Seminelí
Ngāue 27–28


Ngāue 27–28

Muimui ʻi he Palōfitá

ʻĪmisi
hako pea fakapoʻuli ʻa e tahí pea fatulisi mo peaua ʻi he poʻulí

Hili hono fakatangaʻi, ngaohikovia, mo e hala hono tuku pōpula ʻo Paula ʻi Selusalema mo Sesaliá, naʻá ne kole ke ʻoatu ʻene tangí kia Sisa ʻi Loma. ʻI he fononga ʻa Paula ki Lomá, naʻá ne fehangahangai ai mo ʻene kau fonongá mo ha ngaahi matangi mālohi, maumau ʻa e vaká, mo ha ngaahi faingataʻa kehe. ʻI he ngaahi tūkunga ko ʻení, naʻe fakahoko ʻe Paula ha faleʻi fakalaumālie mo ha ngaahi fakatokanga ke maluʻi ʻa e tokotaha kotoa pē. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke ongoʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e muimui ki he faleʻi ʻa e palōfitá.

Ko e muimui ʻi he palōfitá

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻo e akonaki pe fakatokanga fakaepalōfita ʻoku maʻu mei he kiʻi tohitufa Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (2011).

“Fakahā ʻa e ʻofá ki he kau mēmipa ʻo ho fāmilí ʻi he ʻaho takitaha” (peesi14).

“Ko e ako fakaʻatamaí ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoniʻi koe ke ke hoko ʻo hangē ange ai ko Iá. … ʻE mahuʻinga kiate koe hoʻo ako fakaʻatamaí lolotonga hoʻo moʻui ʻi he māmaní pea ʻi he moʻui ka hoko maí” (peesi 9).

“ʻOua naʻá ke ʻalu, mamata, pe kau ʻi ha meʻa ʻoku fakamātatuʻa, angaʻuli, fekeʻikeʻi, pe ponokalafi ʻi ha faʻahinga founga pē” (pees 11).

“Kapau ʻe fakalotoʻi koe ho ngaahi kaungāmeʻá ke ke fai ha ngaahi meʻa ʻoku hala, taukaveʻi ʻe koe ʻa e totonú, neongo te ke tuʻu toko taha pē” (peesi 16).

  • Ko e hā ha ngaahi tōʻonga fakakaukau kehekehe kuó ke mamata ʻoku fakahaaʻi ʻe he kakaí fekauʻaki mo e muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

  • Ko e hā ka fili ai ha niʻihi ʻo e toʻu tupú ke ʻoua naʻa nau tokanga ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻe niʻihi ʻo e ʻikai ke muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

Fakalaulauloto ki he founga ʻokú ke tali fakataautaha ai ʻa e faleʻi mo e fakahinohino ʻa e palōfitá. ʻI hoʻo ako ʻa e Ngāue 27, fekumi ki ha ueʻi mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke maʻu ha ngaahi ueʻi ʻe tokoni ke fakamālohia hoʻo tukupā ke muimui ki he faleʻi ʻa e palōfita ʻa e ʻEikí.

Faleʻi fakaepalōfita ʻa Paulá

ʻI he fononga ʻa Paula ki Loma ke tangi ʻi he ʻao ʻo Sisá, naʻá ne fai ha faleʻi mo ha ngaahi fakatokanga ke maluʻi ʻa e kau fonongá ʻi heʻenau fonongá.

1. Fai ‘a e meʻa ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa akó:

Fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ʻaki haʻo ʻuluaki lau ʻa e fakamatala ʻi ʻolungá ʻi he foʻi tapafā takitaha. Lau leva ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ‘i he Ngāue 27. Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e talanoa ʻi lotomālie ʻi he puha takitaha ʻaki hano tā ha kiʻi fakatātā faingofua pe hiki ha fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi lea mo e ngaahi ngāue ʻa Paulá. Fakapapauʻi ke fakakau foki ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ki he faleʻi ʻa Paulá.

Ko e folau ʻa Paula ki Lomá

Naʻe ʻomi ʻe he kau sōtia Lomá ʻa Paula mo ha kau pōpula kehe ‘i ha vaka naʻe meimei ke toko 300 ʻa e kakai naʻe ʻi aí. Naʻe tuai, faingataʻa, mo fakatuʻutāmaki ʻenau folaú koeʻuhí he naʻe ‘i he konga kimui ʻo e faʻahitaʻu fakatōlaú, pea naʻe faʻa tō mai ai ha ngaahi matangi mālohi.

