Rozdział 11

Dom — podstawa prawego życia

„Z im większą pewnością będziecie wychowywać dzieci zgodnie z naukami ewangelii Jezusa Chrystusa, obdarzając je miłością i stawiając przed nimi wysokie wymagania, tym bardziej prawdopodobne jest, że w ich życiu zagości pokój”.

Z życia Gordona B. Hinckleya

Pod koniec 1973 roku Gordon i Marjorie Hinckleyowie z pewnymi oporami zdecydowali się przeprowadzić ze swojego domu w miejscowości East Mill Creek do Salt Lake City, bliżej siedziby głównej Kościoła. Prezydent Hinckley, wówczas członek Kworum Dwunastu Apostołów, w ostatnim dniu tegoż roku postanowił napisać nieco o ich domu. Jego słowa ukazują, jak bardzo kochał to miejsce, lecz, co ważniejsze, ukazują uczucie, jakim darzył swoją ukochaną rodzinę.

„Jakim sentymentem i smutkiem napełnia nas ta przeprowadzka” — napisał. Przypomniał, z jakim wysiłkiem rodzina budowała ten dom i jak dbała o teren wokół budynku. Potem skupił się na relacjach między członkami rodziny oraz między nimi a Bogiem:

„To tutaj bawiliśmy się razem, kiedy dzieci dorastały, to tutaj razem się modliliśmy. To tutaj i my, i nasze dzieci poznaliśmy naszego Ojca w niebie, dowiedzieliśmy się, że On żyje, że nas słucha i odpowiada na modlitwy.

Mógłbym o tym napisać książkę […] nie dla świata, ale dla tych pięciorga dzieci, ich współmałżonków oraz wnucząt, którymi nas obdarzyli. Gdybym mógł spisać historię tego domu, byłyby w niej i łzy, i śmiech, i wielka cisza, i przemożny duch miłości, który poruszałby serca wszystkich czytających, ponieważ ci, którzy mieszkali i dorastali w tym domu, kochali się nawzajem, kochali swoich bliźnich, kochali Boga i Pana Jezusa Chrystusa”¹.

Przez cały okres swojej posługi Prezydent Hinckley świadczył o tym, jak ważne są kochające się, wierne rodziny. Dwadzieścia lat temu Pierwsze Prezydium i Kworum Dwunastu Apostołów wydały dokument „Rodzina: Proklamacja dla świata”, o którym Starszy M. Russell Ballard z Kworum Dwunastu powiedział, że jest to „sygnał, by chronić i wzmacniać rodziny”². Po odczytaniu proklamacji na generalnym spotkaniu Stowarzyszenia Pomocy we wrześniu 1995 roku Prezydent Hinckley oświadczył: „Siła każdego narodu jest zakorzeniona wewnątrz domów. Nawołujemy naszych ludzi w każdym miejscu na świecie, aby wzmacniali swoje rodziny w duchu tych uświęconych tradycją wartości”³.

„Apelujemy do rodziców, aby dołożyli wszelkich starań, by nauczać i wychowywać swoje dzieci”.

Nauki Gordona B. Hinckleya

Więzi rodzinne to najświętsze ze wszystkich związków.

Rodzina pochodzi od Boga. Została ustanowiona przez naszego Ojca Niebieskiego. Zawiera w sobie najświętszy ze wszystkich związków. Jedynie w jej organizacji może zostać zrealizowany cel Pana⁴.

Jesteśmy Kościołem, który głosi świadectwo o znaczeniu rodziny — ojca, matki i dzieci — i o tym, że wszyscy jesteśmy dziećmi Boga, naszego Wiecznego Ojca. Rodzice, którzy sprowadzają dzieci na ten świat, mają obowiązek je kochać, dbać o nie, opiekować się nimi i nauczać je wartości, które pobłogosławią ich życie, aby wyrosły na dobrych obywateli […]. Pragnę podkreślić to, co już dobrze wiecie, czyli znaczenie tworzenia więzi rodzinnych poprzez miłość, dobroć, wdzięczność, szacunek i nauczanie zasad Pana, aby wasze dzieci wzrastały w prawości i uniknęły nieszczęść, które spadają na tak wiele rodzin na całym świecie⁵.

