Zoeken naar geluk
Ik leefde het evangelie na. Waarom was geluk zo ongrijpbaar?
Foto’s Getty Images
Het is midden in de nacht. Mijn ogen schieten open en aan mijn rusteloze slaap komt een einde. ‘O nee’, bid ik. ‘Niet weer.’
Maar mijn lichaam begint meteen te trillen. Het trillen is verbijsterend, vreemd en verlammend. Mijn hele lichaam begint te schokken alsof ik een epileptische aanval heb. Mijn handen en voeten gloeien, maar ik weet niet waarom. Mijn vrouw schrikt wakker en houdt me stevig vast. Haar kalme aanwezigheid stelt me gerust.
Geluk, wat ooit mijn standaard gemoedstoestand was, is nergens te vinden.
Als ik die avond één enkele vraag had – buiten de kwestie wat er lichamelijk met me aan de hand was (die vraag werd later beantwoord) – was het wel waarom ik me zo ongelukkig voelde terwijl ik zo mijn best deed om het evangelie van Jezus Christus na te leven.
Er zijn allerlei hindernissen op ons pad naar geluk. Goddeloosheid is daar zeker een van (zie Alma 41:10). Maar ook voor de getrouwen kan geluk soms heel ver weg lijken.
We hebben allemaal momenten waarop we willen horen dat er betere tijden in het verschiet liggen. Misschien gaat u nu door zo’n periode heen. Als dat zo is, wil ik graag heel oprecht zeggen dat er wel degelijk betere tijden in het verschiet liggen. Ik hoop dat u wat verder zult lezen voordat u die ongenuanceerde uitspraak als dwaas of naïef naast u neer legt.
Ik geloof echt dat er betere tijden voor u in het verschiet liggen, ongeacht uw huidige omstandigheden.
Dat wil ik graag uitleggen.
Wat is geluk?
Wat is geluk eigenlijk? Is het een gevoel dat we krijgen als iemand iets lekkers in onze brooddoos doet? Is het een salarisverhoging? Is het met een eeuwige partner trouwen? Is het gereinigd worden door de kracht van de verzoening van Jezus Christus?
Of geldt het voor allemaal?
Dit artikel gaat over de definitie van geluk volgens het evangelie en de psychologische wetenschap. Op pagina 18 van deze uitgave spreekt ouderling David A. Bednar van het Quorum der Twaalf Apostelen over de belangrijke waarheid dat ware vreugde te vinden is in een leven dat op Jezus Christus is gericht.
Ouderling Jeffrey R. Holland van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Het ultieme geluk, ware gemoedsrust en alles wat maar enigszins op Schriftuurlijke vreugde lijkt, [is] in de eerste plaats en altijd te vinden in een leven volgens het evangelie van Jezus Christus. Talrijke andere filosofieën en geloofsovertuigingen zijn hierop onderzocht. Ik meen zelfs dat vrijwel elke andere filosofie en geloofsovertuiging in de loop der eeuwen hierop is onderzocht.’1
Als alle andere filosofieën zijn geprobeerd, is het onmogelijk om een uitvoerige lijst te maken. Maar laten we enkele mythen over het vinden van geluk bespreken.
Volgens de wereld is geluk te vinden in:
-
financiële welvaart, vooral als die groter is dan die van de mensen om ons heen;
-
populariteit;
-
een gemakkelijk, ontspannen en opwindend leven;
-
veel reizen en veel wonderen van de wereld zien;
-
een positie van macht of autoriteit in ons werk, de gemeenschap of elders;
-
ons lichaam op de een of andere manier veranderen.
Wat hebben deze voorbeelden gemeen? Ze hebben onder andere allemaal met onze omstandigheden te maken. President Russell M. Nelson heeft gezegd: ‘De vreugde die we voelen heeft weinig te maken met onze omstandigheden in het leven en alles met waar we ons in het leven op richten.’2
Nogmaals, waar moeten we ons op richten om die vreugde te vinden? President Nelson heeft gezegd: ‘Heiligen der laatste dagen verheugen zich in Jezus Christus!’3
Vreugde is geen emotie die alleen maar prettig is op momenten dat je die kunt krijgen. Nee, president Nelson heeft vreugde beschreven als ‘een beginsel […] dat essentieel is voor ons geestelijk overleven.’4
Dus vreugde en geluk zijn zeker de moeite waard. En de meesten van ons willen ons er ook wel voor inzetten. Waarom moeten zoveel mensen – waaronder de rechtvaardigen – zich er zo voor inspannen?
