“Ngenyi ya Divuluka: Tshitanda ne Mulambu,” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dipungila Dikulukulu 2026 (2026)
“Tshitanda ne Mulambu,” Luaku, Undonde: Dipungila Dikulukulu 2026
Ngenyi ya Divuluka
Tshitanda ne Mulambu
Patudi tubala Dipungila Dikulukulu, tudi tupeta misangu mikuabu bitupa bilepa pa bintu bivua bia mushinga kudi Mukalenga kadi kabiyi biumvuika ne mushinga kutudi lelu. Ekesode 25–30; 35–40 ne Lewitiki 1–9; 16–17 bidi bikala bilejilu. Shapita eyi idi yumvuija mu tupesa tshitanda tshia Bena Isalele mu tshipela ne milambu ya nyama idibu benzamu. Tshitanda tshivua tshikala ntempelo wa diambula, tshisombedi tshia Nzambi munkatshi mua tshisamba.
Ntempelo yetu ya buena lelu idi ne mafuanangana ne tshitanda tshia Bena Isalele, kadi kayena ipetangana ne diumvuija dienda mu Ekesode to. Ne katuena tushipa nyama mu ntempelo yetu to—Bupikudi bua Mukalenga buakajikija mulambu wa nyama kukadi bidimu 2.000 bipita. Nanku nansha dishilangana edi, bidi bia mushinga munena lelu mu dibala pa mishindu ya ntendelelu ya Bena Isalele wa kala, nangananga patudi tumvua bu mudi tshisamba tshia Nzambi tshiyumvua mu Mukanda wa Molomo—bu mushindu wa “bua kukolesha ditabuja diabu mu Kilisto” (Alama 25:16). patudi tumvua bimanyishilu bia tshitanda ne mulambu wa nyama, tudi mua kupeta mamanya a mu nyuma adi mua kukolesha kabidi ditabuja dietu mu Kilisto.
Mulambu wa Muana wa Mukoku, kudi Robert T. Barrett
Tshitanda Tshidi Tshikankamika Ditabuja mu Yezu Kilisto
Padi Nzambi muelela Mose mukenji bua kuibaka tshitanda mu kamponyi ka Bena Isalele, wakabanga tshipatshila tshienda: “bua meme kuikala munkatshi muabu” (Ekesode 25:8). Munda mua tshitanda, buikadi bua Nzambi buvua buleja kudi musheta wa tshipungidi—kasheta ka mabaya, kabuikila ne ngolo, kikala ne mifundu ya milubu ya tshipungidi tshia Nzambi ne tshisamba tshienda. Musheta ewu uvua mulama mu tshibambalu tshia tshijila, tshitapulula ku bikuabu bia mu tshitanda kudi tshilamba. Tshilamba etshi tshidi tshimanyishilu tshia ditapuluka dietu ne kumpala kua Nzambi bua bualu bua Dipona, ne njila wetu wakupingana kudiyi—kupitshila ku Mupandishi.
Pakumusha Mose, tudi bamanya muntu umua uvua mua kubuela mu “muaba mutambe wa tshijila” (Ekesode 26:34)—muakuidi munena. Bu bakuidi bakuabu, tshia kumpala uvua ne bua kowoshibua ne kulabibua manyi ne kuvuadibua bilamba bia tshijila bidi tshimanyishilu tshia mudimu wenda. Musangu umua ku tshidimu, mu dituku divua dibikidibua ne Dituku dia Bupikudi, muakuidi munena uvua ufila milambu mu dina dia tshisamba kumpala kua kubuela nkayenda mu tshitanda. Ku tshilamba, uvua wosha kamonyi. Muinshi wa mananashi uvua ubanda mu diûlu uvua tshimanyishilu tshia masambila a tshisamba avua abanda kudi Nzambi. Pashisha muakuidi munena, muambula mashi a nyama mulambula, uvua mua kupita ku tshilamba ne kusemena ku nkuasa wa Nzambi, uvua umanyishibua ku musheta wa tshipungidi.
Bua tshinudi bamanya pa Yezu Kilisto ne pa mudimu wenda mu bulongolodi dia Tatu wa mu Diûlu, udi mua kumona mushindu udi tshitanda tshituma ntema yetu kudi Mupandishi? Bu tshitanda, ne musheta munda muatshi, tshivua tshileja mpala wa Nzambi munkatshi mua tshisamba tshienda, Yezu Kilisto uvua mpala wa Nzambi munkatshi mua tshisamba tshienda. Bu muakuidi munena, Yezu Kilisto udi Mutuangaji pankatshi petu ne Tatu Nzambi. Wakapita ku tshilamba bua kutulombela ku mashi a mulambu wenda nkayenda.
Muenenu mikuabu ya tshitanda tshia Bena Isalele idi mibidilangana netu, nangananga pawudi muikala mu ntempelo bua kupeta milulu yeba nkayeba. Ntempelo udi nzubu wa Mukalenga—Muaba wa tshisombedi tshienda munkatshi mua tshisamba. Bu muaba wa mu tshitanda wa tshijila tshitamba, tshibambalu tshia celestiya tshidi tshileja kumpala kua Nzambi. Bua kubuela, tshia kumpala tudi ne bua kowoshibua ne kulabibua manyi Tudi tuvuala bilamba bia tshijila. Tudi tuenza bipungidi. Tudi tusambila kumpala ku tshioshelu kudi masambila abanda kudi Nzambi. Ne ndekelu tudi tupita ku tshilamba kumpala kua Nzambi.