Lau ʻa e Ngāue 27:9–13.

Lolotonga ha afā lahi, naʻe fai ha feinga ke fakaleleiʻi ʻa e vaká mo fakamaʻamaʻa ʻa e utá.

Lau ʻa e Ngāue 27:20–26.

Hili ha ʻaho ʻe 14 ʻo e matangi mālohí, naʻa nau feinga ʻi ha founga fakatuʻutāmaki ke tūʻuta ki ʻuta. Naʻe lī ʻe he kau kauvaká ʻa e taulá pea nau loto ke liʻaki ʻa e vaká koeʻuhí naʻa nau fakakaukau ʻe laiki ia ʻe he maká.

Lau ʻa e Ngāue 27:30–36.

Hili ʻenau toe fakamaʻamaʻa ange ʻa e vaká, naʻa nau feinga ke fakatoka ʻa e vaká.

Lau ʻa e Ngāue 27:41–44.

  • ʻOkú ke pehē naʻá ke mei tali fēfē nai ʻa e ngaahi akonaki ʻa Paulá kapau naʻá ke ʻi he vaká? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻokú ke ako mei he meʻa naʻá ke akó?

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e kau palōfitá ʻa ia ʻoku nau ʻoatu kiate koe ha loto-falala ʻi heʻenau faleʻí mo e ngaahi akonakí?

Kuo akoʻi ʻe he ʻEikí te tau fanongo ki Hono leʻó ʻoku fakafou mai ʻi he palōfitá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:37–38) pea ʻe faʻa fakafou mai ʻEne ngaahi fakatokangá ʻi Heʻene kau palōfita kuo filí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:1–4). ʻI hotau kuongá, ‘oku tau poupouʻi ʻa e kau mēmipa kotoa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko ha kau palōfita, kau tangata kikite, mo ha kau tangata maʻu fakahā. Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto ai ki he ʻuhinga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ʻo fakafou mai ʻi he kau palōfitá pea mo e meʻa ʻoku fakahaaʻi mai fekauʻaki mo ʻEne ngaahi ongo kiate kitautolú.

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí mei he faleʻi mo e ngaahi fakatokanga ʻokú Ne ʻomi ʻo fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia pe ko ha niʻihi kehe ʻokú ke ʻilo kuo nau aʻusia, ʻi he fili pe ʻe muimui nai pe taʻe-tokanga ki he faleʻi ʻa e palōfitá?

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke kumi mo ako ʻa e faleʻi pe fakatokanga fakamuimuitaha kuo fai mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolu ʻo fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá. ʻE ala kau ʻi he ngaahi feituʻu ke fai ai ʻa e fekumí ʻa e ngaahi lea fakamuimuitaha ʻi he konifelenisi lahí, makasini Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, pe ko e kiʻi tohitufa Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Te ke lava ʻo fakakau ʻa e ngaahi lea mei he kau palōfitá naʻe ʻomi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

2. Hiki ha fakamatala fakanounou ʻo e meʻa naʻá ke maʻú, pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOku hoko fēfē nai ʻa e faleʻi ko ʻeni mei he palōfita ʻa e ʻEikí ko ha fakamoʻoni ʻo e tauhi, tokanga, mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí kiate koé?

  • Kapau kuó ke muimui ki he faleʻi ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí, kuo tāpuekina fēfē nai koe ʻe he Tamai Hēvaní ʻi hoʻo talangofuá?

  • Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi founga kuó ke tukunoaʻi pe talangataʻa ai ki he faleʻi ko ʻení, ko e hā ka fakaafeʻi ai koe ʻe ha Fakamoʻui ʻofa ke ke kamata muimui ki he faleʻi ko ʻení? ʻE fakaleleiʻi fēfē nai ai hoʻo moʻuí?

Ko e muimui ʻi he faleʻi fakaepalōfita ʻi hoʻo moʻuí

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻokú ke houngaʻia ai ʻi he faleʻi mo e fakatokanga fakaepalōfitá ʻi hoʻo moʻuí?