Nie wolno wam zaniedbywać waszych rodzin. To najcenniejsze, co macie⁶.

Ojcowie i matki mają zaszczyt dbać o swoje rodziny i nauczać je ewangelii Jezusa Chrystusa.

Apelujemy do rodziców, aby dołożyli wszelkich starań, by nauczać i wychowywać swoje dzieci według zasad ewangelii, co utrzyma je blisko Kościoła. Dom jest podstawą prawego życia. Żadna inna rzecz nie może zająć jego miejsca ani wypełniać jego niezbędnych funkcji w wypełnianiu tego nadanego przez Boga obowiązku⁷.

Jestem pewien, że nic lepiej nie zapewni powodzenia w trudnym zadaniu, jakim jest bycie rodzicem, niż plan życia rodzinnego, jaki wynika z cudownych nauk ewangelii: że ojciec może nosić szaty kapłaństwa Boga; że jego przywilejem i obowiązkiem, jako opiekuna dzieci Ojca w Niebie, jest zaspokajanie ich potrzeb; że ma zarządzać domem w duchu kapłaństwa „przez perswazję, przez cierpliwość, przez delikatność i łagodność, i nieudawaną miłość” (NiP 121:41–42); że matka jest córką Boga, duszą pełną inteligencji, oddania i miłości, która może posiadać Ducha Bożego, że jej przywilejem i obowiązkiem, jako opiekunki dzieci Ojca w Niebie, jest troszczenie się o codzienne potrzeby dzieci, nauczanie ich wraz z mężem, by „rozumiały zasadę pokuty, wiary w Chrystusa, Syna Boga żywego, i chrztu, i nadania Ducha Świętego przez nałożenie rąk […], aby się modliły i żyły cnotliwie przed Panem” (NiP 68:25, 28).

W takim domu dzieci kochają rodziców, a nie się ich boją; doceniają ich, a nie przed nimi drżą. Dzieci są zaś traktowane jak dary od Pana, o które należy dbać, które trzeba pielęgnować, chronić i nauczać.

Od czasu do czasu może dochodzić do sporów czy drobnych sprzeczek. Jeśli jednak rodzina się modli, jeśli panuje w niej miłość i wzajemne poszanowanie, te uczucia na zawsze będą łączyć jej członków i zawsze będą się kierować lojalnym oddaniem wobec siebie⁸.

Teraz kilka słów do rodziców samotnie wychowujących dzieci […]. Spoczywa na was ciężkie brzemię, by samotnie toczyć codzienne bitwy, jakie wiążą się z wychowywaniem dzieci i dbaniem o to, by ich potrzeby były zaspokojone. To wielki obowiązek. Nie musicie jednak robić tego całkiem sami. Jest w tym Kościele wiele osób, które chciałyby wam pomóc, bo są wrażliwe i rozumieją waszą sytuację. Nie chcą się wam narzucać na wypadek, gdybyście sobie tego nie życzyli. Ich intencje są dobre i szczere; udzielona wam pomoc mogłaby być błogosławieństwem w ich życiu, jak również w życiu waszym i waszych dzieci. Przyjmijcie ją. Oni chcą jej udzielać zarówno ze względu na siebie, jak i na was.

Mamy w Kościele tysiące dobrych biskupów. Mamy tysiące dobrych członków w kworach. Mamy tysiące cudownych kobiet w Stowarzyszeniu Pomocy. Mamy nauczycieli domowych i nauczycielki odwiedzające. To wasi przyjaciele, których Pan postawił na waszej drodze, aby mogli udzielić wam ze swej siły i służyć wam pomocą. Nigdy też nie zapominajcie, że Pan sam jest źródłem siły większej ponad wszystkie inne. Wzruszyła mnie historia opowiedziana przez […] samotną matkę wychowującą siedmioro dzieci. Modliła się do Ojca w Niebie, żeby mogła do Niego przyjść, choćby na jedną noc, żeby znaleźć pocieszenie i siłę na wyzwania dnia jutrzejszego. Odpowiedź, która pojawiła się w jej umyśle, była pełna czułości, a brzmiała niemal jak objawienie: „Ty nie możesz przyjść do mnie, ale ja przyjdę do ciebie”⁹.

