Seminelí
ʻEta 12:23–27: “Te U Liliu ʻa e Ngaahi Meʻa Vaivaí ko e Mālohi Kiate Kinautolu”


“ʻEta 12:23–27: ‘Te U Liliu ʻa e Ngaahi Meʻa Vaivaí ko e Mālohi Kiate Kinautolu,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻEta 12:23–27,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻEta 12:23–27

“Te U Liliu ʻa e Ngaahi Meʻa Vaivaí ko e Mālohi Kiate Kinautolu”

ʻĪmisi
Tohi ʻa Molonai ʻi he ʻū lauʻi peleti koulá

ʻI he hokohoko atu hono fakanounouʻi ʻe Molonai ʻa e tohi ʻa ʻEtá, naʻá ne manavasiʻi naʻa manukiʻi ʻe he kau Senitailé ʻene ngāué koeʻuhí ko e vaivai ʻene faitohí. Naʻe tali ʻe he ʻEikí ko e taimi ʻoku tau haʻu ai kiate Ia ʻi he loto-fakatōkilalo mo e tuí, te Ne lava ʻo liliu hotau ngaahi vaivaiʻangá ko ha ngaahi mālohinga (vakai, ʻEta 12:27). ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke haʻu kia Sīsū Kalaisi ke ikunaʻi ʻa e ngaahi vaivaí ʻo fakafou ʻi Heʻene ʻaloʻofá.

Palani ha ngaahi ʻekitivitī ako te nau fakaafeʻi ʻa e vakavakaiʻi fakatāutahá. ʻOku fiemaʻu ki hono moʻui ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ha ako mo ha loto-fakapapau maʻu pē ke ngāue ʻi he tui. Palani ha ngaahi ʻekitivitī ako te ne fakaʻatā ʻa e kau akó ke fakafuofuaʻi kinautolu pea mo vakai ki he founga ʻe lava ke tāpuekina ai ʻenau moʻuí ʻi hono moʻui ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Poupouʻi ʻa e kau akó ke feinga ke muimui ʻi he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié ʻi heʻenau akó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau ʻa e ʻEta 12:27 pea fakakaukau ki ha vaivaiʻanga ʻi heʻenau moʻuí ʻoku nau fie ikunaʻi ʻi he tokoni ʻa e Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Vaivaiʻangá mo e mālohingá

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke haʻu ki muʻa ʻi he lokí ʻo fakakakato ha ngāue ʻe fiemaʻu ki ai ha ivi fakatuʻasino lahi ange ʻi he ivi ʻokú ne lolotonga maʻú. Aleaʻi ʻa e founga ke fakatupulaki ai ʻa e mālohi ʻoku fiemaʻu ke lavaʻi ʻa e ngāue ko ʻení.

ʻOku tau fehangahangai kotoa pē mo ha ngaahi vaivaiʻanga ʻi he moʻui fakamatelié. ʻE lava ke fakalotosiʻi ʻeni ʻi he taimi ʻe niʻihi. Te ke ako ʻi he lēsoni ko ʻení fekauʻaki mo ha sīpinga naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia Molonai ʻe lava ai ʻo liliu ʻa e ngaahi vaivaí ke hoko ko ha ngaahi mālohinga.

Ngaahi meʻa naʻe hohaʻa ki ai ʻa Molonaí

Naʻe ʻoange kia Molonai ʻa e ngāue ki hono fakanounouʻi ʻo e fakamatala ʻo e kau Sēletí, pea naʻá ne ʻiloʻi ʻe lau ʻe he kakai tokolahi ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he kahaʻú. ʻI he ʻosi ʻene fakanounoú, naʻá ne hiki ha niʻihi ʻo ʻene ngaahi fakakaukau fakaʻosí peá ne fakakau ai ʻene ngaahi hohaʻa fakafoʻituitui fekauʻaki mo e meʻa naʻe kole ange ke ne faí.

Lau ʻa e ʻEta 12:23–25, ʻo kumi ʻa e ngaahi meʻa naʻe hohaʻa ki ai ʻa Molonaí.

  • Ko e hā ʻa e meʻa pau naʻe hohaʻa ki ai ʻa Molonaí?

