Θέτοντας επί τάπητος την ψυχική υγεία
Επιτρέψτε μου να αναφέρω διάφορες παρατηρήσεις που έκανα καθώς η οικογένειά μας έχει περάσει μέσα από δοκιμασίες.
Μολονότι η οικογένειά μας έχει απολαύσει πλούσιες ευλογίες, όσο βαδίζει περιχαρώς στο μονοπάτι της διαθήκης, έχουμε επίσης αντιμετωπίσει υπερβολικά ψηλά βουνά. Επιθυμώ να αναφέρω μερικές πολύ προσωπικές εμπειρίες σχετικά με την ψυχική ασθένεια. Αυτές περιλαμβάνουν την κλινική κατάθλιψη, το έντονο άγχος, τη διπολική διαταραχή, την Δ.Ε.Π.Υ. – και μερικές φορές έναν συνδυασμό όλων αυτών. Αναφέρω αυτές τις εμπειρίες με την έγκριση όσων αφορά.
Κατά τη διάρκεια της διακονίας μου, έχω συναντήσει εκατοντάδες άτομα και οικογένειες με παρόμοιες εμπειρίες. Μερικές φορές αναρωτιέμαι αν η «ερημωτική αρρώστια» που θα καλύψει τη χώρα1, όπως αναφέρεται στις γραφές, μπορεί να είναι η ψυχική ασθένεια. Είναι παγκόσμια, καλύπτει κάθε ήπειρο και πολιτισμό, και τους επηρεάζει όλους – νέους, ηλικιωμένους, πλούσιους και φτωχούς. Τα μέλη της Εκκλησίας δεν έχουν εξαιρεθεί.
Ταυτοχρόνως, η διδαχή μας μάς διδάσκει να προσπαθούμε να γίνουμε σαν τον Ιησού Χριστό και να τελειοποιηθούμε σε Εκείνον. Τα παιδιά μας τραγουδούν: «Σαν τον Ιησού θα γίνω με προσπάθεια»2. Λαχταρούμε να γίνουμε τέλειοι δηλαδή όπως ο Επουράνιος Πατέρας μας και ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειοι3. Επειδή η ψυχική ασθένεια μπορεί να παρεμβαίνει στην αντίληψή μας για την τελειότητα, παραμένει πάρα πολύ συχνά ταμπού. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει πάρα πολλή άγνοια, πάρα πολύς σιωπηλός πόνος και πάρα πολλή απόγνωση. Πολλοί, νιώθοντας καταβεβλημένοι, επειδή δεν πληρούν τα θεωρούμενα πρότυπα, εσφαλμένα πιστεύουν ότι δεν έχουν θέση στην Εκκλησία.
Για να καταπολεμήσουμε αυτήν την εξαπάτηση, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι «ο Σωτήρας αγαπά καθένα από τα τέκνα του Πατέρα Του. Κατανοεί πλήρως τον πόνο και τον αγώνα που βιώνουν πολλοί καθώς ζουν με ένα ευρύ φάσμα ψυχικών δυσκολιών. Υπέφερε “πόνους και βάσανα και πειρασμούς κάθε είδους… [παίρνοντας] επάνω του τους πόνους και τις ασθένειες του λαού του” (Άλμα 7:11. Η πλάγια γραφή προστέθηκε. Βλέπε, επίσης, Προς Εβραίους 4:15–16, Νεφί Β΄ 9:21). Επειδή καταλαβαίνει όλα τα βάσανα, γνωρίζει πώς “να γιατρέψ[ει] τους συντετριμμένους” (Κατά Λουκάν 4:18. Βλέπε, επίσης, Ησαΐας 49:13-16)»4. Οι δυσκολίες συχνά υποδεικνύουν την ανάγκη για επιπρόσθετα μέσα και υποστήριξη, και δεν αποτελούν ελάττωμα χαρακτήρος.
Επιτρέψτε μου να αναφέρω διάφορες παρατηρήσεις που έκανα καθώς η οικογένειά μας έχει περάσει μέσα από δοκιμασίες.
Πρώτον, πολλοί άνθρωποι θα πενθήσουν μαζί μας. Δεν θα μας κρίνουν. Εξαιτίας έντονων κρίσεων πανικού, άγχους και κατάθλιψης, ο γιος μας επέστρεψε σπίτι από την ιεραποστολή του μετά από μόλις τέσσερεις εβδομάδες. Ως γονείς του, δυσκολευτήκαμε να χειριστούμε την απογοήτευση και τη λύπη, επειδή είχαμε προσευχηθεί τόσο πολύ για την επιτυχία του. Όπως όλοι οι γονείς, θέλουμε τα παιδιά μας να ευημερούν και να είναι ευτυχισμένα. Μία ιεραποστολή θα ήταν ένα σημαντικό ορόσημο για τον γιο μας. Αναρωτιόμασταν επίσης τι θα μπορούσαν να σκεφθούν οι άλλοι άνθρωποι.
