Seminelí
3 Nīfai 11:1–11: “Ko Au Ko Sīsū Kalaisi”


“3 Nīfai 11:1–11: ‘Ko Au Ko Sīsū Kalaisi,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“3 Nīfai 11:1–11,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

3 Nīfai 11:1–11

“Ko Au Ko Sīsū Kalaisi”

ʻĪmisi
Ko e hāʻele hifo ʻa Sīsū Kalaisi mei he langí ʻi he temipale Mahú

Lolotonga e fakatahataha ʻa e kau Nīfaí ʻi he temipalé ʻo talanoa fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí, naʻe “hāʻele hifo [ʻa e Fakamoʻuí] ʻo tuʻu ʻi honau haʻohaʻongá” (3 Nīfai 11:8). Naʻá Ne akoʻi kiate kinautolu Hono misioná mo e meʻa kotoa pē kuó Ne fai maʻanautolú. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakatupulaki hoʻo ʻofa mo e houngaʻia ʻia Sīsū Kalaisi koeʻuhí ko Ia mo e meʻa naʻá Ne fai maʻaú.

Fakamahuʻingaʻi kotoa ʻa e kau akó. ʻI he taimi ʻoku ongoʻi ai ʻe he kau ako ʻo ha ngaahi puipuituʻa kehekehe ʻoku ʻofaʻi mo tali kinautolú, ʻoku ngalingali te nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e aʻusiá ʻi he kalasí. Feinga ke fakatupu ha ongo ʻo e kau maí ʻi he tokotaha ako takitaha. Kumi ha ngaahi founga ke fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa faka-Kalaisi moʻoní ki he kau akó kotoa, tautautefito kiate kinautolu ʻoku ngali faingataʻaʻiá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha potufolofola pe fakamatala mei ha taki ʻo e Siasí ʻoku tokoni ke mahino lahi ange kiate kinautolu ʻa e meʻa kuo fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻanautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku nofotaha ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he ngaahi meʻa naʻe hoko mo e ngaahi akonaki ʻoku lekooti ʻi he 3 Nīfai 11:1–11. ʻE ʻi ai ha lēsoni kehe ʻe nofotaha ʻi he ngaahi aʻusia ʻa e kakaí mo e Fakamoʻuí ʻo hangē ko hono lekooti ʻi he 3 Nīfai 11:12–17. Kapau ʻoku ʻikai ʻi ai haʻo taimi ke akoʻi mavahevahe ʻa e ongo lēsoní, fakakaukau ke vakai ki he lēsoni “3 Nīfai 11:12–17” ki ha ngaahi fakakaukau te ke lava ʻo fakakau ʻi he lēsoni ko ʻení.

Vakai ki muʻa

Fakakaukau ke vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia ʻi hoʻo kei siʻí pe toʻu tupú naʻá ke ʻamanaki atu ai ki ha meʻa. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ha polokalama fakafonua pe sipoti mahuʻinga pe ko ha meʻa naʻá ke vēkeveke ke maʻu. Tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻa e ongo naʻá ke maʻu ʻi he taimi ʻo aʻu ki he mōmeniti ko ʻení pea mo e ongo naʻe maʻu ʻi he faifai peá ke aʻusia iá. Te ke lava leva ʻo fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe nounou mo e kau ako kehe ʻi he kalasí fekauʻaki mo ha ngaahi taimi naʻa nau ʻamanaki atu ai ki ha meʻa.

ʻOku tau ako ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ko e meʻa naʻe ʻamanaki atu ki ai ʻa e kau Nīfaí ʻi ha ngaahi toʻu tangata lahi ko e hāʻele mai ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá ki he māmaní. Talu mei he taimi naʻe ʻave ai ʻe Līhai mo Selaia ʻena fānaú ki he feituʻu maomaonganoá ʻo mavahe mei Selusalemá, naʻá na ʻiloʻi ʻe fekauʻi mai ʻe he ʻOtuá Hono ʻAló hili ha taʻu ʻe 600 ko ha “Fakamoʻui ʻo e māmaní” (1 Nīfai 10:4).

