Kapitulo 4
“Usa ka Halapad ug Dako nga Buluhaton”
Niadtong Disyembre 26, 1866, ang Unang Kapangulohan ug ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles nanag-abut ubos sa pagdumala ni Presidente Brigham Young. Sa hapit na matapos ang miting, si Presidente Young, ang ikaduha nga Presidente sa Simbahan, mipahayag sa iyang tinguha nga maestablisar og usab ang mga Relief Society sa tibuok Simbahan.1
Pagkasunod tuig, gibati ni Presidente Young ang dugang nga kadinalian sa pagtabang sa mga bishop sa ilang responsibilidad sa pagpangita ug pagtabang sa mga nanginahanglan. Sa pagpasiugda sa paningkamot nga maestablisar og balik ang Relief Society sa matag ward, iyang gipakigbahin ang mosunod nga tambag sa mga bishop: “Ipatukod [sa mga sister] ang Female Relief Society sa nagkalain-laing mga ward. Kita adunay daghang mga babaye nga may talento nga anaa kanato, ug nagkinahanglan kita sa ilang panabang niining butanga. Ang uban mahimong maghunahuna nga usa kini ka butang nga walay pulos, apan kini dili; ug inyong mabantayan nga ang mga sister mamahimo nga nag-unang tinubdan sa kalihokan. Hatagi sila sa kaayohan sa inyong kaalam ug kasinatian, hatagi sila sa inyong impluwensya, giyahi ug tudloi sila sa maalamong paagi ug sa maayo, ug makakita sila og mga lawak alang sa mga kabus, ug makabaton og mga paagi sa pagsuporta kanila sa napulo ka pilo ang kapaspason kaysa mahimo sa Bishop.”2
Sa makausa pa ang mga sister i-organisar pag-usab ubos sa awtoridad sa priesthood ug, sigon sa giingon ni Propeta Joseph Smith, “ipahimutang sa sitwasyon diin [sila] makalihok pinasubay niadtong mga maloloy-ong pagbati nga gitanom sa Dios diha sa [ilang] mga dughan.”3 Sila molig-on sa ilang mga pamilya ug sa uban nga anaa sa panginahanglan, sa temporal ug sa espiritwal. Pinaagi niini nga pagserbisyo, ang kaugalingon nilang hugot nga pagtuo ug pagkamatarung molambo. Si Sister Eliza R. Snow mitudlo nga ang Relief Society mo “hashas ug mobayaw [sa mga sister], ug labaw sa tanan molig-on sa ilang pagtuo sa Ebanghelyo, ug sa paghimo niini, mahimong instrumento sa pagluwas og daghan.”4
Usa ka Relief Society sa Matag Ward
Si Presidente Young mitawag kang Sister Snow nga moserbisyo sa Simbahan pinaagi sa pagbiyahe sa tibuok nga teritoryo, pagtabang sa mga bishop sa pag-organisar sa mga Relief Society. Miingon siya, “Si Presidente Young misugo sa mga Bishop sa pag-organisar sa Female Relief Society sa lain-lain nilang mga Ward, ug … misubli sa maong hangyo, hangtud sa tanang pamuy-anan, nanawagan sa tanang mga sister sa pag-apil sa organisasyon, dili lamang alang sa paghupay sa mga kabus, apan alang sa katumanan sa matag maayo ug halangdon nga buhat.”5
Isip secretary sa unang Female Relief Society sa Nauvoo, Illinois, si Sister Snow mitipig og detalyadong minutes sa mga miting, lakip ang mga instruksyon gikan ni Joseph Smith (tan-awa sa kapitulo 2). Sa pagbaktas gikan sa Nauvoo ngadto sa Walog sa Salt Lake, giampingan gayud niya ang iyang minute book. Nakasabut siya sa importansya sa unsay gitudlo ngadto sa mga sister niadto nga mga miting. Nahibalo siya unsaon sa pagpahimutang sa kapunongan, ug nahinumdom siya sa mga baruganan diin kini naestablisar. Nakasabut siya nga ang organisasyon usa ka mahinungdanon nga bahin sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. “Dili kini ordinaryo nga butang,” mipasabut siya, “nga makab-ot sa usa ka organisasyon sa ingon niini nga matang. Kini nga organisasyon nahisakop sa organisasyon sa Simbahan ni Kristo, sa tanang dispensasyon sa kahingpitan niini.”6 Karon, samtang mibiyahe siya ngadto sa matag ward, balik-balik niyang gigamit sa pagtudlo ang gikan sa mga minutes.
Pagpalapad sa Panan-awon ug Impluwensya sa mga Sister
Dugang sa paghangyo kang Sister Snow sa pakigtambayayong sa mga lider sa priesthood sa matag ward, gipalapdan ni Presidente Young ang iyang buluhaton. Miingon siya, “Gusto ko nga imong tudloan ang mga sister.”7 Bisan og siya wala i-set apart isip ikaduha nga kinatibuk-ang presidente sa Relief Society hangtud niadtong 1880, gihatagan siya sa sama nga responsibilidad nga gihatag sa Ginoo ngadto kang Sister Emma Smith: “sa pagpatin-aw sa mga kasulatan, ug pag-awhag sa simbahan, sumala sa ikahatag kanimo pinaagi sa akong Espiritu.”8
Si Presidente Young mihatag usab og tambag ngadto sa mga babaye sa Simbahan. Ang iyang mga pag-awhag ug ang mga pagtulun-an ni Sister Snow natingub alang sa pagpalapad sa panan-awon sa mga sister sa ilang gahum alang sa kaayohan sa ilang mga pamilya, sa Simbahan, ug sa kalibutan. Si Sister Snow miingon:
“Kon adunay anak nga mga babaye ug mga inahan sa Israel nga mobati nga gamay ra [limitado] ang kasamtangan nilang kalibutan, karon ilang makita ang igo nga gidak-on sa matag gahum ug kapabilidad sa paghimo og maayo nga mao gayud ang gituga kanila. … Si Presidente Young mihatag sa yawe ngadto sa usa ka halapad ug dako nga buluhaton ug pagkamapuslanon.”9
Ang pagribyu sa pipila ka mga pagtulun-an ug paningkamot nga nagpaila sa Relief Society sa ulahing bahin niadtong 1800 nagpakita kon sa unsang paagi milambo ang panan-awon ug ang matarung nga impluwensya sa Babaye nga Santos sa Ulahing Adlaw.
