Seminelí
Hilamani 13, Konga 1: Ko e ʻAloʻofa ʻa e ʻEikí


“Hilamani 13, Konga 1: Ko e ʻAloʻofa ʻa e ʻEikí,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Hilamani 13, Konga 1,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Hilamani 13, Konga 1

Ko e ʻAloʻofa ʻa e ʻEikí

ʻĪmisi
Fāʻofua ʻa Sīsū Kalaisi ki ha taha

ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e ongo ʻoku maʻu ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻi he taimi kuo tau faiangahala aí? Naʻe angatuʻu ha kau Nīfai tokolahi ki he ʻOtuá mo ʻEne ngaahi fekaú, ko ia naʻe fekauʻi atu ai ʻe he ʻOtuá ʻa Samuela ko e tangata Leimaná kiate kinautolu mo ha pōpoaki mahino ke nau fakatomala kae lava ke fakamolemoleʻi kinautolu. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange ʻa e natula ʻaloʻofa mo faʻa fakamolemole ʻo e ʻEikí.

Tokanga taha ki he natula mo e ʻulungaanga ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Ko e moʻui taʻengatá ko e feinga ia ke ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi (vakai, Sione 17:3). Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke tokanga taha ki he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he folofolá fekauʻaki mo e natula mo e ʻulungaanga ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. ʻE lava ʻe hono maʻu ha mahino lahi ange ki Hona natulá mo e ʻulungāngá ʻo fakamālohia ʻa e vā fetuʻutaki ʻo e kau akó mo Kinauá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke omi mateuteu ke vahevahe ʻa e ongo kuo nau maʻu hili ʻenau aʻusia ʻa e natula ʻaloʻofa mo faʻa fakamolemole ʻo e ʻEikí ʻi heʻenau moʻuí. Fakamanatu ange ke ʻoua naʻa nau vahevahe ha meʻa ʻoku fuʻu fakataautaha.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Mamahi mei he angahalá

Fakatokangaʻi ange ʻe nofotaha ʻa e lēsoni hokó ʻi he fakatomalá. Fakakaukau ki heni ʻi hoʻo fakapapauʻi ʻa e founga lelei taha ke akoʻi ai ʻa e lēsoni ko ʻení.

Fakaʻaliʻali pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení. Pe, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke faʻu ha tūkunga fakakaukau ka ʻoku moʻoni, ʻo ha taha ʻe ala ongoʻi mamahi pe hē koeʻuhí ko e angahalá, pea fakaʻaongaʻi ia ke fetongi ʻaki ʻa e talanoa ko ʻení.

Naʻe fakahoko ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e talanoa ko ʻení fekauʻaki mo ha fefine naʻe ʻi ha ngaahi tūkunga faingataʻa. Fakakaukau ki he meʻa te ke fiemaʻu ke ne ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Mamata ʻi he “Repentance and Conversion,” ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 0:00 ki he 0:50, pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení.

Lolotonga haʻaku fononga meʻalele ʻi he taʻu kuo ʻosí mo ʻEletā Tēvita S. Pekisitā ki ha konifelenisi fakasiteiki, ne ma afe ʻi ha falekai. ʻI heʻema foki kimui ange ki heʻema kaá, naʻe fakafetaulaki mai ha fefine ʻa ia naʻe ui mai kiate kimaua. Naʻá ma ʻohovale ʻi hono fōtungá. Ko ʻene teuteú (pe ʻikai teuteú) ko ha meʻa te u ala ui ʻi he loto fakaʻapaʻapa ko e “tōtuʻa.” Naʻá ne ʻeke pe ko ha ongo faifekau kimaua ʻi he Siasí. Naʻá ma talaange ʻio. Naʻe ʻikai mei mataʻofi ʻene fakahoko mai ʻa e talanoa ʻo ʻene moʻui mamahí, mo fonu angahalá. Ko hono taʻu 28 pē ʻeni, ka ʻokú ne moʻui mamahi. Naʻá ne ongoʻi ʻoku ʻikai hano mahuʻinga, he ʻoku ʻikai ha meʻa ke makatuʻunga ai ʻene moʻuí. … Naʻá ne kōlenga mo e loʻimataʻia pe ʻoku toe ʻi ai ha ʻamanaki kiate ia, ha faʻahinga founga pē ke ne hao ai mei hono tūkunga fakamamahí. (Russell M. Nelson, “Repentance and Conversion,” Ensign pe Liahona, May 2007, 102)

  • Kapau naʻá ke talanoa ki he fefine ko ʻení, ko e hā ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi te ke loto ke ne ʻiloʻí?

  • Ko e hā te ke fai ke feinga ke tokoni ki he fefine ko ʻení?

  • ʻE tākiekina fēfē nai ʻe heʻene ngaahi ongo lolotongá ʻa ʻene loto-holi ke tafoki ki he Fakamoʻuí?

Mahalo kuó ke ongoʻi foki pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ʻa e ongo ʻo e ʻikai ha mahuʻingá pe ʻikai fakamolemoleá. Fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke tui moʻoni ki ai fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mo e fakamolemolé.

