Seminelí
Siviʻi Hono 5 Hoʻo Akó: Mōsaia 18–ʻAlamā 16


“Siviʻi Hono 5 Hoʻo Akó: Mōsaia 18–ʻAlamā 16,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Siviʻi Hono 5 Hoʻo Akó,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Siviʻi Hono 5 Hoʻo Akó

Mōsaia 18ʻAlamā 16

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku lue lalo

ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke vakaiʻi e ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻú, pea mo e tupulaki kuó ke aʻusia talu mei he kamatá ʻi hoʻo ako e Tohi ʻa Molomoná.

Tokoniʻi e kau akó ke nau fakafeohi mo fefakaʻapaʻapaʻaki. Faʻu ha ngaahi aʻusia ʻokú ne fakaʻatā e kau akó ke nau fefakamālohiaʻaki mo maʻu ai ha loto-holi tatau ke maʻu ʻa e fakamoʻui, ʻaloʻofa, mo e melino ʻa e Fakamoʻuí. ʻI hono fakatokangaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau faitatau aí, ʻoku meimei ke nau tokoni ʻi ha ngaahi founga ʻofa.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau kumi ha potufolofola ʻi he Mōsaia 18ʻAlamā 16 fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa ia ʻoku ʻuhingamālie kiate kinautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke vakaiʻi e ngaahi taumuʻa kuo nau fokotuʻú, ko ʻenau malava ke fakamatalaʻi e ngaahi akonaki ʻi he Tohi ʻa Molomona, pe founga ʻoku liliu ai honau ʻulungāngá, holí, mo ʻenau malava ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Mahalo kuo fakamamafaʻi ʻe hono ako ʻe he kau akó ʻa e Mōsaia 18 ki he ʻAlamā 16 ha ngaahi moʻoni kehe mei he ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení. Kapau ko ia, ʻe lava ke liliu e ngaahi ʻekitivitií ke fakakau ai e ngaahi moʻoni ko iá.

Vakai ki muí, laka atu ki muʻá

Fakakaukau ke vahevahe ha aʻusia fakataautaha ʻo haʻo ʻalu ʻi ha kaka moʻunga pe heka pasikala, peá ke sio ki hoʻo fakalakalaká, peá ke hokohoko atu ai pē ki he feituʻu ʻokú ke fakataumuʻa ki aí. Kapau ʻe lava, vahevahe ha ʻū tā ʻo hoʻo fononga naʻe fakahokó. ʻE lava foki ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe haʻanau aʻusia tatau.

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻi ha fononga lalo

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke fononga lalo, heka pasikala, pe fononga mamaʻo ai. ʻI hoʻo sio ki muʻa pea kamata hoʻo fonongá, mahalo ʻe hangē ʻoku ʻikai ha fuʻu fakalakalaka fēfē ʻi hoʻo fonongá. Ko e hā e meʻa ʻoku hoko ʻi hoʻo tuku ha kiʻi taimi ke ke toe fakakaukau ai ki he feituʻu kuó ke fononga mai aí? Mahalo te ke fakatokangaʻi kuó ke fononga ʻo mamaʻo ange ʻi he meʻa naʻá ke fakatokangaʻí.

  • Ko e hā ʻa e lelei hono ʻiloʻi e feituʻu naʻá ke ʻi aí mo e feituʻu ʻokú ke ʻalu ki aí?

ʻE lava ke fakafehoanaki ʻetau moʻuí ki ha fononga. Ko hoʻo fakakaukauloto ki he tuʻunga ʻokú ke ʻi aí mo e feituʻu ʻokú ke fononga ki aí, ʻoku lava ke tatau ia mo haʻo toutou fakakaukau ki he ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻu ki hoʻo fakalakalaka fakatāutahá.

  • Kuo ʻaonga fēfē kiate koe haʻo tuku ha taimi ke vakaiʻi ai hoʻo ngaahi taumuʻá mo e fakalakalaká?

ʻE tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke fakafuofuaʻi ʻa e fakalakalaka kuó ke aʻusia ʻi hoʻo fononga ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí. Fekumi ki he ueʻi ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní ‘i hoʻo fakakaukau ki hoʻo fakalakalaká.

Hoko ko ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisi

ʻOku fakataumuʻa ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukauloto ki he meʻa kuo nau ako ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻOku toe fokotuʻutuʻu foki ia ke tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taumuʻa te nau ala fakaʻamu ke fokotuʻu ke fakataumuʻa ki ai ʻenau akó ʻi he toenga ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali pe tā ha fakatātā faingofua ʻi he palakipoé ʻo hangē ko ia ʻoku hā atu ʻi laló pea vahevahe ʻa e ngaahi fakahinohino ʻoku muimui aí. Fakakaukau ke liliu ʻa e ʻekitivitií ʻo ka fiemaʻu ke tokoni ki he kau akó ke nau maʻu ha ngaahi aʻusia mahuʻingamālie ʻi heʻenau fakakaukauloto ki heʻenau akó. Poupouʻi e kau akó ke nau feinga ke ʻiloʻi ha ngaahi veesi folofola mei he Tohi ʻa Molomoná ʻokú ne poupouʻi ʻenau ngaahi talí.