Gugmang Putli
Matinuoron ngadto sa sumbanan nga giestablisar ni Joseph ug Emma Smith sa Nauvoo, ang gugmang putli padayon nga gihimong pundasyon sa tanang butang, espiritwal ug temporal, nga maoy tuyo sa pag-organisar sa Relief Society. Si Presidente Young mitudlo:
“Tanan kini gihangop sa atong relihiyon. Ang matag maayong pulong ug buhat, tanang butang nga temporal, ug tanang butang nga espiritwal, mga butang sa langit, mga butang sa yuta, ug mga butang sa ilawom sa yuta anaa sa atong relihiyon. … Kon kini atong buhaton, ug magmaya sa paghimo og matarung, ang atong mga till mahimong [lig-on] ug dili matarug sama sa mga tiilan niining walay utlanang mga bungtod. Dili kita angayang magtinguha og bisan unsa [gawas] sa matarung nga baruganan, ug kon gusto kita sa husto, dayon kana atong ipakita sa uban, magmabination ug puno sa gugma ug gugmang putli ngadto sa tanan.”10
Pagbiya gikan sa Kalibutanong mga Impluwensya
Sa iyang panimalay, si Presidente Brigham Young mitudlo sa iyang anak nga mga babaye sa “paghunong sa tanang dili maayo ug walay pulos, ug pagpalambo sa tanan nga maayo ug matahum.”11 Ang paghunong mao ang pagwagtang sa usa ka butang. Dihang si Presidente Young mitambag sa iyang anak nga mga babaye sa paghunong, buot niyang ipasabut nga sila mohunong gikan sa kalibutanon, walay pulos, ug dili tarung nga kinaiya ug sininaan. Gisangyaw usab niya ang paghunong ug pagreporma sa tibuok Simbahan.
Sa pagtambag sa mga Santos sa pagbiya sa mga pamaagi sa kalibutan, si Presidente Young sa kasagaran mohatag og mapuslanon nga tambag nga may kalabutan sa inadlaw nga pagpakabuhi. Giawhag niya ang pagkamadaginuton ug tinuoray nga pagtrabaho. Sama pananglit, gitambagan niya ang mga sister sa Relief Society sa pag-usab sa ilang mga pamaagi sa pagpangaon ug pag-atiman sa panimalay. Apan ang paghunong nagpasabut og sobra pa kay sa pagdawat og yano nga pamaagi sa kinabuhi; nagpasabut kini og kausaban sa kasingkasing. Ang mga sister kinahanglan nga mopalayo gikan sa uban sa kalibutan—tinuoray nga mahimong mga Santos, mga tawo sa Ginoo. Si Sister Eliza R. Snow miingon: “Unsa man ang gusto nakong hunungon? Ang akong kaignorante ug tanan nga dili iya sa Dios.”12
Personal nga Pagpadayag
Gisunod ni Sister Snow ang tambag sa mga lider sa priesthood, ug misaad siya sa mga sister sa Relief Society nga mapanalanginan sila kon ila usab kining buhaton. Mitudlo usab siya nga ang tinagsa nga mga babaye makadawat og inspirasyon aron mogiya kanila sa personal nilang kinabuhi, sa ilang mga pamilya, ug sa ilang mga responsibilidad sa Simbahan. Siya miingon: “Sultihi ang mga sister sa pag-adto ug sa pagbuhat sa ilang mga katungdanan, diha sa pagpaubos ug kamatinud-anon ug ang Espiritu sa Dios maanaa kanila ug sila panalanginan sa ilang mga paghago. Papangitaa sila og kaalam imbis sa gahum ug makaangkon sila sa tanang gahum sa kaalam nga anaa kanila nga ilang magamit.”13
Ang iyang dinasig nga instruksyon nakatabang sa mga sister sa Relief Society sa pagsagubang sa mga pagsulay sa ilang panahon. Gitudlo niya nga kon sila magpadayon sa pagtinguha og giya ug kahupayan gikan sa Espiritu Santo, matagamtam nila ang kalinaw bisan taliwala sa kalisud. Miingon siya nga ang Espiritu Santo “nagtagbaw ug mopuno sa matag pangandoy sa tawhanong kasingkasing, ug mopuno sa tanang kahaw-ang. Kon ako mapuno sa Espiritu,” mipadayon siya, “ang akong kalag matagbaw, ug makasulti ako sa tinuoray, nga ang mga butang nga walay pulos nianang adlawa ingon og dili na babag sa akong agianan. Apan kon akong lugakan ang paghupot niana nga espiritu ug gahum sa Ebanghelyo, ug moambit sa espiritu sa kalibutan, bisan sa pinakagamay lang, ug ang kasamok moabut; adunay problema. Gisulayan na ako, ug unsa may makahupay kanako? Dili kamo makapakigbahin og kahupayan ngari kanako nga makatagbaw sa imortal nga hunahuna, apan kana nga naggikan sa Tubod sa kahitas-an. Ug dili ba atong pribilehiyo ang pagpakabuhi nga kita padayon nga makaangkon niini sa atong mga kalag?”14
Pagdepensa sa Gihimo nga Dinaghan nga Kaminyoon
Sa sayo nga kapanahunan sa Simbahan, ang paghimo sa dinaghan nga kaminyoon gipadayag ngadto kang Joseph Smith.15 Bisan og kini nga buhat sa sinugdanan lisud nga dawaton sa kadaghanan, ang matinud-anong mga Santos nasayud nga si Joseph Smith mao ang propeta sa Dios. Gisunod nila ang kabubut-on sa Ginoo sumala sa gipadayag sa ilang propeta. Mihimo sila og pakigsaad sa Dios ug sila lig-on ug matinuoron nga mihupot niadto nga mga pakigsaad.
Sa dihang ang Relief Society gi-establisar pag-usab sa ulahing bahin niadtong 1860, ang dinaghan nga kaminyoon nahimo gihapon nga kabahin sa kinabuhi sa mga miyembro sa Simbahan. Bisan pa, daghang tawo sa Estados Unidos mituo nga ang mga babaye nga nagpuyo sa dinaghan nga kaminyoon gipakaubos ug giabuso. Isip resulta sa sayop nga panabut sa kinabag-an mahitungod sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa ilang mga gituohan, ang nasudnong panggobyerno mipasar og balaodnon nga nagdili sa dinaghan nga kaminyoon.
Usa ka pundok sa mga Babaye nga Santos sa Ulahing Adlaw nagtigom didto sa Siyudad sa Salt Lake City niadtong Enero 1870 agi og tubag niini nga balaodnon. Sa presensya sa mga reporter sa newspaper tadlas sa Estados Unidos, kini nga mga babaye mipadayag sa ilang pagsuporta sa ilang buhi nga mga propeta ug sa mga gipanghimo sa Simbahan. Gipanalipdan nila ang ilang kaugalingon ug ilang mga bana ug mipahayag sa ilang hugot nga pagtuo ug sa ilang mga pakigsaad. Si Sister Eliza R. Snow miingon: “Panahon na gayud [sa] pagbarug sa dignidad sa among calling ug mamulong alang sa among kaugalingon. … Ang kalibutan wala makaila kanamo, ug ang kamatuoran ug ang kaangayan sa among mga kaigsoonang lalaki ug sa among kaugalingon nagtukmod kanamo sa pagpahayag. … Dili kami ubos kay sa ubang mga babaye sa kalibutan, ug dili kami gusto nga makita nga ingon.”16
Usa ka babaye nga Santos sa Ulahing mga Adlaw mipahayag sa mga pagbati sa daghan pang uban dihang siya miingon: “Walay laing dapit niining lapad nga kalibutan diin ang kamabination ug gugma gitugyan sa hilabihan ngadto sa mga babaye, ug ang iyang katungod sagrado gayud nga gipanalipdan sama sa Utah. Ania kami aron ipahayag ang among gugma sa usag usa, ug aron ipakita sa kalibutan ang among debosyon ngadto sa Dios among Langitnong Amahan; ug ipakita ang among kaandam sa pagtuman sa mga gikinahanglan sa Ebanghelyo; ug ang balaod sa Celestial nga Kaminyoon usa sa mga gikinahanglan niini mao nga kami nagtinguha sa pagtahud, pagtudlo, ug sa paghimo niini, diin ang Dios mihatag kanamo og kusog sa paghimo.”17
Ang mga reporter sa newspaper miingon nga usa kini ka “talagsaon nga miting.”18 Usa ka reporter ang misulat, “Sa pangatarungan ug sa pinulongan ang giingon nga gipakaubos nga mga babaye sa mga Mormon maingon og pareha ra sa … mga babaye sa Sidlakan.”19 Sa misunod nga pipila ka bulan, daghan pang mga babaye ang miapil niana nga mga miting sa tibuok teritoryo.
Niadtong 1890, si Presidente Wilford Woodruff, ang ikaupat nga Presidente sa Simbahan, nakadawat og pagpadayag hinungdan sa paghunong sa gihimo nga dinaghan nga kaminyoon sa Simbahan. Iyang gisulat kini nga pagpadayag sa usa ka dokumento nga nailhan isip Manipesto. Mahitungod sa pagsulat sa Manipesto, siya miingon: “Ang Dios sa langit misugo kanako sa pagbuhat sa unsay akong gibuhat; ug sa dihang miabut ang oras diin ako gisugo sa paghimo niana, kadto tin-aw kaayo alang kanako. Miadto ako atubangan sa Ginoo, ug akong gisulat ang gusto sa Ginoo nga akong isulat.”20
Tungod kay ang mga tawo midawat man sa mapanagnaong tambag sa pagsulod sa dinaghan nga kaminyoon ug mihimo ug mihupot sa ilang mga pakigsaad, kining bag-o nga pagpadayag sa makausa lisud na usab alang sa kadaghanan, apan ang matinud-anong mga Santos sa Ulahing mga Adlaw determinado na usab sa pagsunod sa propeta. Sa adlaw nga ang kinatibuk-ang miyembro sa Simbahan nakadungog sa Manipesto ug miaprubar niini, si Sister Zina D. H. Young, kinsa nagserbisyo isip ikatulo nga kinatibuk-ang presidente sa Relief Society niadtong higayona, miingon, “Karong adlawa ang mga kasingkasing sa tanan gisulayan apan mihangad ngadto sa Dios ug miuyon.”21
Ang mga babaye sa Simbahan kinsa, pinaagi sa pagpadayag, mihangop sa dinaghan nga kaminyoon ug kinsa, pinaagi sa pagpadayag, sa kaulahian midawat sa Manipesto mga takus sa pagdayeg ug pasalamat. Tinuoray nilang gituman ang ilang mga pakigsaad ug ang tambag sa buhing propeta. Karon kini nga mga babaye gitahud sa ilang matinud-anon nga mga kaliwat.
