“Ngondu wa Dikumi ne Umua 24–30: Uvua Musuika Bukenji Buenda ne Mudimu Wenda ne Mashi Enda: Dilongesha ne Bipungidi 135–136” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dilongesha ne Bipungidi 2025 (2025)
“Dilongesha ne Bipungidi 135–136,” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: 2025
Nzubu wa lukanu wa Carthage
Ngondu wa Dikumi ne Umua 24–30: Uvua Musuika Bukenji Buenda ne Mudimu Wenda ne Mashi Enda
Dilongesha ne Bipungidi 135–136
Dilolu dia Ngondu Muisambombu 27, 1844 dia kakumbanyina Joseph ne Hyrum Smith mu nzubu wa lukanu tshia kabidi, bavua bashindikija kudi John Taylor ne Willard Richards. Bavua bitabuija ne bavua bantu kabayi tshilema tshia bubi bonsu, kadi bavua badifila bua kukuatshibua batekemena bua kukuba Bansatu mu Nauvoo bimpa. Etshi katshivua musangu wa kumpala bua bena lukuna ba Ekelezia bua kuela Muambi Joseph mu nzubu wa lukanu, kadi tshikondu atshi uvua umueka ne uvua mumanya ne kakupingana ne moyo to. Yeya ne balunda benda kuteta bua kudikankamika mu kubala Mukanda wa Molomo ne kuimba misambu. Pashisha miadi ya bingoma kumvuika, ne mu minuta mikesa moyo wa tshifuaka wa Joseph Smith ne muanabu wakafika ku ndekelu.
Ne kabidi katshivua ndekelu wa kipatshila ka bunzambi kavuabu basungula. Ne katshivua ndekelu wa Mukenji wa Dipinguluja dia Lumu Luimpa lua Yezu Kilisto. Kutshivua mudimu wa bungi wa kuenza ne mabuluila a bungi uvua mua kuludika Ekelezia kutungunuka. Ndekelu wa moyo wa muambi kavua ndekelu wa mudimu wa Nzambi.
Tangila Saints, 1:521–52.
Ngenyi bua Kulonga mu Dîku ne mu Ekelezia
Dilongesha ne Bipungidi 135; 136:37–39
Joseph Smith ne Hyrum Smith bakasuika majadiki abu ne mashi abu.
Ela meji mushindu uwudi mua kuikala mumvua bu wewa usangangibua mu Nauvoo pavua Joseph Smith ne Hyrum Smith bashebeyibua (tangila Saints, 1:554–55). Mushindu kayi uvua mua kupesha mushinga ku muanda ewu mubi? Dilongesha ne Bipungidi 135, diela patoka ngondu isatu panyima, didi bua kukuambuluisha. Bu muwudi ukeba tshitupa etshi, ela meji pa tshinyi tshivua mua kuikala tshikufikisha ku diumvua ne ku dituishibua. Tshinyi tshiwudi mua kuambila muntu udi webeja, Bua tshinyi Nzambi udi wanyisha bua Muambi wenda kuikala mushibeyibua? (tangila Dilongesha ne Bipungidi 136:37–39).
Udi kabidi bua kukeba tshitupa 135 miaku anyi biambilu bidi bikupesha meji a nyuma bua kuikala ne lulamatu kudi Kilisto tô ne ku ndekelu, bu muvua Joseph Smith ne Hyrum.
Tangila kabidi Dilongesha ne Bipungidi 5:21–22; “Remembering the Martyrdom,” mu Revelations in Context, 299–306; Teachings of Presidents of the Church: Joseph Smith (2011), 522–23, 529–40; Bujadiki bua Mukanda wa Molomo (video), Tshisangi tshia Lumu Luimpa.
Testimony of the Book of Mormon
Dilongesha ne Bipungidi 135:3
Joseph Smith uvua muambi ne mujadiki wa Yezu Kilisto.
Dilongesha ne Bipungidi 135:3 didi difila mena a bintu bidi Joseph Smith muenza mu bula bua bidimu makumi abidi. Mushindu kayi udi bintu ebi bikulenga wewa ne malanda eba ne Tatu wa mu Diûlu ne Yezu Kilisto? Ela meji muwudi bua kukumbaja tshiambilu bu etshi: Kupitshila ku tshidi Mukalenga muenza ne Joseph Smith, ndi … udi mua kuandika diyi ne kutangalaja bujadiki bueba bua Muambi Joseph Smith ne bakuabu.
