Luaku, Undonde
Ngondu wa Muanda Muteketa 27–Ngondu wa Muanda Mukulu 2. “Ndi Ngenza Mudimu Munena”: Ezela 1; 3–7; Nehemiya 2; 4–6; 8


Ngondu wa Muanda Muteketa 27–Ngondu wa Muanda Mukulu 2 ‘Ndi Ngenza Mudimu Munena’: Ezela 1; 3–7; Nehemiya 2; 4–6; 8 ,” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dipungila Dikulukulu 2026 (2026)

“Ngondu wa Muanda Muteketa 27–Ngondu wa Muanda Mukulu 2. ‘Ndi Ngenza Mudimu Munena,’” Luaku, Undonde: Dipungila Dikulukulu 2026

Bimanu bia Yelushalema bibakulula

Ndi ne Mudimu Munena wa Kuenza, kudi Tyson Snow

Ngondu wa Muanda Muteketa 27–Ngondu wa Muanda Mukulu 2: “Ndi Ngenza Mudimu Munena”

Ezela 1; 3–7; Nehemiya 2; 4–68

Bena Yuda bavua mu bupika mu Babilona bidimu bitua ku 70. Bavua bajimija Yelushalema ne ntempelo, ne ba bungi bavua bapua moyo lulamatu luabu ku mukenji wa Nzambi. Kadi Nzambi kakabapua moyo to. Bushuwa, uvua muamba kupitshila kudi mu profete wenda, “Nendue kunudi, ne nenuenzela malu mimpa, mu dikufikisha ku dipingana” (Yelemiya 29:10). Mu bulelela ku dîyi edi, Mukalenga mmulongoluela bantu benda njila wa kupingana—bubidi ku Yelushalema ne, bua mushinga mukola, ku bipungidi biabu. Ne wakajula bena mudimu bavua benza “mudimu munena” (Nehemiya 6:3): Mulombodi wa tshimenga dîna Zelubabela uvua mumona dibakulula dia nzubu wa Mukalenga. Ezela, muakuidi ne mufundi, wakambuluisha bantu bua kupingaja mioyo yabu ku mikenji ya Mukalenga. Ne Nehemiya wakalombola dibakulula dia bimanu bia Yelushalema. Bakatuilangana ne butontolodi, kadi bakapeta kabidi diambuluisha divuabu kabayi batekemena. Malu adibu bapeta adi mua kutuambila ne kutupesha meji bualu tudi bietu tuenza mudimu munena. Ne bumudi wabu, mudimu wetu udi ne bia kuenza bia bungi ne nzubu wa Mukalenga,Mukenji wa Mukalenga, ne dikuba dia mu nyuma ditudi tupeta Kudiye.

Bua tshikosu tshia mikanda ya Ezela ne Nehemiya, tangila “Ezela” ne “Nehemiya” mu Dictionnaire dia Bibliya.

ikone wa bia kulonga

Ngenyi bua Dilonga mu Dîku ne mu Ekelezia

Ezela 1

Mukalenga udi upesha bantu ngenyi bua kuenza kipatshila kenda.

Panyima pa bena Pelesa bamana kutshimuna bena Babulona, Mukalenga wa kapesha mfumu wa bena pelesa menji, Cyrus, bua kutuma tshisumbu tshia bena Yuda mu Yelushalema bua kuasulula ntempelo. Pawudi ubala Ezela 1, funda bidi Cyrus muenza bua kuambulusha bena Yuda mu mudimu ewu wa mushinga. Mushindu kayi uwudi umona Mukalenga wenza kupitshila ku baluma ne bakaji munkatshi mueba, kuela ne bantu badi kabayi bidimba bia mu Ekelezia Wenda? Tshinyi tshidibi bileja pa Mukalenga ne mudimu wenda?

Tangila kabidi Yeshaya 44:24–28.

Ezela 3:8–13; 6:16–22

Nzubu wa Mukalenga udi muaba wa disanka.

Pavua bena Babulona bakuata Yelushalema, bakabumbula ntempelo ne ku môsha ne kumuja (tangila 2 Bakalenga 25:1–10; 2 Kulondolola 36:17–19). Mushindu kayi uwuvua mua kudiumvua bu wewa muikala umua wa ku bena Yuda bavua babujadika? (tangila Misambu 137). Tangila muvua bena Yuda badiumvua, tangila pashisha, pavuabu babambila bua kupingana ne kuibakilula ntempelo (tangila Ezela 3:8–13; 6:16–22). Bidi mua kukutuma bua kunana menji pa kudiumvua kueba pa bidi bitangila Mukalenga ne nzubu Wenda. Bua tshinyi dîbaka dia ntempelo didi bualu bua disanka?

bakuidi pambelu pa ntempelo wa Zelubabela

Ntempelo wa Zelubabela; bimfuanyi kudi Sam Lawlor

Ezela 4–7; Nehemiya 2; 46

ikone wa seminaire
Nzambi udi ne mudimu wa mushinga wa mema kuenza.

