Seminelí
ʻEta 13–15: Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá


“ʻEta 13–15: Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá,” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó (2024)

“ʻEta 13–15,” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó

ʻEta 13–15

Ko Hono Ikunaʻi ʻo e ʻItá

ʻĪmisi
talavou loto-mamahi mo ʻene tangataʻeikí mei mui

ʻI he ʻofa lahi ʻa e Tamai Hēvaní, ʻokú Ne fakaʻatā ai kitautolu ke tau aʻusia ha ngaahi ongo kehekehe ʻi he moʻui fakamatelié, hangē ko e ʻofá, melinó, loto-mamahí, mo e taʻefiemālié. ʻI heʻetau aʻusia ʻa e ngaahi ongo fakaeloto ko ʻení, ʻoku tau lava ai ʻo ako. ʻI he hokohoko atu e angatuʻu ʻa e kau Sēletí ki he ʻEikí, naʻa nau fakaʻatā ʻenau ngaahi ongó ke iku ki ha ngaahi fili naʻe tupunga ai hono fakaʻauha honau kakaí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahi ke fakafōtunga ʻaki ʻa e ʻitá ʻi he kotoa hoʻo moʻuí.

Ko e nunuʻa ʻo e ʻitá

Lau pe mamata ʻi he talanoa ko ʻeni naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018), ʻo ha ongo tautehina naʻá na nofo fakataha ʻi he kotoa ʻo ʻena moʻuí.

‘I he ngaahi taʻu lahi kuohilí, ne u lau ai e fakamatala ko ʻeni ne hā ʻi he nusipepa Associated Press: naʻe fakamatala ʻe ha tangata toulekeleka ʻi he meʻafakaʻeiki hono tokouá, ʻa ia naʻá na nofo fakataha talu mei heʻena kei siʻí ʻi ha kiʻi fale loki taha ofi atu ki Kenisitio ʻi Niu ʻIoke, ʻo ne pehē naʻe tupu mei haʻana kē ʻa ʻena vaeua e lokí ʻaki ha foʻi sioka pea kuo teʻeki ai ke na fekolosiʻaki he lainé pe feleaʻaki talu mei he ʻaho ko iá—ʻa ia ko e taʻu ia ʻe 62 mei ai. Fakakaukau angé ki he nunuʻa ʻo e loto-ʻita ko iá. (Thomas S. Monson, “ʻE Hoku Tokoua, Mapuleʻi Ho Lotó,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2009, 68–69)

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he talanoa ʻa Palesiteni Monisoní kau ki he ongo tautehina ko ʻení? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e pōpoaki ko ʻení ʻi he māmaní he ʻaho ní?

Fakakaukau ki hoʻo ngaahi ongó pea mo e tuʻo lahi hoʻo faʻa ʻitá. Fakakaukau ki he ngaahi tūkunga te ke ʻita aí pea mo e founga ʻe lava ai ʻe he ʻita ko iá ʻo tākiekina hoʻo fakakaukaú, tōʻongá, mo e ngaahi vā fetuʻutakí.

Ko ha tūkunga pelepelengesi naʻe fakaʻauha ʻe he ʻitá

ʻI he kuonga ʻo e palōfita ko ʻEtá, naʻe fuʻu faiangahala ʻaupito ʻa e kakaí. Naʻe pau ke nofo ʻa ʻEta ʻi ha ʻana ke toitoi meiate kinautolu naʻa nau feinga ke tāmateʻi ia. Naʻe hokohoko atu e tau ʻa e ngaahi kongakau fekeʻikeʻí. Naʻe taki ha kongakau ʻe taha ʻe ha tuʻi ko Kolianitomuli, pea naʻe taki ha taha ʻi ha ngaahi taimi kehekehe ʻe ha kau angatuʻu kehekehe, ʻo kau ai ha tangata ko hono hingoá ko Seileti. Naʻe fakatokanga ʻa ʻEta kia Kolianitomuli ke fakatomala ka ʻikai ʻe fakaʻauha ʻa e kakaí.

Lau ʻa e ʻEta 13:22–31, ʻo kumi ʻa e founga naʻe tākiekina ai ʻe he ʻitá ʻa e ngaahi tōʻonga ʻa e kakaí.

  • Ko e hā e meʻa naʻá ke maʻú?

ʻOku fakatātaaʻi ʻe he fakaʻauha ʻo e kau Sēletí ʻa e fakatuʻutāmaki ʻo e piki-maʻu ki he ʻitá. Naʻe faifai pea ikuna ʻa Kolianitomuli mo ʻene kau taú ʻi hono tauʻi ʻo Seiletí. Ka naʻe hoko hake ha niʻihi kehe ke taki ʻa e kau angatuʻú, ʻo kau ai ʻa Sise. Hili hano tāmateʻi ha lauimiliona ʻo e kakai ʻo Kolianitomulí, naʻá ne feinga ke taʻofi ʻa e lilingi totó ʻaki ʻene fai ha ngaahi tohi lahi kia Sise ʻo feinga ki ha fakamelino.

