fafaura’a a te Atua i ni’a ia tātou, te tauturu nō te ra’i mai tā tātou e fāri’i nei, te mau ha’amaita’ira’a e tū’ati i ni’a i te ha’aputuputura’a ’ei nūna’a nō te fafaura’a, ’e te mea faufa’a roa a’e, tā tātou fatura’a ’āi’a mure ’ore.
Te ha’apa’ora’a fafauhia
’A tahi, ’o te huru ïa o tō tātou ha’apa’ora’a i te Atua. Hau atu i te fa’a’ite-noa-ra’a i te mau mana’o maita’i, e fafau hanahana tātou ’ia ora i te mau parau ato’a nō roto mai i te vaha o te Atua. I roto i te reira, e pe’e tātou i te hi’ora’a o Iesu Mesia ’o, nā roto i te bāpetitora’ahia « tē fa’a’ite mai ra ’oia i te mau tamari’i a te ta’ata nei ē, tē fa’ahaeha’a nei ’oia iāna iho i tā te pae tino i mua i te Metua ra, i te fa’a’itera’a atu i te Metua ē, e auraro ’oia iāna ra i te ha’apa’ora’a i tāna ra mau fa’aue ».6
Nā roto i te mau fafaura’a, tē hina’aro nei tātou ’ia ’ape pāpū i te mau hape ’e ’ia ha’apa’o maita’i. E feruri tātou ē, e hōpoi’a tā tātou i te Atua ra nō tā tātou mau mā’itira’a ’e nō tō tātou orara’a. E rave tātou i te i’oa o te Mesia i ni’a ia tātou. E rōtahi tātou i ni’a i te Mesia—i ni’a i te rirora’a ’ei mea itoito i roto i te ’itera’a pāpū nō Iesu ’e i ni’a i te fa’ahotura’a i te huru o te Mesia.
Nā roto i te mau fafaura’a, e a’ahia te ha’apa’ora’a i te mau parau tumu o te ’evanelia i roto i tō tātou vārua. ’Ua mātau vau i te hō’ē nā ta’ata fa’aipoipo, ’e i te taime o tō rāua fa’aipoipora’a, e ’ere te vahine i te mea itoito i roto i te ’Ēkālesia ’e ’aita roa atu te tāne i riro ’ei melo nō te ’Ēkālesia. E parau vau ia rāua ’o Mary ’e o John, ’eiaha i tō rāua i’oa mau. ’A ha’amata ai rāua i te fāri’i i te tamari’i, ’ua tupu te hina’aro rahi o Mary e utuutu ia rātou mai tā te pāpa’ira’a mo’a e parau nei, « i te pa’ari ’e te a’o a te Atua ra ».7 ’Ua pāturu maita’i ’o John. ’Ua rave ’o Mary i te tahi mau fa’atusiara’a faufa’a ’ia pārahi i te fare nō te ha’api’i i te ’evanelia i ni’a i te hō’ē niu pāpū. ’Ua ara ’oia ’ia fa’a’ohipa te ’utuāfare i te tā’āto’ara’a o te maita’i o te ha’amorira’a ’e te ’ohipara’a i roto i te ’Ēkālesia. ’Ua riro mai ’o Mary ’e ’o John ’ei nā metua hi’ora’a maita’i, ’e ’ua pa’ari mai tā rāua mau tamari’i (e mau tamāroa pautuutu) i roto i te fa’aro’o ’e te ha’apa’o i te mau parau tumu ’e te mau ture o te ’evanelia.
’Ua māuruuru nā metua o John, ’oia te nau metua pa’ari o te mau tamāroa, i te orara’a maita’i ’e i te mau ’ohipa a tā rāua mau mo’otua tamāroa, nō te tahi rā fifi ’e te ’Ēkālesia, ’ua hina’aro rāua ’ia parau ē, te tumu nō taua manuiara’a ra nō te ti’ara’a metua ’aravihi ïa o John ’e ’o Mary. Noa atu ē, e ’ere o John i te melo nō te ’Ēkālesia, ’aita ’oia i fāri’i i te reira parau. ’Ua parau onoono ’oia ē, ’ua ’ite rāua i te mau hotu o te mau ha’api’ira’a ’evanelia—’oia ho’i, te mau mea tā tā rāua mau tamaiti i fāri’i i roto i te ’Ēkālesia ’e te mau mea i tupu i roto i te ’utuāfare.