Z im większą pewnością będziecie wychowywać dzieci zgodnie z naukami ewangelii Jezusa Chrystusa, obdarzając je miłością i stawiając przed nimi wysokie wymagania, tym bardziej prawdopodobne jest, że w ich życiu zagości pokój¹⁰.

Dzięki rodzinnej modlitwie dzieci wzrastają w wierze w żyjącego Boga.

Spójrzcie na swoje dzieci! Módlcie się z nimi. Módlcie się za nie i błogosławcie je. Świat, w który wchodzą, jest skomplikowanym i trudnym światem. Spotkają na swojej drodze całe morze przeciwności. Będą potrzebowały całej siły i całej wiary, jaką możecie im dać, gdy jeszcze są blisko was. Będą one również potrzebowały większej siły, która pochodzi z wyższej mocy. Muszą uczynić coś więcej, niż tylko przyjmować to, co napotkają na swojej drodze. Muszą unieść świat, a jedynymi dźwigniami, jakie będą miały, będzie ich własne doświadczenie życiowe oraz moc ich wierzeń, które będą pochodziły z ich świadectw i wiedzy o sprawach Boga. Będą potrzebowały pomocy Pana. Dopóki są małe, módlcie się z nimi, aby znały źródło siły, które później będzie zawsze dostępne w chwili potrzeby¹¹.

Nie jest mi znana żadna inna rzecz, która miałaby równie zbawienny wpływ na życie, jak zwyczaj wspólnego klękania w modlitwie. Już same słowa „Nasz Ojcze w Niebie” robią ogromne wrażenie. Nie da się ich szczerze i z przekonaniem wypowiedzieć, nie odczuwając swego rodzaju odpowiedzialności przed Bogiem […].

Wasze codzienne rozmowy z Nim wniosą w wasze serca i w wasze życie pokój i radość, których nie sposób odnaleźć w żadnym innym miejscu […]. Wasza miłość się umocni. Wzrośnie też wasze wzajemne uznanie dla siebie.

Wasze dzieci będą błogosławione poczuciem bezpieczeństwa, jakie przynosi życie w domu, w którym przebywa Duch Boży. Będą znać i kochać rodziców, którzy się nawzajem szanują, dzięki czemu duch szacunku rozwinie się również w ich własnych sercach. Doświadczą bezpieczeństwa życzliwych słów wypowiadanych cichym głosem. Będą chronione przez ojca i matkę, którzy, żyjąc uczciwie przed Bogiem, żyją w uczciwości wobec siebie i swoich bliźnich. Będą dojrzewać z poczuciem wdzięczności w sercu, słuchając modlitw rodziców, dziękujących za duże i małe błogosławieństwa. Będą wzrastać w wierze w żywego Boga¹².

Domowy wieczór rodzinny sprawia, że rodzice i dzieci wspólnie poznają zasady Pana.

Pamiętam, że kiedy miałem pięć lat, Prezydent Joseph F. Smith ogłosił wszystkim członkom Kościoła, że powinni gromadzić swoje rodziny na domowych wieczorach rodzinnych. Ojciec powiedział: „Prezydent Kościoła poprosił, abyśmy to robili, więc będziemy to robić”.

Zebraliśmy się więc wszyscy na domowym wieczorze rodzinnym. Było zabawnie. Tata powiedział: „Zaśpiewamy piosenkę”. No cóż, nie byliśmy utalentowanymi śpiewakami […]. Staraliśmy się śpiewać i śmialiśmy się z siebie nawzajem. Tak samo było z wieloma innymi rzeczami. Jednak z tego doświadczenia stopniowo wynikło coś naprawdę wspaniałego — nawyk, który nam pomagał w różnych sprawach, scalił nas jako rodzinę, wzmocnił nas, a w naszych sercach zrodziło się przekonanie o wartości domowego wieczoru rodzinnego¹³.

Jestem wdzięczny, że częścią podstawowego programu naszego Kościoła jest organizowanie co tydzień domowych wieczorów rodzinnych. To niezwykle ważne, że w tych zabieganych czasach tysiące rodzin na całym świecie szczerze starają się uświęcić jeden wieczór w tygodniu, aby wspólnie śpiewać, nauczać się nawzajem dróg Pana, klękać wspólnie w modlitwie i dziękować w niej Panu za Jego łaski oraz prosić o pobłogosławienie swojego życia, swoich domów, pracy i kraju. Myślę, że nie doceniamy wielkiego dobra, jakie wynika z tego programu¹⁴.