Lau ʻa e ʻEta 15:5–6, 15–30, ʻo kumi ʻa e uesia naʻe fehangahangai mo ha niʻihi fakafoʻituitui pea mo ha falukunga kakai tupu mei he ʻita ʻa e kau Sēletí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga naʻe uesia ai ʻe he ʻitá ʻa e niʻihi fakafoʻituitui hangē ko Kolianitomuli, Sise, mo e niʻihi kehé? Naʻe uesia fēfē ʻe heʻenau ʻitá ʻa e kakai ne nau feohí?

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku akoʻi ʻe he fakamatala ko ʻení, ʻe lava ʻe he ʻitá ʻo tataki kitautolu ke tau fai ha ngaahi fili te ne fakamamahiʻi kitautolu mo e niʻihi kehé.

  • Kuó ke mamata fēfē nai ki hano uesia ʻe he ʻitá ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻo ha ngaahi kaungāmeʻa, kaungā vaʻinga, kau mēmipa ʻo e uōtí, pe kau mēmipa ʻo e fāmilí?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau feinga ai ke ikunaʻi ʻa e ongoʻi ʻitá mo e fakakikihí:

Kuo kole ʻe Sīsū ke tau “nofo fakataha ʻi he ʻofa” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:45] ʻo “ʻoua naʻa ʻi ai ha fakakikihi ʻiate [kitautolu]” [3 Nīfai 11:22]. Naʻá Ne fakatokanga ki he kakai Nīfaí, “Ko ia ia ʻokú ne maʻu ʻa e laumālie ʻo e fakakikihí ʻoku ʻikai ʻaʻaku ia” [3 Nīfai 11:29]. ʻIo, ko ha konga lahi, ʻe fuatatau hotau vā mo Kalaisí—pe ʻe uesia—ʻi hotau vā ʻiate kitautolú. (Jeffrey R. Holland, “Ko e Ngāue ʻo e Fakaleleí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 78)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti
  1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

    • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku uesia ai ʻe hotau vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé ʻa hotau vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisí?

    • Ko e hā ʻokú ne fakafaingataʻaʻiaʻi ʻetau fakaʻehiʻehi mei he ʻitá?

    • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau ikunaʻi ʻa e ʻitá?

  1. Fakakakato ha taha ʻo e ongo ngāue fili ko ʻení.

Fili A. Ko e sīpinga ʻo e angaʻofa ʻa e Fakamoʻuí

Ako ha sīpinga ʻe taha ʻi he moʻui ʻa e Fakamoʻuí naʻá Ne mei fakafeangai ai ʻi he houhau ka naʻá Ne fili ke tali ia ʻi he ʻofa mo e angaʻofa. Te ke lava ʻo ako ki Hono Tutukí (vakai, Luke 23:33–43) pe ko e taimi naʻe ʻomi ai kiate Ia ha fefine naʻe tonó (vakai, Sione 8:1–11).

Hiki ha fakamatala fakanounou ʻo e tūkunga naʻe fehangahangai mo e Fakamoʻuí mo e founga naʻá Ne tali ʻakí. Hili iá peá ke lekooti ʻa e founga te ke lava ai ʻo muimui ki Heʻene sīpingá ʻi ha taimi te ke fehangahangai ai mo ha tūkunga faingataʻa ʻi he kahaʻú.

Fili E. Muimui ʻi he sīpinga angaʻofa ʻa e Fakamoʻuí

Faʻufaʻu ha tūkunga angamaheni ʻa ia ʻoku ʻita ai ha taha ki ha taha kehe. Tānaki ki ai ha ngaahi fakaikiiki, kau ai ha ngaahi hingoa mo ha ʻuhinga ki he ʻitá.

Hili hono faʻu ha tūkungá, lekooti ʻa e founga ʻe lava ke fakafōtunga ai ʻa e tokotaha takitaha ʻi he tūkungá ʻaki ʻa e angaʻofá. Mahalo ʻe tokoni ke fakakaukau ki he tali ʻa e Fakamoʻuí kapau naʻá Ne ʻi ai. Lekooti foki ʻa e tūkunga naʻe mei iku ki aí kapau naʻe tali ʻita ʻa e kakaí.

Fakaafe ke fakaʻehiʻehi mei he ʻitá

Kuo pehē ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻOku ʻikai ke tau lava ʻo puleʻi ʻa e ngaahi puleʻangá, pe ngaahi tōʻonga ʻa e niʻihi kehé, pe naʻa mo e kau mēmipa ʻo hotau ngaahi fāmilí. Ka te tau lava ʻo mapuleʻi pē kitautolu takitaha” (“Ko e Mālohi ʻo e Ivi Fakalaumālié,” Liahona, Mē 2022, 97).

Faʻu ha palani ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke mapuleʻi ai koe mo ikunaʻi ʻa e ʻitá. ʻE lava ke fekauʻaki hoʻo palaní mo e anga hoʻo fakafeangai ki ha kakai pau. ʻE lava ke kau ai ha ngaahi founga te ke lava ʻo muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí. Fakapapauʻi ke fakakau ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo kole ki he Tamai Hēvaní ha tokoni fakalangi kimuʻa pe lolotonga ʻo ha ngaahi tūkunga faingataʻa.