’Ua fa’auru ato’a te Vārua ia John iho, nā te here ’e te hi’ora’a o tāna vahine, ’e nā te mau fa’aitoitora’a a tāna mau tamaiti. I te taime au ra, ’ua bāpetitohia ’oia, ma te ’oa’oa rahi o te mau melo o te pāroita ’e te mau hoa.
Noa atu ē, ’ua fārerei rāua ’e te mau tamaiti i te mau tāmatara’a, ’ua fa’a’ite ’o Mary ’e ’o John ma tō rāua ’ā’au ato’a ē, ’o te fafaura’a o te ’evanelia te tumu nō tō rātou mau ha’amaita’ira’a. ’Ua ’ite rāua i te mau parau a te Fatu ia Ieremia i te tupura’a i roto i te orara’a o tā rāua mau tamari’i ’e i roto ato’a i tō rāua iho : « E tu’u vau i tā’u ture i roto ia rātou, ’e e pāpa’i au i te reira i roto i tō rātou ’ā’au ; ’e e riro vau ’ei Atua nō rātou, ’e ’ei ta’ata ho’i rātou nō’u ».8
Tā’atihia i te Atua
Te piti o te huru ’ōtahi o te ’ē’a nō te fafaura’a ’o tō tātou ïa aura’a ’e te Atua. Te mau fafaura’a tā te Atua e pūpū nei i tāna mau tamari’i ’ua hau atu ïa i te arata’i noa ia tātou. E ru’uru’u te reira ia tātou iāna, ’e, e ru’uru’u iāna, e nehenehe tātou e upo’oti’a i ni’a i te mau mea ato’a.9
I te hō’ē taime ’ua tai’o vau i te hō’ē parau pāpa’i nā te hō’ē ta’ata pāpa’i ve’a ’aita i ha’amāramarama-maita’i-hia, tei fa’ata’a ē, tā tātou ravera’a nō te bāpetitora’a nō te feiā pohe e mea utuhi noa ïa i te mau rīpene i roto i te pape. I reira, te feiā ato’a tei ni’a iho tō rātou i’oa i te reira rīpene, ’ua oti ïa rātou i te bāpetitohia. E mea maita’i te reira huru ravera’a, terā rā, e ha’amo’e te reira i te faufa’a hope’a ’ore o te vārua tāta’itahi ’e te faufa’a rahi o te hō’ē fafaura’a a te ta’ata iho i te Atua.
« ’Ua parau [Iesu]… : E tomo ’outou nā te ’ūputa piriha’o ; e mea apiapi ho’i te ’ūputa, ’e e mea piri ho’i te ’ē’a e tae atu ai i te ora, ’e te iti ho’i ’o te feiā i ’ite atu i te reira ».10 ’Ei fa’aaura’a parau, nō te piriha’o o teie ’ūputa, hō’ē ana’e ta’ata tāna e fa’ati’a ’ia tomo i te taime hō’ē. E rave te ta’ata tāta’itahi i te hō’ē fafaura’a i te Atua, ’e e fāri’i i te Atua i te hō’ē fafaura’a a te ta’ata iho, i tōna i’oa, ’o tāna [te ta’ata] e nehenehe e ti’aturi pāpū nō teie tau ’e nō te tau a muri atu. Ma te mau ’ōro’a ’e te mau fafaura’a, « te mana nō te huru Atua e fa’a’itehia mai ai » i roto i tō tātou orara’a.11
Tauturu nō te ra’i
E arata’i te reira ia tātou i roto i te ferurira’a i te toru o te ha’amaita’ira’a ta’a ’ē o te ’ē’a nō te fafaura’a. E hōro’a te Atua i te hō’ē hōro’a fātata e’ita e māramaramahia, nō te tauturu i te feiā fafau ’ia riro ’ei feiā ha’apa’o i te fafaura’a : te hōro’a o te Vārua Maita’i. Teie hōro’a ’o te ti’ara’a ïa ’ia fāri’i tāmau i te auhoara’a, te pārurura’a, ’e te arata’ira’a a te Vārua Maita’i.12 Tei ’ite-ato’a-hia ’ei Fa’aa’o, te Vārua Mo’a « tē fa’a’ī ia tātou i te tīa’i ’e te aroha mau ».13 ’Ua ’ite ’oia « i te mau mea ato’a, ’e tē fa’a’ite mai ra ho’i i te parau nō te Metua ’e nō te Tamaiti ho’i »,14 ’o tā tātou e fafau atu ’ia riro ’ei ’ite.15
I ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a e ’ite ato’a tātou i te mau ha’amaita’ira’a faufa’a o te fa’a’orera’a ’e te tāmāra’a i te hara. E tauturu teie e nehenehe e tae mai nā roto ana’e i te aroha hanahana tā te Vārua Maita’i e hōro’a mai. « E teienei terā te fa’aue », tē parau mai ra te Fatu, « e tātarahapa, e tō te mau ’ōti’a nō te fenua, e haere mai iā’u ’e e bāpetitohia i tō’u i’oa, ’ia mo’a ’outou i te noa’ara’a mai te Vārua Maita’i, ’ia ti’a ’outou ma te pora’o ’ore i mua iā’u i te mahana hope’a ra ».16
Ha’aputuputu ’e te nūna’a fafauhia
Te maha, te feiā e tāmau noa i te haere nā ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a, e ’ite-ato’a-hia ia rātou te mau ha’amaita’ira’a māere i roto i te mau ha’aputuputura’a rau tei fa’ata’ahia mai te ra’i mai. Tei roto i te mau pāpa’ira’a mo’a te mau parau tohu nō te hō’ē ha’aputuputura’a o te mau ’ōpū o Īsera’ela tei ha’apurarahia e rā ’ē te tau, i ni’a i tō rātou mau fenua ’āi’a.17 Tē tere nei te tupura’a o te reira mau parau tohu ’e te mau parau fafau nā roto i te ha’aputuputura’a o te nūna’a fafauhia i roto i te ’Ēkālesia, te bāsileia o te Atua i ni’a i te fenua nei. ’Ua fa’ata’a te peresideni Nelson ē, « ’ia paraparau ana’e tātou i te parau nō te haʼaputuputuraʼa tē parau nei ïa tātou i teie parau mau faufaʼa rahi : E mea tano roa i te mau tamari’i ato’a a tō tātou Metua i te ao ra i nā pae e piti o te pāruru, ’ia fa’aro’o i te parau poro’i o te ’evanelia a Iesu Mesia i fa’aho’i-fa’ahou-hia mai ».18
Tē fa’aue mai nei te Fatu i te mau melo o Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei ’ia « ti’a mai na i ni’a ’e ’ia ’ana’ana mai na, ’ia riro tō ’outou māramarama ’ei hi’ora’a nō te mau nūna’a… ’ia riro te putuputura’a i ni’a iho i te fenua nō Ziona, ’e i ni’a iho i tōna mau titi, ’ei pārurura’a, ’e ’ei vāhi ha’apūra’a nō te vero, ’e i te riri ’ia nini’ihia atu te reira ma te ’āno’i ’ore i ni’a i te ao pā’āto’a nei ».19
Tē vai ato’a ra hō’ē putuputura’a tāhepetoma ’o te nūna’a fafauhia i te fare purera’a i te mahana o te Fatu, ’ia ti’a ho’i ia tātou « ’ia ’ore [tātou iho] ’ia vi’ivi’i i te mau mea nō teie nei ao ».20 E putuputura’a nō te rave i te faraoa ’e te pape o te ’ōro’a mo’a ’ei ha’amana’ora’a i te tusia tāra’ehara a Iesu Mesia ’e e taime « ʼia haʼapae i te māʼa, ’e ʼia pure, ʼe ʼia parau te tahi i te tahi i te maitaʼi o tō rātou vārua ».21 ’Ei tamaiti ’āpī, ’o vau ana’e te melo nō te ’Ēkālesia i roto i tā’u piha ha’api’ira’a tuarua. ’Ua ’oa’oa vau i te ’āmuira’a i te mau hoa maita’i e rave rahi i te fare ha’api’ira’a, terā rā ’ua ’itehia iā’u ē, e ti’aturi rahi tō’u i ni’a i terā putuputura’a i te sābati i te hepetoma tāta’itahi nō te tāmarū ’e nō te fa’a’āpī fa’ahou iā’u i te pae vārua, ’e i te pae tino ato’a. ’Ua māna’ona’o noa tātou i te ’orera’a teie putuputura’a fafauhia te mātarohia i roto i te pu’e tau nō te mai pe’e, ’e e hina’aro rahi tō tātou ’ia ’āmui fa’ahou tātou mai te mātāmua ra.
