Seminelí
ʻEta 13–15: Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá


“ʻEta 13–15: Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻEta 13–15,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻEta 13–15

Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá

ʻĪmisi
talavou loto-mamahi mo ʻene tangataʻeikí mei mui

ʻI he ʻofa lahi ʻa e Tamai Hēvaní, ʻokú Ne fakaʻatā ai kitautolu ke tau aʻusia ha ngaahi ongo kehekehe ʻi he moʻui fakamatelié, hangē ko e ʻofá, melinó, loto-mamahí, mo e taʻefiemālié. ʻI heʻetau aʻusia ʻa e ngaahi ongo fakaeloto ko ʻení, ʻoku tau lava ai ʻo ako. ʻI he hokohoko atu e angatuʻu ʻa e kau Sēletí ki he ʻEikí, naʻa nau fakaʻatā ʻenau ngaahi ongó ke iku ki ha ngaahi fili naʻe tupunga ai hono fakaʻauha honau kakaí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahi ke fakafōtunga ʻaki ʻa e ʻitá ʻi he kotoa hoʻo moʻuí.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke ngāueʻi ʻa e meʻa naʻa nau akó. ʻOange ki he kau akó ha ngaahi faingamālie ke faʻu ha palani ke ngāueʻi ʻa e meʻa kuo nau akó. Poupouʻi kinautolu ke muimui ʻenau ngāué. Tokoniʻi kinautolu ke vakai ki he ngaahi tāpuaki ʻo e fakafōtunga ʻi ha ngaahi founga faka-Kalaisí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻo e hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko e “ʻEiki ʻo e Melinó” (ʻĪsaia 9:5) pea mo hono ʻuhinga kiate kitautolu ʻo e hoko ko e kau muimui ʻo Iá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e nunuʻa ʻo e ʻitá

Lau pe mamata ʻi he talanoa ko ʻeni naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018), ʻo ha ongo tautehina naʻá na nofo fakataha ʻi he kotoa ʻo ʻena moʻuí.

‘I he ngaahi taʻu lahi kuohilí, ne u lau ai e fakamatala ko ʻeni ne hā ʻi he nusipepa Associated Press: naʻe fakamatala ʻe ha tangata toulekeleka ʻi he meʻafakaʻeiki hono tokouá, ʻa ia naʻá na nofo fakataha talu mei heʻena kei siʻí ʻi ha kiʻi fale loki taha ofi atu ki Kenisitio ʻi Niu ʻIoke, ʻo ne pehē naʻe tupu mei haʻana kē ʻa ʻena vaeua e lokí ʻaki ha foʻi sioka pea kuo teʻeki ai ke na fekolosiʻaki he lainé pe feleaʻaki talu mei he ʻaho ko iá—ʻa ia ko e taʻu ia ʻe 62 mei ai. Fakakaukau angé ki he nunuʻa ʻo e loto-ʻita ko iá. (Thomas S. Monson, “ʻE Hoku Tokoua, Mapuleʻi Ho Lotó,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2009, 68–69)

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he talanoa ʻa Palesiteni Monisoní kau ki he ongo tautehina ko ʻení? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e pōpoaki ko ʻení ʻi he māmaní he ʻaho ní?

Fakakaukau ki hoʻo ngaahi ongó pea mo e tuʻo lahi hoʻo faʻa ʻitá. Fakakaukau ki he ngaahi tūkunga te ke ʻita aí pea mo e founga ʻe lava ai ʻe he ʻita ko iá ʻo tākiekina hoʻo fakakaukaú, tōʻongá, mo e ngaahi vā fetuʻutakí.

