Adalen dagiti Nataengan: Adalen iti Panagsanay iti Teknolohia para kadagiti Nagannak
I. Pakauna
Kas nagannak, kayattayo ti kasayaatan para kadagiti annaktayo, ket karaman iti dayta ti panangisuro kadakuada no kasano ti natalged a panag-navigate iti digital a lubong. Iti daytoy nga adalen, pagsasaritaantayo no kasano a matulongantayo dagiti ubbing iti panagusarda iti teknolohia, tapno saan a dayta ti mangkontrol kadakuada. Masursurotayo dagiti praktikal a pamay-an ken teknik a makatulong iti panangiwanwan kadagiti ubbing nga agusar iti teknolohia nga addaan panggep ken iti positibo a wagas.
II. Dagiti Pagimbagan ken Negatibo a Pagbanagan ti Teknolohia
Dagiti Pagimbagan
-
Usaren ti Simbaan ti teknolohia tapno makikomunikar iti sangalubongan ken mangisaknap iti ebanghelio.
-
Ti teknolohia ti mangted kadatayo iti pannakagun-od iti kolektibo a pannakaammo ti lubong ken maibagay a mismo iti bulsatayo.
Dagiti Negatibo a Pagbanagan
-
Ti negatibo a pagbanagan ti teknolohia ket ti maisakripisyo a panawen ken atensiontayo, wenno nakarkaro pay, ti panangsayang iti gundaway ken dagiti bendision.
-
No saantayo nga agannad, mabalin ti pannakasingatayo iti maysa a banag a saan a maikari iti atensiontayo, wenno uray pay ti pannakayadayo kadagiti katulagantayo ken dagiti ik-ikkantayo iti pateg.
-
Kamaudiananna, kakabsat, aniaman a bambanag a napudno, aniaman a bambanag a nadayaw, aniaman a bambanag a nalinteg, aniaman a bambanag a nadalus, aniaman a bambanag a makaay-ayo, aniaman a bambanag a naimbag ti damagda; no adda aniaman a kinasingpet, ken no adda aniaman a kinadayaw, panunotenyo dagitoy a bambanag.
III. Dagiti Karit ti Teknolohia
Nasursuro dagiti agsuksukisok (researchers), siensia, ken disenio dagiti teknik (techniques) a tumulong kadagiti tattao a mangipaay iti atension iti napapaut a panawen ken makarikna iti pannakapnek. Umasping dayta iti industria ti taraon. Tinulongan ti siensia dagiti negosio a mangpasayaat iti taraon tapno makadanonda iti “punto ti ragsak,” (bliss point) wenno ti tukad no makaay-ayo unay ti raman ti taraon. Basolmo kadi no kasla kanayon a kayatmo pay laeng ti maysa pay?
Bueno, wen … ken saan. Adda bukod a “punto ti ragsak,” (bliss point) ti teknolohia, ket iturongna ti emosion ken kemikal ti bagitayo tapno mataginayon daytoy. Nasakit kadi ti nakemmo no marigatanka nga agsardeng iti panangusar iti teknolohia? Nakapuyka laeng kadi iti naespirituan? Saan. Naan-anay a gagangay laeng a magustuantayo ti agusar iti teknolohia, ngem ti panangkontrol iti panangusartayo iti teknolohia ket pudno a narigat. Maipasangokayo iti karit a maisuppiat iti siensia, kadagiti kemikal ti utek, ken industria nga agi-innuna a mangawis iti atensiontayo—saan a patas a laban dayta.
Napateg a bigbigen a mabalin nga agkarigatan dagiti nataengan iti teknolohia a kas met laeng kadagiti ubbing. Mabalintayo met a maallukoy iti “punto ti ragsak” (bliss point) ti teknolohia ket adu nga oras ti mabubostayo iti daytoy, a kas iti ar-aramiden dagiti agtutubo ken ubbing.
Ti “Punto ti Ragsak” (Bliss Point) ti Teknolohia
-
Ti teknolohia ket maysa a ramit a mangted kadatayo iti pannakagun-od iti kolektibo a pannakaammo ti lubong ken mabalin nga usaren para iti pagimbagan.
-
No ad-adu ti ipaaytayo nga atension iti teknolohia, ad-adda a magunggonaan dagiti agparpartuat (creator) iti teknolohia.
-
Usaren dagiti agsuksukisok (researchers) ken agdisdisenio (designer) dagiti teknik (techniques) tapno agtalinaedtayo iti pannakipaset ken pannakapnektayo iti teknolohia, nga umasping iti “punto ti ragsak” (bliss point) ti industria ti taraon.
-
Maawatan ti Nailangitan nga Ama ken ti Mangisalakantayo dagiti panagkarigatantayo iti teknolohia ken papigsaendatayo.
