Seilomi–ʻAmenai

ʻOatu Homou Laumālié Kotoa kia Sīsū Kalaisi

finemui ‘oku lotu

Ko e fē feituʻu ʻokú ke tafoki ki ai ki ha fakahinohinó ʻi he taimi ʻokú ke fai ai ha ngaahi fili mahuʻinga ʻi he moʻuí? Kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa e folofolá ko ha tefitoʻi maʻuʻanga fakahinohino mo ha tokoni ki he taha kotoa. ʻOku ʻi he tohi ʻa Seilomi mo ʻAmenaí ha ngaahi akonaki kehekehe ʻe lava ke ne tāpuekina hoʻo moʻuí. ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke akoako hono ʻiloʻi mo fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he folofolá ʻe lava ke ne tāpuekina mo tataki hoʻo moʻuí.

Tokoniʻi e kau akó ke nau ʻiloʻi e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Ko e tokāteliné ko ha foʻi moʻoni mahuʻinga mo taʻefeliliuaki ia ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ko e tefitoʻi moʻoní ko ha foʻi moʻoni tuʻuloa ia ʻokú ne tataki e fakafoʻituituí ʻi hono fakahoko ha ngaahi filí. ʻOku fakaemāmani lahi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí pea ʻoku tokoni ki he kakaí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau moʻuí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau akoako kumi ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ʻaonga ki heʻenau moʻuí lolotonga hono ako fakaʻaho e folofolá. Poupouʻi kinautolu ke omi mateuteu ke vahevahe ha tefitoʻi moʻoni ʻe taha pe lahi ange ne nau maʻu.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko hono fakaʻuli ʻo e vaká

fohe ʻi he vaká

Ke kamata e kalasí, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha vaka pe tā ia ʻi he palakipoé. Pe ko haʻo kole ki ha tokotaha ako ke ne tā ha vaka ʻi he palakipoé. Te ke lava ʻo ʻeke ange pe ko e hā ʻa e ngaahi konga ʻo e vaká ʻoku mahuʻinga ke tokoni ki ha kau kauvaka ke tukufolau ki ha feituʻú.

Fakakaukauloto ʻoku hangē hoʻo fononga ʻi he moʻuí ko ha vaka ʻoku folau he tahí. Ko e hā ha ngaahi meʻa te ke lava ʻo fakafehoanaki ki he fohe pe foheʻuli ʻokú ne tataki e vaká ʻi he folaú?

Fakakaukau ke hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.

Naʻe ʻomai ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha tali:

ʻEletā David A. Bednar

ʻOku tuʻunga tatau pē ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí kiate au mo koe ʻo hangē pē ko e fohe ʻulí ki ha vaka. ʻOku fakaʻatā kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú ke tau ʻilo hotau halá mo tuʻu maʻu, tuʻu ʻaliʻaliaki mo taʻe lava ke ueʻi ke ʻoua naʻa tau fakahoko ha ngaahi fehalaaki ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi pole mo e ngaahi fakakaukau fakapuputuʻu ʻo e ngaahi ʻaho ní. (David A. Bednar, “Ko e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo ʻEku Ongoongoleleí,” Liahona, Mē 2021, 126)

• ʻE tatau fēfē nai ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo ha fohe pe foheʻuli ʻo ha vaka?

• Mei he 1 ki he 10, ko e hā e lahi hoʻo loto-falala te ke lava ʻo ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonu mei he folofolá pea fakaʻaongaʻi kinautolu ke tataki ʻaki hoʻo moʻuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

• Ko e hā kuó ke fai ʻi he kuohilí kuó ne tokoniʻi koe ke ke maʻu ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he folofolá?

Fakafanongo fakalelei ki he ngaahi tali ʻa e kau akó. Fakakaukau ke hiki ʻi he palakipoé ʻa e meʻa ʻoku nau lea ʻakí ke tokoni ki honau kaungāakó.

Kapau ʻokú ke fie fakamanatu e founga ke ʻiloʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoní, fakakaukau ke toe vakaiʻi e ngaahi lēsoni ko ʻení: “2 Nīfai 1” mo e “Sēkope 4.”

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai ki ha tefitoʻi moʻoni kimuí ni naʻá ke ʻilo lolotonga e seminelí pe ko hoʻo ako folofola fakatāutahá.

• Ko e hā e tefitoʻi moʻoni naʻá ke maʻu? Kuo tāpuekina fēfē nai ʻe he tefitoʻi moʻoni ko iá hoʻo moʻuí?