Ko ha tūkunga pelepelengesi naʻe fakaʻauha ʻe he ʻitá

ʻI he kuonga ʻo e palōfita ko ʻEtá, naʻe fuʻu faiangahala ʻaupito ʻa e kakaí. Naʻe pau ke nofo ʻa ʻEta ʻi ha ʻana ke toitoi meiate kinautolu naʻa nau feinga ke tāmateʻi ia. Naʻe hokohoko atu e tau ʻa e ngaahi kongakau fekeʻikeʻí. Naʻe taki ha kongakau ʻe taha ʻe ha tuʻi ko Kolianitomuli, pea naʻe taki ha taha ʻi ha ngaahi taimi kehekehe ʻe ha kau angatuʻu kehekehe, ʻo kau ai ha tangata ko hono hingoá ko Seileti. Naʻe fakatokanga ʻa ʻEta kia Kolianitomuli ke fakatomala ka ʻikai ʻe fakaʻauha ʻa e kakaí.

Lau ʻa e ʻEta 13:22–31, ʻo kumi ʻa e founga naʻe tākiekina ai ʻe he ʻitá ʻa e ngaahi tōʻonga ʻa e kakaí.

  • Ko e hā e meʻa naʻá ke maʻú?

ʻOku fakatātaaʻi ʻe he fakaʻauha ʻo e kau Sēletí ʻa e fakatuʻutāmaki ʻo e piki-maʻu ki he ʻitá. Naʻe faifai pea ikuna ʻa Kolianitomuli mo ʻene kau taú ʻi hono tauʻi ʻo Seiletí. Ka naʻe hoko hake ha niʻihi kehe ke taki ʻa e kau angatuʻú, ʻo kau ai ʻa Sise. Hili hano tāmateʻi ha lauimiliona ʻo e kakai ʻo Kolianitomulí, naʻá ne feinga ke taʻofi ʻa e lilingi totó ʻaki ʻene fai ha ngaahi tohi lahi kia Sise ʻo feinga ki ha fakamelino.

Lau ʻa e ʻEta 15:5–6, 15–30, ʻo kumi ʻa e uesia naʻe fehangahangai mo ha niʻihi fakafoʻituitui pea mo ha falukunga kakai tupu mei he ʻita ʻa e kau Sēletí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga naʻe uesia ai ʻe he ʻitá ʻa e niʻihi fakafoʻituitui hangē ko Kolianitomuli, Sise, mo e niʻihi kehé? Naʻe uesia fēfē ʻe heʻenau ʻitá ʻa e kakai ne nau feohí?

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku akoʻi ʻe he fakamatala ko ʻení, ʻe lava ʻe he ʻitá ʻo tataki kitautolu ke tau fai ha ngaahi fili te ne fakamamahiʻi kitautolu mo e niʻihi kehé.

Koeʻuhí ko e natula pelepelengesi ʻo e fehuʻi ko ʻení, mahalo ko e lelei tahá ke fakalaulauloto fakalongolongo pē ki ai ʻa e kau akó pea lekooti ʻenau ngaahi talí ʻi heʻenau tohinoá.

  • Kuó ke mamata fēfē nai ki hano uesia ʻe he ʻitá ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻo ha ngaahi kaungāmeʻa, kaungā vaʻinga, kau mēmipa ʻo e uōtí, pe kau mēmipa ʻo e fāmilí?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau feinga ai ke ikunaʻi ʻa e ongoʻi ʻitá mo e fakakikihí:

Kuo kole ʻe Sīsū ke tau “nofo fakataha ʻi he ʻofa” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:45] ʻo “ʻoua naʻa ʻi ai ha fakakikihi ʻiate [kitautolu]” [3 Nīfai 11:22]. Naʻá Ne fakatokanga ki he kakai Nīfaí, “Ko ia ia ʻokú ne maʻu ʻa e laumālie ʻo e fakakikihí ʻoku ʻikai ʻaʻaku ia” [3 Nīfai 11:29]. ʻIo, ko ha konga lahi, ʻe fuatatau hotau vā mo Kalaisí—pe ʻe uesia—ʻi hotau vā ʻiate kitautolú. (Jeffrey R. Holland, “Ko e Ngāue ʻo e Fakaleleí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 78)

Tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he founga ʻe ala tākiekina ai ʻe he ʻitá ʻenau moʻuí mo e meʻa te nau lava ʻo fai ke ikunaʻi ai iá. ʻE lava tokoni ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻeni.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku uesia ai ʻe hotau vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé ʻa hotau vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻokú ne fakafaingataʻaʻiaʻi ʻetau fakaʻehiʻehi mei he ʻitá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau ikunaʻi ʻa e ʻitá?