Fakakaukau ke aleaʻi mo lisi fakakalasi ha ngaahi vaivaiʻanga angamaheni ʻoku maʻu ʻe he toʻu tupú. ʻE lava ke fakakaukauloto fakalongolongo ʻa e kau akó pea hiki ʻi heʻenau tohinoa akó ha niʻihi ʻo honau ngaahi vaivaiʻanga ʻoku nau loto ke ikunaʻí. Fakamatalaʻi ange he ʻikai vahevahe ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakakaukau fakataautaha ko ʻení mo e kalasí.

Ko e tali ʻa e ʻEikí kia Molonaí

Lau ʻa e ʻEta 12:26–27, ʻo kumi ʻa e founga naʻe tali ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi meʻa naʻe hohaʻa ki ai ʻa Molonaí.

Ko e ʻEta 12:27 ko ha potufolofola fakataukei fakatokateline ia. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú. Te ke maʻu ha faingamālie ʻi he lēsoni hokó ke akoako fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení ki ha fehuʻi pe tūkunga.

Tokoni ke ʻanalaiso ʻe he kau akó ʻa e fakamatala ʻi he veesi 27 ʻoku hiki atu ʻi laló. Te ke lava ʻo ʻai ke nau hiki ʻa e ngaahi kupuʻi lea takitaha ʻi he palakipoé ʻi ha ngaahi tapafā kehekehe. Te ke lava ʻo tataki ha fealēleaʻaki fakakalasi ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e fakamatala ʻi laló.

Pe ko hoʻo vahevahe ʻa e kalasí ki ha ngaahi kulupu iiki pea ʻoange ki he kulupu takitaha ha laʻipepa. ʻAi ke vahevahe ʻe he ngaahi kulupú ʻenau laʻipepá ki ha tapafā ʻe fā. ʻI he foʻi tapafā takitaha, ʻe lava ke lekooti ai ʻe he kau akó ha taha ʻo e ngaahi kupuʻi lea mei he veesi 27. Hili iá, ʻe lava ke hiki ʻe he kau akó ha ngaahi fehuʻi ʻe ala tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e kupuʻi lea takitaha. Hili hono lekooti ʻenau ngaahi fehuʻí, te nau lava ʻo vahevahe ʻa e ngaahi kupuʻi leá pea takitaha kumi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ne nau hikí.

“Kapau ʻe haʻu kiate au ʻa e tangatá te u fakahā kiate kinautolu ʻa honau vaivaí”

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke haʻu kia Kalaisí?

ʻE lava ke kau ʻi he tali ʻe ʻoatu ʻe he kau akó ʻa e fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava mo Kalaisí pea mo e fili ke muimui ki Heʻene ngaahi akonakí mo e sīpingá. Ki ha tokoni lahi ange ki hono tali ʻo e fehuʻi ko ʻení, te ke lava ʻo fakahinohino ʻa e kau akó ki he fakamatala “Ngaahi Meʻa Maumau ke Fakaleleiʻí” naʻe fai ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani, ʻa ia ʻe lava ke maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

Fakatokangaʻi ange ʻoku folofola ʻa e ʻEikí te Ne fakahā mai hotau vaivaiʻangá kapau te tau haʻu kiate Ia.

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻeni ko ha tāpuaki kiate kitautolú?

ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea vaivaí ʻi he kupuʻi lea ko ʻení ki hotau tuʻunga hingá, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e “ngaahi meʻa vaivai” fakafoʻituituí pea mo hotau tuʻunga taʻemalava ke haohaoá.

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he ʻEta 12:27 fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ke ke fakatokangaʻi ho ngaahi vaivaí?

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻe lava ke hanga ʻe heʻetau fakahaaʻi ʻi he loto-fakatōkilalo hotau ngaahi fakangatangatá mo e tōnounoú ʻo tākiekina kitautolu ke kolea ha tokoni fakalangi mei heʻetau Tamai Hēvaní. ʻOku fakafou ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ʻa ʻEne malava ke liliu ʻa e vaivaí ko e mālohi. (Vakai, 2 Kolinitō 12:6–10; ʻEta 12:37.)

Mahalo te ke fie vahevahe foki ʻa e lea ʻa Brother Takilesi D. Holomesi ʻi he konga “Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá.”

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo pe kuo fakahā ange ʻe he ʻOtuá honau vaivaí. Fakapapauʻi ange kiate kinautolu ko ha fakaʻilonga lelei ʻeni ʻoku nau haʻu kiate Ia.

