Seminelí
1 Nīfai 10; 11:1–6: “Ke u Lava ʻo Mamata, mo Fanongo, mo ʻIloʻi”


“1 Nīfai 10; 11:1–6: ‘Ke u Lava ʻo Mamata, mo Fanongo, mo ʻIloʻi” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“1 Nīfai 10; 11:1–6: ‘Ke u Lava ʻo Mamata, mo Fanongo, mo ʻIloʻi” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

1 Nīfai 10; 11:1–6

“Ke u Lava ʻo Mamata, mo Fanongo, mo ʻIloʻi”

ʻĪmisi
ko e lotu ʻa Nīfaí

Ko e fē ha taimi naʻe fakaʻaiʻai ai koe ke ke fekumi pe naʻe moʻoni ha meʻa naʻá ke fanongo ai? Ko e hā ha ngaahi ngāue naʻá ke fai pea ko hai naʻá ke fakafalala ki ai ke maʻu ha tokoni? Hili e fanongo ʻa Nīfai ki he akonaki ʻene Tamai ko Līhaí kau ki he ʻakau ʻo e moʻuí mo kikite ki he hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisí, naʻá ne holi ke ʻilo ʻiate ia pē ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea ʻa ʻene tamaí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ʻi hoʻo feinga ke fekumi faivelenga ki he ʻiló mei he ʻEikí.

Ko hono ʻeke ha ngaahi fehuʻi ʻokú ne fakaafeʻi ʻa e ʻiló. ʻI hono fai e ngaahi fehuʻi ʻoku tali tauʻatāiná, pea fakaʻatā leva e kau akó ke nau fekumi ʻi he folofolá ki ha ngaahi talí, ʻe lava ke ʻomi ai ha ngaahi faingamālie mahuʻinga mo mālohi ke ʻilo ai ʻe he kau akó ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní maʻanautolu pē. ʻOku fakahaaʻi ʻe he faʻahinga fehuʻi pehení ki he kau akó ʻe lava ke maʻu e ngaahi talí ʻi he folofolá pea ʻe malava ke nau maʻu e ngaahi tali ko iá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke ʻeke ki ha mātuʻa pe taki ʻo e toʻutupú ʻa e meʻa ʻoku nau fai ke fekumi faivelenga ai ki he moʻoni mei he ʻOtuá pe ko e founga ʻoku fakahā ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e moʻoní kiate kinautolú. Poupouʻi e kau akó ke nau omi mateuteu ke vahevahe ha fakakaukau mo e kalasí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻI he lea ʻa e kau palōfitá

ʻĪmisi
Fokotuʻu Fakamāmani Lahi ʻo e BYU Pathway

Te ke lava ʻo kamata e lēsoní ʻaki hano vahevahe ha ngaahi fakamatala ʻe niʻihi naʻe fai ʻe he palōfita mo e kau ʻaposetolo lolotongá ʻoku nau fakahaaʻi e tokāteliné pe fakaafeʻi ha niʻihi fakafoʻituitui ke ngāue ʻi he tui, kae ʻikai fakaʻaongaʻi ʻa e tūkunga ʻi laló. Fakaʻaliʻali pe lau leʻolahi e ngaahi fakamatalá pea fakaafeʻi e kau akó ke nau fakapapauʻi fakatāutaha pe ko e fē ʻi he ngaahi fakamatala ʻe tolú ʻokú ne fakahaaʻi ʻenau ngaahi ongó: (1) ʻOku ou tui ki ai pea ʻoku ou mateuteu ke ngāueʻi ia, (2) ʻOku ou tui ki ai ka ʻoku ʻikai ke u taumuʻa ke ngāueʻi ia, mo e (3) ʻoku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku ou tui ki ai. Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó ʻoku ʻikai ha tali tonu pe hala pea ʻoku ʻikai fiemaʻu ke nau vahevahe ʻa e anga ʻo ʻenau fakafuofuaʻi kinautolú.

Fakakaukauloto naʻe fai ʻe he palōfitá ha ngaahi fakaafe ki he toʻutupú ke nau ngāue ʻi he tui lolotonga ha fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e toʻutupú.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi tali kehekehe ʻe ala maʻu ʻe he toʻutupú?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe hoko ai e ngaahi tali kehekehe ko ʻení?

