Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 18:8–10—“Kuo Mou Fai ha Fuakava mo Ia”


“Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 18:8–10—ʻKuo Mou Fai ha Fuakava mo Ia,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 18:8–10,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 18:8–10

“Kuo Mou Fai ha Fuakava mo Ia”

ʻĪmisi
Ko e papitaiso ʻo ʻAlamā ʻi he ngaahi vai ʻo Molomoná

Naʻá ke ako ʻi ha lēsoni kimuʻa fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke liliu ai ʻe heʻetau fuakava mo e Fakamoʻuí ʻi he papitaisó ʻa e anga ʻo ʻetau moʻuí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ako maʻuloto e potufolofola mo e kupuʻi lea folofola mahuʻinga ki he Mōsaia 18:8–10, fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi veesi ko iá, pea fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi ha ngaahi tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e potufolofola ko ʻení.

Ko hono akoʻi ki he kau akó e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. ʻE fakahoko lelei ange ʻe he kau akó e ngaahi taumuʻa ʻo e fakataukei fakatokāteliné kapau ʻoku nau ʻiloʻi mo maʻu ha mahino ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu e ʻilo fakalaumālié. Fakapapau‘i ke fakamahino ki he kau akó e ngaahi tefitoʻi mo‘oni ko ʻení pea ke toutou vakaiʻi ma‘u pē kinautolu.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke feinga ke ako maʻuloto ʻa e potufolofola mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Mōsaia 18:8–10.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fokotuʻutuʻu ʻa e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ke akoʻi ia ʻi he hili ʻa e lēsoni “Mōsaia 18,” ʻa ia ko e lēsoni puipuituʻa ia ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻo e Mōsaia 18:8–10. Kapau ʻoku fiemaʻu ke ʻunuakiʻi e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ki ha uike kehe, fakapapauʻi ke akoʻi foki mo e lēsoni puipuituʻa fekauʻaki mo iá ʻi he lolotonga e uike ko iá.

Ako maʻuloto pea fakamatalaʻi

Fakaʻaongaʻi ha faʻahinga founga ola lelei pē ke tokoniʻi e kau akó ke nau ako maʻuloto e potufolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻi he Mōsaia 18:8–10 pea ke fakamatalaʻi e ngaahi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he potufolofola ko ʻení. Ko e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ko ha ngaahi fokotuʻu ia ki he founga hono fakahoko ʻení.

Kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi lea ʻo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Mōsaia 18:8–10 ʻo ʻikai ʻi he hokohoko totonú. Kole ki he kau akó ke nau fokotuʻutuʻu lelei e kupuʻi leá ʻi heʻenau tohinoa akó pea kole ki ha tokotaha ʻe loto-fiemālie ke ne hiki totonu ia ʻi he palakipoé fakataha mo e potufolofolá. Kapau ʻe fiemaʻu, fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tokoni.

Ko e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻo e Mōsaia 18:8–10 ko e “Ke ‘papitaiso ʻa kimoutolu ʻi he huafa ʻo e ʻEikí, ko e fakamoʻoni … kuo mou fai ha fuakava mo ia.’”

Ko ha founga ʻe taha ko hono hiki ha ngaahi konga ʻo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ʻi ha ʻū laʻipepa kehekehe pea fokotuʻutuʻu e ʻū laʻipepá ʻi he palakipoé ʻo ʻikai ʻi he hokohoko totonú. ʻE lava leva ke haʻu e kau akó ki he palakipoé ʻo toe fokotuʻutuʻu foʻou e ʻū laʻipepá ʻi hono hokohoko totonú.

Fakahokohoko totonu ʻa e potufolofola mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻi lalo ki he Mōsaia 18:8–10 ʻaki hono hiki ia ʻi hoʻo tohinoa akó ʻi he hokohoko totonú. Kapau ʻe fiemaʻu, vakaiʻi pe ʻoku tonu ʻaki haʻo ʻalu ki he lisi ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline mo e ngaahi kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻi he fakaʻosinga ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022).

Hili hoʻo tohi e kupuʻi lea totonú, tuku ha kiʻi taimi ke ke feinga ke ako maʻuloto e potufolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ʻaki haʻo toutou lau ia.

Naʻá ke ako ʻi ha lēsoni kimuʻa ko e taimi ʻoku tau papitaiso aí, ʻoku tau fai ha fuakava mo e ʻOtuá te tau tauhi kiate Ia mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Fakakaukauloto naʻe kole atu ke ke lea ʻi ha ouau papitaiso ʻo ha fānau taʻu valu fekauʻaki mo e fuakava naʻa nau faí. Lekooti ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he Mōsaia18:8–10 ke ke fakamatalaʻi ʻa e fuakavá mo e founga ʻe tokoni ai hono tauhi ʻo e fuakavá ke hoko ʻa e fānaú ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí.

ʻI he ʻosi e tohi ʻa e kau akó, fakaafeʻi ke nau vahevahe mo ha kaungā ako e meʻa ne nau tohí. Hili iá pea fakaafeʻi ha niʻihi ʻe loto-fiemālie ke vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa ne nau akó pe ko ʻenau fakamoʻoni ki he fuakava ʻo e papitaisó.

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Fakakaukau ke hiki e tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi he palakipoé. ʻOku maʻu kinautolu ʻi he palakalafi 5–12 ʻo e konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Ke tokoni ke toe vakaiʻi ʻe he kau akó e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi ke nau omi ki he palakipoé pea hiki ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluʻi tohí ʻa e lahi taha te nau lava ʻo manatuʻi fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni takitaha.