Εν αγνοία μας, η επιστροφή του γιου μας ήταν απείρως πιο καταστρεπτική γι’ αυτόν. Σημειώστε ότι αγαπούσε τον Κύριο και ήθελε να υπηρετήσει, όμως δεν μπορούσε για λόγους που αγωνιζόταν να καταλάβει. Σύντομα βρέθηκε σε ένα σημείο απόλυτης απελπισίας, να μάχεται με τις τύψεις του. Δεν αισθανόταν πλέον αποδεκτός αλλά πνευματικώς μουδιασμένος. Επίμονες σκέψεις θανάτου τον κατέλαβαν.
Ενώ ήταν σε αυτήν την παράλογη κατάσταση, ο γιος μας πίστευε ότι το μόνο που του απέμεινε ήταν να αφαιρέσει τη ζωή του. Χρειάσθηκε το Άγιο Πνεύμα και μία λεγεώνα αγγέλων και στις δύο πλευρές του καταπετάσματος για να τον σώσουν.
Όσο πολεμούσε για τη ζωή του και κατά τη διάρκεια αυτού του εξαιρετικά δύσκολου χρονικού διαστήματος, η οικογένειά μας, οι ηγέτες τομέως, τα μέλη και οι φίλοι μας κατέβαλλαν μεγάλες προσπάθειες για να μας υποστηρίξουν και να τελέσουν διακονία σε εμάς.
Ποτέ δεν έχω αισθανθεί τέτοια εκδήλωση αγάπης. Ποτέ δεν έχω αισθανθεί πιο δυνατά και με τόσο προσωπικό τρόπο τι σημαίνει να παρηγορούμε όσους έχουν ανάγκη παρηγοριάς. Η οικογένειά μας θα είναι πάντοτε ευγνώμων για εκείνη την αγάπη.
Δεν μπορώ να περιγράψω τα αμέτρητα θαύματα που συνόδευσαν αυτά τα γεγονότα. Με ευγνωμοσύνη, ο γιος μας επέζησε, αλλά χρειάσθηκε πολύς χρόνος και πολλή ιατρική, θεραπευτική και πνευματική φροντίδα, ώστε να γίνει καλά και να αποδεχθεί ότι τον αγαπούν, τον εκτιμούν και τον χρειάζονται.
Αναγνωρίζω ότι όλα τα περιστατικά αυτού του είδους δεν τελειώνουν όπως το δικό μας. Λυπάμαι μαζί με εκείνους που έχουν χάσει αγαπημένα πρόσωπα πολύ νωρίς και πλέον έχουν απομείνει με αισθήματα θλίψης καθώς και με αναπάντητα ερωτήματα.
Η επόμενη παρατήρησή μου είναι ότι μπορεί να είναι δύσκολο εμείς οι γονείς να κατανοήσουμε τους αγώνες των παιδιών τους, αλλά θα πρέπει να εκπαιδευθούμε. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε τη διαφορά ανάμεσα στις δυσκολίες που σχετίζονται με την κανονική ανάπτυξη και στα σημάδια της ασθένειας; Ως γονείς, έχουμε την ιερή ευθύνη να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να περάσουν μέσα από τις δυσκολίες της ζωής. Ωστόσο, λίγοι από εμάς είμαστε ειδικοί στην ψυχική υγεία. Εμείς, ωστόσο, πρέπει να φροντίζουμε τα παιδιά μας, βοηθώντας τα να μάθουν να ικανοποιημένα με τις ειλικρινείς προσπάθειές τους καθώς επιδιώκουν να ανταποκριθούν σε λογικές προσδοκίες. Καθένας από εμάς γνωρίζει από τα προσωπικά του ελαττώματα ότι η πνευματική ανάπτυξη είναι μία συνεχιζόμενη διαδικασία.
Τώρα καταλαβαίνουμε ότι «δεν υπάρχει μία απλή θεραπεία για τη συναισθηματική και την ψυχική ευεξία. Θα βιώσουμε άγχος και αναταραχή, επειδή ζούμε σε έναν πεπτωκότα κόσμο με ένα πεπτωκός σώμα. Επιπροσθέτως, πολλοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε μία διάγνωση ψυχικής ασθένειας. Ανεξάρτητα από την ψυχική και συναισθηματική μας ευημερία, η εστίαση στην ανάπτυξη είναι υγιέστερη από την εμμονή στα ελαττώματά μας»5.
Για τη σύζυγό μου και εμένα, το μόνο που πάντοτε μας βοηθούσε ήταν να μείνουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στον Κύριο. Εκ των υστέρων, βλέπουμε τώρα πώς ο Κύριος μας δίδαξε υπομονετικά μέσα σε εποχές μεγάλης αβεβαιότητος. Το φως Του μας καθοδήγησε βήμα προς βήμα μέσα στις πιο σκοτεινές ώρες. Ο Κύριος μας βοήθησε να δούμε ότι η αξία καθεμίας ψυχής είναι πολύ πιο σημαντική στο αιώνιο σχέδιο από οποιοδήποτε επίγειο έργο ή επίτευγμα.
