Seminelí
ʻAlamā 37–38: “Ako ʻi Hoʻo Kei Siʻí”


“ʻAlamā 37–38: ‘Ako ʻi Hoʻo Kei Siʻí,’” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó (2024)

“ʻAlamā 37–38,” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó

ʻAlamā 37–38

“Ako ʻi Hoʻo Kei Siʻí”

ʻĪmisi
tamai mo e foha ʻokú na lautohi

Ko e hā ha ngaahi lēsoni kuó ke ako mei hoʻo ongomātuʻá pe kau taki ʻo e Siasi? Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ke ʻamanaki ke akoʻi ki hoʻo fānaú ʻi ha ʻaho? Naʻe mahino kia ʻAlamā ʻoku maʻu ʻe he mātuʻá ha fatongia toputapu ke akoʻi ʻenau fānaú. Hili e ngāue fakafaifekau ʻa ʻAlamā ki he kau Sōlamí, naʻá ne tānaki hono ngaahi fohá ke akoʻi mo fakalotolahiʻi kinautolu. Naʻá ne faleʻi kinautolu ke tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ʻilo ko hoʻo moʻui ʻaki e ngaahi fekaú he taimi ní, te ne tāpuekina koe ʻi he toenga hoʻo moʻuí.

Faleʻi mei ha mātuʻa

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018) ʻa e talanoa ko ʻení:

Naʻe ʻeke ange ki ha taha vaʻinga ʻiloa he pasiketipolo NCAA ʻa ʻAmeliká ko Sēpeli Paaka, ko ha mēmipa ʻo e Siasí ʻi ha ʻinitaviu naʻe pulusi ʻi he makasini fakapuleʻangá, ke ne vahevahe ʻa e faleʻi lelei taha mei heʻene tamaí. Naʻe pehē ʻe Sēpeli, “Naʻe pehē ʻe [heʻeku tamaí], Fai pē ʻa ia te ke fai ʻi he māmá ʻi he fakapoʻulí.” Ko ha faleʻi mahuʻinga ia kiate kitautolu kotoa. (Thomas S. Monson, “Ke ke Mālohi Peá ke Lototoʻa,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 68)

Fakakaukauloto ʻoku ʻinitaviu koe pea ʻoku ʻeke atu ʻe he tokotaha fai ʻinitaviú ʻa e ongo fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻa e faleʻi lelei taha kuó ke maʻu mei ha mātuʻa pe taki ʻo e Siasí?

  • Kuo tāpuekina fēfē nai koe ʻe he faleʻi ko ʻení?

ʻOku lekooti ʻi he ʻAlamā 36–42 ʻa e faleʻi naʻe fai ʻe ʻAlamā ki hono ngaahi fohá hili ʻene ngāue fakafaifekau ki he kakai Sōlamí. Kuó ke ʻosi ako ha konga lahi ʻo e meʻa naʻá ne akoʻi ki hono foha ko Hilamaní (ʻAlamā 36–37). Te ke ako ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e toenga ʻo ʻene faleʻi kia Hilamaní, fakataha mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻá ne akoʻi ki hono foha ko Sipiloní (ʻAlamā 38). ʻI hoʻo ako ʻa e ʻAlamā 37–38, kumi ha faleʻi meia ʻAlamā te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻi hoʻo moʻuí pe vahevahe mo e toʻu tupu kehé.

“Ako ʻa e potó ʻi hoʻo kei siʻí”

Lau ʻa e ʻAlamā 37:35, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fiemaʻu ʻe ʻAlamā ke ako ʻe Hilamani ʻi heʻene kei siʻí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻe fiemaʻu ʻe ʻAlamā ke ʻilo mo fai ʻe Hilamaní?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku lelei ange ai ke ke “ako ʻi hoʻo kei siʻí ke tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá” kae ʻoua ʻe tatali ki haʻo matuʻotuʻa angé?

ʻĪmisi
fuʻu ʻakau kei siʻi ʻoku fakamaʻu ki he ngaahi siteiki

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī (1910–2008) ʻa e aʻusia ko ʻení fekauʻaki mo hono tō ha fuʻu ʻakaú:

Naʻá ku tō [ʻa e fuʻu ʻakaú] ʻi ha feituʻu he tulikí naʻe angi mālohi taha mei ai ʻa e matangi mei he teleʻá ki he fakahahaké. Naʻá ku keli ha luo, hunuki hifo hono aká, tanu takai ʻaki ha kelekele, lingi ki ai ha vai, pea lahi ange pē hono liʻakí. Ko ha kiʻi fuʻu ʻakau valevale, mahalo naʻe feʻunga mo ha vahe fā pē ʻe tolu ʻo e ʻinisí ʻa e fuolahi hono sinó. Naʻe mātuʻaki molū pea naʻá ku lava ke peluki ngofua ki ha tafaʻaki pē. Naʻe ‘ikai ke u fuʻu tokanga ki ai ʻi he fakalau atu ʻa e ngaahi taʻú.

