Seminelí
1 Kolinitō 1–4


1 Kolinitō 1–4

Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Makatuʻunga Paú

ʻĪmisi
Temipale Apollo, Corinth, naʻe langa ʻi he taʻu 600 K.M. nai. Naʻe mei hoko ʻeni ko e taha ʻo e ngaahi faʻunga makehe taha ʻi Kolinitō ʻi he kuonga ʻo Paulá. Naʻe lahi ʻa e ngaahi temipale mo e ngaahi feituʻu naʻe ʻi ai ha ngaahi ʻīmisi ʻo e ʻotua tamapuá ʻi he funga ʻo e māmani Faka-Kalisi-Lomá, pea naʻe mei fetaulaki fakaʻaho pē ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí mo kinautolu ʻi he ngaahi kolo hangē ko Kolinitoó. Naʻe tohi ʻe Paula naʻe kimuʻa pea ului ʻa e kāingalotu ʻi Kolinitoó ki he ongoongoleleí, naʻa nau ʻāvea ʻi he ngaahi tamapua noá [ʻikai leá], ʻo hangē ko hono taki ʻa [kinautolú] (1 Kolinitō 12:2).

Fakakaukau ki he nunuʻa kovi ʻoku maʻu ʻe he fakakikihí, hīkisiá, ngaahi akonaki halá, mo e angaʻulí ʻi he māmaní ʻi he kuongá ni.  Naʻe fefaʻuhi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he kuonga muʻá ʻa ia naʻa nau nofo ʻi Kolinitoó mo e ngaahi faingataʻa tatau ko ʻení. Lolotonga ʻa e malanga ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ʻi ʻEfesō ʻi heʻene fononga fakafaifekau hono tolú, naʻá ne tohi ki he Kāingalotu Kolinitoó ke fakamālohia kinautolu mo fakamanatu ange ke nau falala kia Sīsū Kalaisi. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻi hono langa ʻetau moʻuí ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa fakamāmaní.

Ko e kei faivelenga ʻi he ngaahi tūkunga faingataʻá

Fakakaukauloto ʻoku ʻoatu ʻe ha kaungāmeʻa ofi ʻoku nofo ʻi ha kolo kehe ʻa e pōpoaki ko ʻení kiate koe:

“ʻOku faingataʻa ʻaupito hono ʻākilotoa kitautolu ʻe he ngaahi ivi tākiekina koví ʻi he feituʻu kotoa pē. ʻOku tokolahi ʻa e kakai heni ʻoku ʻikai ke nau tauhi ʻa e ngaahi fekaú, pea ʻoku fakaangaʻi ʻe hanau niʻihi ʻa e Siasí. ʻOku ou ʻiloʻi ha niʻihi kehe kuo mole ʻenau fakamoʻoní ʻi he ngaahi tūkunga tatau pea ʻoku ʻikai ke u loto ke hoko ia kiate au. ʻOku ʻi ai nai ha faleʻi?”

  • Ko e hā te ke talaange ki ho kaungāmeʻá?

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ivi tākiekina kovi mo fakatuʻutāmaki kuó ke fakatokangaʻi ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí?

  • ʻOku poleʻi fēfē nai ʻe he ngaahi ivi tākiekina ko ʻení ʻi he taimi ʻe niʻihi ke ke tuʻu maʻu ʻi hoʻo tuí?

ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki hoʻo faivelenga ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻa fakamāmaní pe ngaahi ivi tākiekina koví. Fekumi ki ha fakahinohino ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke ʻiloʻi ʻa e founga ke fakamālohia ai ho makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisí, pea kumi ha ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ikunaʻi ʻaki hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá. ʻI he fononga fakafaifekau hono ua ʻa e ʻAposetolo ko Paulá, naʻá ne malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻi Kolinitō ʻi ha meimei taʻu ʻe ua (vakai, Ngāue 18:1–18) pea fokotuʻu ai ha kolo ʻo e Siasí. (Ke ‘iloʻi ʻa e kolo ko Kolinitoó, vakai ki he Ngaahi Mape ʻo e Tohi Tapú, fika 13, “ Ko e Ngaahi Fononga Fakafaifekau ʻa e ʻAposetolo ko Paulá.”) Ko Kolinitoó ko ha senitā fefakatauʻaki tuʻumālie ia pea ko e kolomuʻa ia ʻo e vahefonua Loma ko ʻAkeiá. Naʻe lotu ha kakai tokolahi ʻo Kolinitō ki he ngaahi ʻotua tamapuá pea naʻa nau angaʻuli. Naʻe ʻi ai foki mo ha niʻihi naʻa nau angatuʻu mo fakakikihi. ʻI he ʻātakai ko ʻení, naʻe faingataʻa ki ha kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí ke nau tuʻu maʻu ʻi he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí. ʻI he taimi naʻe tohi ai ʻa Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó ke tokoniʻi kinautolu ʻi honau ngaahi faingataʻaʻiá, naʻá ne lea fekauʻaki mo e makatuʻunga kuó ne fakatoka maʻanautolú.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 2:1–5 mo e 1 Kolinitō 3:10–11, ʻo kumi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e makatuʻunga ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke langa ho makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisí?

ʻI he Tohi ʻa Molomoná, naʻe toe tapou foki ʻa Hilamani ki hono ngaahi fohá ke nau langa ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí. Lau ʻa e Hilamani 5:12, ʻo kumi ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe palōmesi ange ʻe Hilamaní.

  • Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe mo ho kaungāmeʻá mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe ala ʻaongá?

Ko e moʻoni ʻe taha ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ko e taimi ʻoku tau langa ai ʻa e makatuʻunga ʻo ʻetau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí, te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo Sētané mo e ngaahi faingataʻa fakamāmaní.

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo, ongoʻi, pe tui ki ai fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻa ia ʻoku tokoni ke ke fiemaʻu Ia ke hoko ko ho makatuʻungá?

1. Fai ‘a e meʻa ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa akó:

  • Tā ha fale ʻoku fefeka hono makatuʻungá. Hiki takatakai ʻi he falé ha ngaahi faingataʻa pe ivi tākiekina kovi ʻokú ke fehangahangai mo ia.

  • Tohi ʻi he makatuʻungá (fakavaʻé) pe takatakai ai ʻa e ngaahi meʻa te ke lava ʻo fai ke fakatefito ai hoʻo moʻuí ʻi he Fakamoʻuí.

  • Tali ʻa e fehuʻi ko ʻení: Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení pe te nau lava fēfē nai ʻo tokoniʻi koe ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻá pe ngaahi ivi tākiekina koví?

ʻI he tohi ʻa Paula ki he kakai Kolinitoó, naʻá ne fakamatala ai ki ha ngaahi palopalema lahi, peá ne akoʻi ‘a e founga naʻe maʻu ai ʻe he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí ʻa e mālohi ke tokoniʻi ke ikunaʻi ʻe he kakai Kolinitoó honau ngaahi faingataʻaʻiá (vakai, 1 Kolinitō 1:23–24). ʻOku nofotaha ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha palopalema ʻe ua mei he ngaahi palopalema ko iá. Lau ʻa e ngaahi fili ko ʻení pea fili ʻa e meʻa ʻe taha ʻe mahuʻingamālie taha kiate koe ke ke akó.

2. Fakakakato ha taha ‘o e ngaahi ʻekitivitī ko ení ʻi hoʻo tohinoa akó:

Fili A: Māvahevahé mo e fakakikihí

Ko e pole ʻe taha naʻe fefaʻuhi mo e Kāingalotu Kolinitoó ko e fakakikihí. Naʻe tupu ʻa e konga ‘o e māvahevahé koeʻuhí naʻa nau tui naʻe makatuʻunga honau tuʻunga ʻi he Siasí ʻi he tuʻunga mahuʻinga ʻo e tokotaha naʻá ne papitaiso kinautolú (vakai, 1 Kolinitō 1:12).

ʻI he tafaʻaki ʻo hoʻo fakatātā ʻo e falé, ‘e lava ke ke lisi ai ha ngaahi founga ʻokú ke fehangahangai ai mo e māvahevahé pe fakakikihí ʻi ho uōtí, fāmilí, pe tukui koló.

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻo e māvahevahé mo e fakakikihí?

Lau ʻa e 1 Kolinitō 1:10–13 mo e 1 Kolinitō 3:3–9, ʻo kumi ʻa e founga naʻe feinga ai ʻa Paula ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke langa ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā naʻá ke vakai ki ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni ki he kakaí ke nau ikunaʻi ʻa e ngaahi māvahevahé mo e fakakikihí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tokoniʻi ai koe ʻi hono langa hoʻo moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí ke ke uouangataha pea siʻisiʻi ange ai ʻa e fakakikihi mo e niʻihi ʻoku mou feohí?

Fili E: Ko e poto ʻo e māmaní

Naʻe fakamahuʻingaʻi ʻe he tokolahi naʻe nofo ʻi Kolinitoó ʻa e poto fakamāmaní. Naʻe ʻikai ʻuhingamālie ʻa e pōpoaki ʻo ha Mīsaia naʻe tutuki ki ha kau Siu mo ha kau Senitaile tokolahi. ʻI he māmani ‘o Lomá, naʻe fakataipe ʻe he tautea ʻo e tutukí ʻa e fakamaá mo e ʻulungiá. Ko e fakakaukau ‘o ha taha naʻe loto-fiemālie ke faingataʻaʻia koeʻuhí ko e niʻihi kehé ko ha “vale” ia ki he kau Kalisí ( 1 Kolinitō 1:23). Ki he kau Siú, ko ha Mīsaia naʻe pekia ʻi ha kolosí ko ha “tūkiaʻanga” ia ( 1 Kolinitō 1:23) koeʻuhí naʻa nau ʻamanaki ʻe ikunaʻi ʻe he Mīsaiá honau ngaahi filí.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 1:17–25, ʻo kumi ʻa e tali ʻa Paula ki he ngaahi tōʻonga fakakaukau ko ʻení.

Lisi ha ngaahi founga ʻi ha feituʻu pē ʻi hoʻo fakatātā ʻo e falé, ʻe ala uesia pe fakafepakiʻi ai ʻe he poto ʻo e māmaní hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí.

  • Ko e hā nai ka ʻikai mahino pe houngaʻia ai ha kakai ʻe niʻihi ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ʻi he kuonga ní?

  • Ko e hā ha ngaahi liliu ʻe ala hoko ʻi he taimi ʻe ʻilo mo ongoʻi ai ʻe ha taha ʻoku maʻu ʻe he Fakamoʻuí ha mālohi moʻoni ʻi heʻenau moʻuí? (vakai, 1 Kolinitō 1:24).

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa hono langa hoʻo moʻuí ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí ke ke fehangahangai ai mo e ngaahi fakakaukau fakamāmani ʻoku faingataʻá?

Ko hono langa ʻetau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke vakaiʻi ai hoʻo moʻuí. Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke langa ai ho makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi founga te ke fie fakalakalaka aí? ʻE ala tokoni fēfē nai hoʻo langa hoʻo moʻuí ʻi he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí ke ke fehangahangai ai mo ho ngaahi faingataʻá mo e ngaahi ivi tākiekina koví? Fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ueʻi fakalaumālié ʻi hoʻo tohinoa akó.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā ʻa e ‘uhinga ‘oku totonu ke u langa ai hoku makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisí?

Naʻe fakamoʻoni ʻa ʻEletā Sī Hongi (Semi) Uongo ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

ʻĪmisi
Tā fakaʻofisiale ʻo ʻEletā Chi Hong (Sam) Wong. Faitaaʻi ʻi Māʻasi 2017.

He ʻikai ke tau hinga, kapau ʻe langa hotau makatuʻungá ʻia Sīsū Kalaisi! ʻI heʻetau kātaki faivelenga ki he ngataʻangá, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke fokotuʻu ʻetau moʻuí ʻi Heʻene maká, “pea ʻe ʻikai lavaʻi ʻa [kitautolu] ʻe he ngaahi matapā ʻo helí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:69). Mahalo he ʻikai ke tau lava ʻo liliu kotoa ʻa e ngaahi tūkunga ʻo e meʻa ʻe hoko maí, ka te tau lava ʻo fili ʻa e founga ke tau mateuteu ai ki he meʻa ʻe hoko maí.

(Chi Hong [Sam] Wong, “He ʻIkai Ke Nau Ikuna; He ʻIkai Ke Tau Hinga,” Liahona, Mē 2021, 98)