-
Ngem insungbatna kaniak, Umanayen kenka ti paraburko; ta napigpigsa ti pannakabalinko no nakapsutka. Ngarud, maragsakanak unay a mangitangsit iti aniaman a kinakapsutko tapno mariknak ti pannalaknib ti pannakabalin ni Cristo.
Panangparmek iti “Punto ti Ragsak” (Bliss Point)
-
Bigbigenyo nga addaan ti teknolohia iti bukodna a “punto ti ragsak” (bliss point) a mangiwanwan iti emosion ken kemikal ti bagitayo.
-
Gagangay laeng a marigatantayo iti teknolohia. Maipasangotayo iti karit a maisuppiat kadagiti siensia, kemikal iti utek, ken dagiti industria nga agi-innuna a mangawis iti atensiontayo.
-
Kabaelantayo a kontrolen ti teknolohiatayo babaen ti panagdamagtayo iti bagbagitayo kadagiti addaan iti panggep a saludsod, panagplano, ken panagsardeng no kasapulan.
-
Ti panagbalintayo a naannad iti linaon (content) nga usarentayo ken panangparnuay kadagiti lugar nga awanan-iti-gadyet (free device) iti pagtaengantayo ket makatulong pay kadatayo a mangparmek iti “punto ti ragsak” (bliss point) ti teknolohia.
-
Agridam ken agkararagkayo tapno saankayo a matnag iti sulisog: sisasagana ti espiritu, ngem nakapuy ti lasag.
Kas nagannak, makaipakitatayo iti pagwadan kadagiti annaktayo babaen ti naannad a panangusartayo iti bukodtayo a teknolohia. Ti panangbigbig no dagiti limitasion iti pannakausar ti teknolohia ket kasapulan ken ti panangala kadagiti addang a mangparmek iti pannakasulisog iti nalabes a panangusar wenno panangabuso iti daytoy ket mabalin a mangparnuay iti nasalun-at a relasion iti teknolohia para iti bagbagitayo ken kadagiti pamiliatayo. Laglagipen, kontrolentayo ti teknolohiatayo, saan a daytoy ti mangkontrol kadatayo.
IV. Panangusar iti Teknolohia
A. Panggep: Panangusar nga addaan iti panggep iti teknolohia tapno agsursuro ken agpartuat.
-
Aniaman nga aramidenyo, ipapusoyo a kasla maipaay iti Apo, a saan a kadagiti tattao.
-
Damagem iti bagim dagiti saludsod a kas iti “Apay nga us-usarek ti device-ko ita?” ken “Nasayaat kadi ti riknak iti ar-aramidek?”
Dagiti maaramat a singasing para iti panangusar iti teknolohia nga addaan iti panggep ket mangiraman iti panangipatulod iti positibo a mensahe, panagdengngeg iti natalna a musika, ken panangparnuay iti bukodmo a linaon (content). Ania dagiti dadduma pay a pangusaran a mailasinmo?
B. Agplano: Panagplano a nasaksakbay para kadagiti nasaysayaat a pili.
-
Dawatem ti Apo a bendisionanna dagiti kayatmo nga aramiden, ket agballigika iti panangibanagmo kadagiti panggepmo.
-
Damagem iti bagim dagiti saludsod a kas iti “Ania ti planok iti panangusar iti device-ko?” ken “Ania a pagilasinan ti ipakpakitak iti Dios no kasano ti panangusarko iti panawenko?”
Dagiti maaramat a singasing para iti panagplano a nasaksakbay para kadagiti nasaysayaat a pili ket iramanna ti panangtedmo iti bagim iti inaldaw a limitasion para iti screen time, panang-follow ken panangkontak laeng iti nasinged a pamilia ken gagayyem, kaadda dagiti lugar nga awanan-iti-gadyet (free device) iti pagtaengan, panangipuesto iti charging station ti pamilia, ken panangusar iti filter. Ania dagiti dadduma pay nga estratehia a makatulong kenka ken kadagiti annakmo a mangaramid kadagiti nasaysayaat a pili maipanggep iti panagusar iti teknolohia?
C. Agsardeng: Panagsardeng no kasapulan.
-
Agtalnakayo, ket ammuenyo a Siak ti Dios.
-
Damagem iti bagim dagiti saludsod a kas iti “Liklikak kadi ti linaon (content) nga ammok a saan nga umno wenno awanan iti panggep?” ken “Nariknak kadi a pimmanaw ti Espiritu?”
Dagiti maaramat a singasing a mangipaay iti panagsardeng manipud iti teknolohia ket iramanna ti panangidissom iti device-mo ket umadayoka, panagkararag para iti pigsa, ken pannakisarita iti maysa a tao. Kasano a makapaginana ti pamiliam iti panagusar iti teknolohia no kasapulan?
V. Panaglilinnawag ti Grupo
Ita ta napagsaritaantayon ti sumagmamano a maaramat a wagas (methods) iti panangtaming iti panangusar iti teknolohia, rugiantayo koma ti panaglilinnawag iti grupo. Kayatko a mangngegan manipud kadakayo amin maipapan kadagiti padasyo iti teknolohia ken no kasano nga aramatenyo daytoy iti biagyo.
-
Ania dagiti kadakkelan a karit a pakaipasanguanyo iti panangaramatyo iti teknolohia iti pagtaenganyo?
-
Ania dagiti ik-ikkan pateg a kayatyo nga isuro kadagiti annakyo no maipapan iti panagusar iti teknolohia?
-
Kasano nga apektuan ti teknolohia dagiti relasion ken komunikasion iti pamiliayo?
-
Iti ania a wagwagas a panangusaryo iti teknolohia kas maysa a pamilia? Kasano a mangted iti pagimbagan wenno mangkissay daytoy iti napnuan kalidad a panawenyo nga agkakadua?
-
Kasano a matimbengyo dagiti pagimbagan ken pagdaksan ti panangusar iti teknolohia iti inaldaw a panagbiag ti pamiliayo?
-
Ania ti makitayo nga akem ti teknolohia iti edukasion ti anakyo? Kasano a masiguradoyo nga epektibo ti panangusarda iti daytoy?
-
Kasano nga apektuan ti teknolohia ti salun-at ti panunot ti anakyo? Ania dagiti addang nga aramidenyo tapno makissayan ti aniaman a dakes nga epekto dagitoy?
-
Ania dagiti beddeng nga iimpasdekyo para iti panangusar iti teknolohia iti pagtaenganyo? Kasano nga ipatungpalyo dagitoy?
-
Kasano ti panangipagwadanyo iti responsable a panangusar iti teknolohia para kadagiti annakyo?
-
Ania dagiti resources wenno suporta a kasapulanyo tapno epektibo ti panangusaryo ti teknolohia iti pagtaenganyo?
-
Kasano nga inapektuan ti teknolohia ti relasionko kadagiti annakko?
-
Ania ti sumagmamano a mabalin a pagpeggadan a mainaig iti pannakausar ti teknolohia iti pagtaengan? Kasano a makissayanyo dagita a pagpeggadan?
-
Ania dagiti ik-ikkan pateg a kayatyo nga isuro kadagiti annakyo maipapan iti panangusar iti teknolohia? Kasano a maipagwadanyo a mismo dagita nga ik-ikkan pateg?
-
Kasano a makaparnuaykayo iti maysa a plano iti teknolohia para iti pamiliayo a nalaka a maibagay a mangtaming kadagiti panagbalbaliw ken karit, ngem mangipaay latta iti estruktura ken dagiti beddeng?
-
Kasano a mausaryo ti teknolohia kas maysa a ramit a mangpasayaat iti panagsursuro ken panagdur-as dagiti annakyo imbes a kas pagtaudan laeng ti paglinglingayan wenno pakasingaan?
VI. Dagiti Singasing para iti Panangisuro maipapan iti Panangusar iti Teknolohia iti Pagtaengan
Irugi babaen ti panangilawlawag iti akem ti teknolohia iti biagtayo ken no kasano a maapektuanna ti ugali ken dagiti panagrikna.
A. Ilawlawag ti kinapateg ti panangusar iti teknolohia
Ibinglay no kasano a makapagbalin a maysa a ramit ti teknolohia para iti pagimbagan, ngem makapagbalin met daytoy a maysa a problema no daytoy ti mangkontrol kadatayo. Ilawlawag a napateg ti panangusar iti teknolohia tapno saan a daytoy ti mangkontrol kadatayo.
B. Isuro dagiti maaramat a singasing para iti panangusar iti teknolohia
Irebyu ti tunggal singasing para iti panangusar iti teknolohia a nailista kadagiti article notes (panggep, agplano, ken agsardeng). Ilawlawag no kasano a makatulong ti tunggal singasing kadakuada a mangkontrol iti panagusarda iti teknolohia.
C. Mangpanunot kadagiti wagas iti pannakayaplikar kadagiti prinsipio iti pagtaengan
Ilawlawag dagiti nadumaduma a kasasaad (scenarios) a mabalin a maysa a problema ti teknolohia, kas iti panangbubos iti adu unay a panawen iti social media wenno panagay-ayam iti video game iti adu nga oras.
Mangpanunot kadagiti wagas a pangaramatan kadagiti prinsipio iti panangusar iti teknolohia kadagitoy a kasasaad (scenarios), kas iti panangituding kadagiti inaldaw a limitasion, panangparnuay kadagiti device-free zone, wenno panagsardeng no kasapulan.
D. Paregtaen ti sipapanayag a komunikasion ken kaadda ti sungsungbatan
Ilawlawag a napateg ti agsarita a sipapanayag maipapan iti pannakausar ti teknolohia iti pamilia ken addaan ti tunggal maysa iti sungsungbatan iti responsable a panangusarda iti teknolohia.
Mangikeddeng kadagiti namnamaen ken pagannurotan iti panangusar iti teknolohia iti pagtaengan ken paregtaen ti tunggal maysa nga agtitinnulong a mangsurot kadagitoy.
E. Ag-follow up ken ag-check-in
Regular nga ag-follow-up kadagiti annakyo tapno makitayo no kumusta ti kasasaada iti panangusarda iti teknolohia. Paregtaen ida nga agkiddaw iti tulong no kasapulanda daytoy ken situtulok a mangipaay iti suporta ken panangiwanwan no kasapulan.
F. Mangipagwadan iti nasalun-at a panangusar iti teknolohia
Ilawlawag ti napateg nga akem dagiti nagannak iti panangipagwadan iti nasayaat a panagusar iti teknolohia. Kaipapanan daytoy ti pannakaammo iti bukodda a panagusar iti teknolohia ken panangipakitada iti nasayaat a pagwadan. Mabalin nga ipakita dagiti nagannak kadagiti ubbing a mabalinda a tagiragsaken ti teknolohia a saan ketdi a mangkontrol daytoy iti biagda ken ti panangusar iti teknolohia ket mabalin a maibalanse kadagiti dadduma pay a napateg nga aktibidad ken relasion.
G. Usaren ti positibo a panangpatibker
Paglilinnawagan no kasano a mausar ti positibo a panangpatibker tapno maipasdek ken mapapigsa dagiti nasayaat nga ugali ken kababalin. No ikagumaan dagiti ubbing a kontrolen ti panangusarda iti teknolohiada ken responsable nga usarenda daytoy napateg a padayawan ken paregtaen ida.
H. Aramiden a panagkagumaan ti pamilia daytoy
Paregtaen ti tunggal maysa iti pamilia nga agtitinnulong tapno mangparnuay iti nasayaat a relasion iti teknolohia. Ti panangusar iti teknolohia ket saan laeng nga indibidual a panagkagumaan ti maysa a tao, no di ketdi sangapamiliaan a panagkagumaan. Mabalin nga iraman daytoy ti panangipasdek kadagiti pagannurotan ken beddeng ti pamilia iti panagusar iti teknolohia, panagbirok kadagiti alternatibo nga aktibidad nga aramiden kas pamilia, ken kaadda ti sipapanayag ken napudno a komunikasion maipapan kadagiti karit ken balligi iti responsable a panangusar iti teknolohia.
I. Agbalin a naanus ken mannakaawat
Agplano kadagiti nagannak no kasano a mabalbaliwanda dagiti ugali ken kababalinda mainaig iti panagusar iti teknolohia. Tulongan ida a makaawat nga agkasapulanto daytoy iti panawen ken panagkagumaan. Napateg ti agbalin a naanus ken mannakaawat bayat ti panangikagumaan dagiti annakyo a mangkontrol iti panangusarda iti teknolohia. Mabalinda ti mangipaay iti suporta ken panangiwanwan bayat iti panangusarda, ken rambakanda dagiti babassit a balligi bayat ti panagdur-as dagiti ubbing nga iti nasalsalun-at a relasion iti teknolohia.
VII. Panangigibus
Maysa a namilagruan a ramit ti teknolohia, ngem mabalin met a pakadagsenan no saantayo nga usaren daytoy nga addaan iti panggep. Babaen ti panangtaming iti panangusartayo iti teknolohia ken panangiwanwan kadagiti ubbing nga agaramid met iti kasta, masiguradotayo a saannatayo a kontrolen daytoy. Laglagipen a sipapanggep nga usaren ti teknolohia tapno agsursuro ken agpartuat, agplano a nasaksakbay para kadagiti nasaysayaat a pili, ken agsardeng no kasapulan. Laglagipentayo pay dagiti nasantuan a kasuratan a mangparegta kadatayo a mangipamaysa kadagiti banag a pudno, napudno, nalinteg, nadalus, makaay-ayo, ken addaan iti nasayaat a pakasaritaan. No aramidentayo ti kasta, matulongantayo dagiti ubbing a mangusar iti teknolohia a sitatalged ken positibo.