Seminelí
1 Kolinitō 13


1 Kolinitō 13

“ʻOku ʻIkai Fakaʻaʻau ʻo Ngata ʻa e ʻOfá”

ʻĪmisi
Ko e ala ʻa Sīsū ki he kouʻahe ʻo ha fefine ʻoku tangutu ʻi he kelekelé. ʻOku kau ʻi he meʻa naʻe hokó ʻa e fefine naʻe puke naʻe lue kia Sīsū ke ala ki hono kofú pea tūʻulutui ʻa Sīsū ʻo talanoa ki he fefine ʻoku tangutú. Ko e ala ʻa Sīsū ki he fofonga ʻo ha fefine ʻoku tangutu.

Naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ha ʻofa lahi ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo ʻEne moʻui fakamatelié. Naʻá Ne fakahaaʻi ʻEne ʻofa haohaoá ʻaki ʻEne feilaulauʻi loto-fiemālie ʻEne moʻuí maʻatautolu. Naʻe tohi fakaikiiki ʻe hee ʻAposetolo ko Paulá fekauʻaki mo e ʻofa faka-Kalaisí, pe manavaʻofá, mo e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau maʻu ai iá. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke ongoʻi ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Sīsū Kalaisi maʻaú mo tokoniʻi koe ke ke fekumi ki he meʻafoaki ʻo e manavaʻofá ke ke ongoʻi ʻa e ʻofa ko iá ki he niʻihi kehé.

Ko hotau ngaahi vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé

Fakakaukau ki ha taha ʻokú ke fiemaʻu ha vā fetuʻutaki mo ia ‘oku toe lelei angé.

  • Ko e hā ‘okú ke loto ai ke toe fakaleleiʻi ‘a e vā fetuʻutaki ko ʻení?

  • Ko e hā kuó ke fai ke tokoni ki he vā fetuʻutakí? Ko e hā e meʻa kuo ngāué? Ko e hā e meʻa naʻe ʻikai ke ngāué?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha ola naʻe mei maʻu mei hano fakahaaʻi ha ʻofa lahi ange ʻi homo vā fetuʻutakí

ʻI hoʻo ako ʻa e 1 Kolinitō 13, kumi ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo ʻofa ki he niʻihi kehé ʻo hangē ko ia ʻoku fai ʻe he Fakamoʻuí. Fekumi ki he ueʻi fakalaumālie mei he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻiloʻi e meʻa te ke lava ʻo fai ke fakaʻaongaʻi ai e meʻa ʻokú ke akó ki ho ngaahi tūkunga lolotongá.

Ko e ʻofa haohaoa ʻa Sīsū Kalaisí

Hili hono akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Kolinitoó fekauʻaki mo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié, naʻá ne pehē te ne fakahā kiate kinautolu “ha hala ʻoku lelei lahi” ke nau moʻui aí (1 Kolinitō 12:31). Lau ʻa e 1 Kolinitō 13:1–3, ʻo kumi ʻa e hala ʻoku lelei lahi ko ʻení.

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e manavaʻofá ʻa ia ʻoku tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga aí?

ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ke mahino lelei ange ʻa e mahuʻinga ʻo e manavaʻofá. ʻI he ofi ke ʻosi ʻa e lekooti fakakuonga muʻa ko ʻení, naʻe fakakau ʻe Molonai ha niʻihi ʻo e ngaahi lea ʻa ʻene tamai ko Molomoná. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Molomona e ngaahi ʻelemēniti ʻo e manavaʻofá mo fakamatalaʻi hono ʻuhingá (vakai ki he Molonai 7:43–48).

Lau ʻa e Molonai 7:46–47, ʻo kumi ki he meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e manavaʻofá.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻokú ke ako fekauʻaki mo e manavaʻofá mei he ngaahi veesi ko ʻení?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi naʻe faitaaʻi ʻi Māʻasi 2018.

Ko e manavaʻofá, “ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí” [Molonai 7:47], ʻoku ʻikai ko ha ngāue ia ka ko ha tuʻunga pe tūkunga ʻo e moʻuí. ‘Oku maʻu ‘a e manavaʻofá ‘i ha ngaahi ngāue hokohoko ‘oku fakahoko ʻo iku ki ha ului (pe liliu). Ko e manavaʻofá ko ha meʻa ia ‘oku aʻusia ‘e ha taha.

(Dallin H. Oaks, “The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 34) 

  • ʻOku tānaki fēfē nai e fakamatala ʻa Palesiteni ʻOakesí ki he mahino ʻokú ke maʻu kau ki he manavaʻofá?

Naʻe fakaʻaongaʻi fakatouʻosi ʻe Paula ʻi he Fuakava Foʻoú, mo Molomona ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ha ngaahi foʻi lea mo ha ngaahi kupuʻi lea tatau ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e manavaʻofá. ʻI heʻetau maʻu ha mahino ki heʻena ngaahi leá, te tau lava ai ʻo ʻilo ʻa e meʻa ke faí pea iku ʻo ʻilo e founga ke tau hoko ai ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí.

1. Fakakakato ʻa e ngaahi sitepu takitaha ʻi he ʻekitivitī ko ʻení, pea tali ʻa e fehuʻi ʻoku hoko atú ʻi hoʻo tohinoa akó:

  1. Lau ʻa e 1 Kolinitō 13:4–7 pe Molonai 7:45, ʻo kumi ʻa e founga ʻoku fakamatalaʻi ʻaki ʻa e manavaʻofá.

  2. Fili ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻe ua pe tolu ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e manavaʻofá, pea hiki kinautolu ʻi hoʻo tohinoa akó.

  3. ʻI he tafaʻaki ʻo e fakamatala takitaha, hiki hono ʻuhingá ʻi he lea pē ʻaʻau. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha faʻahinga meʻangāue pē ʻokú ke maʻú. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha tikisinale ke kumi ʻaki ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ki he ngaahi foʻi lea hangē ko e kātaki fuoloa pe fakahīkihikiʻi. Hiki foki e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he ʻulungaanga ko ʻení ke ke hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí.

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he ngaahi fakamatala kehekehe naʻá ke akó?

Ko e sīpinga haohaoá

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e sīpinga haohaoa ʻo e ngaahi fakamatala kotoa ʻo e manavaʻofá. Fakaʻaongaʻi e meʻa naʻá ke tohi fekauʻaki mo e manavaʻofá ʻi hoʻo tohinoa akó, ʻo fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻi he folofolá naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne ʻofa haohaoá ʻi he foungá ni. ʻE ala tokoni atu e ngaahi ʻīmisi ko ʻení ke ke fakafehokotaki ai ʻa e Fakamoʻuí ki he ngaahi kupuʻi lea naʻá ke akó.

ʻĪmisi
Fakatātā ʻo Sīsū mo e fefine naʻe moʻua ʻi he feʻauakí ʻOkú na fakatou tūʻulutui pea ʻokú ne puke Hono nimá. ʻOku kau ʻi he fakatātaá ha kau tangata ʻita ʻoku nau ʻomi ʻa e fefiné pea lī ia ki he kelekelé, naʻe makanumi ʻa e fefiné ʻi he kelekelé, ʻoku tūʻulutui ʻa e fakamoʻuí ʻi hono tafaʻakí, ʻoku fokotuʻu hake ia ʻe Sīsū, pea tuʻu ʻa e fakamoʻuí mo ia.
ʻĪmisi
Fakatātā ʻo e fāʻofua ʻa Sīsū kia Mele mo Māʻatá.
ʻĪmisi
Ko e heka ʻa Sīsū ʻi ha kiʻi hoosi ki Selusalema ʻo fou atu ʻi ha fuʻu kakai tokolahi ʻoku nau pukepuke ha ngaahi vaʻa ʻakau. ʻOku kau ʻi he meʻa naʻe hokó ʻa e ʻikai ke mei ʻasi mai ʻa Sīsū ʻi ha haʻofanga kakai tokolahi, tā ʻo e kakaí, niʻihi ʻo e fānau īkí, mo e hāʻele ʻa Sīsū ʻi he fuʻu kakaí.
ʻĪmisi
Naʻe toe foki ʻa Sīsū ki he ngoué ke hokohoko atu ʻene lotú peá Ne mamahi lahi fau.
ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻi he funga kolosí ʻi he vahaʻa ʻo ha ongo tangata, ʻoku ʻi ai ha kakai ʻi lalo ʻoku nau mamata ki ai. ʻOku kau ʻi he meʻa naʻe hokó ha konga meʻa holoholo naʻe puke hake ʻe ha sōtia Loma ʻi ha vaʻakau kia Sīsū, ngaahi ʻata kehekehe ʻo e kau tangata ʻe toko tolu ʻi he kolosí, kau sōtia ʻoku vaʻinga kumi monūʻia mo hae hono valá, ko e hāʻele ʻa Sīsū ʻoku tui kalauni talatala pea toto ʻatā, mo Kaiafasi.
  • Naʻe fakahaaʻi fēfē nai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e manavaʻofá ʻi he ngaahi tūkunga takitaha ko ʻení?

  • Kuó ke fakamoʻoniʻi fakatāutaha fēfē nai ʻa e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí kiate koe pe ko e niʻihi kehé?

  • ʻOku liliu fēfē nai e ongo ʻokú ke maʻu ki he Fakamoʻuí ʻi he taimi ‘okú ke fakakaukau ai ki Heʻene ʻofa kiate koé?

