Aʻusia Fakaako Fika 11

Aʻusia Fakaako Fika 11: Fakakaukauʻi e Founga Hono Akoʻí: Tokoniʻi e Fānau Akó ke Fakahoko Honau Fatongiá

Vakai Fakalūkufuá

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he aʻusia fakaakó ni ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení:

Ko hono fakapapauʻi e founga hono akoʻí
Ko e mahino ʻa e fatongia ʻo e fānau akó ʻi he akó
Tokoniʻi ʻo e fānau akó ke fakahoko honau fatongiá

ʻĪmisi

balanced scale

Ngaahi Fakakaukau Mahuʻingá

ʻI hoʻo teuteu lēsoní, ʻoku mahuʻinga ke fakapalanisi hono fakakaukauʻi e meʻa ke akoʻí mo e founga hono akoʻí.

ʻI he aʻusia fakaako fika 10, naʻá ke ako ai ke fakaʻaongaʻi ʻa e nāunau fakalēsoní ʻi he taimi ʻokú ke fakakaukauʻi ai e meʻa ke akoʻi ʻi he konga folofolá. ʻOkú ke mateuteu he taimí ni ke fakapapauʻi ʻa e founga hono akoʻi hoʻo fānau akó.

Ko e Fatongia ʻo e Tokotaha Akó ʻi he Founga Akó

Kapau ʻoku fie maʻu ke aʻusia ʻe he fānau akó ʻa e tupulaki fakalaumālié, te ke fie maʻu ke mahino honau fatongia ʻi he founga akó pea teuteu e ngaahi ʻekitivitī fakaako te ne tokoniʻi kinautolu ke nau longomoʻui ʻi hono fakahoko honau fatongiá.

ʻI he kotoa ʻo e aʻusia fakaakó ni, lekooti ha faʻahinga ueʻi fakalaumālie pe ngaahi fakakaukau ʻokú ke maʻu ki hono tokoniʻi hoʻo fānau akó ke fakahoko honau fatongiá ʻi he founga akó.

ʻEkitivitī ʻo e Tohi Tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí

ʻĪmisi

handbook cover

Ako ʻa e konga 1.3.3 (peesi 8–9) mo e ʻuluaki palakalafi ʻe tolu ʻo e konga 4.3.4 (peesi 74) ʻo e Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí: Ko ha Tohi Tuʻutuʻuni maʻá e Kau Faiako mo e Kau Taki ʻi he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú (2012). Lolotonga hoʻo laú, kumi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

Ko e hā nai ʻa e fatongia ʻo e tamasiʻi akó ʻi he founga akó?
Ko e hā e meʻa ʻokú ke ongoʻi ko e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ia te ke lava ʻo fai ke tokoniʻi hoʻo fānau akó ke nau fakahoko honau fatongiá?

Hiki hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo toe vakai ki ai pea vahevahe ia mo ho taki ʻinisēvesí pe kulupú.

Ko e Faleʻi Fakaepalōfita ʻi he Fatongia ʻo e Taha Akó

Kuo fakamamafaʻi ʻe he Kau Taki Māʻolunga tokolahi ʻa e mahuʻinga ʻo hono tokoniʻi ʻo e fānau akó ke fakahoko honau fatongia ʻi he founga akó.

Sio ʻi he foʻi vitiō “Prophetic Teaching about the Student’s Role in Learning” (4:14), lava ke maʻu ʻi he LDS.org. ʻI he foʻi vitiō ko ʻení, ʻoku fakamoʻoni ʻa e kau taki tokolahi ʻo e Siasí ki he mahuʻinga ʻo e fatongia ʻo e taha akó ʻi he founga akó.

Fakakaukau Fakatāutahá

Fakakaukau ki ha taimi ne ke ʻi ha kalasi pea naʻe teuteu ʻe he faiakó ha ngaahi ʻekitivitī ne ke kau atu ai ki he akó. Fakakaukau he taimí ni ki ha taimi ne ʻikai ke longomoʻui ai ha faiako ke fakakau ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí. Fakafehoanaki mo fakafaikehekeheʻi ʻa e ongo aʻusia ko iá.

Ko e hā e faikehekehe ne hoko ʻi hono fakaafeʻi koe mo e niʻihi kehé ke kau atu ki he akó?
Ko e hā naʻe fai ʻe he faiakó ke tokoniʻi koe ke fakahoko ho fatongiá ko ha tokotaha ako?

Hiki hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo toe vakai ki ai pea vahevahe ia mo ho taki ʻinisēvesí pe kulupú.