Hili hono vahevahe e sētesi hokó, fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e ngaahi potufolofola ʻi loto ʻi he haʻí.

Naʻe mahino foki kiate kinautolu ʻe ʻi ai ha ʻaho ʻe hāʻele mai ai ʻa Sīsū Kalaisi ki he kau Nīfaí ʻi he fonua ʻo e talaʻofá (vakai, 1 Nīfai 12:6; 2 Nīfai 26:1; ʻAlamā 45:9–10). Te tau lava ʻo lau ʻi he 3 Nīfai 11 fekauʻaki mo e hāʻele naʻe talia fuoloa ko ʻení.

Naʻe ʻikai maʻu ʻe he taha kotoa ʻi he kau Nīfaí mo e kau Leimaná ha mahino totonu kia Sīsū Kalaisi. ʻOku pehē pē mo e maʻu hala ʻa e kakaí he ʻahó ni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi, pea ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻoku nau fakaʻikaiʻi ʻEne moʻuí. ʻOku tui ha niʻihi ko Sīsuú ko ha takimuʻa maʻongoʻonga ka ʻoku ʻikai ke nau tali ko Ia ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau maʻu ha mahino totonu ki he tuʻunga moʻoni ʻo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻe lava ʻo tokoni ke mahino lelei ange kiate kitautolu ko hai ʻa Sīsū Kalaisi pea mo e meʻa kuó Ne fai maʻatautolú?

ʻI he taimi naʻe hā ai ʻa Sīsū Kalaisi ki he kau Nīfaí, naʻá Ne fakatou fakahā mo e Tamai Hēvaní ha ngaahi meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo Hono tuʻunga moʻoní. ʻI hoʻo ako he ʻaho ní, tokanga ki he meʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke ke ʻilo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pea mo e meʻa kuó Ne fai maʻaú.

ʻI ha lēsoni kimuʻa, mahalo naʻá ke kamata faʻu ha lisi ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo ako ʻa e tolu Nīfaí. Kapau kuo teʻeki ke ke kamata ha lisi, kamata ha lisi ʻi hoʻo tohinoa akó, pea tānaki atu ki ai ʻi he lolotonga ʻo e lēsoní.

ʻE lava ke maʻu ha ngaahi fakaikiiki lahi ange fekauʻaki mo e lisi ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e palakalafi ki muʻá ʻi he lēsoni “3 Nīfai 8–10.”

Ko e hā ʻa Sīsū Kalaisi ki he Kau Nīfaí

Lau ʻa e 3 Nīfai 11:1–11, ʻo kumi ha ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e hā ʻa Sīsū Kalaisi ki ha falukunga kakai naʻe fakataha ki he temipale ʻi he fonua ko Mahú. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he “Ko e Hā ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he Ongo ʻAmelika he Kuonga Muʻá” mei he taimi 11:19–13:29. ʻOku maʻu ʻa e vitioó ni ʻi he ChurchofJesusChrist.org. 

  • Ko e hā naʻe makehe kiate koe ʻi hoʻo ako e ngaahi veesi ko ʻení?

  • Kapau naʻá ke ʻi ai, ko e hā ha ngaahi lea te ke fakaʻaongaʻi ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e meʻa naʻá ke mei fakakaukau ki ai pe ongoʻí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e hā mai ʻa Sīsū Kalaisí mo e meʻa naʻá Ne folofola ʻaki ki he kakaí ʻi he foungá ni:

Naʻe hoko ʻa ʻene hā maí mo ʻene folofola ko iá ko e tefitoʻi meʻa mahuʻinga taha, mo e tumutumu ʻo e hisitōlia kotoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná. …