Jeśli macie jakieś wątpliwości co do sensu domowego wieczoru rodzinnego, spróbujcie go zorganizować. Zgromadźcie wokół siebie dzieci, nauczajcie je, złóżcie przed nimi świadectwo, poczytajcie razem pisma święte i miło spędźcie ten czas¹⁵.

Rodzice powinni zacząć nauczać swoje dzieci, kiedy są one jeszcze bardzo małe.

Niedługo po ślubie zbudowaliśmy nasz pierwszy dom. Mieliśmy mało pieniędzy i mnóstwo pracy. Projektowanie ogrodu należało całkowicie do mnie. Pierwszym z wielu drzew, jakie zasadziłem, była bezkolcowa miodowa robinia akacjowa. Miałem wizję, że jej cień będzie kiedyś chłodził dom w letnie upały. Posadziłem ją na rogu, gdzie najsilniej wiały wiatry od strony kanionu na wschód. Wykopałem dół, włożyłem do środka goły korzeń, obsypałem go świeżą ziemią, podlałem i właściwie o nim zapomniałem. To była jeszcze słaba sadzoneczka, miała może 2 centymetry średnicy. Pień był tak delikatny, że mogłem z łatwością wyginać go we wszystkich kierunkach. W ciągu następnych lat nie poświęcałem mu zbyt wiele uwagi. Ale pewnego zimowego dnia, kiedy drzewo było ogołocone z liści, przypadkiem spojrzałem na nie przez okno. Zauważyłem, że pochylało się na zachód, było wykoślawione i chwiejne. Z trudem mogłem w to uwierzyć. Wyszedłem i zebrałem siły, żeby je wyprostować. Tyle że teraz pień miał prawie 30 centymetrów średnicy. Nie miałem dość siły. Zabrałem z szopy z narzędziami krążek linowy, przywiązałem jeden koniec do drzewa, a drugi do stabilnie wbitego słupa. Pociągnąłem linę. Krążki poruszyły tylko odrobinę, a pień drzewa lekko zadrżał. I to wszystko. Jakby moja robinia chciała mi powiedzieć: „Już mnie nie wyprostujesz. Już jest za późno. Tak urosłam, bo mnie zaniedbałeś. Już się nie ugnę”.

Na koniec, w akcie desperacji, wziąłem piłę i odciąłem ciężką gałąź rosnącą od zachodu. Cofnąłem się o krok i popatrzyłem na swoje dzieło. Odciąłem znaczną część drzewa; pozostała po tym wielka około 20-centymetrowa rana i została zaledwie jedna mała gałązka pnąca się ku niebu […].

Niedawno znowu spojrzałem na to drzewo. Jest spore, ma lepszy kształt i bardzo zdobi dom. Jak poważnie jednak musiałem je zranić i jak brutalnie potraktować, kiedy było młode, żeby móc je naprostować. Kiedy zostało zasadzone, kawałek sznurka mógł je uchronić przed siłą wiatru. Bez większego problemu mogłem i powinienem był je podwiązać, lecz tego nie zrobiłem. Ugięło się więc ono pod naporem sił przyrody.

Dzieci są jak drzewa. Kiedy są małe, ich życie można kształtować, można nimi kierować i nie wymaga to zbyt wiele wysiłku. Autor Przypowieści Salomona napisał: „Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości” [Przypowieści Salomona 22:6]. To wychowanie ma swoje korzenie w domu rodzinnym¹⁶.

„Zgromadźcie wokół siebie dzieci, nauczajcie je, złóżcie przed nimi świadectwo, poczytajcie razem pisma święte i miło spędźcie ten czas”.

Izajasz rzekł: „Wszystkie twoje dzieci będą uczniami Pana i wielka będzie ich pomyślność” (Ks. Izajasza 54:13).

Tak kierujcie swoimi synami i córkami, tak ich kształtujcie i takich udzielajcie im wskazówek, tak ich nauczajcie zasad Pana, aby pokój towarzyszył im przez całe życie¹⁷.

Kiedy dzieci się buntują, cały czas się za nie módlcie, kochajcie je i wyciągajcie do nich rękę.