Pea ʻi ha ʻaho ʻe taha ʻi he faʻahitaʻu momokó … naʻá ku fakatokangaʻi ʻoku maleʻei ia ki he hihifó, kuo piko pea fakafaʻahitaha. … Naʻá ku hū atu ʻo falala ki ai ʻo hangē haʻaku tekeʻi ke tuʻutonú. Ka kuo mei fute ʻe taha e taiamita ia ʻo hono sinó. Naʻe hangē hoku iví ha meʻanoa pē ki aí. Naʻá ku toʻo mei heʻeku fale meʻangāué ha puloka mo ha maea. Naʻá ku haʻi ha muiʻimaea ʻe taha ki he fuʻu ʻakaú pea taha ki ha fuʻu pou mālohi, peá u fusi leva ʻa e maeá. Naʻe kiʻi ngaue siʻi pē ʻa e puloká, pea kiʻi ngaue siʻi pē mo e sino ʻo e fuʻu ʻakaú. Ka ko ʻene ngatá pē ia. …

Faifai peá u toʻo ʻeku kilí ʻi heʻeku taʻeʻunuá ʻo tuʻusi e fuʻu vaʻa lahi he tafaʻaki fakahihifó. Naʻe fakameleʻi ʻe he kilí ʻa e matamatalelei ʻo e fuʻu ʻakaú ʻo lahi hake ʻi he ʻinisi ʻe valú. Naʻá ku kiʻi holomui ʻo vakai ki he meʻa kuó u faí. Naʻá ku tuʻusi e konga lahi taha ʻo e fuʻu ʻakaú, ʻo toe pē ha vaʻa pē ʻe taha naʻe tupu hangatonu ki ʻolunga. …

ʻI hono fuofua toó, naʻe mei lava pē ‘e ha konga afo ʻo pukepuke hangatonu ia mei haʻane ngaofe ‘i he mālohi ‘o e matangí. Naʻá ku mei lava pea naʻe totonu ke u ʻomi faingofua pē e konga afo ko iá. Ka naʻe ʻikai ke u fai ia, pea naʻe fakahehema ia ki he mālohi naʻe faʻaki mai ki aí. (Gordon B. Hinckley, “Bring Up a Child in the Way He Should Go,” Ensign, Nov. 1993, 59)

  • ʻE tatau fēfē nai hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú mo hono poupouʻi ha fuʻu ʻakau kei siʻi koeʻuhí ke tupu hangatonu mo mālohi neongo ʻa e matangí?

  • ʻE uesia fēfē kitautolu ʻi heʻetau taʻetokanga ki he ngaahi fekaú ka tau toki tokanga ki ai ʻamui angé?

Fakakaukau ke mamata ʻi he foʻi vitiō “Ko e Tauhi Pau ki Heʻetau Ngaahi Palōmesí mo e Ngaahi Fuakavá,” mei he taimi 7:29 ki he 8:35, ʻoku lava ke maʻu atu ʻi he ChurchofJesusChrist.org. ʻOku vahevahe ʻe ʻEletā Lānolo A. Lasipeni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga naʻá ne fakakaukau ai ke tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻi heʻene kei siʻí.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke hiki ʻi hoʻo tohinoá ʻa e meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Fekumi ʻi he faʻa lotu ke ʻiloʻi e founga kuo tāpuekina ai koe ʻi he ngaahi founga ʻokú ke tauhi ʻaki ʻa e ngaahi fekaú.

Fakakaukau ke fokotuʻu ha taumuʻa ʻo ha founga ʻe taha te ke fie fakatupulaki ai hoʻo talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí he taimí ni lolotonga hoʻo kei siʻí. Fekumi ki ha fakahinohino mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fokotuʻu ʻa e taumuʻa ko ʻení.

Faleʻi maʻá e toʻu tupú

Naʻe fakahoko ʻe ʻAlamā mo ha ngaahi faleʻi lahi ange ki hono ngaahi fohá ʻa ia ʻe ala ʻaonga kiate kitautolu.

Ako ‘a e ngaahi potufolofola ko ʻení. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e faleʻi ʻokú ke ongoʻi ʻe ʻaonga ki he toʻu tupu ʻo e ʻaho ní, kau ai koe. Teuteu hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ʻi laló.

  1. ʻAlamā 37:33–37 (“angamalū mo angavaivai” = loto-fakatōkilalo, akoʻingofua, anga māʻoniʻoni)

  2. ʻAlamā 38:1–5 (“motuhi atu koe mei hono ʻaó” = fakamavahe fakatuʻasino pe fakalaumālie mei he ʻOtuá)

  3. ʻAlamā 38:6–9 (“fanauʻi ʻi he ʻOtuá”= ʻoku fakatupu ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí ha fuʻu liliu lahi ʻi he loto ʻo ha taha)

  4. ʻAlamā 38:10–15 (“[anga] fakamaʻumaʻu” = fakahaaʻi ʻa e loto-nonga pe mapuleʻi kita; “fielahí” = tōʻonga fiepule; “taʻofi” = mapuleʻi)

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti
  1. Fili ha akonaki ʻe taha mei he ngaahi veesi naʻá ke akó pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

    • Ko e hā ha meʻa ʻe taha naʻe fiemaʻu ʻe ʻAlamā ke fai pe ʻilo ʻe hono ngaahi fohá? Ko e veesi fē naʻá ke maʻu ai iá?

    • ʻE tokoniʻi fēfē ʻe he ʻilo pe muimui ki he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ha toʻu tupu ke muimui lelei ange kia Sīsū Kalaisi?

    • ʻE fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e akonaki ko ʻení ʻi he moʻui ʻa ha toʻu tupu? Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha faʻahinga sīpinga kuó ke mamata ai ki hano fakaʻaongaʻi ia ʻi hoʻo moʻuí? (Kātaki, ʻoua naʻá ke vahevahe ha meʻa ʻoku fuʻu fakataautaha.)

    Tuku ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto ai, pea lekooti ha ngaahi fakakaukau pe ongo fekauʻaki mo ha ngaahi founga kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ai e faleʻi naʻá ke ako he ʻaho ní. Hangē ko ʻení, mahalo te ke fakakaukau ki ha meʻa ne toki poupouʻi ʻe hoʻo mātuʻá pe taki ʻo e Siasí ke ke kamata fakahoko pe taʻofi. Pe te ke loto ke fealēleaʻaki mo e ʻEikí mo fekumi ki Heʻene fakahinohinó.