Pamuapa difuanangana dinena pankatshi pa ntempelo ya lelu ne bitanda bia kala didi ne biobi bionsu, patudi tumvua bimpa, bidi bikankamika ditabuja dietu mu Yezu Kilisto ne bituuja ne disakidila bua mulambu wa bupikudi wenda. Nzambi mmusua bua bana benda babuela kumpala kuenda; mmusua “bukalenga bua bakuidi” ne bakuidi bakaji (Ekesode 19:6). Kadi mibi yetu idi itukandika bua kupeta dibenesha edi, bua “tshintu nansha tshimua tshia manyanu katshiena mua kuikadila ne Nzambi to” (1 Nefi 10:21). Nanku Nzambi Tatu wakatuma Yezu Kilisto, “muakuidi wetu munena wa mu bintu bimpe bilualua” (Ebelu 9:11). Udi ukangula tshilamba buetu ne udi ufila bukola kudi tshisamba tshionsu tshia Nzambi bua “kulua batuishibua ku nkuasa wa butumbi wenda wa ngâsa, kutudi mua kupeta lusa” (Ebelu 4:16).
Lelu, kipatshila ka ntempelo kakena kimanyina pa dipeta dia dizanjikibua buetu. Panyima pa dipeta dia milulu yetu ne dienza dia bipungidi ne Nzambi, tudi mua kuangata miaba ya bankambua betu ne kuenza milulu mu dina diabu. Mu ngumvuilu, tudi mua kulua tshintu bu muakuidi menena wa kala—ne Muakuidi Munena wa ku Mutu—ukangula njila wa kumpala kua Nzambi bua bakuabu.
Mulambu Udi Ukankamika Ditabuja mu Yezu Kilisto
Nshindamenu ya bupikudi ne dipunga mbilongesha ne bukola bonsu mu tshienzedi tshia kala tshia mulambu wa nyama, uvua muikala koku kumpala kua mikenji ya Mose. Adama ne Eve bakafila mulambu. Bavua bumvua tshivuawu uleja mu tshifuanyikijilu tshia mulambu wa Mupandishi. Ne mbatshilongesha bana babu.
Tshifuanyikijilu tshia mulambu wa nyama tshimueneka nangananga ne mushinga mu Dituku dia Bupikudi bua Bena Isalele wa kala (“Yom Kippur” mu Ebelu). Dijinga dia mushînga wa ku tshidimu didi diamba mu Lewitiki 16:30: “Bua edi ndituku didibo banubuikidila bubi buenu bua kunulengeja, nunku nenuikale balengejibua ku mibi yenu yonsu kumpala kua Yehowa.” Tshiakanyishila kumpala kua Nzambi bua kushala munkatshi mua tshisamba. Bupikudi ebu bua kakumbana kupitshila ku mishînga mishilangana. Mu umua wa kuyoyi, mbuji uvua ushipibua bu mulambu wa mibi wa tshisamba, ne muakuidi munena uvua uya ne mashi a mbuji mu muaba mutamba tshijila. Panyima, muakuidi munena uvua uteka bianza bienda pa mbuji wa moyo ne uvua utonda mibi ya bana ba Isalele—ne utuma mibi eyi mu tshimanyishilu ku mbuji. Tshimpanga tshivua tshipatshibua mu kamponyi ka Bena Isalele.
Mu ngenzelu wa disambila ewu, bimpanga bivua bifuanyikijilu bia Yezu Kilisto, biangata muaba wa bantu benji ba mibi. Bubi kabuena mua kuanyishibua kumpala kua Nzambi. Kadi pamutu pa kunyanga anyi kuipata benji ba bubi, Nzambi wakafila mushindu mukuabu—mbuji uvua ne bua kushipibua anyi kuipatshibua. “Ne mbuji neatuale bujitu bua mibi yabo” (Lewitiki 16:22).
Ngenzelu eyi ivua ileja njila uvua Nzambi mufila bua kutupingaja kumpala kuenda—Yezu Kilisto ne Bupikudi buenda. Mupandishi “ukatutuadila makenga etu, ne wakutuambuila kanyinganyinga ketu,” nansha “bubi buetu bonsu” (Yeshaya 53:4, 6). Uvua muimana pa muaba wetu, wakafila moyo wenda bua kufuta tshibawu tshia bubi, ne pashisha wakatshiumuna lufu ku Dibika ku Lufu dienda. Mulambu wa Yezu Kilisto uvua “mulambu munena ne wa ndekelu; eyowa, mulambu wa muntu to, anyi wa nyama to” kadi muikala “mulambu udi kawuyi ndekelu ne wa tshiendelela” (Alama 34:10). Uvua dikumbaja divua milambu yonsu ya kala ileja.
Bua kabingila aka, panyima pa mulambu wenda mukumbana, wakamba, “kanuakundambula kabidi dimatshisha dia mashi to; eyowa, milambu yenu … neijika. … Ne nenundambula mulambu ne mutshima mutshibuluka ne nyuma munyingalala” (3 Nefi 9:19–20).
Nanku patudi tupeta bitupa bia Dipungila Dikulukulu pa milambu ne tshitanda (anyi, pashisha, ntempelo)—ne nenubipeta bia bungi—nuvuluka ne tshipatshila tshia kumpala tshia bionsu tshidi tshia dikankamika ditabuja dieba mu Masiya, Yezu Kilisto. Lamakaja tshiwudi ubala ne tshiwudi ulonga ne ntendelelu weba mu nzubu wenda. Lekela mutshima weba ne meji eba bidituma kudiyi. Nana meji pa tshidiyi muenza bua kukutuala kumpala kua Nzambi—ne tshiwikala bua kuenza bua kumulonda.