Ola Tutoatasi
Aoao


“5: Aoao,” Mauaina o le Malosi i le Alii: Faafoisia Faalelagona (2020)

“5: Aoao,” Mauaina o le Malosi i le Alii: Faafoisia Faalelagona

Aoao—Taimi Aofai: 60 Minute

Faitau:

O le atuatuvale e aafia ai o tatou olaga uma i se auala se tasi po o se isi. O le talanoaga i le asō atonu e faigata mo oe po o isi ona mafaufau i ai ma talanoaina. Matou te uunaia tagata uma ina ia agaalofa pe a iloiloina lenei mataupu. Afai e te lagona le lofituina, aua e te faatuai ona fesili atu mo se malologa.

1. O Le Eseesega i le va o le Faanoanoa ma le Atuatuvale

Faitau:

O le faanoanoa ma le atuatuvale ua faamatalaina o lagona o le faanoanoa, lē fiafia, ma le faavauvau, ma o se vaega masani o lo tatou aafiaga iinei i le lalolagi. O le faanoanoa ma le atuatuvale e mafai ona oo mai e ala i faigata e mafua mai i le teenaina, sootaga faaleogalua, lē fiafia, ma isi tiga. E faigata, ae o ni elemene tāua, i lo tatou tuputupu ae. Na aoao mai Elder Bruce C. Hafen, o le finagalo o le Tama Faalelagi mo i tatou ia maua ni aafiaga tiga i o tatou olaga ina ia mafai ai ona tatou maua atoatoa le olioli (tagai “A Willingness to Learn from Pain,” Ensign, Oct. 1983, 64, 66).

O le faaletonu ogaoga o le atuatuvale, po o le ogaoga o le atuatuvale, e eseese. O se vaega po o se tulaga faalelagona e aafia ai o tatou mafaufauga, lagona, vaaiga, ma amioga. Sa talanoaina e Elder Jeffrey R. Holland le eseesega i le va o le faanoanoa masani ma le atuatuvale ma le faaletonu matuia o le atuatuvale: “Pe a ou tautala e uiga i lenei mea, ou te le o talanoa atu i aso leaga o le lauulu, aso e faagata ai lafoga, po o isi taimi faalotovaivai ua tatou maua uma. O le a popole pe atuatuvale tagata uma mai lea taimi i lea taimi. … O loo ou talanoa e uiga i se mea e sili atu ona matuia, e uiga i se puapuaga matuia lea e matuai faatapulaaina le gafatia o se tagata ona galue atoatoa” (“Peiseai o se Ipu ua Nutililii,” Liahona, Nov. 2013, 40).

O faaletonu ogaoga o le atuatuvale e mafai ona tupu e aunoa ma se faamalamalamaga manino mo lona mafuaaga, pe e mafai foi ona mafua mai i ni tali lē lelei i mea tiga na tutupu. Pe a tatou oo i le ogaoga o le atuatuvale, e masani ona tatou lē toe lagonaina se mea po o le leai foi o ni o tatou lagona. Atonu e i ai ni o tatou lagona o le maasiasi, tuuaia o oe lava, po o le inoino ia i tatou lava, o ia mea uma e ono faalavelave i le auala tatou te galulue ai i aso uma. O le ogaoga o le atuatuvale e faalavelave foi i lo tatou tomai e taulimaina lelei ai luitau a o tulai mai.

E lē gata i lea, a o tatou faitau i la tatou fonotaga mulimuli, o le faanoanoa ma le atuatuvale e mafai ona aafia ai foi lo tatou tomai e lagona pe malamalama ai i uunaiga a le Agaga. (Tagai Reyna I. Aburto, “I Mala i Manū, Iesu, Afio Mai!Liahona, Nov. 2019, 57–60).

Talanoa:

E faapefea ona ese le faanoanoa ma le atuatuvale?

Maimoa:

Peiseai o se Ipu ua Nutililii,” o loo maua i le https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [1:38].

2. O Mea Moni e Mafai Ona Taitai Atu ai i Luitau Faalelagona

Faitau:

O le nofouta i le mafuaaga ua tatou maua ai nei lagona e mafai ona fesoasoani ia i tatou ia agaalofa atili ia i tatou lava ma isi. O lagona e pei o le faanoanoa po o le atuatuvale e mafai ona mafua mai i ni nai mea, e aofia ai le tele o mea moni o loo i lalo:

O Mea Moni e Mafai Ona Taitai Atu ai i Luitau Faalelagona

Natura Moni—O mea moni faaletino ma o tatou tino

  • Kenese

  • Gasegase tuga/manua

  • Meaai paleni ma le leai o se gaoioiga faaletino

  • Faaaogaina sese o fualaau faasaina po o fualaau

  • Tau o le vaitau

  • Suiga i vailaau po o le natura

Faalemafaufau—Mea na tutupu faalelagona

  • Mea tetele na tutupu ma fesuiaiga o le olaga

  • Oti po o le maliu

  • Sauāina

Faalemafaufau—Fegalegaleaiga faaagafesootai ma isi, fatuina o lagona malolosi

  • Feteenaiga

  • Tuuatoatasi ma le faanofoesea

  • Atuatuvale faaleagafesootai

  • Faalataina po o le lē toe faatuatuaina

Faaleagaga—O mea faigata e tutupu e tofotofoina ai lo tatou faatuatua

  • Taunuuga o filifiliga

  • Ola ai i se lalolagi vevesi

Talanoa:

E mafai faapefea e le iloaina po o fea e o mai ai lagona faigata ona fesoasoani ia i tatou ia agaalofa atili ai ia i tatou lava ma isi?

3. Āuga o Le Faaletonu Tele o le Atuatuvale

Faitau:

O āuga nei e mafai ona avea ma faailoga o le faaletonu matuia o le atuatuvale po o le atuatuvale faafomai. O le toatele o tagata o le a oo i nei āuga i nisi taimi i o latou olaga atoa, ae afai e te oo i ni āuga se tele mo se taimi umi, atonu o lona uiga o loo ua e oo i ni faafitauli loloto atu. Afai e faaauau pea le tolu pe sili atu o nei āuga i le āluga o se vaitaimi, faatapulaa ai lou tomai e galue ai, pe faigata ona solaese e ui lava i taumafaiga faaletagata lava ia ma faaleaiga, e tatau ona e sailia se fesoasoani faapolofesa.

Faailoga o le Atuatuvale

  • Lagonaina pea le faanoanoa, leai o se fesoasoani, leai se faamoemoe, po o le leai o se aogā

  • Laitiiti le malosi ma le uunaiga

  • Suiga i le tausami ma le paū o pauna po o le faaopoopo foi

  • Faigata ona fia moe, moe pea, po o le ala i luga

  • Leai o se fiafia i gaoioiga sa masani ona fiafia i ai

  • Faigata ona taulai atu, manatuaina, po o le faia o ni faaiuga

  • Mafaufauga e uiga i le oti ma le pule i le ola*

Talanoa:

E mafai faapefea e le nofouta i āuga o le atuatuvale ona fesoasoani ia i tatou a o tatou faafoisia atili faalelagona? E mafai faapefea ona fesoasoani ia i tatou e lagolago ai isi?

Faitau:

*Afai e i ai ia te oe po o isi ni mafaufauga o le oti po o le pule i le ola, saili vave se fesoasoani faapolofesa e ala i le alu i le potu e sili ona lata ane mo faalavelave faafuasei i le falemai ma aapa atu i le aiga, se uo, po o se epikopo po o se isi taitai o le Ekalesia. O mafaufauga e pule i le ola e tatau lava ona manatu mamafa i ai i taimi uma.

Tagai suicide.ChurchofJesusChrist.org po o mentalhealth.ChurchofJesusChrist.org mo laina fesoasoani ma punaoa.

Soo se tasi i Amerika i Matu e mafai ona valaau le National Suicide Prevention Line i le 1-800-273-8255.

4. Auala e Maua ai le Fesoasoani

Faitau:

Na aoao mai Sister Reyna I. Aburto: “E pei o soo se vaega o le tino, e aafia foi le faiai i faama’i, mafatiaga ma vailaau ua lē paleni. Pe a mafatia o tatou mafaufau, e tatau ona tatou saili atu i le fesoasoani mai le Atua, mai ia i latou o loo siomia i tatou, ma mai tagata tomai faapitoa o le soifua maloloina ma fomai faalemafaufau…”

“O se mea masani le lagona o le faanoanoa po o le popole mo sina taimi. O le faanoanoa ma le atuatuvale o lagona masani ia o le tagata soifua. Peitai, afai tatou te faanoanoa pea ma afai e poloka e o tatou tiga lo tatou tomai e lagona ai le alofa o lo tatou Tama Faalelagi ma Lona Alo ma le faatosinaga a le Agaga Paia, atonu la o loo tatou mafatia mai le atuatuvale, popole, po o se isi tulaga faalelagona” (“I Mala, i Manu, Iesu, Afio Mai!Liahona, Nov. 2019, 58.