Mudimu wa Mukalenga udi wenzeka mpuka mpuka kakuyi butontolodi. Etshi tshivua bulelela bua didienzeja dilombola kudi Zelubabela ne Nehemiya. Ewu udi mushindu mupepela udi mua kukuambuluisha bua kulonga ku miyuki eyi ne nana meji pa mushindu uwudi mua kuenza mudimu wa Mukalenga nansha koku butontolodi:

Mudimu wa Nzambi bua Zelubabela (Ezela 4:3);

Mudimu wa Nzambi bua Nehemiya (Nehemiya 2:17–18):

Mudimu wa Nzambi buanyi:

Butontolodi buvua Zelubabela mupeta(Ezela 4:4–24):

Butontolodi buvua Nehemiya mupeta (Nehemiya 2:19; 4:1–3, 7–8; 6:1–13):

Butontolodi bundi mpeta:

Mushindi uvua Zerubabela muandamuna (Ezela 5:1–2):

Mushindi uvua Nehemiya muandamuna (Nehemiya 2:20; 4:6, 9; 6:3–15):

Mushindu undi mua kuandamuna:

Bua diambuluisha mu difuanyikija bualu bua Nehemiya ne nsombelu weba, udi mua kulonga mukenji wa mulombodi Dieter F. Uchtdorf “We Are Doing a Great Work and Cannot Come Down” (Liahona, Ngondu Muitanu 2009, 59–62), nangananga bitupa bibidi bia ndekelu. Pawudi wela meji pa bidi bitangila mudimu udi Nzambi mukupesha,udi mua kulonga “Tshiena Bualu tshia Basongakaji” anyi ”Tshiena bualu tshia Tshisumbu tshia Buakuidi bua Alona” (Tshisangi tshia Mikanda ya Lumu Luimpa). Anyi udi mua kutangila mu musambu bu “As Sisters in Zion” (Misambu,no. 309) anyi “Ye Elders of Israel” (Misambu, no. 319).

Tshinyi tshiwudi wela meji tshidi tshiumvuija kuikala ne “lungenyi ku mudimu” mu mudimu wa Musungidi? (Nehemiya 4:6). Biidi mua kumvuija tshinyi kuikala ne “tshianza tshimpa tshia … Nzambi pamutu [peba]” pawudi wenza mudimu wenda? (Nehemiya 2:8; tangila kabidi Nehemiya 2:18; Ezela 7:6, 9, 27–28). Mushindu kayi uwuvua mumona tshianza tshienda mu didienzeja dieba bua kumuenzela mudimu?

Nehemiya 8

Ndi mubeneshibua pandi ndonga mifundu.

Bua bidimu bia bungi mu bupika, bena Yuda kabavua ne mushindu wa kupeta “mukanda wa mukenji wa Mose” (Nehemiya 8:1). Mu Nehemiya 8, Ezela ubadila bantu mukenji. Tshinyi tshiwudi upeta mu shapita ewu tshidi tshileja mudi Ezela ne bantu benda badiumvua bua Nzambi ne dîyi dienda? (tangila nangananga tunungu 1–12). Tshinyi mu nsombelu weba tshidi tshileja muwudi udiumvua bua Nzambi ne Dîyi dienda?

Tangila kabidi Teachings of Presidents of the Church: Ezra Taft Benson (2014), 115–24.

Bua bia bungi, tangila malu a ngondu ewu a Liahona ne makazina a Bua Dikankamika dia Bansonga.

ikone wa tshitupa tshia bana

Ngenyi bua Kulongesha Bana

Ezela 3:8–13; 6:16–22

Nzubu wa Mukalenga udi muaba wa disanka.

  • Bua kulongesha bana benu pa bidi bitangila disanka divua bena Yuda badiumvua pavua ntempelo wabu muibakulula, udi mua kubaleja foto bu umua udi kuinshi. Akulayi bua tshinyi bantu aba bavua ne mua kuikala ne disanka bua kuikala mu nzubu wa Mukalenga. Udi kabidi mua kuambila bana beba bua tshinyi ntempelo udi muaba wa disanka bueba. Mushindu kayi ntempelo mukuambuluisha bua kudiumvua pabuipi ne Tatu wa mu Diûlu ne Yezu Kilisto?