Ten eerste is die inspanning de reden waarom we hier op aarde zijn.
We zijn hier om te groeien
Soms denken we dat een leven zonder problemen of tegenspoed geluk brengt. Maar een leven zonder inspanning stelt ons niet in staat om de nodige groei door te maken.
Ouderling Neal A. Maxwell (1926–2004) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft ooit gezegd:
‘Iemands leven […] kan niet tegelijkertijd vol geloof en stressvrij zijn. […]
‘Hoe kunnen u en ik nu verwachten om naïef door het leven te gaan, en als het ware te zeggen: “Heer, geef mij ervaring, maar geen verdriet, geen ellende, geen pijn, geen tegenslag, geen verleiding, en zeker geen eenzaamheid. Bescherm mij, Heer, tegen alle ervaringen die U gebracht hebben tot wat U bent! Laat mij dan tot U komen en in uw vreugde delen!”’5
Het is duidelijk dat we moeilijkheden moeten meemaken om te groeien, en dat rechtschapenheid ons niet van ellende vrijwaart. Kijk maar naar het leven van Joseph Smith, Job, het volk van Alma en vooral onze Heiland, Jezus Christus.6
Nee, een rechtschapen leven vrijwaart ons niet van problemen en beproevingen. Niemand wordt gevrijwaard. Maar we mogen wel Gods hulp en heil verwachten (zie Alma 36:3, 27). Ouderling Neil L. Andersen van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘De Heelmeester van onze ziel zal op zijn tijd en zijn manier alle wonden van de rechtschapenen genezen.’7
Als u gewond bent, is genezing binnen handbereik. Daar kunt u zeker van zijn (zie Mosiah 14:4–5).
Geluk en erfelijkheid
Eerst moeten we ons dit realiseren: uit onderzoek is gebleken dat een groot deel van onze fundamentele gemoedstoestand, geestelijke gezondheid en het bijbehorende geluk in het dagelijks leven door erfelijkheid kan worden beïnvloed.
Niet iedereen heeft dezelfde lichaamsbouw of haarkleur. Evenzo heeft niet iedereen een opgewekt karakter. Maar dat is slechts één stukje van de puzzel.
Hank Smith, hoogleraar aan de Brigham Young University, heeft geschreven: ‘Hoe zit het als we hele slechte kaarten in het DNA-spel krijgen? Houdt dat in dat we kansloos zijn – dat we nooit gelukkig zullen worden en dat we er niets aan kunnen doen? Absoluut niet. […] Als onze hersenstoffen vanwege onze erfelijke aanleg (zoals voor depressie, angststoornissen enz.) gewoon niet werken zoals het hoort, zijn er medicijnen en methoden om die stoffen op een gezond niveau te krijgen.’8
Laten we naar enkele doelbewuste strategieën kijken – sommige van het evangelie en andere uit de wetenschap – die onze kansen op geluk kunnen vergroten.
Negen strategieën van gelukkige mensen
Strategie 1: het evangelie naleven
President Nelson, ouderling Holland, ouderling Bednar en anderen hebben duidelijk aangegeven dat we gelukkig worden als we het evangelie naleven. Het evangelie van Jezus Christus wordt ook wel het ‘plan van geluk’ (zie Alma 42:8) genoemd. In de Schriften wordt vaak aangehaald dat rechtschapenheid een vereiste voor waar geluk is (in 2 Nephi 2:13 en Mosiah 2:41 staan twee voorbeelden, maar er zijn er vele).
Het is eenvoudig, krachtig en fundamenteel. Het evangelie van Jezus Christus aanvaarden en naleven, is de belangrijkste stap die we kunnen zetten om meer vreugde en geluk in dit leven en het komende leven te ontvangen.
Strategie 2: we behoren ‘voor een goede zaak werkzaam te zijn’ (Leer en Verbonden 58:27)
Een fortuin erven zodat we altijd op het strand konden luieren, zou schadelijk voor ons geluk zijn – hoewel de wereldse logica het tegenovergestelde beweert. De waarheid is dat we voor een goede zaak werkzaam moeten blijven om gelukkig te zijn.
‘Franklin D. Roosevelt had gelijk: “Geluk is niet in het bezit van geld te vinden, maar in de vreugde van prestaties, in de sensatie van creatieve inspanning.”’9
Nuttig werk leidt tot een voldoening die op geen enkele andere wijze te verkrijgen is.
Ouderling Ulisses Soares van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Geluk is veeleer het resultaat van een aanhoudend streven naar iets belangrijkers in het leven.’10 Dergelijk nuttig werk kan verder reiken dan een baan of carrière. Het omvat kinderen opvoeden, in de kerk dienen of vrijwilligerswerk verrichten.
Strategie 3: voor dankbaarheid kiezen
Dankbaar door het leven gaan kan zo’n krachtige transformerende invloed op onze dagelijkse gedachten hebben, dat het vaak genoemd wordt als een manier om onze hersenen opnieuw te programmeren.
Laten we eerlijk zijn: zelfs als het leven gladjes verloopt, kan een kritisch oog altijd wel iets vinden om over te klagen. Het tegenovergestelde is echter ook waar: hoe moeilijk bepaalde omstandigheden ook zijn, we kunnen altijd wel iets vinden om dankbaar voor te zijn.
En dan gebeurt er iets bijzonders.
Probeer als eenvoudig maar krachtig experiment eens om een dankbaarheidsdagboek bij te houden. Noteer drie weken lang, elke dag, drie gebeurtenissen van die dag waarvoor u dankbaar bent. Daarnaast kunt u enkele algemene dingen noteren waar u dankbaar voor bent, zoals bloemen, familieleden of eten.
Dan zult u al snel merken dat u niet alleen steeds meer dingen aan uw lijst kunt toevoegen, maar dat u verwacht er steeds meer te vinden. Als u dankbaarder door het leven gaat, zult u meer vreugde in uw huidige omstandigheden vinden, met daarbij een belangrijke en rechtstreekse invloed op uw geluk.11
In het tijdschrift Forbes staat: ‘Dankbaarheid ontwikkelen kost geen geld, en kost heel weinig tijd, maar de voordelen zijn aanzienlijk.’12
Waar bent u dankbaar voor?
Strategie 4: ga naar buiten
Ga naar buiten toe, liefst in de natuur. Je stress wordt minder, je hartslag wordt trager en je gedachten helderder.
In het tijdschrift Time stond een artikel over het vermogen van de natuur om ons te verkwikken. Volgens de studie ‘begonnen mensen zich psychisch beter te voelen als ze vijftien minuten in een park of een bos hadden gezeten.’13
Het is moeilijk om je gelukkig te voelen als je voortdurend moe en gespannen bent. Probeer elke dag een half uurtje buiten door te brengen. Waarom gaan we niet vaker naar buiten om te genieten?
Strategie 5: beperk uw schermtijd
Te veel schermtijd is niet bevorderlijk voor ons geluk. De tijd die u doorbrengt voor een tv-scherm, computer, tablet of telefoon kan negatieve gevolgen voor uw mentale gezondheid hebben. Vooral sociale media zijn funest. De beroemde auteur Jean M. Twenge, die dat onderwerp uitvoerig heeft bestudeerd, zegt: ‘Hoe langer [mensen] naar een scherm kijken, hoe meer risico op depressie ze lopen.’14
President Nelson heeft gezegd: ‘Als je meer aandacht besteedt aan wat sociale media je voeren dan wat de Geest je influistert, loop je geestelijke risico’s – en kun je je soms intens eenzaam en depressief voelen.’15
Probeer het eens een tijdje zonder schermen te doen. U zult er geen spijt van hebben.
Strategie 6: leef in het heden
Als mens hebben we honderd procent kans dat we weleens iets gezegd of gedaan hebben waar we spijt van hebben. Waarschijnlijk vrij veel. Maar het is vreemd hoe vaak de meeste mensen ervoor kiezen om die momenten in hun gedachten te herleven.
De bekende auteur John Bytheway, die lid van de kerk is, zegt het volgende over in het verleden leven: ‘Ellendige mensen hebben een archiefkast vol fouten uit het verleden. Elke dag denken ze over hun spijt na en beleven ze hun berouw opnieuw. Hun taalgebruik is doorspekt met woorden als: ‘ik had’, ‘ik zou’, ‘ik kon’, ‘waarom heb ik niet’, ‘als ik toch’. Ze kijken nooit waar ze heengaan omdat ze hun ogen niet van het verleden kunnen afwenden.’16
Hij noemt ook het probleem dat sommige mensen zich te veel op de toekomst richten: ‘Ellendige mensen zoeken naar een externe gebeurtenis om gelukkig te worden. “Als ik ben afgestudeerd, zal ik gelukkig zijn.” Nadat ze zijn afgestudeerd, zeggen ze: “Als ik eenmaal een baan heb, dan zal ik gelukkig zijn.” Wanneer ze een baan hebben gevonden, zeggen ze: “Zodra ik getrouwd ben, dan zal ik gelukkig zijn.” […] Als u vastbesloten bent om ellendig te zijn, bekijk het leven dan als een wachtkamer, en geluk als uw huisarts.’17
Onze kans op geluk en welzijn is het grootst als we ons concentreren op wat zich nu in ons leven afspeelt.
In de gezondheidszorg en psychiatrie is ‘mindfulness’ een kernwoord dat beschrijft dat iemand volledig in het moment leeft.
Deskundigen in de geestelijke gezondheidszorg adviseren: ‘door angst en onzekerheid over het verleden en de toekomst kan het moeilijk zijn om van het heden te genieten.’18
Hier zijn enkele tips om mindfulness in uw leven toe te passen:
-
Houd een dankbaarheidsdagboek bij (zie strategie 3 hierboven). Noteer vooral dingen waar u die dag dankbaar voor bent.
-
Mediteer elke dag. Zoek een rustig plekje zonder afleidingen op. Sluit uw ogen en let op uw ademhaling. Als er gedachten bij u opkomen, erken die dan, laat ze vrij en concentreer u opnieuw op uw ademhaling. Dat klink misschien vreemd, maar het is een goede mentale oefening om u op het heden te concentreren.
-
Besteed bewust aandacht aan alledaagse taken die u meestal automatisch doet, zoals afwassen, autorijden of eten. Voel het water en de zeep op uw handen. Kijk naar de bomen, de mensen en de gebouwen als u autorijdt. Geniet van de smaak en textuur van elke hap.
-
Bid dat u zult zien wie uw hulp nodig heeft. Wees daar alert op en wees bereid om in actie te komen.
-
Verander zo nu en dan uw routine en geniet volop van een nieuwe weg naar huis, de onbekende inrichting van een andere supermarkt, of een verandering van uw avondactiviteiten.
Strategie 7: vind aansluiting bij andere mensen
Wat betreft geluk en algemene gezondheid is het belangrijk om u op zinvolle relaties te richten.
Doctor Emma Seppälä schrijft dat ‘een sterke sociale band:
-
tot 50% meer kans op een langer leven kan leiden;
-
het immuunsysteem versterkt; […]
-
en tot een sneller herstel van ziekte leidt.’
Ze schrijft verder: ‘Mensen die een sterkere band met anderen hebben, hebben minder last van angst en depressie.’19
Op het gebied van betekenisvolle relaties zijn enkele hechte banden waarschijnlijk beter dan veel oppervlakkige. We hoeven onze vrije tijd niet vol te boeken met sociale evenementen, maar we hebben wel degelijk behoefte aan menselijk contact. Zelfs voor introverte mensen zijn er veel manieren om binnen je vrienden- of familiekring diepe banden te smeden.
Met betrekking tot het gezin heeft ouderling Dieter F. Uchtdorf van het Quorum der Twaalf Apostelen ooit gezegd: ‘In het gezin wordt liefde eigenlijk als volgt gespeld: t-i-j-d, tijd.’20
Aangezien u al tijd hebt vrijgemaakt door minder aan een scherm gekluisterd te zitten (hint, hint), kunt u die tijd gebruiken om persoonlijke contacten te leggen. Bedieningsbezoeken, sportverenigingen, postzegelclubs …, alles wat u doet om met anderen contact te leggen kan aan uw geluk en welzijn bijdragen.
Strategie 8: zorg goed voor uw tempel
Als u genoeg slaapt, gezond eet en voldoende lichaamsbeweging krijgt, kan dat aanzienlijk aan uw geluk bijdragen. Onze emoties vinden hun oorsprong in onze hersenen, die, net als alle organen, profiteren van een gezonde levenswijze.
De stappen die u onderneemt om gezonder te leven, zullen uiteindelijk uw hersenfuncties verbeteren. Dan kunt u helderder denken, zich beter concentreren en bent u emotioneel stabieler.
Als u gezond wilt leven, is het verstandig om langzaam te beginnen en stap voor stap veranderingen aan te brengen. Begin met kleine dingen, zoals meer wandelen of zo mogelijk gezonder eten. Alle kleine beetjes helpen.
Strategie 9: kijk om u heen
De vorige acht strategieën zijn wellicht vanzelfsprekender dan deze laatste, maar we vinden vaak geluk als we er niet specifiek mee bezig zijn.
Ouderling Holland heeft gezegd: ‘Geluk vindt u niet door er recht op af te gaan. Het is meestal te vergankelijk, te vluchtig, te subtiel. Wie van u het nog niet weet, zal in de komende jaren merken dat geluk ons meestal ten deel valt als we het niet verwachten, als we met iets anders bezig zijn. Geluk is haast altijd een bijverschijnsel van een andere inspanning.’21
U kunt zeker al het mogelijke doen om gelukkig te zijn. Maar nadat wij ons best hebben gedaan, moeten we om ons heen kijken en anderen helpen. Dan zal geluk ons vinden.
Geluk en geestesziekten
Voor mensen met medische aandoeningen, zoals ernstige depressie of angststoornissen, is geluk veel ingewikkelder. De nachtelijke bevingen die ik eerder noemde, bleken symptomen van angst door klinische depressie te zijn.
Wanneer ik in de duisternis en onzekerheid van mijn klinische depressie verkeerde, kon ik net zo min ‘kiezen om gelukkig te zijn’ dan dat ik mijn lengte of oogkleur kon kiezen.
Maar ik kan er altijd voor kiezen om die duisternis te bestrijden. Ik kan God raadplegen. Ik kan alle beschikbare hulpmiddelen aanwenden, van geloof en gebed tot moderne geneeskunde.
Ik heb in de loop der jaren mijn depressieve perioden door een veelzijdige aanpak overwonnen. Ik moet gebalanceerd aandacht besteden aan mijn lichamelijke gezondheid (lichaamsbeweging, voeding, slaap), mijn medische gezondheid (medicijnen, vitaminen, artsenbezoek), mijn emotionele gezondheid (therapie, mijn band met anderen), en mijn geestelijke gezondheid (gebed, Schriftstudie, taken in de kerk, tempelwerk).
Ondanks enkele pijnlijke depressieve dalen in de loop der jaren, ben ik meestal met geluk en positieve gevoelens gezegend! Ik voel mee met u die meer en hardnekkiger met geestesziekte kampen dan ik. Maar ik ben ervan overtuigd dat de Vredevorst ook u van uw ellende zal genezen (zie Johannes 14:27).
In een depressie ontstaat een vertekend beeld van geluk. Mensen gaan geloven dat er geen verbetering mogelijk is. Een krachtig tegengif voor die leugen is – voor mij in ieder geval – te vinden in mijn lievelingslofzang: ‘Kalm nu, mijn ziel.’
Kalm nu, mijn ziel: God stuurt met vaste hand
uw lot in’t heden, net als in ’t verleên;
uw groot vertrouwen houde immer stand,
eenmaal wordt klaar wat onbegrijp’lijk scheen.22
Prachtige beginselen, vindt u niet? Als ik op mijn leven terugkijk, twijfel ik er niet aan dat God me onderweg heeft gezegend, gesterkt en geleid. Daarom weet ik dat Hij ook in de toekomst voor me klaar zal staan. En ik weet dat God u op uw pad naar een gelukkiger leven zal leiden.
Met zijn hulp zal ons geluk ooit volledig zijn.