Naʻe talanoa ʻa e taha kotoa kiate Ia, hiva kau kiate Ia, fakaʻānaua kiate Ia, mo lotua ʻEne hā maí—ka ko ʻeni kuó Ne ʻi ai tonu. Ko e ʻaho mahuʻinga tahá ʻeni! Kuo hāʻele mai ʻa e ʻOtua ʻokú Ne liliu ʻa e pō fakapoʻulí ki he maama ʻo e pongipongí. (Jeffrey R. Holland, Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 250–51)

ʻOku tokoni ʻa e fuofua folofola ʻa Sīsū Kalaisi ki he kau Nīfaí ke mahino kiate kitautolu ko hai Ia mo e meʻa kuó Ne fai maʻatautolú.

Toe lau ʻa e 3 Nīfai 11:10–11, ʻo tokanga ki he ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ke fakamatalaʻi ʻaki Ia mo e meʻa naʻá Ne fakahoko maʻatautolú. Fakapapauʻi ke tānaki e ngaahi moʻoni ko ʻení ki hoʻo lisí ʻi hoʻo tohinoa akó.

Ko ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻa e 3 Nīfai 11:10–11. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú. Te ke maʻu ha faingamālie ʻi he lēsoni hokó ke akoako fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení ki ha fehuʻi pe tūkunga.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni naʻá ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻokú ke pehē ʻoku makehe tahá? Ko e hā hono ʻuhingá?

Naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e finangalo ʻo e Tamaí

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e finangalo ʻo e Tamaí ʻi Heʻene toʻo kiate Ia ʻa e ngaahi angahala ʻo e māmaní.

Te tau lava ʻo fakaloloto ʻetau mahino ki he moʻoni ko ʻení ʻaki ʻetau vakai fakalelei ange ki he ngaahi kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e meʻa naʻá Ne fakahokó. Hiki e ngaahi kupuʻi lea ko ʻeni mei he 3 Nīfai 11:11 ʻi hoʻo tohinoa akó mo ha feituʻu ʻatā ʻi he tafaʻakí pe ʻi lalo ai ke fai ai ha tohi.

Fakaʻaliʻali e ngaahi fakamatala ko ʻení mo e lisi ʻo e ngaahi potufolofolá ʻi he palakipoé. Te ke lava vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea vahe ange ke nau ako ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ʻoku hiki atú. ʻE lava ke nau hiki ʻi heʻenau tohinoa akó pea aleaʻi e founga ʻoku fakaloloto ai ʻe he ngaahi veesi naʻa nau akó ʻenau mahino ki ha kupuʻi lea ʻe taha pe lahi ange mei he 3 Nīfai 11:11.

  • Kuó u inu mei he ipu kona ko ia naʻe tuku ʻe he Tamaí kiate aú.

  • Kuó u fakaongongoleleiʻi ʻa e Tamaí ʻi heʻeku toʻo kiate au ʻa e ngaahi angahala ʻa e māmaní.

  • Kuó u fai ai ʻa e meʻa kotoa pē kuo finangalo ʻa e Tamaí ke u fai talu mei he kamataʻangá.

Tuku ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukau mei he ʻekitivitī ako ko ʻení ki he kupuʻi lea takitaha.

Hili e fealēleaʻakí ni, fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke lekooti ʻenau tali ki ha taha ʻo e ngaahi fehuʻí ni pe ha ngaahi fehuʻi lahi ange ʻi heʻenau tohinoa akó.

  • Ko e hā ʻokú ke fie talaange ki he kakaí fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa kuó ke ongoʻi he ʻaho ní?

  • Ko e hā ʻokú ke fie fai ʻi hoʻo moʻuí koeʻuhí ko e meʻa ʻoku mahino pe ongo kiate koe fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻe taau ai ke ke muimui kia Sīsū Kalaisi ʻi he kotoa hoʻo moʻuí?

Fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako ʻe loto-fiemālié ke vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi he ʻahó ni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí.