2013
O Le Taimi Sa’o e Faaipoipo Ai
Mati 2013


O Le Taimi Sa’o e Faaipoipo Ai

Sa silafia e Ane ma Peniamina e taua le aoga, ma na mananao uma laua e aooga i se iunivesite. E faapefea e la laua faaipoipoga o loo sauniuni i ai, ona fetaui ma lenei fuafuaga?

A o i ai Ane i le aoga maualuga, sa ia tulimata’i atu i le aso e mafai ai ona ia auai i se iunivesite. E tele naua mataupu sa mafai ona ia suesueina ma tele foi galuega sa mafai ona ia filifili mai ai! “Ua ia te au le tele ma tele o mea ou te fiafia i ai, ma e tele foi mea eseese e mafai ona ou faia,” na ia fai mai ai.

E ui sa nofo Ane i se tamai nuu i Nouei, sa ia auai atu i se aoga maualuga lelei tele. O lana aoga na uunaia ona tamaiti aoga e galulue malosi mo togi lelei, ma auai i se iunivesite. O le toatele o tamaiti aoga i le aoga a Ane, e amata aoaoga faaiunivesite i le faatoa mae’a ai ona faauu. Mai lava i le laitiiti, na fuafua ai Ane e faia le mea lava lea e tasi. O le alu i le aoga, e ui lea, sa avea ma se sini e tasi na faatuina e Ane mo ia lava.

“Sa aoaoina lelei au i le polokalama a Tamaitai Talavou e ala i lesona ma le Alualu i Luma o le Tagata Lava Ia,” na fai mai ai Ane. “O la’u sini i taimi uma o le faaipoipo lea i le malumalu.”

O Le Fea le “Taimi Sa’o”?

I se tasi o afiafi i le inisitiuti a le lotoifale, na feiloai ai Ane i se faifeautalai faatoa foi mai le misiona e igoa ia Peniamina. “Mai lava i le taimi na faatoa ou vaai ai ia te ia, na ia faaosofia lo’u fiafia i le tele o itu,” na fai mai ai Ane. “Sa matua faigofie ma manaia le talanoa ai ma ia. Sa faigofie ona ma talanoa e uiga i le talalelei.”

Sa talosagaina e Peniamina sa laua tafaoga faamasani, ma sa lelei mea uma. I masina na sosoo ai, sa faateleina tafaoga faamasani a Peniamina ma Ane. Sa la taaalo soka ma le volipolo, o i savaliga, ma matamata i ata tifaga. Na faateleina le sili atu ona iloa e le tasi o le isi, ma i’u ai la laua faigauo ina avea o se masaniga mafana.

A o faaauau la laua faigauo, na liliu atu o laua manatu ma fuafuaga i le faaipoipoga. Na fiafia Ane ma Peniamina, ina ua la maua le tagata na la mananao e faatasi mo le faavavau. Peitai ane, o lenei sootaga na vave ona amata ona faamoimoi, nai lo le mea na faamoemoeina e i laua uma. Faamata o le a le mea o le a tupu i fuafuaga uma na la faia a o laiti? Faamata e mafai lava ona la saili atu mo se aoaoga? Faamata o le faaiuga e faaipoipo, o lona uiga o le a tolopo ai isi a laua sini?

O nisi o a laua uo ma aiga na manatu o le tulaga lea o le a i ai.

“O le toatele o tagata i o’u autafa—i le fale, i le aoga, ma le galuega—na matua popole lava i le tulaga o le a aafia ai la’u aoga ona o lenei faigauo,” na fai mai ai Ane. “Na i’u ina latou fesiligia pe faamata ua ou iloaina o le a tumau lenei mafutaga.

“O uo o la’u tupulaga na manatu o le faaipoipo o le a taofia ai au mai le auai i le iunivesite,” na latou fai mai ai. “Ia i latou, na foliga e pei o le a ou faamaimauina a’u taleni ma avanoa.”

O nisi o uo a Peniamina na lagonaina foi lea lava tulaga. “E mananao tagata ia te au ia talitonu ua fai si o maua laiti tele, faapea o lo’u toalua o le a i ai, e tatau ona faamae’a muamua le aoga, ma afai ma te faaipoipo, o lona uiga o le a i ai fanau, lea foi ua fai si o maua laiti tele mo lea tulaga,” na ia fai mai ai.

E ui lava na talitonu Ane ma Peniamina i le faamamafa a le talalelei i le aiga ma le faaipoipoga, o isi e le i ai i la laua lotu, sa tele lava ina le i ai lenei faataua—aemaise lava mo autalavou matutua. “O tagata o lo’u nuu e taulai malosi atu i aoga ma galuega,” na faamanino mai ai e Ane. “E lelei, ae ua leai ai se avanoa mo le aiga—po o le lotu.”

Ua faapea mai Peniamina, “Sa ou manatu lava i taimi uma faapea, o le mea sa’o e fai o le fo’i mai lea i le misiona, saili se tasi ou te fiafia i ai, ona alofa lea i ai, ma i le maea ai ona faia o se faaiuga e faaipoipo ma maua se faamautinoaga mai le Agaga Paia, faaipoipo loa. Na foliga faigofie tele lena mea ia te au, ae o lenei ua faafuasei ona soloatoa, pogisa, ma faigata.”

O Le a Le Tala a le Alii?

Sa popole uma Peniamina ma Ane e uiga i fautuaga ma manatu na tuuina atu e a laua uo. Mo se tausaga atoa, na laua tauivi ai e filifili le taimi sa’o e faaipoipo ai. Na la iloaina faapea, i le faaiuga lava, o le taitaiga sili ona taua, o le a sau lea mai le Alii, o le mea lea na faaalu ai le tele o le taimi e suesue ai tusitusiga paia ma saunoaga a perofeta mo lauga e faatatau i le aiga, faaipoipoga, ma aoaoga.

“O nei punaoa uma e talanoa lava e uiga i le taua o mea uma e lua, o le faaipoipoga ma le aoaoga,” ua fai mai ai Ane. A o ia faaauau i lana sailiiliga mo le taitaiga, na i’u ina oo mai se faamaninoga, i se talanoaga ma se taitai o le inisitiuti. “Na ia ta’u mai ia te a’u, ‘Pe a e mauaina le tagata sa’o ma le nofoaga sa’o (o le malumalu), o le taimi sa’o lena!’” na manatua ai e Ane. “O lenei mea na maua moni ai lava le toafilemu i lou mafaufau. Na ou maua le tele o uunaiga mai le Agaga, o faamautuina mai faapea o le ala lea e tatau ona ou uia. Na tonu ia te au o Peniamina ma au o le a faaipoipoina, ma o le mea sa’o lea mo au e faia i lea taimi.”

Na iloa e Ane faapea o le a manaomia pea lona galue agai i le mauaina o se aoaoga, aua o se tasi foi lena o mea o loo uunaia e perofeta a le Alii. Ae mo le taimi nei, na ia iloaina o le faaipoipoga le mea e tatau ona faataua muamua.

Na lagona e Ane le faanoanoa ona sa ia iloaina e toaitiiti tagata o le a manatu o lana faaipoipoga i le matua lea, o se mea e fiafia ai. Ae, sa ia filifili e taulai atu i le aoaoina ia iloa uunaiga a le Agaga ma mea e finagalo ai le Alii, nai lo mea e mafaufau ai ana uo. “O le mea lenei sa manaomia lo’u tu malosi ma faamaoni e fai i le filifiliga ua ou faia,” o lana tala lea.

Sa le’i mafaufauina lava e Peniamina se suiga patino lea o le a ia iloaina ai faapea o le faaipoipoga o le filifiliga sa’o lea i lena taimi mo ia. Nai lo lena, ua ia saunoa, “Na ou iloaina faapea e tatau ona faia la’u faaiuga e faavae i mataupu faavae. Aisea ua ou i ai iinei? O le a lo’u faamoemoega i lenei lalolagi?”