Si Helen Mar Whitney, kinsa nagsunod sa balaod sa dinaghan nga kaminyoon, misulat, “Mahimo kitang mobasa sa kasaysayan sa mga martir ug bantugan nga mga magbubuntog, ug daghang talagsaon ug maayo nga mga lalaki ug mga babaye, apan nianang halangdon nga mga babaye ug maanyag nga mga anak sa Zion, kansang hugot nga pagtuo sa mga saad sa Dios sa Israel naghimo kanilang magmadaugon labaw sa kaugalingon ug motuman sa mas taas nga balaod, ug moabag sa Iyang mga sinugo sa pag-establisar niini dinhi sa yuta, … Akong gibati ang kasiguroan nga adunay gitipigan nga asoy ang mga anghel sa ilang mga gibuhat nga adto makita sa mga rekord sa kahangturan, nga gisulat sa mga letra nga bulawan.”22
Nagpatin-aw sa mga Gituohan
Si Sister Eliza R. Snow adunay gasa sa pagkamanunulat ug mamumulong sa kadaghanan. Nailhan siya sa kadaghanan isip “magbabalak sa Zion” tungod sa iyang kahanas sa pinulongan nga Iningles.23 Dako siya og kahibalo, organisado, matinud-anon, walay kaluya, dili mosibug, maalamon, ug maayong manulti, ug nagasunod siya sa mga pag-aghat sa Espiritu samtang mitabang siya sa pagtukod sa gingharian sa Dios. Kanunay niyang gipakigbahin ang iyang kahibalo ug iyang pagpamatuod, ug giawhag niya ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga babaye sa paghimo sa ingon diha sa mga miting sa Relief Society—nga dili mag-agad sa uban nga maoy kanunay nga magtudlo kanila.
Ang pipila ka mga babaye magpanuko ug dili andam nga mamulong sa publiko. Si Sister Snow mihatag sa mosunod nga tambag niana nga mga sister: “Ayaw pasagdi ang inyong presidente nga mao ray mosulti sa tanan. … Ang Dios wala ba magtuga kaninyo og gasa sa pagpamulong? … Kon kamo gitugahan sa Espiritu sa Dios, bisan unsa pa ka yano ang naa sa inyong hunahuna, makalig-on kini niadtong mga naminaw kaninyo.”24
Si Emily S. Richards miingon nga si Sister Snow mitabang kaniya nga makakat-on sa pagpamulong sa publiko: “Sa unang higayon nga [siya] mihangyo kanako nga mamulong sa usa ka miting, di ko kahimo, ug miingon siya, ‘Ayaw kabalaka, apan sa sunod kon hangyoon ka sa pagpamulong, sulayi ug sulti bisan gamay,’ ug kini akong nahimo.”25 Si Sister Richards padayon nga milambo sa iyang abilidad sa pagkamamumulong sa kadaghanan, ug niadtong 1889 namulong siya sa kombensyon sa National Woman Suffrage Association didto sa Washington, D. C.
Usa ka journalist mihulagway kang Sister Richards nga “nagkurog og gamay nga gitutukan sa daghang tawo, apan maugdang, masaligon, halangdon, ug lunsay ug maanindot sama sa anghel. … Dili ang mga pulong mismo apan ang malumo nga espiritu [nga] miduyog sa mga pulong nga mihatag og madaugon nga pagbati sa matag kasingkasing.”26
Karon, ang mga sister sa Relief Society misunod sa sumbanan nga gipahiluna nila ni Sister Snow, Sister Richards, ug sa ubang una nga mga sakop sa Relief Society. Nagkugi sila sa pagpangita og kahibalo ug dayon mipakigbahin niana nga kahibalo ngadto sa uban. Sa paghimo sa ingon, gisunod nila ang tambag sa mga propeta sa ulahing adlaw. Si Presidente Spencer W. Kimball, ang ikanapulog duha nga Presidente sa Simbahan, miingon:
“Akong gihatagan og gibug-aton … ang dakong panginahanglan sa matag babaye sa pagtuon sa mga kasulatan. Gusto namo nga ang atong mga panimalay mapanalanginan og mga sister nga maayong mosaysay sa kasulatan—minyo man kamo o dili, batan-on o tigulang, biyuda o nagpuyo kauban sa pamilya.
Spencer W. Kimball
“Sa walay pagsapayan sa tinuoray ninyong mga kahimtang, samtang magkadugang ang inyong pagkasinati sa kamatuoran diha sa kasulatan, kamo mag-anam og ka epektibo sa paghupot sa ikaduhang dako nga sugo, ang paghigugma sa inyong silingan sama sa inyong kaugalingon. Pagkahimo nga batid sa mga kasulatan—dili aron mopaubos sa uban, kondili aron mobayaw kanila! Sa katapusan, kinsa man ang adunay mas labaw nga panginahanglan nga ‘moamping’ sa mga kamatuoran sa ebanghelyo (nga ilang kadaganan panahon sa panginahanglan) kaysa mga babaye ug mga inahan kinsa mihimo og tumang mga pag-amuma ug pagpanudlo?”
Si Presidente Kimball mipamatuod nga ang mga sister sa Relief Society mamahimo nga gamhanang impluwensya alang sa kaayohan diha sa mga “buotang mga babaye sa kalibutan” samtang ilang “pamalandungan ang pagkamatarung ug kahapsay sa ilang kinabuhi.”27
Sila si Sister Snow, Presidente Kimball, ug daghan pang mga lider sa Simbahan mipakigbahin sa panan-awon sa impluwensya sa Relief Society alang sa kaayohan. Samtang ang mga sister mohatag og katin-awan sa ilang mga gituohan pinaagi sa pulong ug sa buhat, ilang mapalig-on ang matag usa nga pagtuo ngadto sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo. Makatabang sila sa usag usa sa pag-andam nga madawat ang tanang panalangin nga anaa sa plano sa Langitnong Amahan alang sa kalipay.
