Seminelí
2 Tesalonika 2


2 Tesalonika 2

Ko e Hē Fakaʻaufuli Mei he Moʻoní

ʻĪmisi
Ko e takatakai fakataha ʻa ha kakai ʻi he kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú ʻi ha tangata. ʻOku fanongo ʻa e kakaí ki he lea ʻa e tangatá. ʻOku ʻasi ʻi he fakatātā ko ʻení ʻa hono fakatupulaki ʻo e ngaahi tui halá mo e hē mei he moʻoní ʻi he siasi faka-Kalisitiane ʻo e kuonga muʻá hili e pekia ʻa e kau fuofua ʻaposetolo ʻa Sīsū Kalaisí.

Naʻe mei fēfē nai hoʻo moʻuí kapau naʻe ʻikai ke ke maʻu ʻa hono kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí? Naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotu ʻi Tesaloniká ʻe iku e faiangahala ʻa e kakaí ke nau hē ai mei he ongoongoleleí (vakai, 2 Tesalonika 2:1–7). ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e founga naʻe hoko ai ʻa e Hē ʻa e Siasi ʻo e Fuakava Foʻoú mei he Moʻoní mo e ʻuhinga naʻe fiemaʻu ai ke fakafoki mai ʻa e Siasi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Ko e Hē Fakaʻaufuli Mei he Moʻoní

Fakakaukauloto ko ha faifekau koe ʻi he ʻuluaki ʻaho ʻo hoʻo ngāue fakafaifekaú. ʻOku fiemaʻu ke ke akoʻi ha taha fekauʻaki mo e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní.

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻeni kiate kinautolu?

  • Ko e hā ʻe ngali faingataʻa ai ʻení?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maʻu ha mahino kau ki he Hē Fakaʻaufuli Mei he Moʻoní.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní pe ngaahi fehuʻi ʻe ala fai ʻe ha tokotaha fakatotolo. ʻI hoʻo akó, fekumi ki he tokoni ʻa e Tamai Hēvaní ke maʻu e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení.

Ko e kikiteʻi ʻe Paula ʻa e hē ʻa e Siasí

Naʻe hohaʻa e Kāingalotu Tesaloniká ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí pea nau fakakaukau ʻe vave pē ʻene hokó. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula ʻenau ngaahi hohaʻá ʻi heʻene tohí mo fakamatalaʻi ange ʻe hoko ha meʻa kehe kimuʻa pea toe hāʻele mai ʻa Kalaisí.

Ko ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻa e 2 Tesalonika 2:1–3. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú.

Lau ʻa e 2 Tesalonika 2:1–3 ʻo kumi ki he meʻa naʻe pehē ʻe Paula ʻe hoko kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Kalaisí.  

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe hoko kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Maí?

Ko e “hē” ko ʻeni naʻe fakamatalaʻi ʻe Paulá ko e Hē Fakaʻaufuli ia mei he Moʻoní, ʻa ia naʻe hoko hili e pekia ʻa e kau ʻAposetolo ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku kehe ʻa e Hē Fakaʻaufuli ko ʻeni mei he Moʻoní mei he hē fakafoʻituitui mei he moʻoní, ʻa ia ko e taimi ia ʻoku angatuʻu ai ʻa e fakafoʻituituí pe hē mei he moʻoní (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Hē mei he Moʻoní,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi lea ʻa Paulá ʻa e tokanga mo e ʻofa ʻa e ʻOtuá ki he Kāingalotu ʻi Tesaloniká?

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení naʻe kikiteʻi ʻi he kuonga muʻá ʻe hoko ha hē mei Hono Siasí kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻa e meʻa ko ʻení?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga ʻoku hoko ai ha ngaahi vahaʻataimi ʻo e hē mei he moʻoní.

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, 2004.

ʻOku ʻofa ʻetau Tamai Hēvaní ki Heʻene fānaú, pea ʻokú Ne finangalo ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki kotoa ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau moʻuí. ʻOku ʻikai mole ʻa e maama fakalaumālié koeʻuhí ko e tafoki ʻa e ʻOtuá mei Heʻene fānaú. Ka ʻoku hoko ‘a e fakapoʻuli fakalaumalié ko e ola ʻo e tafoki ʻa ʻEne fānaú meiate Iá. Ko ha nunuʻa fakanatula pē ia ʻo e ngaahi fili hala ʻoku fai ʻe he kakaí, ʻi he fakafoʻituituí, fakakoló, fakafonuá, pea mo ha puleʻanga kakato.