  • Pawudi ubala Ezela 3:10–13 ne bana beba, bambuluisha bua kupeta mêyi adi aleja muvua bena Yuda badiumvua pavuabu bibakulula ntempelo. Panudi nufika ku ndekelu kua kanungu 13, pamuapa nudi mua kuela mbila ya disanka pamua. Ambuluisha bana beba bua kuela meji bua tubingila tua kuikala ne disanka bua mudi Mukalenga mutupesha ntempelo. Mushindu kayi utudi mua kuleja disanka adi?

  • Ela meji bua kuimba musambu udi wakula pa ntempelo ne bana beba, bu kanungu kibidi ka “Welcome Home” (Tshisangi tshia Mikanda ya Lumu Luimpa). Panyima pa mulongu onsu, udi mua kuimana ne kulomba muana amba tshidiye munanga pa ntempelo. Nudi kabidi mua kutangila pa bimfuanyi bia ntempelo panudi nuimba.

dîku dia bantu baseka bendela pabuipi ne ntempelo

Nehemiya 2:17–20; 6:1–9

Mukalenga neangambuluisha bua kuenza “mudimu wenda munena.”

  • Ambila bana beba muyuki wa Nehemiya (tangila Nehemiya 2:17–20; 6:1–9; anyi “Nehemiya” mu Miyuki ya Dipungila Dikulukulu, 173–74). Pawudi ubala Nehemiya 2:20, wewa ne bana beba nudi mua “kujuka” ne kuenza bu nudi nuambuluisha bua kuibaka bimanu bia Yelushalama. Anyi bana beba badi mua kunanga kuibaka bimanu anyi bintu bikuabu. Padibu benza; udi mua kubambuluisha bua kuela meji a bintu bia mushinga bidi Tatu wa mu Diûlu musua bua tuenza.

    1:38

    Nehemiah

  • Pawudi ubala Nehemiya 6:9, ambila bana beba bajula bianza biabu padibu bakumvua wamba “kolesha bianza bianyi.” Ambila bana pa tshikondu tshiwuvua mumvua Nzambi mukolesha bianza bieba bua kuenza mudimu Wenda.

Nehemiya 8:1–12

Mifundu idi dibenesha.

  • Bala imua miaku ya mu Nehemiya 8:2–3, 5–6, 8–9, 12 idi ileja tshivua bantu benza pavuabu bumvua Ezela ubala mifundu. Pawudi ubala, bana beba badi mua kuenza bilondeshila miaku eyi. Pashisha nudi mua kuambilangana mushindu unudi numvua panudi nubala anyi numvua mifundu.

  • Panudi nubala pamua Nehemiah 8:8, udi mua kuebeja bana beba tshinyi tshidi tshibambuluisha bua kumvua mifundu. Baleja bua kuenzela diambuluisha dia kulonga mifundu bu mudi Bulombodi mu Mifundu ne Biena bualu ne Nkonku (Tshisangu tshia Mikanda ya Lumu Luimpa). Bikila bana beba bua kuamba tshidibu balonga pa Musungidi mu mifundu.

Tangila bulelela bua tshiendelela mu mifundu. “Mifundu … mmiûla tenta ne malelela a lumu luimpa, kadi imua misangu bidi bikengela kudienzeja bikola bua kuâpeta. Panudi nulonga pamua mu mifundu, imakija ne konka bawudi ulongesha malelela kayi a lumu luimpa adibu bajingulula. Bambuluisha bua kumona mudi malelela aa apetangana ne dilongolola dia lupandu dia Tatu wa mu Diulu. Imua misangu malelela a tshiendelela adi mamba mu mifundu, ne imua misangu adi maleja mu miyuki ne sombelu ya bantu batudi tubala. Bidi kabidi mua kuikala ne diambuluisha dia bungi mu dimanya pamua malu a kala adi atangila tunungu tunudi nubala, ne diumvuija dia tunungu ne mushindu uditu mua kutuenzela lelu” (Longesha mu Ngikadilu wa Musungidi22).

Bua ngenyi ya bungi, tangila malu a ngondu ewu a makazina a Mulunda .

Ezela udi ubala muvungu

Ezela ku Tshîbi tshia Mayi, © Providence Collection/licensed from goodsalt.com

Dibeji dia tshibilu tshia bana : Mifundu idi dibenesha