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he ngaahi tali ko ʻení ʻenau moʻuí he taimí ni pe ʻi he kahaʻú?

Fakakaukau ki he founga naʻá ke tali ʻaki ai e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá pea mo hono ʻuhingá. Kuo takiekina fēfē koe ʻe he ngaahi aʻusia ko ʻení? ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, feinga ke ke ako mei he ngaahi tali kehekehe ki he ngaahi akonaki fakaepalōfita ʻi he folofolá pea fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke nau ʻaonga ai kiate koé.

Ko ha holi ke ʻilo

Hili hono fakamatala ʻe he palōfita ko Līhaí ʻene mata meʻa-hā-mai ki he ʻakau ʻo e moʻuí ki hono fāmilí (vakai, 1 Nīfai 8), naʻá ne fakamoʻoniʻi ʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne Fakaleleí (vakai, 1 Nīfai 10:1–16). Naʻe kehe e ngaahi tali ʻa e ngaahi foha ʻo Līhaí ki heʻene ngaahi akonaki fakalaumālié.

Ke fakafaingofuaʻi hono fakalahi e kau mai mo e fealeaʻaki ʻa e kau akó, fakakaukau ke vahevahe e kalasí ki ha fanga kiʻi kulupu iiki ange ke nau ako fakataha e ngaahi veesi ko ʻení. ʻI he fakakulupu ʻa e kau akó, tokanga ki he founga ʻoku nau ngāue fakataha aí, pea fakaʻaongaʻi ho ivi tākiekiná ke tokoniʻi kinautolu ke nau lavameʻa.

Lau ʻa e 1 Nīfai 10:17–19 mo e 15:1–3, 8–9,ʻo fakafehoanaki e anga hono tali ʻe Nīfai, Leimana, mo Lēmiuela e ngaahi lea ʻa ʻenau tamaí. Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku makehe kiate koé.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke aleaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí. Mahalo te ke fie vilo takai ʻi he ngaahi kulupú pea fakafanongo ki he tali ʻa e kau akó.

  • Ko e hā ha ngaahi faikehekehe naʻá ke fakatokangaʻi ʻi he founga tali ʻa Nīfai mo hono ngaahi tokouá ki he pōpoaki tatau pē?

  • Ko e hā naʻe tui ki ai ʻa Nīfai fekauʻaki mo e ʻOtuá? Ko e hā naʻe tui ki ai ʻa Leimana mo Lēmiuelá? (Vakai, 1 Nīfai 10:17–18; 15:9.)

  • ʻOkú ke pehē ʻe tākiekina fēfē kinautolu ʻe heʻenau ngaahi tuí mo e ngaahi tali kehekehé?

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni naʻe mahino kia Nīfaí ko hono fakahā mai ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoní kiate kitautolu ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he taimi ʻoku tau fekumi faivelenga ai kiate Iá.

Fakakaukau ke hiki e konga lea mataʻāʻaá ʻi he palakipoé:

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa kuo ʻosi aʻusia ʻe Nīfai naʻe tokoni kiate ia ke ne maʻu ʻa e ʻilo ko ʻeni fekauʻaki mo e ʻOtuá?

Kapau ʻoku faingataʻa ke tali ʻe he kau akó, te ke ala fakaafeʻi kinautolu ke nau toe vakaiʻi ʻa e 1 Nīfai 2:16 mo e 1 Nīfai 4:6–13 pe fakamatalaʻi fakanounou e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó.

ʻE lava ke fakamanatu atu ʻe he fakakaukau ki he ngaahi aʻusia ʻa Nīfaí ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia ʻi he kuohilí ʻo ha taimi naʻe fakahā atu ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e moʻoní kiate koé. Mahalo te ke fiemaʻu ke hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e founga kuó Ne tāpuekina ai koé.

ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha taha ʻo e ngaahi faingamālie lolotonga e lēsoní, mahalo ʻe fie vahevahe ai ʻe he kau akó ha ngaahi aʻusia fakatāutaha.