ʻĪmisi

students in church classroom

Ko Hono Tokoniʻi ʻo e Kau Akó ke Fakahoko Honau Fatongiá

ʻE lava ʻe he fānau akó ʻo fakahoko honau fatongiá ʻi hono ako ʻo e ongoongoleleí ʻi hoʻo fakaafeʻi kinautolu ke fakamatala, vahevahe, pea fakamoʻoni ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku fakamaʻalaʻala ʻe hono fakamatalaʻi, vahevahe, mo fakamoʻoni ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻa e mahino ʻoku maʻu ʻe he fānau akó, fakatupulaki ʻenau malava ke akoʻi e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé, mo fakamālohia ʻenau fakamoʻoni ki he ngaahi meʻa ʻoku nau fakahāʻí. (Vakai, Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí, konga 2.6 [peesi 43–45].)

ʻE lava ʻe he fānau akó ʻo fakamatalaʻi ha potufolofola pe tefitoʻi moʻoni ʻi he lea pē ʻanautolú. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e fānau akó ke fakamatalaʻi tautau toko ua pe fakakulupu iiki, pe ko e kalasí fakakātoa, ʻi hono fakafaivaʻí, pe ngāue tohí.
ʻE lava e fānau akó ʻo vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, aʻusiá, pe ngaahi ongo ʻoku felāveʻi mo ha potufolofola pe tefitoʻi moʻoni. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e fānau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi ongó pe meʻa kuo nau aʻusia fakatāutaha ʻi ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni. ʻE lava foki ke nau vahevahe ha aʻusia kuo nau mamata tonu ai ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé. Te nau lava pē ʻo lea ʻaki pe tohi ia.
ʻE lava ʻa e fānau akó ʻo fakamoʻoni ki he tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻoku nau ʻilo ʻoku moʻoni. Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau fakamoʻoni ki he meʻa ʻoku nau ongoʻi mo ʻilo ʻoku moʻoní pea mo e liliu kuo hoko ʻi heʻenau moʻuí. ʻOku fie maʻu ke ʻoua ʻe kamata peheni ʻa e fānau akó “ʻOku ou fie fai ʻeku fakamoʻoní” pe “ʻOku ou ʻilo.” Ko e fakamoʻoní ko hono fai ia ʻo ha faʻahinga fakamatala ʻo ʻete tuí pe fakamoʻoni fakatāutaha ki he moʻoní.

ʻOku Fakatupulaki ʻe he Kau Maí ʻa e Akó

Sio ʻi he foʻi vitiō “Fakamatalaʻi, Vahevahe, mo Fakamoʻoniʻi: Ngaahi Fakamoʻoni ʻa e Kau Akó” (2:28), lava ke maʻu ʻi he LDS.org. ʻI he foʻi vitiō ko ʻení, ʻoku lea ʻa e fānau akó ai kau ki he fakahoko honau fatongiá ʻi heʻenau fakamatalaʻi, vahevahe, mo e fakamoʻoni ʻi he seminelí.

Ko ha Loki Ako ʻOku Fakatefito ʻi ha Taha Ako

Sio ʻi he foʻi vitiō “Ko ha Lokiako ʻOku Fakatefito ʻi he Kau Akó: Ko ha Sīpinga” (6:51), lava ke maʻu ʻi he LDS.org. ʻI he foʻi vitioó ni, ʻoku tokoniʻi ʻe Sisitā Uela ʻa e fānau akó ke fakahoko honau fatongiá ʻi he ako mei he folofolá. Sio ki he founga ʻokú ne lavaʻi ʻaki e taumuʻá ni.

Sio ʻi he foʻi vitiō “Ko ha Lokiako ʻOku Fakatefito ʻi he Kau Akó: Ko e Ngaahi Fakakaukau ʻa ha Faiako” (3:01), lava ke maʻu ʻi he LDS.org. ʻI he foʻi vitiō ko ʻení, ʻoku aleaʻi ʻe Sisitā Uela ʻa e mahuʻinga ʻo hono tokoniʻi ʻa e fānau akó ke akó.

ʻEkitivitī ʻo e Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻOku ʻi he lēsoni takitaha ʻo e tohi lēsoni ʻa e faiakó ha ngaahi fehuʻi, ʻekitivitī, mo e ngaahi founga te nau lava ʻo tokoniʻi hoʻo fānau akó ke nau longomoʻui ʻi he kau maí lolotonga ʻenau ako mei he folofolá. Fakaava hoʻo tohi lēsoni ʻa e faiakó ki ha lēsoni pē pe fakaʻaongaʻi ʻa e laʻipepa tufa ʻoku ui ko e “Lēsoni Fakaangaanga—3 Nīfai 11:1–17” ʻa ia ʻoku ʻoatu ʻi he fakahokohoko fakamotuʻaleá ʻi he tohi lēsoni ko ʻení. Kumi ha ngaahi fehuʻi, ʻekitivitī, mo e ngaahi founga te ke ala fakaʻaongaʻi ke fakaafeʻi e fānau akó ke fakahoko honau fatongia ke akó.

Hiki ha ngaahi fehuʻi, ʻekitivitī, pe ngaahi founga ʻe niʻihi ne ke ʻilo, ʻi ha tohinoa ako pe ko ha feituʻu kehe pē ke ke toki vakaiʻi pea vahevahe ia mo hoʻo taki ʻinisēvesí pe kulupú.

Akoʻi e Kau Akó Ki Honau Fatongiá

ʻE kau kakato ange ʻa e kau akó ʻi he mahino kiate kinautolu honau fatongia ʻi hono ako ʻo e ongoongoleleí. ʻOku ʻomi ʻe he taha ʻo e ngaahi ʻuluaki lēsoni ʻi he tohi lēsoni ʻa e faiakó ha fakamatala ki hono akoʻi ʻo e fānau akó ki honau fatongiá. Fakamanatu nounou ʻa e lēsoni 1, “Ko e Fatongia ʻo e Tokotaha Akó,” ʻi he Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí ʻo e Tohi ʻa Molomoná pea fakakaukauʻi ʻa e founga te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he lēsoní ʻi hoʻo akoʻi hoʻo kau akó ki honau fatongia ke akó.

Sio ʻi he foʻi vitiō “Akoʻi e Kau Akó ki Honau Fatongiá” (6:27), lava ke maʻu ʻi he LDS.org. ʻI he foʻi vitioó ni, ʻoku akoʻi ʻe Misa Haueli ʻene fānau akó kau ki honau fatongia ʻi he kamataʻanga ʻo e taʻu fakaakó.

Hiki ha ngaahi fakakaukau ʻe niʻihi te ke fie fakaʻaongaʻi ʻi hoʻo akoʻi hoʻo fānau akó kau ki honau fatongia ʻi he kamataʻangá mo e lolotonga e taʻu fakaakó. Hiki hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pe vahevahe mo hoʻo taki ʻinisēvesí pe kulupú.

Fakamatala Fakanounoú mo e Fakaʻaongaʻí

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ke Manatuʻí

Te ke lava ʻo tokoniʻi hoʻo fānau akó ke mahino, mo nau tali, pea fakahoko honau fatongia ʻi hono ako ʻo e ongoongoleleí.
ʻOku mahuʻinga ke ke akoʻi hoʻo fānau akó kau ki honau fatongiá ʻi hono ako ʻo e ongoongoleleí ʻi he kamataʻangá mo e kotoa ʻo e taʻu fakaakó.
Te ke lava ʻo tokoniʻi e fānau akó ke nau fakahoko honau fatongia ke akó, ʻaki hano fakaafeʻi kinautolu ke fakamatalaʻi, vahevahe, mo fakamoʻoni ki he tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.
ʻE lava ʻo tokoni atu ʻa e tohi lēsoni ʻa e faiakó ke ke teuteu e ngaahi ʻekitivitī ke fakakau ʻaki hoʻo kau akó ki he akó.

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

“Ko e fili ʻa e [tokotaha akó] ke kau atú ko hono fakaʻaongaʻi ia ʻo e tauʻatāina ke filí ʻa ia ʻokú ne fakaʻatā ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ne fakahā mai ha pōpoaki fakatāutaha ʻoku fakataumuʻa ki heʻenau ngaahi fie maʻu fakafoʻituituí. ʻOku hoko hono faʻu ʻo ha ʻātakai ʻo e fealeʻakí ke fakalahi e faingamālie ʻe akoʻi ʻe he Laumālié ʻa e ngaahi lēsoni mahuʻinga ange ʻi he meʻa ʻe lava ke ke akoʻí.

“ʻE hanga ʻe he kau mai ko iá ʻo ʻomi ki heʻenau moʻuí e tataki ʻa e Laumālié” (Richard G. Scott, “To Learn and to Teach More Effectively” [Education Week devotional, Aug. 21, 2007], 4–5, speeches.byu.edu).

“Ko ia, pea hā leva?”

Hiki ha ngaahi meʻa te ke fakahoko ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ke fakaʻosi ʻaki ʻa e aʻusia fakaako ko ʻení.