Pagpaningkamot sa Kaugalingon sa Temporal
Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagpundok sa Walog sa Salt Lake human gipanggukod ug gipalayas gikan sa ilang mga panimalay ug mga komunidad sa daghang higayon. Karon nga milangyaw sila sa hilabihan ka layo ug hilit nga disyerto, gusto ni Presidente Brigham Young nga sila molambo ug mohimo og permanenteng panimalay alang sa ilang kaugalingon. Gusto niya nga luwas sila gikan sa pisikal nga kadaot, ug gusto usab niya nga luwas sila gikan sa mga kalibutanong impluwensya nga makaamong sa ilang hugot nga pagtuo ug sa ilang mga pagpamatuod. Iyang gusto nga dili sila maimpluwensyahan sa kalibutan, sa temporal ug sa espiritwal.
Nagpasabut kini nga ang mga Santos nagkinahanglan nga makakat-on og mga kahanas aron makaatiman sila sa tanan nilang panginahanglan. Niini nga paningkamot, si Presidente Young may dakong pagsalig sa mga kapasidad, talento, kamatinud-anon, ug kaandam sa mga babaye. Gipahinumduman niya ang mga sister sa Relief Society sa pagtuman sa ilang mga katungdanan sa panimalay uban sa ilang mga bana ug mga anak.28 Gitudloan usab niya sa ubang mga katungdanan kabahin sa pagpaningkamot sa kaugalingon sa temporal, pipila niini gihisgutan sa ubos. Samtang daghan nga mga pihong katungdanang temporal ang lahi karon, ang mga baruganan nga nagpaluyo niini nga mga katungdanan nagpabilin nga mao gihapon: Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gitambagan sa pagbuhat sa tanan nilang mahimo sa pagsangkap sa temporal nga mga panginahanglan sa kinabuhi alang sa ilang kaugalingon ug sa ilang pamilya.
Pagpanahi. Si Presidente Young mitambag sa mga sister sa pagpanahi og mga sinina alang sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga pamilya. Miingon siya, “nanawagan ako sa mga sister sa … paghimo og kaugalingon ninyong mga urog, ug paghimo ug mga sinina nga inyong ikahimuot nga dili maimpluwensyahan gikan sa gawas.”29 Si Sister Eliza R. Snow mireport nga iyang giawhag ang mga sister sa pag-establisar og “mga urog nga makapahimuot—kana nga takus nga suportahan sa maayo og kabuot, hinashasan ug intelihente nga mga babaye kinsa mobarug, sama gayud sa atong gibuhat, atubangan sa kalibutan.”30
Sida. Si Presidente Young miestablisar sa Deseret Silk Association, uban ni Zina D. H. Young isip presidente niini. Kini nga pundok namuhi og mga ulod [silkworms], pakan-on nila og mga dahon sa lumboy. Si Sister Young lainan gayud sa mga ulod ug gani gidaman siya tungod niini, apan mituman siya sa pagpamuhi ug giatiman kini didto sa kaugalingon niyang buhianan sa ulod ug gitudloan ang uban sa paghimo sa ingon. Ubos sa iyang pagdumala, ang Deseret Silk Association namuhi og mga hantatawo kapin sa 20 ka tuig. Bisan og wala sila makakwarta sa ilang gibuhat, sila nakahimo og matahum nga mga sida para sa ilaha.
Trigo. Si Presidente Young mitambag sa mga sister, “Pagkat-on sa pagsuporta sa inyong kaugalingon; paggahin og lugas ug harina, ug pagtigom niini alang sa mga panahon sa kanihit.”31 Si Emmeline B. Wells, kinsa sa wala madugay nahimong ikalima nga kinatibuk-ang presidente sa Relief Society, gitudlo nga modumala sa central wheat committee.
Niini nga panimpalad, ang mga babaye nadasig tungod sa inahanon nilang mga tinguha aron malikay ang ilang mga pamilya sa kagutom. Si Sister Wells miingon: “Kinsa man ang mobati niining mga butanga nga mas labaw pa kay sa usa ka inahan? Hunahunaa kuno kon unsay bation nga makabati sa inyong anak nga maghilak nga mangayo og pagkaon.”32
Ang mga presidente sa Ward Relief Society sa kasagaran magmiting aron mahisgutan ang mga paagi sa pag-angkon ug pagtipig sa lugas. Ang matinguhaon nga panagway ni Sarah Howard, presidente sa Relief Society sa ward sa Siyudad sa Salt Lake, nagrepresentar sa mga sentimento sa daghang mga sister niadtong panahona. Siya miingon: “Akong gibati nga usa kini ka pribilehiyo nga gihatag sa Ginoo ngari kanamo, ug maningkamot kami ug maghiusa niini. Alang sa akong bahin maningkamot ko ug mohimo sa tanan, ug akong gibati nga ang Ginoo moabli sa agianan diin kami makakuha og lugas, bisan ulahi na sa tingtanom.”33 Si Sarah M. Kimball, kinsa nagserbisyo usab isip presidente sa Relief Society sa ward, duna nay nahunahunaan nga plano kabahin sa pagtipig sa iyang pag-adto sa miting. Sa unang tuig sa proyekto, ang iyang Relief Society sa ward mitukod og dili masunog nga kamalig nga may kapasidad nga mosulod og 1,000 ka gantangan nga trigo.