Moʻui manavaʻofá

Naʻe fakaʻosi ʻe he palōfita ko Molomoná ʻene ngaahi akonaki fekauʻaki mo e manavaʻofá ʻaki ha fakaafe fakavavevave ke ngāue. Lau ʻa e Molonai 7:48, ʻo kumi e fakaafe ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku tokoni atu ke mahino kiate koe ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ke maʻu ai ʻa e meʻafoaki ʻo e manavaʻofá?

Naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he kotoa ʻo ʻEne moʻuí, ʻoku malava ke maʻu ʻa e manavaʻofá ʻi ha faʻahinga tūkunga pē. Feinga ke ke fakakaukauloto pe ko e hā ʻene kaunga ki hoʻo moʻuí kapau te ke muimui ʻi he sīpinga ʻo e manavaʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi tūkunga kotoa pē. Fakakaukau ki he vā fetuʻutaki pau naʻá ke fakakaukau ki ai ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní. Fakakaukau ki he founga ʻe faitāpuekina ai e vā fetuʻutaki ko iá ʻi he lahi ange ‘a e manavaʻofá.

2. Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakahaaʻi ʻaki ha manavaʻofa ʻoku lahi angé?

  • Ko e hā te ke fai ke fakahaaʻi ki he Tamai Hēvaní ʻokú ke fiemaʻu ʻEne tokoní?

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Te tau fakahaaʻi fēfē nai ʻa e manavaʻofá ki he niʻihi kehé?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Māvini J. ʻEsitoni (1915–94) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā ʻo Māveni J. ʻEsitoni.

ʻOku maʻu ʻa e manavaʻofá ʻi he taimi ʻoku tau feʻofaʻaki aí, taimi ʻoku ʻikai ke tau fakamāuʻi pe fakatuʻutuʻunga ai ha tahá, ʻi he taimi ʻoku tau ʻoatu ai ha faingamālie ʻo ʻikai ke loto-veiveiua pe fili ke ʻūkuma fakalongolongo peé. Ko e manavaʻofá ʻa hono tali e ngaahi faikehekehé, ngaahi vaivaí, mo e ngaahi tōnounoú; kātakiʻi ha taha kuó ne tukuhifo kitautolu; pe fakaʻehiʻehi mei he ongoʻi loto-mamahi ʻi he taimi ʻoku ʻikai fai ai ʻe ha taha ha meʻa ʻi he founga ne tau ʻamanaki atu ki aí. Ko e manavaʻofá ʻa e fakafisi ke fiefia ʻi ha vaivai ʻo ha taha pea loto-fiemālie ke fakamolemoleʻi ha taha kuó ne fakamamahiʻi kitautolu. Ko e manavaʻofá ʻa e fakatuʻamelie ke fefakahokoʻaki ʻa e lelei tahá.

(Marvin J. Ashton, “The Tongue Can Be a Sharp Sword,” Ensign, May 1992, 19)

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018) fekauʻaki mo e manavaʻofá ʻi heʻene lea ʻi he konifelenisi lahí ko e “ʻOku ʻIkai Fakaʻau ʻo Ngata ʻa e ʻOfá” (Liahona, Nōvema 2010, 122–25). Mahalo te ke fie mamata ʻi he vitiō ʻo e lea ko ʻení, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 15:05 ki he 17:22.

Ko e hā ka ʻikai toe ngata ai ʻa e manavaʻofá, ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Sīsū Kalaisí?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā Sefilī R. Hōlani Faitaaʻi ʻi Sānuali 2018.

ʻOku fakahaaʻi haohaoa mo totonu ʻa e manavaʻofa moʻoní … ʻi he ʻofa taʻetūkua, ʻofa ʻaufuatō mo e ʻofa fai fakalelei ʻa Kalaisi maʻatautolú. … Ka ne taʻeʻoua e manavaʻofa ko iá—ʻa ʻEne ʻofa haohaoa kiate kitautolú—te tau hoko ko ha meʻanoa pē, ʻo ʻikai ha ʻamanaki lelei, pea mamahi ʻa e kakai tangata mo e kakai fefine kotoa pē. Ko e moʻoni, ko kinautolu te nau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne ʻofá ʻi he ʻaho fakamuí—ʻa e Fakaleleí, Toetuʻú, moʻui taʻengatá, talaʻofa taʻengatá—ko e moʻoni ʻe lelei ia kiate kinautolu. …

ʻOku ʻi he moʻuí ʻa e manavasiʻí mo e taʻe-lavameʻá. Taimi ʻe niʻihi ʻoku tōnounou ha ngaahi meʻa. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻi ai e tōnounou ʻa e kakaí kiate kitautolu, pe ko e tōnounou fakaʻekonōmika, fakapisinisi pe fakapuleʻanga. Ka oku ʻi ai e meʻa ʻe taha ʻi taimi pe ʻitāniti kuo teʻekite ne ʻai ke siva ʻetau ʻamanakí—ko e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí.

(Jeffrey R. Holland, Christ and the New Covenant [1997], 336–37)