Wiem, że są rodzice, którzy pomimo ogromu miłości oraz starannego i wiernego wysiłku, aby je nauczać, widzą, jak ich dzieci wyrastają w odmienny sposób; płaczą z tego powodu, a ich krnąbrni synowie i córki dobrowolnie obierają inne drogi, czego następstwem są tragiczne konsekwencje. Dla takich ludzi mam wielkie współczucie; im zwykłem cytować słowa Ezechiela: „Syn nie poniesie kary za winę ojca ani ojciec nie poniesie kary za winę syna” (Ks. Ezechiela 18:20)¹⁸.

Od czasu do czasu, niezależnie od naszych wysiłków, zdarza się zbuntowane dziecko. Nie zniechęcajcie się. Nie poddawajcie się. Tak długo, jak człowiek próbuje, nie przegrał. Nie ustawajcie¹⁹.

Jeśli dziecko lub ktoś bliski któregoś z was jest na tym etapie [buntu], nie poddawajcie się. Módlcie się za tę osobę, kochajcie i wyciągacie do niej pomocną dłoń²⁰.

Czasem może się nam wydawać, że jest już za późno […]. Pamiętajcie jednak o mojej bezkolcowej robinii [zob. str. 176–177]. Operacja i cierpienie sprawiły, że powstało coś pięknego, co w późniejszym życiu dawało kojący cień w upalne dni²¹.

Wzmacniamy nasze rodziny, kiedy zabiegamy o pomoc niebios i pielęgnujemy ducha miłości i szacunku do siebie nawzajem.

[Wychowywanie dzieci] bywa niełatwym zadaniem. Może się wiązać z rozczarowaniami i wyzwaniami. Wymaga odwagi i cierpliwości […]. Miłość może to odmienić — miłość, którą hojnie obdarza się dzieci, przetrwa trudne lata okresu dojrzewania. Dokona tego, czego nigdy nie dokona obsypywanie dzieci pieniędzmi.

Podobnie jak cierpliwość, kiedy powściąga się język i panuje nad gniewem […].

I pozytywne nastawienie, kiedy bardziej się chwali, a rzadziej krytykuje.

Te rzeczy wraz z modlitwą mogą zdziałać cuda. Nie oczekujcie, że podołacie temu sami. Wychowywanie bożych dzieci wymaga boskiej pomocy — wasze dzieci są również dziećmi Ojca w Niebie²².

Każde dziecko, z kilkoma wyjątkami, jest owocem swojego domu rodzinnego, czy był on dobry, zły czy obojętny. Kiedy dzieciom przybywa lat, ich życie, w znacznej mierze, zaczyna być przedłużeniem i odbiciem nauk wyniesionych z domu. Jeśli jest w nim opryskliwość, jeśli zaznają tam znęcania, nieopanowanego gniewu czy braku lojalności, z pewnością wyda to łatwe do rozpoznania owoce, które najprawdopodobniej pojawią się również w kolejnym pokoleniu. Jeśli jednak w domu będzie panować łagodność, wybaczenie, szacunek, serdeczność, dobroć, miłosierdzie i współczucie, to ich owoce również będą łatwe do rozpoznania i będą źródłem błogosławieństw przez całą wieczność. Będą one dobre, pełne słodyczy i cudowne. Kiedy rodzice będą nauczać miłosierdzia i okazywać je w praktyce, powtórzy się to w życiu i uczynkach następnego pokolenia.

Zwracam się do ojców i matek na całym świecie z prośbą, aby zrezygnowali z ostrego traktowania, by okiełznali gniew, ściszyli głos i traktowali domowników z miłosierdziem, miłością i szacunkiem²³.

Dawno temu napisano: „Łagodna odpowiedź uśmierza gniew” (Ks. Przypowieści Salomona 15:1). Rzadko wpadamy w tarapaty, kiedy wypowiadamy się łagodnie. Tylko wtedy, gdy podnosimy głos, lecą iskry, a małe igiełki stają się widłami, w które uzbrojona jest niezgoda […]. Głos niebios jest cichym i spokojnym głosem [zob. I Ks. Królewska 19:11–12]; tak samo jak głos domowego spokoju jest cichym głosem²⁴.