ʻĪmisi
fakatātā ʻo ha fonongaʻanga

Tā ha hala ʻokú ne fakafofongaʻi ‘a e hala ʻo e fuakavá pea mo hoʻo fononga ko ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisí. Fakakau ʻa e puleʻanga fakasilesitialé ʻi he ngataʻanga ʻo e halá. Ta fakatātaaʻi koe ʻokú ke ʻi he loto halá.

Fakamanatu ʻa e meʻa kuó ke ako ʻi he Tohi ʻa Molomoná mo e ngaahi nouti ʻi hoʻo tohinoa akó ke tokoni atu ke ke manatuʻi ʻa e meʻa kuó ke akó. ʻI mui ʻi ho fakatātaá, hiki ai ʻa e meʻa kuó ke ʻilo lolotonga hoʻo ako e konga ʻuluaki ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻa ia kuó ne tokoniʻi koe ke ke hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi. Te ke lava ʻo fakakau ai ha ʻilo kuó ke maʻu, ngaahi tōʻonga fakakaukau pe ngaahi holi ʻokú ke fakatupulaki, pe ngaahi ngāue kuó ke fakahoko.

ʻI he ʻosi e ngāue ʻa e kau akó, tuku ke nau vahevahe. Te ke lava ʻo tuku ki ha kau ako te nau loto-fiemālie ke lisi ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi talí ʻi he palakipoé ʻi mui ʻi he tokotaha ʻi he foʻi halá. Te ke lava leva ʻo kamata ha fealēleaʻaki fakalūkufua ʻaki hano ʻai ke nau vahevahe ha meʻa pē ne nau ongoʻi naʻe mahuʻingamālie taha kiate kinautolú. Pe ko hoʻo fehuʻi ki he kau akó fekauʻaki mo e ʻilo kuo nau maʻu te nau lava ʻo fakamatalaʻi lelei ange he taimí ni, ngaahi tōʻonga fakakaukau pe ngaahi holi ʻoku nau ongoʻi kuo liliu koeʻuhí ko e meʻa kuo nau akó, pe ngaahi ʻulungaanga ʻoku nau fakaʻaongaʻi ʻi heʻenau moʻuí mei he Tohi ʻa Molomoná. Te ke lava foki ʻo tuhu ki ha taha ʻo e ngaahi tali ʻoku hiki ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e ngaahi potufolofola pau pe ʻū talanoa naʻá ne ueʻi fakalaumālie ʻenau talí. Te ke lava foki ʻo kole ki ha kau ako te nau loto-fiemālie ke fili ha tali ʻi he palakipoé ʻoku ʻikai ʻanautolu pea vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻoku ongo ai e tali ko iá kiate kinautolú. Poupouʻi e kau akó ke ʻoua naʻa nau vahevahe ha meʻa ʻoku fuʻu fakataautaha pe fūfūnaki.

Hili e vahevahe ʻa e kau akó, tuku ke nau fakakaukau ki ha ʻilo makehe ʻoku nau ʻamanaki ke maʻu ʻi he hokohoko atu ʻenau ako e Tohi ʻa Molomoná. Te ke lava ʻo vahevahe ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení pea tuku ke tānaki atu ʻe he kau akó ki heʻenau peesi ʻi heʻenau tohinoa akó.

Toe vakai ki he fakatātā ʻi hoʻo tohinoa akó. ʻI he hala ʻi muʻa ʻi he fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi koé, hiki ha ngaahi ngāue ʻokú ke loto ke fai pe hokohoko atu hoʻo fakahoko ʻi hoʻo feinga ke hoko ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā mo ha toe meʻa ʻokú ke ʻamanaki ke ʻilo ʻi hoʻo ako ʻa e konga hono ua ʻo e Tohi ʻa Molomoná?

  • Ko e hā ʻokú ke ʻamanaki te ke ʻilo, ongoʻi, pe fakahoko ʻi he fakaʻosinga ʻo e taʻu ní ko ha ola hoʻo ako ʻa e konga hono ua ʻo e Tohi ʻa Molomoná?

Ko hono aʻusia ha liliu ʻo e lotó

ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi founga ʻoku nau aʻusia ai ha liliu ʻo e lotó.