A o ia sailiilia tusitusiga paia ma saunoaga a perofeta ma aposetolo, na liliu atu Peniamina i le Tama Faalelagi i le tatalo. Na ia mauaina foi faamanuiaga faaleperisitua. “Na amata ona manino mai ia te au faapea, na auina mai au i le lalolagi ina ia toe foi atu i le Atua faatasi ma lo’u aiga,” na ia fai mai ai. “E leai se isi lava galuega e sili atu po o se isi galuega e tatau ona fai e sili atu i lena. O loo i totonu o le ‘O Le Aiga: O se Folafolaga i le Lalolagi.’ Afai ou te lē amanaiaina ma le iloa lenei mea, ae faia se isi, o le a ou lē usitaiaina poloaiga a le Atua.

“O le taimi lava na faaali mai ai ia te au faapea o le mea na aoaoina ai au i lo’u olaga atoa, sa matua moni lava, lea e sili atu ai lona taua nai lo manatu o isi, na ou lagonaina le faamalamalamaina. Na tonu ia te au e mulimuli i le mea na aoaoina ai au.”

Na faaipoipo Ane ma Peniamina i le aso 26 Iulai, 2009, i le Malumalu o Stockholm, i Suetena. “Ina ua oo i le aso o la maua faamauga i le malumalu, na ou lagonaina se filemu,” o le tala lea a Ane. “Sa matua faigofie mea uma lava. Matagofie. Leai ni ofu po o mea teuteu faalelalolagi. Sa matua manaia le faatasi ai ma o’u matua ma uso ma tuagane i totonu o le malumalu—ma le faatasi ai ma Peniamina. O se taimi na faatumulia i le alofa moni.”

O Faamanuiaga na Mulimuli Mai

E ui o masina na muamua atu i la laua faaipoipoga sa faigata, ae e faafetaia e Ane faigata na ia asaina. “Na faamalosia au e faia ma puipuia la’u faaiuga,” na ia ta’ua ai. “Na fesoasoani le Atua ma faamalosia au e ala i tusitusiga paia, tatalo, ma faamanuiaga faaleperisitua. O le toatele o tagata, o e na tetee i le amataga, na o mai ma faailoa mai faapea o le mea na ou filifilia e lelei ma sa’o. Ua latou vaaia ua ou maua moni le fiafia. Na latou faafetaia au mo le faalagolago ia te au lava ma le Alii.”

Ina ua mavae la laua faaipoipoga, na siitia atu Ane ma Peniamina i se nuu fou, lea na amata ai a laua aoaoga faaiunivesite. Sa le’i pine, ae la faafeiloaia la laua tama teine, o Olea, ma faapea ona taofia ai aoaoga a Ane mo se taimi. O le a faaauau e Ane ana aoaoga i le afa o le taimi ma luga o le initoneti, i le faatagaina ai o ia e maua se aoaoga ma nofo i le fale e faafailele la laua tama teine. E ui sa ia iloa o lea ituaiga faiga o le a avea ma se galuega faigata, ae o le a mafai lava e Ane ona faamae’a lana aoga e pei ona ia manao ai.

“O nisi tagata atonu na manatu faapea, o le a ou ositaulagaina le tele o mea ina ia faaipoipo ma amata se aiga,” na ia fai mai ai, “ma atonu e mafai ona faapena. Ae o le mea moni, ua ou maua mea uma. Ua ou iloa pe a ou filifili e faamuamua le Alii, o isi mea uma o le a tuuina mai ia te au. Ua ou matua fiafia lava, ma faafetai i le maua ai o lo’u tikeri. Ae o le mea aupito sili lava, ou te faafetai ai, o le avanoa e avea ai o se aiga e faavavau!”

E ioeina e Peniamina lea tulaga. “Na taitaiina e le Atua au i se ala faapea, na aoaoina au e faamuamua o Ia,” na ia fai mai ai. “Mo au, sa lē o se filifiliga i le va o le aiga po o le aoga; ae o le aiga muamua ma le aoga i le taimi lava e tasi. O isi faaiuga ua tutusa lava. E le o le Atua, po o le leai. O le Atua e faamuamua, ona mulimuli mai ai lea o isi mea uma.”

O Peniamina ma Ane faatasi ma la laua tama teine, o Olea.

Ata na pueina e Geir Weggersen

Ata na tusia e Edward McGowan