5. Faavauvau

Faitau:

E toetoe lava o tagata uma o le a oo i le faavauvau i se taimi o o latou olaga, pe mafua ona o le maliu o se tasi e pele po o se isi lava po o se suiga tele foi o le olaga e pei o le leai o se galuega po o se mafutaga. Ona o le talalelei, o a tatou feagaiga, ma le malamalama o le a tatou toe vaai i ē e pele ia i tatou, atonu tatou te lagonaina e lē tatau ona tatou tauivi ma le faavauvau. Ae peitai, e lē o le tulaga lea. E oo lava i le Faaola na tutulu ina ua maliu Lasalo, auā sa alofa o Ia ia te ia (tagai Ioane 11:35–36). Na aoao mai Peresitene Russell M. Nelson: “O le faavauvau o se tasi lea o faailoaga loloto o le alofa mamā. O se tali masani i le atoatoa e tusa ai ma le poloaiga paia: ‘Ia outou nonofo faatasi i le alofa, ia outou fetagisi ai i le toesea o i latou o e e oti’ [Mataupu Faavae ma Feagaiga 42:45]” (“Faitotoa o le Oti,” Liahona, Iulai 1992, 20).

O le a eseese le faavauvau o tagata uma ma i se isi taimi e ese ai. A o faavauvau, o le toatele o tagata e oo i lagona o loo lisi atu i lalo, e ui e leai se faatulagaga patino po o se taimi e oo i ai.

  • Faafitiga: E lē mafai ona matou talitonu ua tupu lenei mea. Atonu tatou te oo i le faateia po o le faafoliga pe galo o loo tupu lenei mea mo se taimi.

  • Ita: Atonu tatou te lagonaina le ita ia i tatou lava, o e pele ia i tatou, ma e oo lava i le Atua. O le ita o se faailoaga lea o le tāua ua tatou tuuina i luga o mea ua leiloloa.

  • Finauga: Atonu tatou te manatu o loo tatou i ai i se miti leaga ma taumafai e finau ma le Atua ia toe suia ni mea. E mafai ona tatou fesili “ae faapefea pe afai”, e pei o le “Ae faapefea pe a ou alu i le malumalu i vaiaso uma?” ina ia maua ai se taunuuga patino.

  • Faanoanoa: Tatou te oo i le faanoanoa tele i sē o tatou ua toesea. O lenei faanoanoa e mafai ona mamana ma lofituina, ae e lē faapea o se atuatuvalega faafomai. O se vaega masani o le faagasologa o le faavauvau.

  • Taliaina: O le taliaina o le taliaina lea ua tupu le maliu. E lē faapea ua tatou fiafia i le toesea o se tasi po ua tatou faalataina le manatuaina o mea ua toesea. Ua na ona tatou taliaina lava o le mea moni ua tupu i le toesea o se tasi ina ia mafai ona amata ona tatou toe agai i luma.

Talanoa:

E mafai faapefea e le malamalama i lagona masani o le faavauvau ona fesoasoani ia i tatou?

Faitau:

E faavauvau eseese tagata uma. O nisi atonu e faigata ona momoe ma aai. O isi atonu e mananao e faatasi ma tagata, ae o isi atonu e mananao ina ia tuuatoatasi. O nisi atonu e lagonaina ni lagona oooo, ae o isi atonu e lē lagonaina. O nisi atonu e vave faavauvau, ma o isi atonu e umi se taimi. E leai se auala sao e faavauvau ai.

O fautuaga nei e mafai ona fesoasoani ia te oe e malamalama atili ai ma taulimaina le faavauvau pe faatagaina oe e fesoasoani i isi o loo faavauvau:

  • Tuu atu ia te oe lava se faatagaga e lagona ai, tagi, ma iloa soo se mea atonu e te lagonaina pe lē o lagonaina foi e avea o se vaega o le faagasologa.

  • Tausi lelei oe lava. Taumafa maloloina, ia lava le moe, ma taumafai e faamalositino.

  • Faailoa lagona o loo ia te oe, ma faailoa atu o ni lagona masani ma maloloina.

  • Faatulaga ni faamoemoega moni e uiga i le telē o le taimi e te ono manaomia, ma fai se laa e tasi i le taimi.

  • Ia iloa o lagona o le fiafia, olioli, ma le filemu e lē o se lē faamaoni i le manatuaina o mea ua aveesea.

  • Faailoa atu ou mafaufauga ma lagona e ala i le tusitusi e uiga i lou toesea faapea foi ma lou faamoemoe mo le lumanai.

  • Afai e lofituina oe i nei lagona, mafaufau e saili se fesoasoani mai se tagata tomai faapitoa.

Faitau:

E te lē tau faavauvau na o oe ma e mafai ona liliu atu i isi i ou taimi o mafatiaga. E mafai ona e maua le lagolago mai aiga, uo, taitai o le Ekalesia, ma, o le mea sili ona tāua, o le Faaola.