Oczywiście, w rodzinie potrzebna jest dyscyplina. Jednak dyscyplina z surowością, dyscyplina z okrucieństwem nieuchronnie prowadzi nie do poprawy, lecz raczej do urazy i rozgoryczenia. Niczego nie naprawia, a jedynie pogarsza sytuację. Jest bezcelowa²⁵.

Nie ma na całym świecie lepszej dyscypliny niż dyscyplina miłości. Ma ona swoją własną magiczną moc²⁶.

Pracujmy bez ustanku nad wzmacnianiem naszych rodzin. Niech mężowie i żony pielęgnują ducha całkowitego oddania sobie nawzajem. Nie traktujmy naszych związków jako czegoś oczywistego, lecz cały czas pracujmy nad tym, by umacniać ducha miłości i wzajemnego szacunku²⁷.

O Boże, nasz Wieczny Ojcze, błogosław rodziców, aby z miłością, cierpliwością i pozytywnym nastawieniem nauczali te najcenniejsze istoty — dzieci, które przyszły od Ciebie, aby mogły one otrzymać ochronę i dobre wskazówki oraz w miarę dorastania błogosławić świat, do którego należą²⁸.

Propozycje dotyczące studiowania i nauczania

Pytania

Prezydent Hinckley nauczał, że rodzina „zawiera w sobie najświętszy ze wszystkich związków” (część 1.). Jak znajomość tej prawdy może wpływać na więzi, jakie łączą nas z członkami rodziny? Jak może wpływać na nasze priorytety i decyzje dotyczące tego, jak dysponujemy swoim czasem i jakim oddajemy się zajęciom?
Dlaczego rodzice powinni poświęcać „swoje najlepsze wysiłki w celu nauczania i wychowywania dzieci zgodnie z zasadami ewangelii”? (Zob. część 2.). W jaki sposób nauczanie w domu ewangelii błogosławi twoją rodzinę? Jak rodzice mogą udoskonalić działania, jakie podejmują, by pomagać dzieciom żyć w zgodzie z ewangelią?
Przejrzyj nauki Prezydenta Hinckleya o błogosławieństwach rodzinnej modlitwy (zob. część 3.). Jak sądzisz, dlaczego rodzinna modlitwa przynosi błogosławieństwa? Jakich błogosławieństw doświadczyłeś dzięki regularnej modlitwie rodzinnej? Co tracimy, kiedy zaniedbujemy rodzinną modlitwę?
Czego możemy się nauczyć z doświadczeń z młodości Gordona B. Hinckleya związanych z domowym wieczorem rodzinnym? (Zob. część 4.). Jakie błogosławieństwa spłynęły na twoją rodzinę dzięki organizowaniu domowych wieczorów rodzinnych?
Przeczytaj uważnie opowieść Prezydenta Hinckleya o drzewie robinii (zob. część 5.). Jak ta historia może się odnosić do twojego życia?
W jaki sposób nauki Prezydenta Hinckleya z części 6. mogą pomóc rodzicom dziecka, które zbłądziło? W jaki sposób rodzice i inne osoby mogą wyciągać pomocną dłoń i okazywać miłość?
Dlaczego ważne jest, aby rodzice dyscyplinowali swoje dzieci z miłością, a nie z gniewem? W jaki sposób rodzice mogą dyscyplinować dzieci z miłością? Jak członkowie rodziny mogą pielęgnować ducha miłości i wzajemnego poszanowania? (Zob. część 7.).

Pokrewne fragmenty z pism świętych

V Ks. Mojżeszowa 11:19; Enos 1:1–5; Mosjasz 4:14–15; Alma 56:45–48; 3 Nefi 18:21; zob. także „Rodzina: Proklamacja dla świata”, Ensign lub Liahona, listopad 2010, str. 129.

Wskazówka do nauczania

„Możesz uważać, że brakuje ci zrozumienia pewnej zasady, kiedy przygotowujesz się do nauczania. Jednakże, kiedy z modlitwą będziesz ją studiował, starał się żyć według niej, przygotowywał się do uczenia tej zasady, a później kiedy będziesz się nią dzielić z innymi, twoje własne świadectwo wzmocni się i pogłębi” (Nauczanie — nie ma większego powołania [2000], str. 19).