Seminelí
Hilamani 13, Konga 2: “Fakatomala pea Moʻui”


“Hilamani 13, Konga 2: ‘Fakatomala pea Moʻui,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Hilamani 13, Konga 2,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Hilamani 13, Konga 2

“Fakatomala pea Moʻui”

ʻĪmisi
ko ha talavou ʻoku tūʻulutui ʻo lotu

ʻOkú ke pehē ʻoku lau nai ʻe he tokolahi taha ʻo e kakaí ʻa e fakatomalá ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá pe ko ha tautea? Ko e hā hono ʻuhingá? Naʻe ʻofa lahi ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ʻo aʻu pē ki he kau Nīfai faiangahalá ʻo ne fokotuʻu ʻene moʻuí ʻi ha tuʻunga laveangofua, ke akoʻi kiate kinautolu ko e fakatomalá ko ha meʻaʻofa ia meia Sīsū Kalaisi ʻoku fakatau ki he fiefiá mo e fakamoʻuí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi ha faʻahinga fakafeʻātungia pē ʻo e fakatomalá.

Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá ke fakamamafaʻi ʻaki ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní. ʻOku akoʻi, fakamatalaʻi, mo fakamamafaʻi ʻe he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo onopōní ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi folofola māʻoniʻoní. ʻE lava ke tokoni hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi lea fakaepalōfitá ke mahino lelei ange mo moʻui ʻaki ʻe he kau akó ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto pe ko e fē ʻi he ngaahi foʻi lea ko ʻení te nau fakaʻaongaʻi ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e fakatomalá pea mo hono ʻuhingá: tauteá, ʻamanaki leleí, tāpuakí, liliú, fakalakalaká, mamahí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e hala totonú

Mahalo ʻe tokoni ke kamata ʻa e lēsoní ʻaki haʻo fekumi ki ha ngaahi faingataʻa ʻe ala fehangahangai mo e kau akó ke fakatomalá. ʻOku fakataipe ʻe he meʻá ni ʻa e mahuʻinga ʻo e fakatomalá.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻeni ʻo ha anovai lolotonga ʻa e fakakaukauloto ʻa e kau akó ki he meʻá ni:

ʻĪmisi
laʻitā ʻo ha anovai ʻi he tafaʻaki moʻungá

Fakakaukauloto ʻoku feinga ha ngaahi kaungāmeʻa ʻe niʻihi ke kumi ha anovai ʻi ha moʻunga māʻolunga kuo nau fanongo ai kae teʻeki ke nau ʻaʻahi ki ai. ʻI heʻenau fononga ʻi he feituʻu maomaonganoá, ʻoku nau fetaulaki ai mo ha tangata ʻokú ne pehē kuo taʻu lahi ʻene nofo ʻi he feituʻu ko iá. ʻOkú ne fakatokanga kiate kinautolu ʻoku ʻikai fakaiku ʻa e hala ʻoku nau lolotonga ʻi aí ki he anovaí pea ʻoku fakatuʻutāmaki ʻi he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi. ʻOkú ne faleʻi kinautolu ke nau tafoki ʻo foki ʻi he hala tatau ki ha hala kehe te ne tataki lelei kinautolu ki aí.

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga he ʻikai fanongo ai ʻa e ngaahi kaungāmeʻá ki he tangatá?

Hangē ko e tangata ʻi he talanoá, ʻe ʻi ai e taimi ʻe niʻihi ʻe lava ke fakatokanga mai ʻa e kau palōfitá ʻo kau ki ha ngaahi fili he ʻikai fakaiku ki he fiefiá, fakalakalaká, mo ha foki ki he Tamai Hēvaní. Mahalo te nau poupouʻi kitautolu ke tau fakatomala mo liliu ʻetau moʻuí.

Fakakaukau ke hiki ʻa e tali ʻa e kau akó ki he fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé:

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga mahalo he ʻikai ke tau fakatomala ai?

Ke tokoni ke fakafekauʻaki ʻe he kau akó ʻa e lēsoní mo honau ngaahi tūkungá, ʻoange ha taimi ke nau fai ai ʻeni:

ʻI he lēsoni kuo ʻosí, tuʻunga ʻi he ngaahi akonaki ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ki he kau Nīfaí, mahalo naʻá ke ako ai ʻoku fakatokanga ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ki he kakaí fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá pea fakamolemoleʻi ʻa kinautolu ʻoku fakatomalá. Neongo ʻene mahino kiate kitautolu ʻa e moʻoni ko ʻení, ka ʻoku ʻikai ke tau fakatomala maʻu pē. ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ke ke ʻiloʻi ʻa e founga ke ikunaʻi ai ha faʻahinga fakafeʻātungia pē ki hoʻo fakatomalá.

Ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá

Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke fehuʻi ange, “Ko e hā naʻá ke ako ʻi he lēsoni kimuʻá fekauʻaki mo e fiemaʻu ke tau fakatomalá?” Fakafanongo fakalelei ki he tali ʻa e kau akó, pea fakaʻaongaʻi ʻa e naunau ko ʻení he ʻoku ʻaonga.

Lau ʻa e Hilamani 13:21–23, ʻo kumi ha niʻihi ʻo e ngaahi tōʻonga mo e ngaahi angafai naʻe pehē ʻe Samuela naʻe fiemaʻu ke fakatomala mei ai ʻa e kakaí. Mahalo ʻe ʻaonga ke ʻiloʻi ʻoku ʻomi ʻe he fakamalaʻiá “ha ngaahi tautea mo hono ngaahi nunuʻá ki ha meʻa, tangata pe fefine, pe ha kakai koeʻuhí ko haʻanau taʻe-māʻoniʻoni” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakamalaʻiá, Fakamalaʻiaʻí, Ngaahi Fakamalaʻiá,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú.

  • Makehe mei he koloá, ko e hā mo ha ngaahi meʻa kehe ʻe lava ke ʻahiʻahiʻi ai kitautolu ke “tuku ai [hotau] lotó” mo “manatu maʻu pē ki ai” ʻo lahi ange ʻi he ʻEikí?

ʻE lava ke ke ʻeke ange pe kuo fakakaukau ʻa e kau akó ki ha toe ngaahi ʻuhinga kehe he ʻikai tokanga ai ʻa e kakaí ki he ngaahi fakatokanga ko ʻení pea fakatomala.

ʻI he veesi 24–30, naʻe fakatokanga foki ai ʻa Samuela ki he kakaí fekauʻaki mo ʻenau fakafisingaʻi ʻa e kau palōfitá.

Lau ʻa e Hilamani 13:31–38, pea fakaʻosi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he lea pē ʻaʻau: Kapau te tau fakafisingaʻi maʻu pē ʻa e fakaafe ʻa e kau palōfitá ke fakatomalá …

Fakaafeʻi ʻa e akó ke fakakakato ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻi he palakipoé. Ko e taha ʻo e ngaahi founga ʻe lava ke nau fakaʻosi ʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoní ko e te tau fehangahangai mo e fakaʻauhá pea te tau ongoʻi fakaʻiseʻisa mo mamahi. Fakakaukau ke ʻeke ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi ʻe tokoni ki he kau akó ke fakaloloto ʻa e mahino ʻoku nau maʻú. ʻE lava ke kau ʻeni ʻi he ngaahi fehuʻí: Ko e hā ʻoku iku ai ki he fakaʻiseʻisá ʻa e ngaahi angahala ʻoku ʻikai ke tau fakatomala mei aí? ʻE tokoniʻi fēfē nai ʻe he mahino ʻoku tau maʻu ki he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻetau holi ke fakatomalá?

Ko ha meʻaʻofa mei he ʻOtuá

Hangē ko e fakamoʻoni ʻa Samuela ki he kau Nīfaí, “ʻoku ʻikai ha meʻa te ne faʻa fakahaofi [kitautolu] … ka ko e fakatomalá mo e tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí” (Hilamani 13:6). Koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí maʻatautolú, “kapau te [tau] fakatomala pea foki ki he ʻEiki ko [hotau] ʻOtuá, te [Ne] taʻofi ʻa [ʻEne] ʻitá” (Hilamani 13:11).

ʻI hoʻo lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, kumi ha ngaahi moʻoni naʻá ne akoʻi ʻe lava ʻo tokoni ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ke fakatomalá.

Fakakaukau ke vahevahe ʻa e kau akó ki ha ngaahi kulupu tautau toko tolu pea ʻoange ki he tokotaha ako takitaha ha tatau ʻo e fakamatala ko ʻení. Fakaafeʻi ʻa e tokotaha ako takitaha ke laineʻi ha meʻa ʻi he palakalafi ʻuluakí ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ke ne ikunaʻi ha fakafeʻātungia ke fakatomalá, pea hiki ʻi he tafaʻaki ʻo e palakalafí ha fakamatala ʻo e founga ʻoku nau pehē ʻe lava ʻo tokoni aí.

Hili iá pea nau paasi ʻa e laʻipepá ki ha tokotaha ako kehe pea toe fakahoko ʻa e meʻa tatau ki he palakalafi hono uá pea toe hoko atu ki he palakalafi hono tolú.

Fakaʻosí, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau ʻa e meʻa kotoa pē naʻe laineʻi mo tohi ʻe he toenga ʻo e kau akó.