Ke tokoni ki he kau akó ke nau maʻu ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ke ikunaʻi ʻa e ʻitá, te ke lava ʻo ʻai ke nau fakakakato ha ʻekitivitī ʻe taha pe fakatouʻosi ʻo e ongo ʻekitivitī ko ʻení. Te nau lava ʻo fakakakato ha fili ʻe taha ko ha kalasi pea ko e fakakakato fakafoʻituitui ha taha. Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakahinohino ke muimui ki ai ʻa e kau akó.

Fili A. Ko e sīpinga ʻo e angaʻofa ʻa e Fakamoʻuí

Ako ha sīpinga ʻe taha ʻi he moʻui ʻa e Fakamoʻuí naʻá Ne mei fakafeangai ai ʻi he houhau ka naʻá Ne fili ke tali ia ʻi he ʻofa mo e angaʻofa. Te ke lava ʻo ako ki Hono Tutukí (vakai, Luke 23:33–43) pe ko e taimi naʻe ʻomi ai kiate Ia ha fefine naʻe tonó (vakai, Sione 8:1–11).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e founga te nau lava ai ʻo muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí. Te nau lava ʻo fakakaukau ki ha aʻusia ʻi he kuohilí naʻa nau fakafōtunga ai ʻi he ʻita pea lekooti ʻi heʻenau tohinoa akó ʻa e founga naʻe mei kehe ai ʻa e olá kapau naʻa nau fakafōtunga ʻo hangē ko e Fakamoʻuí.

Fili E. Muimui ʻi he sīpinga angaʻofa ʻa e Fakamoʻuí

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, tokoni ki he kau akó ke nau manatuʻi ke tauhi ke taau ʻa e ngaahi tūkungá.

Faʻufaʻu ha tūkunga angamaheni ʻa ia ʻoku ʻita ai ha taha ki ha taha kehe. Tānaki ki ai ha ngaahi fakaikiiki, kau ai ha ngaahi hingoa mo ha ʻuhinga ki he ʻitá.

Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ʻenau ngaahi tūkungá ʻi ha laʻipepa pea tānaki kinautolu. Te ke lava ʻo toe vakaiʻi nounou kinautolu pea lau ha niʻihi ʻo e ngaahi tūkungá, ʻo fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fokotuʻu atu ha ngaahi founga faka-Kalaisi ke tali [ʻaki e tūkungá].

Pe ko e ngāue ʻa e kau akó mo ha kaungā-ako pea fakatātaaʻi ʻa e tali ki heʻenau ngaahi tūkungá.

Fakaafe ke fakaʻehiʻehi mei he ʻitá

Kuo pehē ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻOku ʻikai ke tau lava ʻo puleʻi ʻa e ngaahi puleʻangá, pe ngaahi tōʻonga ʻa e niʻihi kehé, pe naʻa mo e kau mēmipa ʻo hotau ngaahi fāmilí. Ka te tau lava ʻo mapuleʻi pē kitautolu takitaha” (“Ko e Mālohi ʻo e Ivi Fakalaumālié,” Liahona, Mē 2022, 97).

Faʻu ha palani ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke mapuleʻi ai koe mo ikunaʻi ʻa e ʻitá. ʻE lava ke fekauʻaki hoʻo palaní mo e anga hoʻo fakafeangai ki ha kakai pau. ʻE lava ke kau ai ha ngaahi founga te ke lava ʻo muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí. Fakapapauʻi ke fakakau ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo kole ki he Tamai Hēvaní ha tokoni fakalangi kimuʻa pe lolotonga ʻo ha ngaahi tūkunga faingataʻa.

Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻe tokoniʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kau akó ʻi heʻenau fekumi ki Heʻene tokoní ke fakaʻehiʻehi [mei he ʻitá] pea mo hono ikunaʻi ʻo e ʻitá.