“ʻOku ou foaki ki he tangatá ʻa e vaivaí koeʻuhi ke nau loto-fakatōkilalo”

Lau ha ngaahi sīpinga ʻo ha niʻihi fakafoʻituitui ʻi he folofolá naʻa nau fakatokangaʻi honau vaivaí:

  • Naʻe tokoniʻi fēfē ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ʻi he ongo fakamatala ko ʻení ʻi hono ʻiloʻi honau vaivaí ke nau loto-fakatōkilaló?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻEikí ke tau loto-fakatōkilaló?

“ʻOku feʻunga ʻa ʻeku ʻofá ki he tangata kotoa pē ʻoku nau fakavaivaiʻi ʻa kinautolu ʻi hoku ʻaó”

  • ʻOkú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ʻoku feʻunga ʻa e ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí maʻá e tokotaha kotoa pē ʻoku fakavaivaiʻi ʻa kinautolu ‘i Hono ʻaó?

Kapau ʻe faingataʻa ki he kau akó ke tali ʻa e fehuʻi naʻe toki ʻosí, fakakaukau ke vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Kēvini S. Hemilitoní.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Kēvini S. Hemilitoni ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻOku hanga ʻe [he] ʻaloʻofa fakaivia [ʻa Sīsū Kalaisí] ʻo ʻomi ʻa e mālohi ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia kotoa pē, ngaahi faingataʻa kotoa pē, mo e ngaahi vaivai kotoa pē ʻi heʻetau feinga ke liliú.

Naʻe fokotuʻu ʻe he Fakamoʻuí ʻa ʻEne Fakalelei taʻe-fakangatangata mo taʻengatá koeʻuhí ke tau lava ʻo liliu, fakatomala, pea hoko ʻo lelei ange. ʻE lava moʻoni ke toe fanauʻi foʻou kitautolu. Te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e ngaahi tōʻongá, maʻunimaá, pea naʻa mo e “holi ke faikoví” [Mōsaia 5:2]. (Kevin S. Hamilton, “Te U Liliu ʻa e Ngaahi Meʻa Vaivaí ko e Mālohi,” Liahona, Mē 2022, 51–52)

Fakatokangaʻi ange ʻa e founga naʻe aʻusia ai ʻe he kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní ʻa e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he Mōsaia 4:3.

  • Ko hai mo ha toe taha ʻi he folofolá naʻá ne fakahaaʻi ʻoku feʻunga e ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí ke tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi hotau ngaahi vaivaí?

ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpinga ʻe vahevahe ʻe he kau akó ʻa ʻAlamā (vakai, Mōsaia 27:24–29) mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá (vakai, Mōsaia 28:4).

“Kapau te nau fakavaivaiʻi ʻa kinautolu ʻi hoku ʻaó, pea tui kiate au, te u liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivaí ko e mālohi kiate kinautolu”

Naʻe fakamahinoʻi mai ʻe ʻEletā Hemilitoni ʻe lava ke ʻuhinga ʻa e “ngaahi meʻa vaivai” ʻi he veesi ko ʻení ki hotau ngaahi ʻulungaanga ʻoku hoko ko ha ngaahi vaivaiʻangá.

ʻI heʻetau ʻuluaki liliu hotau natula [hingá], ʻa hotau vaivaí, te tau lava leva ke liliu hotau ngaahi ʻulungāngá, ʻa hotau ngaahi vaivaí. (Kevin S. Hamilton, “Te U Liliu ʻa e Ngaahi Meʻa Vaivaí ko e Mālohi,” Liahona, Mē 2022, 51)

Ke tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako ʻi he ʻaho ní, fakaafeʻi ke nau fai ha ʻekitivitī ʻe taha pe fakatouʻosi ʻo e ongo ʻekitivitī ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó.

  1. Hiki ʻi ha palakalafi ʻo ha sētesi ʻe tolu pe lahi ange, ʻa e meʻa kuó ke akó pea mo e meʻa ʻokú ke fie manatuʻi mei he lēsoni ko ʻení.

  2. Fakamatalaʻi ʻi ha palakalafi sētesi ʻe tolu pe lahi ange, ʻa e founga te ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e meʻa kuó ke ako ʻi he ʻaho ní.