Kuó ke lau kimuí ni mai ʻo kau ki ha niʻihi tokolahi naʻa nau aʻusia ha liliu ʻo e lotó. Naʻe hoko vave mo fakaofo ʻa e liliú ki ha niʻihi ʻo hangē ko ʻAlamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá. Ki ha niʻihi kehe, hangē ko ʻAmuleki pea mo e kakai ʻo Limihaí, naʻe hoko ʻa e liliu honau lotó ʻi he hili ha vahaʻa taimi lōloa.

Naʻe fehuʻi ʻe ʻAlamā ki he kakai ʻo Seilahemalá, “Kuo mou ongoʻi koā ʻa e fuʻu liliu lahí ni ʻi homou lotó?” (ʻAlamā 5:14). Pea kapau ʻoku pehē, “ʻoku mou lava ʻo ongoʻi pehē he taimí ni?” (ʻAlamā 5:26). Fakalaulauloto ki he fakalakalaka ʻo e liliu ho lotó. ʻOku faʻa faingataʻa nai he taimi ʻe niʻihi ke fakatokangaʻi ʻa e founga ʻe ala tokoniʻi ai koe ʻe he ʻEikí ke ke liliú? Ko e hā ha ngaahi founga naʻá ke vakai ai kiate koe ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa naʻá ke akó?

Lau ʻa e ʻAlamā 5:14–19, 26–29, pea fakalaulauloto ʻi he faʻa lotu ki he ngaahi fehuʻi ʻa ʻAlamaá.

Mahalo naʻá ke hiki hoʻo ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ʻa ʻAlamaá ʻi hoʻo tohinoa akó ʻi he taimi naʻá ke fuofua ako ai e ngaahi veesi ko iá. Fakafehoanaki ʻa e meʻa naʻá ke tohi ko iá ki he founga te ke tali ʻaki e ngaahi fehuʻí he taimi ní. Ko e hā e meʻa ‘okú ke fakatokangaʻí? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e meʻa ʻe fiemaʻu ʻe hoʻo Tamai Hēvaní ke ke ʻiloʻi, ongoʻi, pe fakahoko hili hono fakafehoanaki hoʻo ngaahi talí?

Fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi tali foʻoú pe ngaahi ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo hoʻo fakalakalaká.

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻe faingataʻa he taimi ʻe niʻihi ke ʻiloʻi ʻa e tupulaki fakatāutahá. Kumi ha ngaahi faingamālie ke tokoniʻi ai e kau akó fakafoʻituitui ke nau ʻiloʻi ʻenau tupulakí mo e fakalakalaká. Kapau ʻokú ke fakatokangaʻi ha ngaahi founga kuo aʻusia ai ʻe ha tokotaha ako ʻe taha ha liliu ʻo e lotó, vahevahe ia mo e tokotaha ko iá.

Fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ki he kau akó ke nau akoako fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e founga ʻe taha ke tokoniʻi ai e kau akó ke fai ʻení ko hono ʻai ke nau ngāue tautau toko ua. ʻE lava ke hiki ʻe he tokotaha ako takitaha ha tūkunga pe fehuʻi ʻe lava ke tokoni ai ʻa e mahino ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. Hili hono hiki e tūkungá pe fehuʻí, ʻe lava ke fakafetongi pepa ʻa e kau akó pea hiki leva ha tali. ʻI he ʻosi ʻenau tohí, ʻe lava ke fevahevaheʻaki ʻe he kau akó ʻenau ngaahi talí.

Hiki ha tūkunga pe tuʻunga ʻa ia ʻe tokoniʻi ai ha taha ʻe he ʻilo fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Hangē ko ʻení, ʻoku fifili ha finemui pe ʻe lava ke fakamolemoleʻi ia, pe ʻoku ongoʻi tuenoa ha talavou ʻi hono ngaahi faingataʻaʻiá. Pe, te ke lava ʻo hiki ha fehuʻi ʻokú ke maʻu pe ko ha taha kehe fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, kae ʻikai ko ha tūkunga.

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻi hoʻo ako ʻa e Tohi ʻa Molomoná. Vakai ki he ngaahi potufolofola kuó ke ʻosi fakaʻilongaʻí pe ngaahi fakamatala ʻi hoʻo tohinoa akó. Mahalo kuó ke ʻosi fakaʻilongaʻi ha ngaahi potufolofola pe hiki ha fanga kiʻi fakamatala mei hoʻo ako ʻa e Mōsaia 26 pe ʻAlamā 7 (vakai foki, 2 Nīfai 9; Mōsaia 14–16).

Hiki hoʻo tali ʻe fai ki he meʻa ʻoku hokó pe fehuʻí. Fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe lava ke tokoni ai ʻa e mahino ʻo e tokāteline ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻi he tūkungá pe tali ʻa e fehuʻí. Feinga ke fakaʻaongaʻi ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange mei he Tohi ʻa Molomoná.

Fakakaukau ke vahevahe hoʻo fakamoʻoní pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamoʻoni ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.