Seminelí
Molomona 7: “[Ko] ha Tuʻunga ʻo e Fiefia ʻa ia ʻOku ʻIkai Hano Ngataʻanga”


“Molomona 7: ʻKo ha Tuʻunga ʻo e Fiefia ʻa ia ʻOku ʻIkai Hano Ngataʻanga,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Molomona 7,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Molomona 7

“[Ko] ha Tuʻunga ʻo e Fiefia ʻa ia ʻOku ʻIkai Hano Ngataʻanga”

ʻĪmisi
Molomona

Fakakaukauloto ki he ongo naʻe maʻu ʻe Molomona ʻi heʻene mamata tonu ki he mamahi mo e fakaʻauha naʻe tupunga ʻi he ngaahi tau fakaʻosi ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná. Kimuʻa pea mole ʻa e moʻui ʻa Molomoná ʻi he taú, naʻá ne fakaʻosi ʻene ngaahi tohí ʻaki ʻene akonaki fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pea mo e fiefia taʻengata ʻoku fakatatali mai kiate kinautolu ʻoku muimui kiate Iá. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke muimui kia Sīsū Kalaisi pea teuteu ke nofo mo e ʻOtuá ʻi he fiefia taʻengata.

Poupouʻi ha ʻulungaanga ʻo e ako fakaʻaho ‘a e folofolá. Ko hono fakatupulaki ko ia ha ʻulungaanga ʻo e ako fakaʻaho ʻa e folofolá ʻoku malava ai ke tāpuekina ʻa e kau akó ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí. Kumi ha ngaahi founga ke akoʻi ai ʻa e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo hono ako fakaʻaho ʻo e folofolá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau omi mateuteu ke vahevahe ki he kalasí ʻa e meʻa ʻoku nau fiefia aí. ʻE lava foki ke talanoa ʻa e kau akó ki ha mēmipa ʻo e fāmilí fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fiefia ai ʻa e mēmipa ko iá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ke tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukauloto ki he meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo Molomoná, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e kiʻi sivi tali fehuʻi ko ʻení. ʻE lava ke tali fakaʻilekitulōnika ʻa e kau akó pe hiki honau nimá ʻi he taimi ʻoku lau mai ai ʻa e tali tonú. Mahalo te ke fie fakaʻaliʻali ha ʻīmisi ʻo Molomona pea kole ki he kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo iá, kae ʻoua ʻe fai ʻa e sivi tali fehuʻí. Koeʻuhí ʻoku kau ʻi he ngaahi tohi ʻa Molomoná (ko ʻene ngaahi lea pē ʻaʻaná mo hano fakanounouʻi ʻo e hisitōlia ʻo e kau Nīfaí) ʻa e meʻa kotoa pē mei he Ngaahi Lea ʻa Molomoná ki he Molomona 7, te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau ako ʻoku ʻi ai haʻanau tohi folofolá ke fakaava hake ki he ngaahi vahe ko ʻení ke nau fakakaukauloto ki he lahi ʻo e ngaahi peesi ʻi he Tohi ʻa Molomoná naʻá ne fakanounouʻi mo tohí.

Ngaahi tali ki he sivi tali fehuʻí: 1) f; 2) a; 3) e (Ngaahi Lea ʻa MolomonaMolomona 7 mo e Molonai 7–9)

Ko e moʻui ʻa Molomoná

Fai ʻa e kiʻi sivi ko ʻení ke ke sio ai ki he meʻa ʻokú ke manatuʻi fekauʻaki mo e palōfita ko Molomoná.

  1. Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻa Molomona ʻi heʻene kei talavoú? (Vakai, Molomona 1:2.)

    1. Ko ha tokotaha toʻo meʻatau ia ʻi he kau tau ʻa e kau Nīfaí

    2. Naʻá ne ilifia

    3. Naʻá ne mata poto

  2. Ko e hā ʻa e meʻa naʻe aʻusia ʻe Molomona ʻi hono taʻu 15? (Vakai, Molomona 1:15.)

    1. Naʻe ʻaʻahi ʻa e ʻEikí kiate ia

    2. Naʻe fakaului heʻene malangá ha laungeau

    3. Naʻá ne lavea ʻi he taú

  3. ʻOku fakafuofua ko e hā e lahi ʻo e Tohi ʻa Molomoná naʻe hiki pe fakanounouʻi ʻe Molomoná?