Si Presidente John Taylor sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miawhag sa mga kaigsoonan sa Kaysville, Utah, sa pagtabang sa mga sister niini nga paningkamot. Naghisgot siya kabahin sa usa ka babaye kinsa mibati nga ang iyang bana “may pagka-liberal [dili istrikto] ug walay pagtagad” sa pinansyal sa pamilya. Sa matag semana ang babaye mosup-it og gamay gikan sa ilang badyet ngadto sa Biblia sa pamilya. “Pipila ka tuig human niadto miabut ang krisis sa pinansyal, ug [ang] bana naproblema. Ang asawa nakahibalo nang daan sa kausaban nga panagway sa iyang bana, ug siya nangutana kaniya sa hinungdan sa iyang problema. Ang iyang bana miingon kaniya nga siya dunay hapit na molapas nga [bayranan], ug nahadlok siya nga basin dili siya kabayad. Gisulayan niya ang pag-awhag kaniya pinaagi sa pagbaton og hugot nga pagtuo sa Dios, ug mopakli sa maayo, karaan nga Basahon, nag-ingon kaniya sa pagbasa niini, aron mahupay siya gikan niini. Iyang gitunol kaniya ang Biblia, ug sa dihang iya kining giablihan ug gipakli sa bana ang mga dahon ang [kwarta] nagsugod sa pagpangatagak.” Si Presidente Taylor mitapos, “Moabut ang panahon nga atong kinahanglan kini nga mga trigo nga gitipigan sa atong mga sister; dili nato palabian ang atong kamasaligon sa atong mga kalihokan, ug buhaton nato ang tanan pinaagi sa pagtabang kanila.”34
Si Sister Emmeline B. Wells misulti sa mga sister nga ang ilang kakugi alang niini nga paningkamot mao ang “temporal nga kaluwasan niini nga katawhan kon ugaling adunay emerhensya.”35 Natuman kini niadtong 1898 ug 1899, dihang ang trigo sa Relief Society gigamit nga suporta panahon sa grabe nga huwaw didto sa habagatang Utah.
Ang kakugi sa mga sister sa pagpreserbar og trigo nakahimo sa Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga babaye sa pagserbisyo sa mga tawo lapas pa sa ilang mga pamilya ug isig ka mga Santos. Ang mga trigo sa Relief Society gipadala sa Simbahan ngadto sa mga American Indian sa Utah; sa mga naluwas sa grabe nga linog ug sunog didto sa San Francisco, California, niadtong 1906; ug sa mga tawo sa China kinsa nag-antus sa kagutom niadtong 1907.36 Ang trigo nakasangkap usab og suntansya alang sa liboan atol sa Unang Gubat sa Kalibutan , dihang gibaligya sa Relief Society ang 200,000 ka gantang ngadto sa gobyerno sa Estados Unidos.37 Kini nga panulundon sa pagpreserbar ug pagserbisyo nakatabang sa pag-establisar og usa ka sumbanan sa kasamtangan nga paningkamot sa Simbahan alang sa paghatag og makatawhanong tabang sa tibuok kalibutan, kon asa nga mga tawo ang nanginahanglan.
Pag-atiman sa kahimsog ug medikal nga edukasyon. Niadtong Septyembre 1873, si Sister Eliza R. Snow mireport nga si Presidente Brigham Young nagkinahanglan og “daghang maayo nga mga [sister] nga makakuha og maayo kaayo nga edukasyon, ug dayon makakuha og degree nga mahimong Doktor.”38
Si Sister Zina D. H. Young nagsilbing ehemplo isip usa ka sister sa Relief Society kinsa nakahatag og talagsaong serbisyo sa natad sa pagpanambal. Gisulti kaniya diha sa iyang patriyarkal nga panalangin nga siya adunay gasa sa pagpang-ayo, ug giandam niya ang iyang kaugalingon nga makapahimulos niini nga gasa pinaagi sa pagkuha og kurso nga obstetrics—ang medikal nga kahanas alang sa pagpaanak. Nakatabang siya og daghan sa pagpaanak didto sa Walog sa Salt Lake. Sa iyang panerbisyo, ang iyang mapuslanon nga edukasyon mitukma sa iyang gasa sa pisikal nga pagpang-alima, espiritwal nga pagpang-ayo, ug emosyonal nga pagpanghupay. Si Sister Emmeline B. Wells miingon bahin kaniya: “Dili maihap nga mga higayon tingali ang mahisgutan kabahin sa iyang pagpangalagad sa masakiton, dihang ingon og gidasig siya sa mas taas nga gahum kay sa iya mismo … dihang walay nahimo ang kaisug ug pagtuo niadtong nanaglibut sa higdaanan sa masakiton. Niana nga mga panahon maingon og anghel siya sa kalooy sa pagkatinuod.” 39
Bisan sa tanang serbisyo nga gihimo ni Sister Young samtang misalig siya sa iyang espirituhanong mga gasa ug limitadong edukasyon, siya nahibalo gyud nga dili niya maatubang ang tanang medikal nga panginahanglan sa nagkadaghan nga populasyon sa Utah. Iyang giawhag ang ubang Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga babaye sa pagsunod sa tambag ni Presidente Young aron makadawat og medikal nga pagbansay.