Mushindu mukuabu wa kulonga pa bukenji bua Joseph Smith udi wa kufunda tshikosu tshia mukenji wa madilu anyi miaku ya dimuzanjika ya tshidilu buenda. Tshiyi tshiwudi bua kuenza bua kuibaka ditabuija mu Kilisto ne lumu luimpa luenda lupinguluja. Udi mua kujinga kufunda bikuma bia mushinga anyi makumbaji mapetshibua mu Dilongesha ne Bipungidi 135 anyi bikuabu bifunda mu biambuluishi bidi kuinshi eku.
Yezu Kilisto wakabulula malelela a bungi pa yeya nkayenda ne Bupikudi buenda kupitshila ku Joseph Smith. Ela meji unana lungenyi pa dimanya diuvua mupeta mu kulonga kueba kua Dilongesha ne Bipungidi tshidimu etshi. Malelela kayi adi ne mushinga bueba? Udi mua kujinga bua kuâbanyangana ne dîku dieba, kalasa anyi bidimba bia mpiulu wenu, anyi bikuabu muwudi ulonga lumingu elu. Mushindu kayi udi malelela â akuambuluisha bua kumvua ne kusela bapuipi ne Musungidi?
Tangila kabidi “Joseph Smith: The Prophet of the Restoration” (video), Tshisangi tshia Lumu Luimpa; Tad R. Callister, “Joseph Smith—Prophet of the Restoration,” Liahona, Ngondu wa Dikumi ne Umua 2009, 35–37; “Praise to the Man,” Hymns, no. 27; Topics and Questions, “Joseph Smith,” Tshisangi tshia Lumu Luimpa.
Joseph Smith: The Prophet of the Restoration
Misambu ya Mumua ne Tshiena bualu
Kuimba misambu idi ilonda eyi anyi kutangila video bidi mua kubikila Nyuma wa Tshijila anyi kufila meji a nyuma ku muyuki pa mudimu wa Muambi Joseph Smith ne milambu ya Bansantu bavua batungunuka panyima penda.
“A Poor Wayfaring Man of Grief” (Hymns, no. 29). Pavuayi mu nzubu wa lukanu wa Carthage, John Taylor kuimba musambu ewu.
“Praise to the Man” (Hymns, no. 27; tangila kabidi video). Miaku ya musambu ewu ivua mifunda bua kutuala butumbi kudi Joseph Smith.
Praise to the Man – The Tabernacle Choir at Temple Square
“Come, Come, Ye Saints” (Misambu, no. 30; tangila kabidi video).
Come, Come, Ye Saints - Mormon Tabernacle Choir
“Faith in Every Footstep” (tangila video).
Faith in Every Footstep - Mormon Tabernacle Choir
Dilongesha ne Bipungidi 136
Ndi mua kuambuluisha bua kukumbaja disua dia Mukalenga pandi ndonda mibelu yenda.
Panyima pa Joseph Smith mufua, Bansantu bavua baya mu Nauvo. Bakavu benda 2,100 km mu tshipela tshikola. Brigham Young, Mulombodi Mukulu wa Mpuilu wa Bapostolo Dikumi ne Babidi, kudiabakena pa mushindu uvua Bansantu bua kuikala mu luendu luabu. Mu muaba wa nsombelu wa tshitupa tshipi ubikidibua Winter Quaters, wa kalomba buludiki. Diandamuna dia Mukalenga didi difundibua mu tshitupa 136; “Mu kuambuluisha Bansantu bua bavuluka ne didituala diabu mu luendu divua padi ne mushinga bu difika, dibuluila diakambuluisha bua kukudimuna tshimuanyi tshia kudi dibuelela tshivua bu diakabi mu dimanya dia mushinga dia nyuma” (“This Shall Be Our Covenant,” mu Revelations in Context, 308).
Lama etshi mu meji pawudi ubala tshitupa 136 Mubelu kayi uwudi mupeta udi bua kukuambuluisha bua kukudimuna ntatu mishilangana mu moyo weba mu dimanya dia mushinga dia nyuma? Udi mua kunana meji pa mushindu udi mubelu ewu mua kukuambuluisha kukumbaja disua dia Mukalenga mu moyo weba nkayeba, bu muvuabi biambuluisha Bansantu ba kumpala mu ngendu yabu.
Tangila kabidi “This Shall Be Our Covenant,” mu Revelations in Context, 307–14; “Come, Come, Ye Saints,” Hymns, no. 30; Church History Topics, “Succession of Church Leadership,” Tshisangi tshia Lumu Luimpa.
Diumvuija ku Winter Quarters [Bisombelu bia mu Hiver], kudi Greg Olsen
Ngenyi bua Kulongesha Bana
Dilongesha ne Bipungidi 135:1–2, 4–5
Joseph ne Hyrum Smith bavua bafila mioyo yabu bua Yezu Kilisto ne lumu luimpa luenda.