Fekumi ki ha ueʻi fakalaumālie mei he Tamai Hēvaní ʻoku fakafou mai ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi founga ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he ʻEikí ʻokú Ne hōifua ki ai ʻi hoʻo talangofua ki Heʻene kau palōfitá, pea pehē ki he ngaahi founga te Ne poupouʻi ai koe ke ke fakalakalaká. Hiki hifo ʻa e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí, pea tukupā ke muimui ki ai. Mahalo ʻe tokoni ke vahevahe hoʻo ngaahi ongó mo ha mēmipa ofi ʻo e fāmilí pe ko ha taki falalaʻanga ʻo e Siasí pea fakaafeʻi kinautolu ke tokoni atu ke ke muimui ki he ngaahi ongo ko iá.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

ʻOku kaunga fēfē nai kiate au ʻa e muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e meʻa ko ʻení:

ʻĪmisi
Tā fakaʻōfisiale ʻo Palesiteni Henelī B. ʻAealingi naʻe faitaaʻi ʻi Māʻasi 2018.

ʻOku liliu ʻe he fili ke ʻoua te tau talangofua ki he akonaki fakaepalōfitá, ʻa e fakavaʻe ʻoku tau langa aí. ʻOku fakatuʻutāmaki ange ia. ʻOku holoki hotau mālohi ke tali ʻa e faleʻi fakalaumālie ʻi he kahaʻú, ʻi he ʻikai ke tau tokanga ki he enginaki fakaepalōfitá. Ko e taimi lelei taha ke fai ai ʻa e fili ke tokoni kia Noa ʻi hono foʻu ʻo e ʻaʻaké ʻa e fuofua taimi naʻá ne fai ai ʻa e kolé. Ko e taimi kotoa pē naʻá ne kole ai hili iá, pea ʻi he taimi kotoa pē naʻe ʻikai ke nau tali aí, naʻá ne holoki ʻenau tuʻunga malava ke ongoʻi ʻa e Laumālié. Pea ko e taimi kotoa pē, ʻe hangē ʻoku ngalivalé ʻene kolé, kae ʻoua ke tō mai ʻa e ʻuhá. Pea fuʻu tōmui leva.

Ko e taimi kotoa pē ʻi heʻeku moʻuí naʻá ku fili ai ke fakatoloi hano muimuiʻi ha akonaki fakalaumālie pe te u fakakaukau ʻoku ʻikai ʻuhinga mai ia kiate au, ne u ʻilo ai kuó u ʻi he hala ʻo e faingataʻá. Ko e taimi kotoa pē kuó u fakafanongo ai ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá, ongoʻi hono fakapapauʻi mai ia ʻi he lotu, pea muimui leva ki aí, ne u ʻilo kuó u laka atu ki he malú.

(Henry B. Eyring, “Finding Safety in Counsel,” Ensign, Mē 1997, 25)

ʻĪmisi
Tā fakaʻōfisiale ʻo Palesiteni Henelī B. ʻAealingi naʻe faitaaʻi ʻi Māʻasi 2018.

Tupu mei he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí, ʻokú Ne uiuiʻi ha kau tamaioʻeiki ke fakatokanga ki he kakaí telia ʻa e fakatuʻutāmakí. ʻOku toe faingataʻa mo mahuʻinga ange ʻa e uiuiʻi ke fakatokangá he ʻoku ʻikai fakakaukau ʻa e kakaí ia ʻoku moʻoni ʻa e ngaahi fakatokanga mahuʻinga taha ki he ngaahi fakatuʻutāmakí.

(Henry B. Eyring, “A Voice of Warning,” Ensign, Nov. 1998, 32)

Ngāue 27:9. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “kuo hili ʻa e ʻaukaí”?

Naʻe ʻuhinga “ʻa e ʻaukaí” ki he ʻaho tapu ʻo e Kau Siú naʻe ui ko e ʻAho ʻo e Fakaleleí, ʻa ia naʻe fakaʻilongaʻi ai ʻa e kamataʻanga ʻo e faʻahitaʻu naʻe lau ʻoku ʻikai malu ke fefolauʻaki holo ai ʻi he Tahi Metiteleniané koeʻuhí ko e ngaahi afā lalahí. ʻOku angamaheni ke faʻa hoko ʻa e ʻAho ʻo e Fakaleleí ʻi he konga kimui ʻo Sepitemá pe konga kimuʻa ʻo ʻOkatopá.

Ngāue 27:28. Ko e hā hono lahi ʻo e “ofá”?

Ko e ofá ko e mamaʻo ia mei he foʻi tuhu lōloa taha ʻo e nima ʻe tahá ki he tuhu lōloa taha ʻo e nima ʻe tahá ʻi he taimi ʻoku fakamafao ai ʻa e ongo nimá ki he ongo tafaʻakí fakatouʻosi. Ko e ofá ʻoku meimei kiupiti ʻe fā.