    1. 1/2

    2. 2/3

    3. 3/4

Naʻe maʻu ʻe Molomona ʻa e fatongia ke fakanounouʻi, tohi, mo fakatolonga ʻa e folofola toputapu ʻoku tau ʻilo he taimí ni ko e Tohi ʻa Molomoná. ʻI he fakaʻosinga ‘o e moʻui ʻa Molomoná, naʻá ne mamata tonu mo kau ʻi ha tau lahi ʻi he vahaʻa ʻo e kau Nīfaí mo e kau Leimaná. Naʻe iku pē ʻo mole ʻa e moʻui ʻa Molomoná ʻi he tau ko ʻení (vakai, Molomona 8:3). Kimuʻa pea ʻave ʻe Molomona ʻa e ngaahi lekooti toputapú ki hono foha ko Molonaí, naʻá ne hiki ʻene pōpoaki fakaʻosi ki he kau laukonga ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he kahaʻú.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto mo aleaʻi ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi ha fanga kiʻi kulupu tokosiʻi. ʻE fakaʻatā heni ha kau ako tokolahi ange ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

  • ʻI hoʻo fakakaukau ki he moʻui, aʻusia, mo e fakamoʻoni ʻa Molomoná, ʻokú ke pehē ko e hā ha meʻa te ne hiki ʻi heʻene pōpoaki fakaʻosi ki he kau laukonga ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he kahaʻú? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻI hoʻo ako ʻa e Molomona 7, vakai ki he founga ʻe ala mahuʻingamālie ai ʻa e pōpoaki ʻa Molomoná ʻo ʻikai ngata pē ki he kakai ʻi he lotolotonga ʻo ha tau ka ki he kakai ʻi ha faʻahinga tūkunga pē ʻo e moʻuí.

Ko e meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe Molomona ke tau ʻiló

ʻI hono ako ʻe he kau akó ʻa e Molomona 7, te nau lava ʻo fakafehoanaki ʻa e ngaahi akonaki ʻa Molomoná ki he ngaahi moʻoni naʻa nau ʻamanaki te ne akoʻí.

Lau ʻa e Molomona 7:2–7. Fakaʻilongaʻi ʻi hoʻo folofolá pe lisi ʻi hoʻo tohinoá ʻa e ngaahi meʻa naʻe fiemaʻu ʻe Molomona ke ʻilo ʻe he kau laukongá. Tokanga makehe ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe Molomona fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he veesi 5–7.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga naʻe ongoʻi ai ʻe Molomona ko ha ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻeni ke tau ʻiloʻí?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻoku mahuʻingamālie taha kiate koe fakafoʻituituí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo “ʻoku mou ʻo e fale ʻo ʻIsilelí” (Molomona 7:2)?

Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻe ʻaonga ki he kau akó hano ako lahi ange ʻo e veesi 2–7, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni fakaakó hangē ko e Gospel Library, ngaahi futinoutí, pe ngaahi lea ʻo e konifelenisi lahí. ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni peheé ke mahino lelei ange kiate kinautolu ʻa hono mahuʻinga ʻo e meʻa naʻe fakaafeʻi kitautolu ʻe Molomona ke tau ʻiló. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke ako ʻe ha niʻihi ʻa e mahuʻinga ʻo hono ʻiloʻi “ʻoku mou ʻo e fale ʻo ʻIsilelí” (veesi 2). ʻE lava ke feinga ha niʻihi kehe ke mahino ʻa e felāveʻi ʻo e “tuku hifo hoʻomou ngaahi mahafu ʻo e taú” (veesi 4).

Mahalo kuó ke fakatokangaʻi ko e taimi naʻe ʻātakaiʻi ai ʻa Molomona ʻe he faiangahalá mo e taú, naʻá ne hanga ki he Toetuʻú mo e huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá ne akoʻi ʻe lava ke fakamolemoleʻi ʻetau ngaahi angahalá koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi pea tau mateuteu ai ke nofo mo e ʻOtuá ʻi ha tuʻunga ʻo e fiefia (vakai, Molomona 7:7).

  • Ko e hā ha ngaahi pole pe ivi tākiekina kovi ʻokú ne ʻākilotoa koe?