(M. Russell Ballard, “Ko e Ako mei he Ngaahi Lēsoni ʻo e Kuohilí,” Liahona, Mē 2009, 32)

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga taha kiate koe ʻi he fakamatala ko ʻení? Ko e hā hono ʻuhingá?

Koeʻuhí ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e meʻa kotoa pē (vakai, 2 Nīfai 9:20), naʻe ʻikai fakaʻohovale kiate Ia ʻa e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní. ʻOkú Ne ʻofa ʻi Heʻene fānaú kotoa (vakai, Sione 3:16), ko ia naʻá Ne ʻomi ha founga ke ikunaʻi ai ʻa e Hē Fakaʻaufuli ko ʻeni mei he Moʻoní ʻo fakafou ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí mo e ongoongoleleí (vakai, Ngāue 3:19–21; ʻEfesō 1:10).

Fakaloloto hoʻo mahino ki he Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní

ʻE lava ke tokoni e ʻekitivitī ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e founga naʻe hoko ai ʻa e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní mo e ʻuhinga naʻe fiemaʻu ai ke fakafoki mai ʻa e Siasi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Ako e ngaahi potufolofola ko ʻení mo e fakamatala ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, pea tali leva e ngaahi fehuʻi ʻi laló.

  1. 1 Nīfai 13:24–28: Ko e mamata ʻa Nīfai ʻi ha vīsone ki he meʻa ʻe hoko ki he ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻi he Tohi Tapú.

  2. ʻĀmosi 8:11–12: Ko e kikite ʻa ʻĀmosi ki ha honge fakalaumālie ʻe hoko mai.

  3. Ngāue 20:29–30: Ko e fakatokanga ʻa Paula ʻe taki halaʻi e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo e Fakamoʻuí mei he ongoongoleleí.

  4. Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

    ʻĪmisi
    Ko e laʻitā fakaʻofisiale ʻo Lāsolo M. Nalesoni.

    “Ko hotau ʻOtuá moʻuí ko ha ʻOtua ʻofa! ʻOku finangalo ke ʻilo ʻe Heʻene fānaú Ia mo Sīsū Kalaisi, ʻa ia naʻá Ne fekaú! Pea ʻoku finangalo ke maʻu ʻe Heʻene fānaú ʻa e moʻui taʻefaʻamaté mo e moʻui taʻengatá!

    “Koeʻuhí ko e taumuʻa nāunauʻia ko ʻení, ʻoku akoʻi ai ʻe heʻetau kau faifekaú ʻa hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. ʻOku nau ʻilo naʻe fokotuʻu ʻe he ʻEikí Hono Siasí he taʻu ʻe 2000 tupu kuo hilí. Hili Hono Tutukí pea pekia mo ʻEne kau ʻAposetoló, ne liliu ʻe he tangatá ʻa e Siasí mo hono tokāteliné. Pea, ʻi ha ʻosi ha ngaahi toʻu tangata ʻo e fakapoʻuli fakalaumālié, pea hangē ko hono kikiteʻi ʻe he kau palōfita kimuʻá, kuo fakafoki mai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa e Siasí, hono tokāteliné, mo hono mafai lakanga fakataulaʻeikí. Tuʻunga ʻi hono Fakafoki Mai ko ia ʻo e Ongoongoleleí, kuo toe ʻatā ai ki he kakai kotoa pē ʻa e ʻilo mo e ngaahi ouau mahuʻinga ki he fakamoʻuí pea mo e hakeakiʻí. Ko hono fakaʻosí, ʻoku fakaʻatā ʻe he hakeakiʻi ko iá kitautolu takitaha ke tau nofo mo hotau fāmilí ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisi ʻo lauikuonga!”

    Russell M. Nelson, “Kau Atu,” Liahona, Mē 2013, 46

Kapau ʻoku kei ʻi ai haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e hē mei he moʻoní, fakakaukau ke ako ʻa e konga “Ko e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní” ʻi he “Lēsoni 1: Ko e Pōpoaki ʻo Hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí” ʻi he Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí: Ko ha Fakahinohino ki he Ngāue Fakafaifekaú (2019).   ChurchofJesusChrist.org

  

1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e Hē Fakaʻaufuli Mei he Moʻoní?

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he ngaahi akonaki ko ʻení?

  • Fakatatau ki he meʻa naʻá ke akó, ko e hā naʻe fiemaʻu ai ke Fakafoki Mai ʻa e Ongoongoleleí?

Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha ngaahi fehuʻi naʻá ne mei maʻu mo hono uaifí kapau naʻá na moʻui lolotonga e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní: “Ko e hā ʻoku mole hení? Ko e hā e meʻa ʻokú ma fakaʻamua ne ma maʻú? Ko e hā e meʻa ʻokú ma ʻamanaki ʻe tokonaki ʻe he ʻOtuá ko ha tali ia ki heʻema fakaʻānaua fakalaumālié?” (“Ko Ha ʻAmanaki ʻOku Mālohi Haohaoa,” Liahona, Mē 2020, 81). Fakalaulauloto ki he ngaahi fakakaukau mo e ongo tatau naʻá ke mei maʻu kapau naʻá ke moʻui ʻi he taimi ko iá.

2. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Naʻe mei fēfē nai hoʻo moʻuí kapau naʻe ʻikai ke ke maʻu ʻa hono kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻokú ke houngaʻia taha ai ʻi he Siasi ʻo e Fakamoʻuí kuo fakafoki maí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke ke ʻiloʻi, ongoʻi, pe fai koeʻuhí ko e lēsoni ko ʻení?

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange? 

Naʻe fakatokangaʻi nai ʻe he kau Kalisitiane naʻe moʻui kimuʻa ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí ʻa e Hē mei he Moʻoní?

Naʻe akoʻi ʻe Māteni Lūtelo (1483–1546) ʻo pehē:

Kuo teʻeki ke u fai ha meʻa kehe mei hono fakaleleiʻi ʻo e Siasí ʻo fakatatau mo e ngaahi Folofola Māʻoniʻoní. … ʻOku ou pehē kuo mole atu ʻa e tui faka-Kalisitiané meiate kinautolu ne totonu ke nau fakatolonga iá.

(ʻI he E. G. Schwiebert, Luther and His Times: The Reformation from a New Perspective [1950], 509)

Naʻe fakamatala ʻa e fuofua taki Faka-Kalisitiane ʻo ʻAmeliká ko Lousa Uiliamisi (1603–83) ʻo pehē:

Kuo uesia ʻe he hē mei he moʻoní … ʻa e meʻa kotoa pē ʻo aʻu ki ha tuʻunga he ʻikai toe lava ha fakaakeake mei he hē mei he moʻoní kae ʻoua kuo ʻomi ʻe Kalaisi ha kau ʻaposetolo foʻou ke nau toe fokotuʻu ha ngaahi siasi foʻou.

(ʻI he Philip Schaff, The Creeds of Christendom, 3 vols. [1877], 1:851)

Naʻe akoʻi ʻe he filōsefa Hōlani ko ʻIlasimasí (1466–1536) ʻo pehē:

Kuo fihi he taimí ni ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he ngaahi fehuʻi [ʻo e tokāteliné] mo e ngaahi tuʻutuʻuni ko ʻení ʻo ʻikai ai ke tau teitei toʻa ke toe fakafoki ʻa e māmaní ki he tuʻunga faka-Kalisitiane moʻoní.

(The Praise of Folly, trans. Clarence H. Miller, 2nd ed. [2003], 155–56)

Ko e tuʻo taha nai pē ia ʻa e hē mei he moʻoní?

ʻI he kotoa ʻo e taimí, kuo ʻi ai ha ngaahi kuonga fakakōsipeli lahi naʻe fakaiku ke nau hē mei he moʻoní. Naʻe fakafoki mai leva ʻe he ʻEikí ʻi Heʻene ʻaloʻofá ʻa ʻEne ongoongoleleí ki māmani ʻaki ʻEne uiuiʻi ha kau palōfita.   ChurchofJesusChrist.org

Ko e hā e founga ʻoku totonu ke tau vakai ai ki he kakai lelei ʻo e ngaahi tui fakalotu kehé?

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Tāleni H.ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi naʻe faitaaʻi ʻi Māʻasi 2018.

ʻOku mau tui ko e tokolahi taha ʻo e kau taki fakalotú mo e kau muimuí ko e kau tui moʻoni ʻoku nau ʻofa ki he ʻOtuá pea mahino mo tauhi kiate Ia ʻi he lelei taha ʻoku nau lavá. ʻOku tau moʻua ki he kau tangata mo e kau fafine ne nau tauhi e maama ʻo e tuí mo e ʻiló ke moʻui ʻi he ngaahi senitulí ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni. Kuo pau pē ke tau fakafaikehekeheʻi ʻa e maama siʻi ange ʻoku ʻi he lotolotonga ʻo e kakai ʻoku ʻikai ke nau maheni mo e ngaahi huafa ʻo e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisí, ke nau fakatokangaʻi ʻa e tokoni lahi ʻoku fai ʻe he kau faiako faka-Kalisitiané ʻi he ngaahi kuongá. ʻOku tau fakaʻapaʻapaʻi kinautolu ko e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá.

(Dallin H. Oaks, “Apostasy and Restoration,” Ensign, May 1995, 85)