Na aoao mai Sister Sharon Eubank e uiga i le ala e mafai ona fesoasoani ai le Faaola ia i tatou: “Pe a lofituina i tatou i faalavelave, pe a tiga tele le olaga ua lē mafai ai ona tatou mānava, pe a fasia i tatou e pei o le tagata i le ala i Ieriko ma ua tuua a talioti, e afio mai Iesu ma liligi le suauu i o tatou manu’a, sii ma le alofa i tatou i luga, avatu i tatou i se faletalimalo, ma tausi i tatou [tagai Luka 10:30–35]. Ia i tatou o loo faanoanoa, ua Ia fetalai mai, ‘O le a ou … faamamaina avega ua tuu i o outou tau’au, e oo ia te outou tou te le lagonaina i latou i luga o o outou tua, … ina ia mafai ona outou iloa ma le mautinoa o A’u, o le Alii le Atua, e asiasi atu i o’u tagata i o latou puapuaga’ [Mosaea 24:14]. E faamalolo e Keriso manua” “O Keriso: O Le Malamalama e Susulu i le Pogisa,” Liahona, Me 2019, 75.

A o tatou oo i le faavauvau, e mafai ona tatou lagonaina le lē gafatiaina, ma atonu tatou te lagonaina se manao e faaesea i tatou lava mai isi tagata. Peitai, ia manatua e mafai ona tatou maua le lagolago e ala mai i isi.

Maimoa:

O Le Alofa Togiola o Keriso e Faamalolo ai Loto Faavauvau,” o loo maua i le https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [3:22].

Talanoa:

O le a se mea e mafai ona tatou aoao ai mai le tala i le vitiō e uiga i le galue e ala i le faavauvau?

6. Auala e Ofo Atu ai le Fesoasoani

Faitau:

Atonu e te iloa se tasi ua maliu sē e pele ia te ia, o loo feagai ma se taimi faigata, pe ua maua foi i le atuatuvale po o se isi mai. E mafai ona faigata ona iloa se tala e fai atu po o se mea e fai ia i latou. Atonu e te lagonaina le maasiasi po o le lē toafimalie i le faaalia o lagona po o le latalata atu i se tasi o loo faaalia ni ona lagona. I le koluma i le itu agavale o loo i lalo o loo i ai nisi o faataitaiga o fasifuaitau e itiiti le aogā atonu na e faalogo o faaaoga e tagata pe a taumafai e fesoasoani i se tasi o loo faavauvau. I le koluma taumatau o loo i ai ni fasifuaitau aogā e mafai ona e faaaogaina.

Laitiiti le Fesoasoani

Tele le Fesoasoani

Laitiiti le Fesoasoani

  • “Ou te iloa lelei ou lagona.”

    • E tusa lava pe na tatou oo i se tulaga e talitutusa faapea, e sili atu lava i taimi uma le fesili atu i ai ma faalogo pe faapei lagona o le tagata.

  • “Tau lava o le faatuatua; o le a lelei mea uma.”

    • Ioe e tatau ona i ai lo tatou faatuatua, ae e lē suia ai e lena mea pe o se mea e tiga pe leai. E tāua le i ai faatasi ma le tagata.

  • “Ao le mea sili sa e …”

    • Pe a tatou amataina fuaiupu i le “o le mea sili” ua tatou tuuitiitia se mea na oo i ai le tagata.

  • “Ua i ai i le Atua se fuafuaga.

    • E foliga mai o loo tatou taumafai e foia vave le faafitauli nai lo le matuā faalogo ma le alofa moni.

  • “Ua latou i ai i se nofoaga e sili atu ona lelei.”

    • O le fai atu o lenei mea e lē faaitiitia ai le misia e le tagata o lē e pele ia te ia.

Tele le Fesoasoani

  • “Ou te lē iloa po o le a se tala e fai atu nei, ae ua ou fiafia lava ua e faamatala mai ia te au.”

  • “Faamatala mai ou lagona i le taimi nei.”

  • “Ou te faapelepele ia te oe.”

  • “Ua ou i ai iinei mo oe”.

  • “E lē afaina le lagona faapena.”

Faitau:

O tagata taitoatasi e tulaga ese ma o le a eseese foi o latou manaoga. E tusa lava pe e te fai atua mea sao uma, ae atonu o loo lagona pea e le isi tagata le lē fiafia. O le tiga ma le lē fiafia o se vaega masani o le faanoanoa po o le atuatuvale. O lau galuega sili ona tāua o le faailoa atu, faalogo, ma ofo atu le alofa ma le agalelei.

Motugaafa:

Iloilo ia vaega o “Punaoa” i le faaiuga o lenei mataupu mo se lisi o punaoa mo le taulimaina o luitau eseese o le olaga.

Talanoa:

E mafai faapefea ona e fesoasoani i se tasi o loo tauivi faalelagona?