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e ʻilo ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí pea mo e ivi malava ke maʻu ʻa e fiefia taʻengatá ko ha maʻuʻanga ʻo e ʻamanaki lelei mo e mālohi ʻi hoʻo moʻuí he taimi ní?

Ko hono liliu ʻo e ʻiló ki he ngāué

ʻE lava ke hoko ʻa hono ʻilo te tau lava ʻo nofo mo e ʻOtuá ʻi he fiefia taʻengatá ke tau maʻu ai ha ʻamanaki lelei lahi. Ke tokoniʻi kitautolu ke tau aʻusia ʻa e fiefia ko ʻení, naʻe poupouʻi kitautolu ʻe Molomona ke tau liliu ʻa e ʻiló ke hoko ko ha ngāue. ʻOku fakahaaʻi ʻeni ʻi heʻene fakaʻaongaʻi ʻa e foʻi lea “ko ia” ʻi he veesi 8.

Fakakaukau ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni taʻekakato ko ʻení ‘i he palakipoé. ʻE lava ke hiki ʻe he kau akó ha ngaahi founga kehekehe te nau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea ʻa Molomoná ʻi he veesi 8–10 ke fakaʻosi ʻaki ʻa e fakamatalá.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e fakamatala taʻe kakato ko ʻení: “Te u lava ʻo nofo mo e ʻOtuá ʻi he tuʻunga ʻo e fiefia ʻi heʻeku …”

Lau ʻa e Molomona 7:8–10 pea fakakakato ʻa e fakamatalá ʻaki haʻo tohi ha ngaahi ngāue ʻe tolu pe lahi ange ʻoku fakaafeʻi mai ʻe Molomona ke tau fakahoko. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “meʻá ni” ʻi he veesi 9 ki he Tohi ʻa Molomoná pea ʻoku ʻuhinga ʻa e “ki ai” ki he Tohi Tapú.

Kapau ʻe fiemaʻu, tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi ngāue hangē ko ʻení:

  • … fakatomala, pea papitaiso ʻi he huafa ʻo Sīsuú” (Molomona 7:8).

  • … puke maʻu ʻa e ongoongolelei ʻa Kalaisí [ʻi he ngaahi folofolá]” (Molomona 7:8).

  • … muimui ki he sīpinga ʻa hotau Fakamoʻuí” (Molomona 7:10).

ʻE lava ke vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea vahe ange kia nautolu ha taha ʻo e ngaahi ngāue ʻe tolú. ʻE lava ke nau aleaʻi fakataha ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení?

  • ʻE teuteuʻi fēfē kitautolu ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení ke tau maʻu ʻa e fiefia kuo talaʻofa mai ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí?

Kapau ʻe lava, ʻoange ki he kau akó ʻa e meʻafua ko ʻení. Pe lau leʻolahi ʻa e ngaahi meʻa ke fili mei aí koeʻuhí ke lava ʻa e kau akó ʻo fakalaulauloto ki heʻenau ngaahi talí.

Fakakaukau ki he founga ʻokú ke ngāueʻi ai ʻa e faleʻi ʻa Molomoná. Vakai ki he meʻafua ko ʻení pea fakafuofuaʻi koe ʻi he kulupu takitaha (1 = ʻikai ʻaupito; 5 = maʻu pē).

ʻĪmisi
fakafuofua e 1 ki he 5 ki he fakamatala takitaha

Te ke lava ʻo vahevahe ha talanoa fakataautaha pe fakamoʻoni ke fakahaaʻi ʻa e nonga ʻe lava ke maʻu mei he fakatomalá, ako ʻo e folofolá, muimui ʻi he sīpinga ʻo Sīsū Kalaisí, pea hanganaki atu ki he fiefia taʻengata mo e ʻOtuá. ‘E lava ke fakakakato ʻeni ‘e he kau akó ‘i heʻenau tohinoa akó.

Fili ha taha ʻo e ngaahi fakaafe ʻa Molomoná ʻokú ke ongoʻi ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke fekumi ki he fiefia ʻoku maʻu ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí. Fili ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke ngāueʻi ai ʻa e fakaafe ko iá mo e founga ʻe lava ke ne tokoniʻi ai koe ke ke tokanga taha ki he Fakamoʻuí.