Si Sister Snow miingon: “Dinhi karon, duna bay mga sister, kinsa dunay igong ambisyon, ug kinsa nakahibalo sa panginahanglan niini, tungod og alang sa Zion, sa pagtuon alang niini? Adunay pipila nga ganahan nga mahimong nurse; ug ang mga sama kanila makahimo og maayo sa ilang pagtuon sa pagka Doktor. … Kon sila walay igong kwarta nga ikagasto, duna kitay magamit sa paghimo niini.”40
Uban niini nga pag-awhag, pipila sa mga sister sa Relief Society nagtuon sa pagkadoktor didto sa sidlakan sa Estados Unidos. Namalik sila sa Utah isip mga doktor ug nanudlo og mga klase sa midwifery ug home nursing. Si Emma Andersen Liljenquist, kinsa mieskwela sa Utah, mirekord sa pipila sa iyang mga kasinatian:
“Nalingaw kaayo ko [sa kurso], ug human ako ma-set apart ni Apostol John Henry Smith ug sa uban, mipauli ako sa paghimo sa akong buluhaton, nga gisaaran sa mga Apostoles nga kon ako magpuyo nga matarung kanunay akong masayud unsay angay buhaton kon adunay mga kalisdanan. …
“Kadto nga saad natuman gayud ang tanan. Sa daghang higayon dihang ang akong mga pasyente grabe ka masakiton, nangayo ako og tabang sa Langitnong Amahan, ug sa matag sitwasyon gihatag kini kanako. Usa sa pihong hitabo mao ang babaye nga bag-o lang nanganak ug nahitabo ang pagsigi og dugo. Ang bana mitawag og doktor, apan wala siya kabantay nga grabe na kaayo kini. Nangayo ako … nga tabangan kami sa Ginoo. Ang pagdugo nahunong ug akong nahimo ang angay alang kaniya. Sa pag-abut sa doktor, miingon siya nga dili siya makatuo sa nahitabo, apan miingon nga akong nahimo ang tukma gayud nga unta iyang buhaton. …
“… nakapahimugso ako og kapin sa usa ka libo nga bata [sa kalibutan]. Sa makausa akong gipasalamatan ang akong Langitnong Amahan tungod sa Iyang tabang ug sa kalig-on nga gihatag kanako sa Ginoo, kay kon wala pa kadto dili unta ako makaserbisyo sa akong mga igsoon o sa komunidad. Usa sa makatandog nga mga butang mahitungod sa pagpanganak mao nga ang unang kahingawa sa inahan mao ang iyang anak, dili ang iyang kaugalingon.”41
Niadtong 1882 ang Relief Society miestablisar sa Deseret Hospital, “diin ang mga masakiton nga mga katawhan sa Ginoo maatiman ug makadawat sa kaayohan sa mga ordinansa sa Simbahan [pagpanalangin sa priesthood] ingon man sa hanas nga pagpanambal.”42 Ang ospital nagpadayon kapin og gamay sa napulo ka tuig hangtud nga ang mga gastos sa pagpadagan misobra sa mga donasyon nga gihatag ug sa anaa na nga ubang mga pasilidad nga magamit.
Katungod sa mga Babaye sa Pagboto (ang Katungod sa Pagbutar)
Niadtong Pebrero 1870 ang teritoryal nga panggobyerno sa Utah mihatag sa mga babaye og katungod sa pagbotar sa piniliay sa gobyerno. Niana nga panahon, ang teritoryo sa Wyoming mao lamang ang laing teritoryo sa Estados Unidos diin ang mga babaye gihatagan niini nga katungod. Sa wala madugay ang nasudnong panggobyerno mibakwi niini nga pribilehiyo isip kabahin sa silot alang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagsunod sa balaod sa dinaghan nga kaminyoon. Apan ang mga Babaye nga Santos sa Ulahing Adlaw nagpabiling dayag ug klaro sa ilang mga katungod. Daghang mga sister ang aktibong nagtinguha sa katungod sa mga babaye sa pagboto, o katungod sa pagbotar. Ang nagkadugang nila nga mga abilidad sa pagpahayag sa tin-aw nga paagi mao ang usa ka panalangin dihang gikinahanglan nga i-representar nila ang ilang kaugalingon isip lig-on, balaan ug halangdon nga mga babaye. Pinaagi sa ilang mga paningkamot, naangkon nila pag-usab ang ilang katungod sa pagbutar dihang ang Utah gitugutan nga mahimong estado sa Tinipong Bansa sa Amerika. Naangkon usab nila ang pagtahud sa ubang mga kalihokan sa mga babaye sa Estados Unidos ug sa tibuok kalibutan.
Mga Pagmantala
Ubos sa pagpangulo ni Sister Eliza R. Snow, ang Relief Society misuporta sa usa ka newspaper nga giulohan og Woman’s Exponent. Kini nga newspaper gisulat alang sa mga Babaye nga Santos sa Ulahing Adlaw aron matabangan sila sa pagkat-on mahitungod sa ilang buluhaton, sa ilang kinabuhi, ug sa ilang kasaysayan. Si Sister Emmeline B. Wells miserbisyo isip editor sa kadaghanan nga pagmantala sa newspaper. Sa iyang diary siya misulat, “Nagtinguha ako sa tanan nakong gahum sa pagtabang nga mouswag ang kahimtang sa akong mga tawo, ilabi na ang mga babaye.”43 Sa kadugayan siya misulat, “Nagtinguha ako sa tibuok kong kasingkasing sa paghimo niadtong mga butanga nga makapalambo sa mga babaye sa ilang moral ug sa espiritwal ingon man sa buhat sa edukasyon ug moatiman sa nagpadayon nga buhat sa Dios dinhi sa yuta.”44
Human sa 42 ka tuig nga pagmantala, ang Woman’s Exponent nahunong niadtong 1914. Pagkasunod nga tuig, ang Relief Society nagsugod sa pagmantala sa Relief Society Magazine, nga naglakip sa mga leksyon alang sa sinemana nga mga miting sa Relief Society. Ang magasin usa ka importante nga kapanguhaan alang sa mga sister. Gibahandi sa mga sister ang ilang mga kopya, nagkat-on gikan niini ug nanudlo gikan niini. Niadtong 1971, ang Relief Society Magazine ug uban pang mga magasin alang sa hingkod nga mga miyembro sa Simbahan nga Iningles og pinulongan nga gitingob sa usa ka magasin, nga gitawag og Ensign. Sukad niadtong panahona, ang Ensign mihatag og mga artikulo aron sa pagtudlo ug pagdasig sa mga sister sa Relief Society.