Fakaʻaliʻali leva ʻa e tūkunga ko ʻení pe ʻoange ki he kau akó ha tatau ke nau vakai ki ai ʻi he toenga ʻo e lēsoní. Te ke lava ʻo liliu ʻa e tūkungá ke felāveʻi lelei ange mo e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó pe kole ki he kau akó ke faʻu haʻanau ngaahi tūkunga fekauʻaki mo hono tauhi ʻo e fuakava ʻo e papitaisó.

Kuo fakatokangaʻi ʻe ʻAna ʻoku fāifeinga ʻa Pola, ko ha kiʻi taʻahine ʻi heʻene kalasi ʻi he lotú, ke fiefia pe fakakaungāmeʻa. Kuo fanongo ʻa ʻAna ʻoku faʻa fili ʻa Pola he taimi ʻe niʻihi ke nofo ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻa e toʻu tupú pe ngaahi fakataha ʻa e siasí koeʻuhí ʻokú ne ongoʻi hangē ʻoku ʻikai ke ne feohi lelei mo e tamaiki fefine kehé. ʻOku loto ʻa ʻAna ke tokoniʻi ʻa Pola ke ne ongoʻi ʻoku talitali lelei ia, ka kuo teʻeki ʻaupito ke ne fuʻu talanoa kia Pola pea ʻokú ne hohaʻa naʻa ngali kehe pe taʻe-fakafiemālie ke alanima atu ʻo tokoniʻi ia.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke ngāue fakakulupu iiki ke tali e fehuʻi ko ʻení mo teuteu ha ngaahi fokotuʻu te nau lava ʻo vahevahe mo ʻAna. Te ke lava ʻo ʻoange ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke nau tokanga taha ki ai. Fakaafeʻi leva ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

  • Te ke lava fēfē nai ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié mo e ngaahi akonaki ʻi he Mōsaia 18:8–10 ke tokoniʻi ʻa ʻAna ʻi hono tūkungá?

Poupouʻi e kau akó ke nau aleaʻi ʻa e fehuʻi kimuʻá ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Mōsaia 18:8–10 mo e meʻa ʻoku nau manatuʻi mei hono ako ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi he semesitā ko ʻení. Kapau te nau kei fiemaʻu tokoni pē, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali pe ʻoange ki he kau akó ha tatau ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻeni ʻi lalo ʻi he tefitoʻi moʻoni takitaha. Kapau naʻá ke liliu ʻa e tūkungá ke ne feau lelei ange e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó, liliu foki mo e ngaahi fehuʻí.

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí

  • Ko e hā ha ngaahi potufolofola pe ngaahi fakamatala ʻa e kau taki ʻo e Siasí ʻokú ke ʻilo ʻe lava ʻo tokoni kia ʻAna? ʻE tokoni fēfē ʻa e ngaahi akonaki ʻi he Mōsaia 18:8–10?

  • ʻE lava fēfē ʻe he talanoa ki he kau palesitenisī fakakalasi ʻo e Kau Finemuí ʻo ʻoange kia ʻAna ha mahino lahi ange fekauʻaki mo e tūkunga ʻo Polá?

Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

  • Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke mahino kia ʻAna fekauʻaki mo e founga ʻoku ʻafioʻi ai ʻe he ʻEikí e ngaahi fuakava ʻo e papitaisó ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ke ne ikunaʻi ʻene ongoʻi momoú?

  • ʻE tokoniʻi fēfē ʻa ʻAna ʻi heʻene manatuʻi e ongo ʻoku maʻu ʻe he ʻEikí kia Polá?

  • ʻE tokoni fēfē nai kia ʻAna hono poupouʻi ʻa Pola ke hoko ʻo tatau ange mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

Ngāue ʻi he tuí

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ʻAna ke tauhi ai e ngaahi palōmesi pau ʻo e papitaisó naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻi he Mōsaia 18:8–10?

    Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke toe vakaiʻi ʻenau fakamatala fekauʻaki mo e meʻa ne nau ako ʻi he Mōsaia 18, ʻo kumi ha toe ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke mamahi fakataha, fakafiemālieʻi pe fuesia ai ʻe ʻAna e ngaahi mafasia ʻa Polá. Fakaafeʻi leva kinautolu ke vahevahe e meʻa ne nau maʻú mo e meʻa te nau fokotuʻu ange kia ʻAná.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo hono tokoniʻi ʻe Sīsū Kalaisi e niʻihi kehé te ke vahevahe mo ʻAna ke tokoniʻi ia ke ngāue ʻi he tuí?

Toe vakaiʻi ʻo e fakataukei fakatokāteliné

‘Oku totonu ke ngāue ʻaki e ʻekitivitī toe vakaiʻi ko ʻení ʻi ha lēsoni ʻe akoʻi ʻi he kahaʻu vave maí.

Toe fakamanatu e potufolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻo e Mōsaia 18:8–10 ʻaki hano fakaafeʻi e kau akó ke toutou lau fakataha kinautolu. Hili iá pea fakakaukau ke toe vakaiʻi e ngaahi potufolofola mo e ngaahi kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline kehe kuo nau akó ʻaki hano toutou lau foki mo kinautolu.

Ko e kupuʻi lea mahuʻinga ʻo e folofola Mōsaia 18:8–10 ko e “Ke ‘papitaiso ʻa kimoutolu ʻi he huafa ʻo e ʻEikí, ko e fakamoʻoni … kuo mou fai ha fuakava mo ia.’”

ʻE lava foki ke ke fakakaukau ke fakaʻaongaʻi e ʻekitivitī fokotuʻutuʻu ʻoku ʻoatu ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoni ko ʻení.