-
Kepesha bua bana beba Dilongesha ne Bipungidi 135:1 anyi baleja “Chapter 57: The Prophet Is Killed” (mu Doctrine and Covenants Stories, 201–5, anyi video idi ipetangana mu Tshisangi tshia Lumu Luimpa). Etshi tshidi bua kuikala tshipolu tshimpa bueba ne bana beba bua kuabanyangana ngumviulu yabu pa mulambu muenza kudi Joseph ne Hyrum bua Mupandishi ne lumu luimpa luenda.
3:21Chapter 57: The Prophet Is Killed: June 1844
-
Dilongesha ne Bipungidi 135:4–5 didi dimanyisha ne Hyrum Smith uvua ubala tunungu tua mu Mukanda wa Molomo kumpala kua kuya mu nzubu wa lukanu wa Carthage. Wewa ne bana beba nudi mua kubala tunungu etu pamua (tangila Etele 12:36–38). Mushindu kayi udi tunungu etu tukankamika Hyrum? Udi bua kubaleja mifundu idi ikutuadila dikankamika pawudi udiabakena anyi ne kanyinganyinga.
-
Wewa ne bana beba nudi mua kutangila binfuanyi bia bambi (tangila Gospel Art Book, nos. 7, 14, 67) ne akula pa bintu bidi Nzambi mulomba bambi bua kuenza. Binganyi bidi bambi aba balambula bua Mupandishi?
Mu dîku, kulonga ne kuteka mu tshienzedi bidi bisuikakana. “Lumu luimpa ludi luangata luidi lujalama mu Dîku. Apu bantu bawudi ulonga nabu lumu luimpa ke bawudi uluteka nabu mu tshienzedi—dituku dionsu. Misangu mivula kuteka kua lumu luimpa mu tshienzedi kudi mushindu utudi tulonga lumu luimpa” (Teaching in the Savior’s Way, 31).
Dilongesha ne Bipungidi 135:3
Joseph Smith uvua muambi ne mujadiki wa Yezu Kilisto.
-
Bua kuambuluisha bana beba kuvuluka ne kuanyisha mushindu uvua Mukalenga mutubenesha kupitshila ku bukenji bua Joseph Smith, udi bua kuleja bintu bidi bileja bivua Joseph Smith muenza, bu mudi Mukanda wa Molomo, Dilongesha ne Bipungidi anyi tshimfuanyi tshia ntempelo (tangila kabidi dibeji dia tshibilu dia lumingu elu). Pashisha bana beba badi mua kutangila mu Dilongesha ne Bipungidi 135:3 bua bintu bivua Joseph Smith muenza bua kutuambuluisha kusemena pabuipi ne Tatu wa mu Diûlu ne Yezu Kilisto. Bikila bana beba bua kuamba bua tshinyi badi ne kusakidila kunena bua bintu ebi.
American Prophet [Muambi wa Tshiena Amelika], kudi Del Parson
Dilongesha ne Bipungidi 136
Mukalenga udi mua kumbenesha pandi ndienzeja.
-
Ela meji uteka tshinfuanyi tshia ntempelo wa Nauvoo kuluseka lumua lua tshisombedi ne ufuka tshikishilu mu luseka lukuabu. Bikila bana beba bua kusangila kuluseka kua tshinfuanyi, ne bambila pa Bansantu bavua bumbuka mu Nauvoo panyima pa difua dia Joseph Smith (tangila shapita 58, 60, ne 62 mu Doctrine and Covenants Stories, 206–8, 211–16, 222–24. Imanyina pa ditabuija dia Bansantu ba Yezu Kilisto, ne bikila bana beba bua kuya ku tshikishilu bua kuleja luendu luabu mu Winters Quaters. Nudi mua kuimba musambu bu mudi “To Be a Pioneer” (Mukanda wa Misambu ya Bana, 218–19) padibu benda benda.
1:31Chapter 58: A New Leader for the Church: July–August 1844
3:51Chapter 60: The Saints Leave Nauvoo: September 1845–September 1846
2:29Chapter 62: The Saints Establish Winter Quarters: 1846–1847
-
Umvuija ne mu Dilongesha ne Bipungidi 136, Mukelenga mmufila mubelu bua kuambuluisha Bansantu mu luendu luabu mu tshibanda tshia Salt Lake. Ambuluisha bana beba bua kupeta tshintu mu dibuluila edi tshidi bua kubapesha dikima bua luendu elu (tangila tunungu 4, 10–11, 18–30). Mushindu kayi udi mubelu ewu bua kutuambuluisha mu ntatu itudi tupeta lelu?
Bua ngenyi ya bungi, tangila malu a ngondu ewu bua Makazina a Mulunda.
Dinanga Dinena Didi Muntu Kayi Nadi, kudi Casey Childs