Ang Simbahan nagsugod sa pagmantala og mga magasin ngadto sa pinulongan nga dili Iningles sa tunga-tunga sa mga 1800. Daghan niini nga mga magasin gimantala ubos sa pagdumala sa mga mission president. Pagka 1967 gihiusa kini ngadto sa usa ka magasin nga pareho ra og format ug sulod, nga gihubad ngadto sa lain-laing mga pinulongan. Kining internasyonal nga magasin—karon gitawag og Liahona—kanunay nga naghatag og mga artikulo aron sa pagtabang sa mga sister nga magpakabuhi sa ebanghelyo.
Sukad niadtong 1987, ang mga mensahe sa visiting teaching gimantala na sa Liahona ug sa Ensign. Ang mga mensahe sa visiting teaching gipang-apud-apod usab isip bulag nga publikasyon sa mga dapit nga bag-o pa ang Simbahan ug ang mga miyembro diyutay ra.
Pag-andam sa mga Bata ug mga Young Women alang sa Pagserbisyo sa Gingharian sa Dios
Sa katapusan sa mga 1800, ang mga lider sa priesthood ug sa Relief Society miorganisar og mga paningkamot aron sa pagpalambo sa kinabuhi sa mga bata ug sa batan-ong mga babaye. Misanong sa tawag ni Presidente Brigham Young sa pag-usab ug pagpahunong (tan-awa sa mga pahina 53-54), ang mga lider sa Relief Society miestablisar sa Young Ladies Department sa ilang Cooperative Junior and Senior Retrenchment Association niadtong 1870. Mao kini ang nakahimo sa organisasyon karon sa Young Women. Ang Primary giorganisar para sa mga bata niadtong 1878. Sa sinugdanan, ang mga lider sa Relief Society midumala sa buhat niini nga mga organisasyon ubos sa pagdumala sa mga lider sa priesthood. Niadtong 1880, si Presidente John Taylor, ang ikatulo nga Presidente sa Simbahan, mihatag og mga calling ngadto sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society, sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Young Women, ug sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Primary, nga naghatag og kalainan sa buluhaton niining tulo ka organisasyon.
Sukad niadto, ang mga sister sa Relief Society kanunay nga nangulo ug nagserbisyo sa mga organisasyon sa Young Women ug sa Primary. Ila usab nga napalig-on ang nagtubo nga henerasyon pinaagi sa pagserbisyo sa ubang mga organisasyon, sama sa Sunday School ug seminary ug institute.
Pagpadayon
Ang pagkaestablisar og balik sa Relief Society mihatod ngadto sa mas dakong responsibilidad ug dakong oportunidad alang sa mga Babaye nga Santos sa Ulahing Adlaw. Si Eliza R. Snow mipahayag:
“Wala ba ninyo makita nga ang atong luna nagkalapad? Ang atong buluhaton padayon nga magkalapad, ug walay babaye sa Zion ang [mag]kinahanglan nga magbangutan sa hinungdan nga pig-ot ang iyang luna.
“Ang Dios manalangin kaninyo, akong mga sister, ug magdasig kaninyo, nga kamo unta mapuno sa kahayag, ug makabantay nga kamo walay laing interes apan sa kaayohan sa Zion. Tuguti nga ang una ninyong buhaton mao ang paghimo sa inyong mga katungdanan sa panimalay. Apan, sanglit kamo maalamon nga mga tinugyanan, makakita kamo og panahon alang sa sosyal nga mga katungdanan, tungod kay kini anaa kanato karon isip mga anak ug mga inahan sa Zion. Pinaagi sa tinguha nga mahimo ang matag katungdanan inyong makita nga magkadako ang inyong kapasidad, ug matingala kamo sa unsay inyong mahimo.”45
Ang personal nga pagpahayag ni sister Snow sa hugot nga pagtuo ug pagkamalaumon magsilbi nga giya alang sa tanang Santos sa Ulahing mga Adlaw. “Magpadayon gayud ako,” miingon siya. “Magpahiyom ako taliwala sa unos, ug magsakay nga walay kahadlok ug madaugon tabok sa baluron nga mga kahimtang … ug ang ‘pagpamatuod kang Jesus’ modagkot og kahayag nga mogiya sa akong panan-awon pinaagi sa mga ganghaan sa imortalidad.”46
Pagtukod sa Templo sa Salt Lake, 1877
Sa wala padulong sa tuo: Elizabeth Ann Whitney, Emmeline B. Wells, ug Eliza R. Snow
Si Sister Eliza R. Snow mitudlo sa mga sister sa Relief Society.
Samtang ang mga sister sa Relief Society mag-ampo nga tinagsa ug kauban sa pamilya, makadawat sila og inspirasyon nga makagiya kanila.
Usa ka panagpundok sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga inahan ug anak nga mga babaye, 1893
“Pagbusog sa mga pulong ni Kristo” (2 Nephi 32:3).
Ang una nga mga sister sa Relief Society nag-ani og sida, mga 1890
Dapit nga mitinganan sa Relief Society, sa ibabaw sa grocery store sa Siyudad sa Salt Lake, Utah, 1892
Mga gradwado sa pagka-nurse sa Ospital sa LDS, class sa 1911
Ang Woman’s Exponent, usa ka newspaper alang sa mga sister sa Relief Society, gimantala sugod 1872 hangtud 1914.
“Magpadayon ako. … Ang ‘pagpamatuod kang Jesus’ mao ang … mogiya sa akong panan-awon” (Eliza R. Snow).