Fakakaukau ke akaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau vahevahe. Fakafanongo fakalelei ke vakaiʻi e tuʻunga lelei ʻo ʻenau ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoní mo e founga te ke ala tokoniʻi ai kinautolu ke fakatupulaki honau tuʻunga malavá lolotonga e lēsoni ko ʻení. Feinga foki ke fakahīkihikiʻi kinautolu ʻi heʻenau akó pea poupouʻi kinautolu ke hokohoko atu.

Ko hono ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí

ʻOku ʻi he tohi ʻa Seilomi mo ʻAmenaí ʻa e ngaahi tohi fakaʻosi ʻi he ʻū lauʻi peleti iiki ʻa Nīfaí pea ʻoku kau ai ha ngaahi tefitoʻi moʻoni lahi te ne lava ke tāpuekina ʻetau moʻuí. Naʻe maʻu ʻe Seilomi ʻa e ʻū lauʻi peletí mei heʻene tamai ko ʻĪnosí, ʻo ne lekooti ai e ngaahi faingataʻaʻia mo e ngaahi tāpuaki ʻa e kau Nīfaí ʻi ha vahaʻataimi ʻoku fakafuofua ki ha taʻu ʻe 40. Naʻá ne ʻoatu leva ʻa e ʻū lauʻi peletí ki hono foha ko ʻAmenaí. ʻOku ʻi he tohi ʻa ʻAmenaí ha ngaahi tohi ʻa ha kau Nīfai kehekehe ʻe toko nima ne nau tauhi e lekōtí pea ʻokú ne kāpui ha taʻu nai ʻe 190.

Fakapapauʻi e meʻa ʻoku lelei taha ki hoʻo kau akó ke nau maʻu ai ha aʻusia mahuʻingamālie ʻi hono ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ngāue fakafoʻituitui pe vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea ngāue fakataha ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi ha fakamoʻoni fakafolofola ʻe taha pe lahi ange.

Lau e ngaahi potufolofola ko ʻení pea akoako ke ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻi hoʻo moʻuí. ʻE lava ke ʻi ai ha ngaahi tefitoʻi moʻoni lahi ʻi he ngaahi veesi takitaha. Feinga ke ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni ʻe taha pe lahi ange mei he potufolofola takitaha.

1. Seilomi 1:3–4

2. Seilomi 1:5–9

3. Seilomi 1:10–12

4. ʻAmenai 1:12–16

5. ʻAmenai 1:25–26

Fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau hiki ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau ʻiló ʻi he palakipoé.

Ko hono līʻoa koe ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ngāué

Hili hono ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni, ʻoku mahuʻinga ke tuku ha taimi ke fakalaulauloto ai ki hono ʻuhingá mo e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ia ʻi hoʻo moʻuí. Hangē ko ʻení, mahalo naʻá ke ʻiloʻi ʻi he ʻAmenai 1:26 ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau haʻu kia Kalaisi pea ʻoatu hotau laumālié kotoa kiate Ia, ʻe fakamoʻui kitautolu.

• Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo feinga ke mahino lelei ange kiate koe mo ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Ko ha fakakaukau ʻeni ʻe taha:

ʻE ala tokoni ke fakafehoanaki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki ha meʻa te ke lava ʻo foaki ki he niʻihi kehé ʻi he moʻui fakaʻahó.

• Ko e hā nai ha meʻa te ke lava ʻo foaki ki ha taha kehe?

• ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo foaki pē ha konga ʻo e meʻa te ke lava ʻo foakí? Ko e hā hono ʻuhingá?

• Ko e fē nai ha taimi te ke foaki ai e meʻa kotoa te ke lava ʻo foakí? Ko e hā hono ʻuhingá?

• ʻE fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻeni ki hono foaki hotau lotó kotoa kia Sīsū Kalaisi?

ʻI hoʻo fakafanongo ki he tali ʻa e kau akó, ʻe ala tokoni e ngaahi fehuʻi ko ʻení: ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke līʻoa kakato ho lotó kia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha meʻa te ne lava ʻo taʻofi ha taha mei hono līʻoa kakato ia kia Sīsū Kalaisí?

• ʻOkú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ke foaki ho lotó kotoa kia Sīsū Kalaisí?

• ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku kole mai ai ʻe he ʻEikí ke tau foaki kiate Ia hotau lotó kotoa?

