Seminelí
Hepelū 7–10


Hepelū 7–10

“Kuó Ne Lavaʻi ʻa e Huhuʻi Taʻengatá [Maʻatautolu]”

ʻĪmisi
Ko hano fakatahatahaʻi ha fakatātā ʻo ha taulaʻeiki ʻi he Fuakava Motuʻá ʻokú ne fai ha feilaulau, pea mo Sīsū Kalaisi ʻi he kolosí.

Kuó ke aʻusia nai ha taimi naʻá ke fiemaʻu ai ke fakapapauʻi hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí? Ko e fē ha taimi naʻá ke ongoʻi ai naʻá ke fiemaʻu ha tokoni lahi ange ke nofo ʻi he hala ʻo e fuakavá? Naʻe fekumi e Kāingalotu Hepeluú ki ha fakapapau fekauʻaki mo ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí mo Hono mālohi ke fakamoʻuí. Naʻe tohi ʻa Paula kiate kinautolu ke fai ʻa e fakapapau ko ʻení. Naʻá ne fakamanatu ange kiate kinautolu naʻe tataki e fono ʻa Mōsesé kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ko e tupuʻanga moʻoni ʻo e fakamoʻuí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke fakamālohia hoʻo tui kia Sīsū Kalaisi ko ho Fakamoʻui mo e Huhuʻí ʻaki hono tokoniʻi koe ke mahino ʻa e ngaahi fakataipe fakakuongamuʻa ʻi he fono ʻa Mōsesé.

“[ʻOku fakamoʻoniʻi ʻe he] ngaahi meʻa kotoa pē [ʻa Sīsū Kalaisi]” (Mōsese 6:63

Kumi ha meʻa ofi mai ʻokú ne fakamanatu atu kiate koe ʻa Sīsū Kalaisi pe ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ke fakamoʻoniʻi Ia. Fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e meʻa ʻokú ne fakamanatu atu kiate koe (pe fakafofongaʻi) ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakakakato ʻa e fakamatala ko ʻení ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e meʻá ni:

“ʻOku fakamanatu mai ʻe he ʻa Sīsū Kalaisi kiate au koeʻuhí .”

  • ʻE tokoni fēfē e ngaahi fakataipe mo e fakafehoanaki pehení ke fakaloloto hoʻo mahino kia Sīsū Kalaisí mo e meʻa kuó Ne fai maʻaú?

ʻOku lekooti ʻi he folofolá ko e meʻa kotoa pē ʻoku foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻoku nau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi (hangē ko ʻení, vakai, 2 Nīfai 11:4; Mōsese 6:63).

  • ʻE tokoni fēfē kiate koe hono manatuʻi ʻení?

Fakamatalaʻi ange naʻe fakataumuʻa ʻa e ngaahi ngāue mo e ngaahi ouau ʻo e fono ʻa Mōsesé ke hoko ko ha “fakataipe” pe “fakamelomelo” naʻá ne tataki ʻa e kau ʻIsilelí kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau huhuʻí (vakai, 2 Nīfai 11:4; Sēkope 4:4–5; Mōsaia 3:15). Naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula ʻi heʻene Tohi ki he Kakai Hepeluú, ʻa e fakataipe ʻo e fono ʻa Mōsesé mo e tāpanekale ʻi he kuonga muʻá ke fakamanatu ki he Kāingalotú ʻa ʻenau fiemaʻu ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. Naʻá ne fie tokoni ki he Kāingalotu Siú ke nau faivelenga maʻu ai pē kia Sīsū Kalaisi kae ʻoua ʻe toe foki ʻo muimui ki he fono ʻa Mōsesé—pea ʻe lava foki ʻene ngaahi akonakí ʻo tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau feinga ke faivelenga maʻu ai pē ki he Fakamoʻuí he ʻaho ní. Te ke maʻu ha faingamālie ʻi he lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange ʻa e founga ʻoku fakahinohinoʻi mo fakamoʻoniʻi ai kitautolu ʻe he fakataipe ʻi he folofolá kia Sīsū Kalaisí.