Επαναλαμβάνω, η εκπαίδευση για την ψυχική ασθένεια μάς προετοιμάζει να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και άλλους που μπορεί να ταλαιπωρούνται. Ανοικτή και έντιμη συζήτηση μεταξύ μας θα βοηθήσει ώστε αυτό το σημαντικό θέμα να λάβει την προσοχή που του αξίζει. Εξάλλου, η πληροφόρηση προηγείται της εμπνεύσεως και της αποκαλύψεως. Αυτές οι πολύ συχνά αόρατες δυσκολίες μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε και, όταν τις αντιμετωπίζουμε, να φαίνονται ανυπέρβλητες.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να μάθουμε είναι ότι σίγουρα δεν είμαστε μόνοι. Σας καλώ να μελετήσετε το θέμα της ψυχικής υγείας στο τμήμα Βοήθεια Ζωής της εφαρμογής Βιβλιοθήκη Ευαγγελίου. Η ενημέρωση θα οδηγήσει σε περισσότερη κατανόηση, περισσότερη αποδοχή, περισσότερη συμπόνια, περισσότερη αγάπη. Μπορεί να μειώσει την τραγωδία, ενώ παράλληλα μας βοηθά να αναπτύξουμε και να διαχειριστούμε υγιείς προσδοκίες και υγιείς αλληλεπιδράσεις.
Η τελική παρατήρησή μου: πρέπει συνεχώς να προσέχουμε ο ένας τον άλλον. Πρέπει να αγαπούμε ο ένας τον άλλον και να είμαστε λιγότερο επικριτικοί – ιδίως όταν οι προσδοκίες μας δεν ικανοποιούνται αμέσως. Θα πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά και τους νέους μας να αισθανθούν την αγάπη του Ιησού Χριστού στη ζωή τους, ακόμη και όταν αγωνίζονται να αισθανθούν προσωπικώς αγάπη για τον εαυτό τους. Ο Πρεσβύτερος Όρσον Ουίτνυ, ο οποίος υπηρέτησε ως μέλος της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων, συμβούλευσε τους γονείς πώς να βοηθήσουν τα παιδιά τους που έχουν προβλήματα: «Προσευχηθείτε για… τα παιδιά σας. Μείνετε κοντά τους με την πίστη σας»6.
Έχω συλλογισθεί πολλές φορές τι σημαίνει να μείνουμε κοντά τους με πίστη. Πιστεύω ότι σημαίνει να κάνουμε απλές πράξεις αγάπης, πραότητας, καλοσύνης και σεβασμού. Σημαίνει να τους επιτρέψουμε να αναπτυχθούν με τον δικό τους ρυθμό και να δώσουμε μαρτυρία για να τους βοηθήσουμε να αισθανθούν την αγάπη του Σωτήρος μας. Απαιτεί από εμάς να σκεπτόμαστε περισσότερο εκείνους και λιγότερο τον εαυτό μας ή τους άλλους. Αυτό συνήθως σημαίνει να μιλάμε λιγότερο και να ακούμε πολύ, πολύ περισσότερο. Πρέπει να τους αγαπούμε, να τους ενδυναμώνουμε και να τους επαινούμε συχνά στις προσπάθειές τους για να επιτύχουν και για να είναι πιστοί στον Θεό. Και τελικώς, θα πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παραμείνουμε κοντά τους – ακριβώς όπως παραμένουμε κοντά στον Θεό.
Όλοι όσοι έχετε προσωπικώς επηρεασθεί από κάποια ψυχική ασθένεια, κρατηθείτε γερά από τις διαθήκες σας, ακόμα κι αν ενδεχομένως δεν αισθάνεστε την αγάπη του Θεού αυτήν τη στιγμή. Κάντε οτιδήποτε βρίσκεται εντός των δυνάμεών σας και μετά «σταθ[είτε] ήρεμοι… για να δ[είτε] τη σωτηρία τού Θεού, και ο βραχίονάς του να αποκαλυφτεί»7.
Καταθέτω μαρτυρία ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Σωτήρας μας. Μας γνωρίζει. Μας αγαπά και θα μας περιμένει. Κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών της οικογένειάς μας, έχω καταλάβει πόσο κοντά είναι o Χριστός Οι υποσχέσεις Του είναι αληθινές:
Ο φόβος κι η λύπη μη σας κατέχουνε,
γιατί ’μαι Θεός σας και θα σας βοηθώ.
Σας υποστηρίζω και θα σας βαστώ…
Στηριχθείτε στο χέρι του Παντοδύναμου.
Γνωρίζοντας πόσο γερό είναι το θεμέλιό μας, είθε να διακηρύττουμε πάντοτε με χαρά:
Εκείν’ η ψυχή που ζητεί τον Ιησού
ποτέ δεν θα γίνει το έρμαιο εχθρών.
Η μπόρα κι η κόλαση δεν πιάνουνε…
με ασπίδα την πίστη, ποτέ δε θ’ αφεθεί!8
Στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.