Ko e fekumi ki he moʻoní mei he ʻOtuá

Naʻe ʻilo ʻe Nīfai ʻoku tāpuekina kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻaki e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi heʻetau fekumi ki he moʻoní meiate Iá. Ke vakai lelei ange ki he moʻoni ko ʻení, ʻai ha kōlomu ʻe ua ʻi ha peesi ʻi hoʻo tohinoa akó. Fakahingoa e kōlomu ʻe taha ko e “Ngaahi Founga ke fekumi faivelenga ai ki he moʻoní mei he ʻOtuá” pea ko e taha ko e “Ngaahi Founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.” Tānaki atu ha ngaahi fakakaukau ʻokú ke lava ʻo fakakaukau ki ai ʻi he kōlomu takitaha. ʻE lava ke ke fakakau e ngaahi ʻilo naʻá ke ako meí he 1 Nīfai 10:17–19.

Ko ha founga ʻe taha ko hano fakaʻaongaʻi ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ha laʻipepa ʻe taha, ʻo toutou paasi e laʻipepá mei he tokotaha ki he tokotaha. ʻE tānaki ʻe he tokotaha ako takitaha ha fakakaukau ʻe taha ʻi he ongo kōlomú ʻi heʻenau maʻu ʻa e laʻipepá. ʻE lava foki ke fakahoko ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ʻe he kalasí kotoa ʻi he palakipoé. Kapau ʻoku toe lahi e taimí, fakakaukau ke poupouʻi e kau akó ke fakakau ha ngaahi potufolofola ʻokú ne poupouʻi ʻenau ngaahi fokotuʻú.

Lau ʻa e 1 Nīfai 11:1–6, ʻo kumi e meʻa naʻe fai ʻe Nīfai ke fekumi ki he moʻoní mo e founga naʻe tokoniʻi ai ia ʻe he Laumālié. Fakaʻilongaʻi e ngaahi lea pe kupuʻi lea pau ʻoku makehe kiate koé. Mahalo te ke fie fai ha fakalahi ki he ongo kōlomu ʻi hoʻo tohinoa akó.

Fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako ke nau vahevahe e meʻa ne nau pehē ʻoku ʻuhingamālié. Hili e vahevahe ʻa e kau akó, te ke lava ʻo fai ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi hangē ko e “ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fiefia ai ʻa e Laumālié?” (vakai, veesi 6) pe “ʻOkú ke pehē ʻe lava fēfē ke fakaiku ʻa e fakalaulaulotó ki ha fakaha?”

    Tānaki atu ha faʻahinga fakakaukau foʻou pē ki he ngaahi kōlomu ʻi hoʻo tohinoa akó.

Vakai ki he meʻa kuó ke lekooti fekauʻaki mo e founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi heʻetau fekumi faivelenga kiate Iá. Fakakaukau ki ha founga kuó ke fakamoʻoniʻi ai ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻá ni ʻi hoʻo moʻuí. Ko e hā ha ngaahi founga kuo fakamālohia ai ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní ʻi hoʻo fekumi fakamātoato kiate Iá?

Kapau ʻoku ʻikai fuʻu fakataautaha e ngaahi aʻusiá, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau vahevahe. Fakakaukau ke vahevahe foki mo haʻo ngaahi aʻusia fakataautaha. Feinga ke fakamamafaʻi ʻa e founga ʻoku moʻoni mo ʻaonga ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e lēsoni ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí he ʻaho ní.

ʻOku mahuʻinga ʻa e fakahā fakatāutahá

Koeʻuhí naʻe holi ʻa Nīfai ke ne ʻilo ʻiate ia pē peá ne tafoki ki he ʻEikí ke maʻu ha ngaahi tali, naʻá ne mamata ki he meʻa naʻe mamata ki ai ʻene tamai ko Līhaí pea naʻe fakahā kiate ia ha ngaahi meʻa lahi ʻi he kahaʻú ʻe hoko ʻi he māmaní. (Ke ʻilo lahi ange ki he mata meʻa-hā-mai ʻa Nīfaí, vakai ki he 1 Nīfai 11–14.) Naʻe liliu moʻui kia Nīfai ʻene mata meʻa-hā-mai ki he hala fāsiʻi mo lausiʻí. Naʻá ne lekooti kimui ange ʻene fakalotolahi ki he taha kotoa ke muimui ʻi he hala tatau (vakai, 2 Nīfai 31:18–21).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau tali e fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó:

  • Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai hoʻo ngaahi tali ki he ngaahi akonaki fakalaumālié?

  • Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo e fekumi faivelenga ki he moʻoní?

  • Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne ueʻi koe ke ke toe ofi ange kiate Kinauá?