ʻOku tokolahi fau ha kakai ʻoku nau lau e fakatomalá ko e tautea—ko ha meʻa ke fakaʻehiʻehi mei ai tukukehe pē ngaahi tūkunga mafatukitukí. Ka ʻoku fakatupu e ongoʻi tauteaʻi ko ʻení ʻe Sētane. ʻOkú ne feinga ke taʻofi kitautolu mei heʻetau hanga kia Kalaisí, ʻoku tuʻu ʻo mafao mai Hono toʻukupú, ʻo ʻamanaki mo fie fakamoʻui, fakamolemoleʻi, fakamaʻa, fakaivia, fakahaohaoaʻi, pea mo fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu. …

ʻOku hala ha meʻa ʻe toe fakatauʻatāina ange, fakaʻeiʻeiki ange, pe toe mahuʻinga ange ki heʻetau fakalakalaka fakafoʻituituí ka ko e tokanga fakaʻaho maʻu pē ki he fakatomalá. Ko e fakatomalá ʻoku ʻikai ko ha meʻa pē ʻoku hoko; ka ko ha ngāue. Ko e kī ia ki he fiefia mo e nonga ʻo e ʻatamaí. Ko e taimi ʻoku fakatahaʻi ai mo e tuí, malava leva ʻe he fakatomalá ʻo ʻai ke tau maʻu ʻa e mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. …

Ko e taimi ʻoku tau fili ai ke fakatomalá, ʻoku tau fili ke liliu! ʻOku tau fakaʻatā ke liliu kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ki hotau tuʻunga lelei tahá. ʻOku tau fili ke tupulaki fakalaumālie mo fiefia—ʻa e fiefia ʻo e huhuʻi ʻiate Iá. Ko e taimi ʻoku tau fili ai ke fakatomalá, ʻoku tau fili ai ke tatau ange mo Sīsū Kalaisi! (Russell M. Nelson, “Te Tau Lava ‘o Fai Lelei Ange pea Toe Lelei Ange,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 67)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ʻilo mei heʻenau akó pe ko e ako ʻa e niʻihi kehé. Kapau ʻe ʻaonga, ʻeke ha konga ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e fakamatala ʻa Palesiteni Nalesoní ki ha taha ke ne ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ʻo e fakatomalá?

  • Ko e fē ʻa e ola ʻo e fakatomala naʻe fakamatala ki ai ʻa Palesiteni Nalesoní ʻokú ke fakaʻamua lahi tahá? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ʻoku momou ke fakatomala?

Fakatomalá

Mahalo ʻe ʻi ai ha ngaahi fakafeʻātungia lahi ange ki he fakatomalá naʻe ʻikai lea ki ai ʻa Palesiteni Nalesoni, pe te tau fiemaʻu ha toe tokoni pe ngaahi tali ki ai. Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke ako ʻa e meʻaʻofa ʻo e fakatomalá, ʻo kumi ha tali ki he ngaahi fehuʻi te ke ala maʻu pe ko ha ngaahi moʻoni ʻe lava ke tokoni atu ke ke ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ʻokú ke fehangahangai mo ia ke fakatomalá. ʻOku kau ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe ala tokoni atú ʻa e “Fakatomalá, Fakatomalaʻí” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, mo e “ʻE Tokoniʻi Koe ʻe Sīsū Kalaisi” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: Ko ha Fakahinohino ki Hono Fakahoko ha Ngaahi Filí (tohitufa, 2022).

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻá ke ako naʻe ʻaonga kiate koé?

  • ʻE lava fēfē nai ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ʻi he hala ʻo e fakatomalá?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau akó. Kapau ʻoku maʻu ʻe he kau akó ha ngaahi fehuʻi lahi ange, fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau feinga ke tokoni ʻi hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí mei he folofolá mo e ngaahi akonaki ne nau akó pe ko hono vahevahe ha ngaahi aʻusia ʻoku tāú. Vahevahe foki mo hoʻo ngaahi fakakaukaú.

Lau ʻa e fakaafe ko ʻeni meia Palesiteni Nalesoní:

Feinga ʻi he faʻa lotu ke mahino e meʻa ʻokú ne vaetuʻua hotau hala ki he fakatomalá. ʻAi ke ʻilo e meʻa ʻokú ne taʻofi koe mei he fakatomalá. Peá ke liliu leva! Fakatomala! Te tau lava kotoa ʻo toe lelei ange, pea lelei ange ʻi ha toe taimi kimuʻa. (Russell M. Nelson, “Te Tau Lava ʻo Fai Lelei Ange pea Toe Lelei Ange,” Ensign pe Liahona, Mē 2019, 68)

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto mo lotu ai pea hiki ʻa e meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ke fakahoko ke fakatomala aí.

Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻoku foaki ʻe he Fakamoʻuí kiate kinautolu ʻoku tali ʻEne fakaafe ke fakatomalá.