Tē putuputu ato’a nei te nūna’a fafauhia i te hiero, te fare o te Fatu, nō te fāri’i i te mau ’ōro’a, te mau ha’amaita’ira’a, ’e te heheura’a i reira ana’e e roa’a ai. ’Ua ha’api’i te Peropheta Iosepha Semita : E aha te ’ōpuara’a o te ha’aputuputura’a i te nūna’a… o te Atua i te mau tau ato’a o te ao nei ? … Te ’ōpuara’a tumu nō te patu ïa nō te Fatu i te hō’ē fare i reira ho’i ’oia e heheu mai ai i tōna nūna’a i te mau ’ōro’a o tōna fare ’e te mau hanahana o tōna bāsileia, ’e e ha’api’i ai te ta’ata i te haere’a o te fa’aorara’a ; nō te mea tē vai ra te tahi mau ’ōro’a ’e te mau parau tumu, mai te mea ē, e ha’api’ihia ’e e fa’a’ohipahia, e ti’a i te reira ’ia ravehia i roto i te hō’ē vāhi ’aore rā te hō’ē fare tei patuhia nō taua ’ōpuara’a ra ».22
E fatu i te mau parau fafau o te fafaura’a
Te hope’a, nā roto noa i te haere-tāmau-ra’a nā ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a e fatu ai tātou i te mau ha’amaita’ira’a o Aberahama, o Isaaka, ’e o Iakoba, te mau ha’amaita’ira’a hope’a roa o te fa’aorara’a ’e te fa’ateiteira’a ’o te Atua ana’e te nehenehe e hōro’a mai.23
Te aura’a o te mau fa’ahorora’a o te pāpa’ira’a mo’a nō ni’a i te nūna’a fafauhia o te huā’ai ti’a ïa ’o Aberahama tei parauhia « te ’utuāfare o Īsera’ela ». Terā rā i roto i te nūna’a fafauhia tē vai ato’a ra te mau ta’ata ato’a e fāri’i i te ’evanelia a Iesu Mesia.24 ’Ua fa’ata’a mai ’o Paulo :
« ’О tō ’outou ato’a ho’i i bāpetitohia i roto i te Mesia ra, ’ua mau ïa i tā te Mesia ra…
’E nō te Mesia ’outou na, e huā’ai ïa ’outou nō Aberahama, ’e e feiā ’āi’a ïa i tei parauhia mai ra ».25
’O rātou ’o te ha’apa’o i tā rātou mau fafaura’a « tē ti’a mai i roto i te ti’a-fa’ahou-ra’a o te feiā parauti’a ra ».26 ’O rātou teie « i fa’ati’a-roa-hia nā roto ia Iesu te arai nō te fafaura’a ’āpī.… ’O rātou ho’i teie ’o tō rātou ra mau tino ra ’ei mea tīrētiēra ïa, ’o tō rātou ra hanahana ’o tō te mahana ïa ’oia ïa te hanahana nō te Atua tei teitei roa ra ».27 Nō reira, nō rātou te mau mea ato’a, noa atu te ora e ’aore rā te pohe e ’aore rā te mau mea e vai nei, e ’aore rā te mau mea e vai a muri atu ra nō rātou ïa te mau mea ato’a ’e nā te Mesia rātou, ’e nā te Atua ho’i te Mesia ».28
E mata nā tātou ’ia ha’apa’o i te pi’ira’a a te peropheta ’ia fa’aea noa i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a. ’Ua ’ite Nephi i tō tātou tau ’e ’ua pāpa’i ’oia, « ’e ’ua hi’o ho’i au, ’o Nephi, i te mana o te Arenio a te Atua i te poura’a mai i ni’a iho i te feiā mo’a o te ’Ēkālesia a te Arenio ra, ’e i ni’a iho ho’i i te feiā i mā’itihia e te Fatu ra, ’o tei purara i te mau fenua o te ao ato’a nei ; ’o te parauti’a ’e te mana o te Atua i te hanahana rahi ra, ’o tā rātou ïa mauha’a ».29
’E ’o Nephi, « tē popou nei rāua i te mau faufa’a tā te Fatu i fafau mai ».30 I teie sabati Pāsa, tā fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū nō Iesu Mesia, tei riro tōna ti’afa’ahoura’a ’ei tīa’ira’a nō tātou ’e te pāpūra’a pāto’i-’ore-hia o te mau mea ato’a tei fafauhia mai i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a. I te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.