• Ko hai ʻokú ke ʻilo ko ha sīpinga lelei ia ʻo ha taha ʻoku feinga ke foaki kakato hono lotó kia Sīsū Kalaisi? Kuo tāpuekina fēfē ia ʻi hono fai iá?

  ChurchofJesusChrist.org 

Fakakaukau ke tā ha foʻi siakale ʻokú ne fakafofongaʻi hoʻo moʻuí. Valivali e konga ʻo e siakalé ʻokú ke ongoʻi ʻokú ne fakafofongaʻi lelei taha ʻa e lahi ʻo e konga ʻo ho moʻuí ʻoku foaki ki he ʻEikí. Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ʻo foaki kakato ange ho lotó kia Sīsū Kalaisi. Hiki ha founga ʻe taha pe ua te ke feinga ai ke fai iá pea mo e founga ʻe ʻaonga ai ki hoʻo moʻuí ʻa hono fai ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení.

Ko e Mahino mo Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

Fakamanatuʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ke ʻilo kimuʻa ange meia Seilomi mo ʻAmenaí.

• Ko e fē ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ke ʻiló ʻoku mahuʻingamālie taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

• ʻE mahino lelei fēfē ange nai kiate koe mo ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

• ʻE tokoni fēfē hono moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fakataumuʻa lelei ange ai hoʻo moʻuí kia Sīsū Kalaisí?

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

ʻAmenai 1:12–22. Ko hai e ngaahi kulupu kakai kehekehe ʻoku ʻasi ʻi he tohi ʻa ʻAmenaí?

ʻOku tau ako ʻi he tohi ʻa ʻAmenaí ki ha faʻahinga kakai ʻe tolu naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ki he fonua ʻo e talaʻofá. Ko e kulupu ʻuluaki naʻe lave ki aí ko e fāmili ʻo Līhaí mo honau hakó. Ko e kulupu hono uá, naʻe ui ko e kakai ʻo Seilahemalá, pe ko e kau Mūlekí, naʻa nau mavahe mei Selusalema pea fononga ki he ongo ʻAmeliká ʻi he meimei taimi tatau mo e fāmili ʻo Līhaí. Ne nau kau fakataha mo e kau Nīfaí ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e Tuʻi ko Mōsaiá (vakai, ʻAmenai 1:19). Ko e kulupu hono tolú ko e kau Sēletí, ʻa ia naʻa nau omi ki he fonua ʻo e talaʻofá ʻi ha taimi fuoloa ange kimuʻa ʻi he ongo ʻuluaki kulupú. Naʻa nau fefakaʻauhaʻaki kinautolu ʻi ha ngaahi tau fakalotofonua ʻi he vahaʻa ʻo e 600 mo e 300 BC. Ko e tuʻi fakamuimuitaha ʻo e kau Sēletí, ko ha tangata ko Kolianitomuli, naʻe hao moʻui mei he fakaʻauhá pea naʻá ne hē holo pē ʻo aʻu ki heʻene ʻilo ʻa e kakai ʻo Seilahemalá kimuʻa peá ne mālōloó (vakai, ʻAmenai 1:21). ʻOku ʻi he tohi ʻa ‘Etá ʻa hono fakanounouʻi ‘e Molonai e hisitōlia ‘o e kau Sēletí.

ʻAmenai 1:26. Te u lava fēfē ʻo foaki kotoa hoku lotó kia Sīsū Kalaisi?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻEletā Jeffrey R. Holland

Kuo pau ke tau takitaha haʻu kia Kalaisi mo e tukupā kakato ki Heʻene ongoongoleleí. … ʻI he lea ʻa e toʻu tupu ʻo e ʻaho ní, kuo pau ke tau fakahaaʻi ʻoku tau “kau kakato.” (Jeffrey R. Holland, “Ko e Koloa Lelei Tahá,” Liahona, Nōvema 2021, 8)

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele (1926–2004) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻa e ʻuhinga ʻo e foaki kakato kitautolu ki he ʻEikí, ʻo pehē:

ʻEletā Niila A. Mekisuele

ʻOku ʻikai ko e feilaulau moʻoni mo fakatāutahá ʻa hono tuku ʻo ha monumanu ʻi he ʻōlitá. Ka, ko e loto-fiemālie ke tuku kitautolu ki he funga ʻōlitá pea tuku ke fakamaʻa ia! (Neal A. Maxwell, “Deny Yourselves of All Ungodliness,” Ensign, May 1995, 68)

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Mekisuele kimui ange ʻi he kaveinga tatau pē:

ʻI hoʻomou fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá, ʻoku mou foaki ai kiate Ia ʻa e meʻa pē taha te ke lava ʻo foaki kiate Ia ʻa ia ʻoku ʻaʻau moʻoni ke foakí. (Neal A. Maxwell, “Remember How Merciful the Lord Hath Been,” Ensign, May 2004, 46)

Naʻe tānaki mai ʻe Brother Lāsolo T. ʻOsikutope, ko e Palesiteni Lahi mālōlō ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté:

Brother Russell T. Osguthorpe

Ko hono foaki hotau lotó ki he ʻEikí ʻoku fai ia he ʻaho kotoa pē. ʻOku ʻikai ko ha ngāue tuʻu tokotaha. ʻOku ʻikai ko e ngataʻangá, ka ko e kamataʻangá ʻE lava ke tau lea ʻaki e lea ʻokú Ne finangalo ke tau lea ʻakí. ʻE lava ke tau fai e meʻa ʻokú Ne finangalo ke tau faí. ʻE lava ke tau hoko ko ha fakamoʻoni ʻo e ʻAlo ʻofaʻanga ʻo e ʻOtuá ki māmani—koeʻuhí he ʻoku tau loto kotoa pē ke fai e ngaahi meʻá ni. ʻOku fakatupulaki kitautolu ʻi he taimi ʻoku hoko ʻa e liliu ko ʻení ʻi hotau lotó, ʻo lahi ange ʻetau houngaʻia ʻi he Fakaleleí ʻo lahi feʻunga ia ke tau ongoʻi fakamālohia ʻi he taimi kotoa pē. (Russell T. Osguthorpe, “I Will Give Myself to Him” [fakataha lotu ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí maʻá e kakai lalahi kei talavoú, 3 Nōvema 2013])

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Seilomi 1:9. “Naʻe fakamoʻoniʻi hono moʻoni ʻo e folofola ʻa e ʻEikí”

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó ʻenau ako lahi ange fekauʻaki mo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻoku fakahoko ʻi heʻenau moʻuí, fakaafeʻi kinautolu ke nau lau ʻa e Seilomi 1:5–9, ʻo kumi e ngaahi lēsoni te nau lava ʻo ako lolotonga e taimi ʻo Seilomí. Tokoni ke ʻilo ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni mei he Seilomi 1:9, ʻo hangē ko ʻetau falala ki he ʻEikí mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú, te tau maʻu ai ʻEne ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí. Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

• Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻoku ʻikai fakahoko maʻu pē e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi pē ko iá?

• Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí kuó ne ʻoatu ha loto-falala ki Heʻene ngaahi talaʻofá?

• Ko e hā ha ngaahi sīpinga kehe mei he folofolá naʻe faifai pea fakahoko ai e folofola ʻa e ʻOtuá?

• Ko e fē ha taimi ne tāpuekina ai koe ʻe he ʻEikí pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo koeʻuhí ko hoʻo tauhi ʻEne ngaahi fekaú?

Fakakaukau ke huluʻi e foʻi vitiō “Fai Atu Ai Pē ʻi he Faʻa Kātaki” (2:41) ko ha sīpinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, pe vakai ki he lea tatau naʻe fakahoko ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, ʻi heʻene kei kau ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluaki kimuʻá, mei he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2010.

ʻAmenai 1:14–19. Ko e mahuʻinga ʻo e folofolá

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi lelei mo e ngaahi tāpuaki kuo nau fakatokangaʻi mei hono ako maʻu pē ʻo e folofolá. ʻE lava ke ako ʻe he kau akó ʻa e ʻAmenai 1:14–19, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ki he kau Mūlekí koeʻuhí naʻe “ʻikai ke nau ʻomi ha ngaahi lekooti mo kinautolu” mei Selusalema (ʻAmenai 1:17). Fakamanatu ki he kau akó ʻa e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he Laumālié kia Nīfaí—ʻe fakaʻauʻauhifo ha puleʻanga kakato ʻi he taʻetuí kapau naʻe ʻikai ke ne maʻu e ngaahi peleti palasá meia Lēpani (vakai, 1 Nīfai 4:13). Naʻe hoko e kakai ʻo Seilahemalá ko ha kau fakamoʻoni moʻui ki he fakatokanga ko iá. Fakakaukau ke kole ki he kau akó ke lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku tokoniʻi kinautolu ʻe hono ako maʻu pē ʻo e folofolá ke nau manatuʻi pe fakakaukau ki ai pea hiki ʻeni ʻi he palakipoé.