Kau taulaʻeiki ʻi he lakanga ʻo Melekisētekí

ʻI he Tohi ʻa Paula ki he kakai Hepeluú, ʻoku fakataipe ʻe he taulaʻeiki lahí mo e kau taulaʻeiki kehe ʻo e kau ʻIsileli he kuonga muʻá ʻa Sīsū Kalaisi.

ʻĪmisi
Ko ha tangata ʻokú ne tui e teunga ʻo ha Taulaʻeiki Lahi ʻi he sīpinga ʻo e Tāpanekale Siú.

Ko e fatongia ʻe taha ʻo e kau taulaʻeikí ke hoko ko ha kau fakalaloa, ko ha fakataipe ʻo e tuʻu ʻi he vahaʻa ʻo e kakaí mo e ʻOtuá. Naʻa nau fakahoko ʻa e fatongiá ni ʻaki hano feilaulauʻi fakaʻaho ʻa e fanga monumanú koeʻuhí ko e ngaahi angahala mo e maumaufono ʻa e kakai ʻIsilelí (vakai, Levitiko 1; Hepelū 10:11). Naʻe fai ʻeni ʻi he tāpanekalé.

Lau ʻa e Hepelū 7:22–28, ʻo fakatokangaʻi ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he Hepelū 7:25–26 (maʻu ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá). Kumi ʻa e founga ʻoku tokoni ai ʻa e ngaahi ngāue ʻa e kau taulaʻeiki lahi ko ʻení ke mahino kiate kitautolu naʻe foaki ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne moʻuí ko ha feilaulau maʻa ʻetau ngaahi angahalá. Fakakaukau ki he ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ʻi hoʻo akó:

  • ʻOku ʻuhinga e foʻi lea “fakapapau” ʻi he Hepelū 7:22 ki ha tokotaha ʻokú ne fakapapau ke totongi e moʻua fakapaʻanga ʻa ha tokotaha kehe.

  • ʻOku ʻuhinga e “fakalaloá” ki he fuakava fisifisimuʻa ʻo e ongoongoleleí ne fokotuʻu ʻe Kalaisí.

  • ʻOku ʻuhinga ʻa e “tangatá ni” ʻi he Hepelū 7:24 kia Sīsū Kalaisi.

  • ʻOku ʻuhinga ʻa e “haohaoa” ʻi he Hepelū 7:25 ki he “kakato” mo e “taʻengata.”

1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e ngaahi lea pe ngaahi kupuʻi lea fē ʻi he ngaahi veesi ko ʻení naʻe ʻuhingamālie taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení naʻe foaki ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne moʻuí ko ha feilaulau maʻa ʻetau ngaahi angahalá?

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pe ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ke maʻu mo Ia ʻokú ne ʻoatu ha loto-falala te Ne lava ʻo fakahaofi koé?

Fakataipe ʻo e tāpanekale he kuonga muʻá

ʻĪmisi
Ko ha fakatātā ʻo e tāpanekale ʻIsilelí ʻi he feituʻu maomaonganoá. Ko e vakai hifo ki he tāpanekalé mei ʻolunga. ʻOku hā ai ʻa loto mo tuʻa ʻo e tāpanekalé.
ʻĪmisi
Palani ki he Tāpanekale ʻa Mōsesé.

ʻOku tuʻo taha he taʻu, ʻi he ʻAho ʻo e Fakaleleí (vakai, Levitiko 16), ʻa hono fakahoko ʻe he taulaʻeiki lahí ha ngaahi feilaulau makehe ʻaki ʻa e monumanú kimuʻa pea toki hū ki he konga ʻo e tāpanekalé ʻoku ʻiloa ko e potu toputapu tahá (pe Māʻoniʻoni ʻo e Ngaahi Māʻoniʻoní). Naʻe fakataipe ʻe he konga ko ʻeni ʻo e tāpanekalé ʻa e puleʻanga fakasilesitialé, pe ko e ʻao ʻo e ʻOtuá. Naʻe fakataumuʻa ʻe ngaahi feilaulau ko ʻení mo e ngaahi ngāue ʻa e taulaʻeiki lahí ke fakataipe ʻa e founga ʻe fai ai ʻe Sīsū, ko e Taulaʻeiki Lahi Maʻongoʻongá, ha feilaulau te ne teuteu ha hala maʻá e kakaí ke nau hū ai ki he ʻao ʻo e ʻOtuá (vakai, Hepelū 9:1–15).

Kapau ʻe lava, mamata ʻi he “The Tabernacle” (7:18) ke mahino lelei ange ʻa e fakataipe ko ʻení. ʻOku maʻu ʻa e vitiō ko ʻení ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
Ko hano fakatahatahaʻi ha fakatātā ʻo ha taulaʻeiki ʻi he Fuakava Motuʻá ʻokú ne fai ha feilaulau, pea mo Sīsū Kalaisi ʻi he kolosí.

Kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo lau e Hepelū 9:11–15, 24, 28 pe Hepelū 10:4, 10–17.

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pea mo ‘Ene Fakaleleí?

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe lava ke tau maʻu koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻo fakatefito ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

2. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e meʻa ʻokú Ne fiemaʻu maʻaú?

  • Te tau lava fēfē ʻo fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ʻi he meʻa kuo fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻaú?

Fakalaulauloto ki he founga naʻe tokoni ai hono ako e ngaahi fakafehoanaki mo e fakataipe ʻi he lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí.

  • Ko e hā ha ngaahi fakataipe ʻi hotau kuongá ʻokú ne tataki kitautolu kia Sīsū Kalaisí?

Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tākiekina ai ho vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisí ʻi hoʻo fekumi lahi ange ki he fakataipe fekauʻaki mo Iá. Fekumi ki ha tokoni mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ʻiloʻi ʻa e founga te ke lava ʻo fakahoko lahi ange ai ʻeni ʻi hoʻo ako folofola fakatāutahá. Ngāue ʻo fakatatau ki ha ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻokú ke maʻu.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange? 

Ko e hā ʻa e ʻAho ʻo e Fakaleleí?

ʻOku tuʻo taha he taʻu, ʻi he ʻaho tapu faka-Siu naʻe ui ko e ʻAho ʻo e Fakaleleí (naʻe ui foki ko e Yom Kippur), hono fakangofua ke hū ʻa e taulaʻeiki lahí ki he potu toputapu tahá (naʻe ui foki ko e Māʻoniʻoni ʻo e Ngaahi Māʻoniʻoní) ʻi he tāpanekalé pe, naʻe hoko kimui ange, ko e temipale Selūsalemá. ʻI he ʻōlita ʻo e feilaulaú, naʻe tuʻu ʻi tuʻa pē ʻi he potu toputapú, naʻe feilaulauʻi ai ʻe he taulaʻeiki lahí ha pulu tangata mo ha kosi tangata. Naʻá ne afuhi leva e toto ʻo e ongo monumanú ʻi ha ngaahi feituʻu pau ʻi he potu toputapu tahá ke fakataipe e Fakalelei ʻa Kalaisi maʻá e ngaahi angahala ʻa e taulaʻeikí mo e kakaí. Naʻe fakataipe leva ʻe he taulaʻeiki lahí hono ʻave e ngaahi angahala ʻa e kakaí ki ha kosi tangata ʻe taha (naʻe ui ko e kosi fetuku), ʻa ia naʻe tuli leva ki he feituʻu maomaonganoá, ke fakataipe hono toʻo e ngaahi angahala ʻa e kakaí. Naʻá ne feilaulau ʻaki foki ha sipi tangata ʻe ua ko ha feilaulau tutu maʻana pea mo e kakaí. (Vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ ʻAukaí ”; vakai foki ki he Levitiko 16:22.)

Hepelū 8:6; 9:15. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē ko Sīsū ʻa e “fakalaloá”?

Sio ʻi he foʻi vitiō “The Mediator” (10:47) ke mahino lelei ange ʻa e huafa mahuʻinga ko ʻeni ʻo e Fakamoʻuí.