ʻI hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení, fekumi ki ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e natula ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí pea mo e ongo ʻokú Na maʻu kiate kitautolu ʻo aʻu pē ki he taimi ʻoku tau faiangahala aí. Fakalaulauloto ki he founga ʻe ala tokoniʻi ai koe mo kinautolu ʻokú ke ʻiló ʻe he ngaahi moʻoni ko ʻení.

Samuela ko e Leimaná

Hangē ko e fefine ko ʻení, naʻe mālohi moʻoni ʻa e kau Nīfaí ʻi he faiangahalá. Naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa e palōfita ko Samuelá ʻi Heʻene ʻofá, mo ha pōpoaki kiate kinautolu.

Fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení. Fakakaukau ke tauhoa ʻa e kau akó pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻe taha ke ne lau ʻa e ngaahi veesi ʻi he vahe 13 pea lau ʻe he tahá ʻa e ngaahi veesi ʻi he vahe 14 mo e 15. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau feakoʻiʻaki ʻa e meʻa naʻa nau maʻú pea mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai kiate kinautolú.

Lau ʻa e Hilamani 13:5–8, 11, 39; 14:11–13; 15:3, pea kumi ʻa e meʻa ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí, tautautefito ki he ngaahi fakakaukau ʻe ala tokoni kiate kitautolu ʻi he taimi kuo tau faiangahala aí. (Mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e tauteaʻí [vakai, Hilamani 15:3] ke fakatonutonu pe akoʻi. Vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Valokí, Valokiʻíscriptures.ChurchofJesusChrist.org.)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau akó. Hiki ʻi he palakipoé ha faʻahinga tefitoʻi moʻoni pē ʻoku nau vahevahe ʻoku moʻoni. Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke ʻeke ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā ʻe hoko ai ko ha tāpuaki ke maʻu ha fakatokanga fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa kovi te tau fehangahangai mo ia kapau he ʻikai ke tau fakatomalá? ʻOku fakahaaʻi fēfē nai ʻe he fakatonutonu ʻa e ʻEikí ʻa ʻEne ʻofá?

  • Ko e hā ʻe hoko ai ʻa e pōpoaki ʻo e hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ki he māmaní, fakataha mo ʻetau malava ke fakatomalá, ko ha “ongoongo fakafiefiá”? (Hilamani 13:7).

  • Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e finangalo lelei ʻa e ʻEikí ke fakamolemoleʻi kapau ʻe fakatomala ʻa e kau Nīfaí, neongo ne nau fakahoko ha angahala mamafa?

ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ha ngaahi kupuʻi leá, fakapapauʻi ʻoku mahino pe ko e ngaahi veesi fē ia koeʻuhí ke lava foki ʻe he kau ako kehé ʻo fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko iá.

Ko e ʻaloʻofa mo e fakamolemole ʻa e ʻEikí

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku tau ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻoku fakatokanga ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ki he kakaí fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá pea fakamolemoleʻi ʻa kinautolu ʻoku fakatomalá.

Naʻe fakamoʻoni ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44) “ʻoku fālute ʻe he ʻaloʻofa fakamolemolé ʻa e meʻa kotoa pē” (“Discourse, 3 October 1841, as Published in Times and Seasons,” 577, josephsmithpapers.org).

  • ʻE liliu fēfē nai ʻe he mahino ki he natula ʻaloʻofa mo faʻa fakamolemole ʻo e ʻEikí, ʻa e ongo ʻoku tau maʻu fekauʻaki mo ʻetau ngaahi angahalá pea mo e fakatomalá?

ʻOku mahuʻinga ke mahino neongo ʻoku ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí, ka ʻokú Ne fakamaau totonu foki. ʻOku ʻikai ke ne tukunoaʻi pe taʻofi ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi angahalá. Ka koeʻuhí naʻe totongi ʻe he Fakamoʻuí ʻetau ngaahi angahalá ʻi Heʻene Fakaleleí mo “totongi ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e fakamaau totonú” (Mōsaia 15:9), ʻokú Ne foaki mai ʻa e fakamolemolé ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí.

  • ʻE tākiekina fēfē nai ho vā fetuʻutaki mo Iá ʻi hono ʻiloʻi ʻa e fakamaau totonu mo e ʻaloʻofa haohaoa ʻa e ʻEikí?

Fakakaukauloto ki he faikehekehe ʻe lava ke fakahoko ʻe ha mahino loloto ange ki he ʻEikí ʻa e fefine naʻe lea ki ai ʻa Palesiteni Nalesoni ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní. Teuteu ha fakamatala maʻana ʻaki hono fakahoko ʻa e ngaahi meʻá ni:

Fakamanatu ki he kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau teuteu ki he kalasí ʻi he ʻekitivitī ko ʻení. ʻE lava ke nau fakakakato tautau toko ua ʻa e ʻekitivitií. ʻE lava ke fakakakato ʻe ha tokotaha ako ʻe taha ʻa e ʻekitivitī A, pea ʻekitivitī E ʻa e taha. ʻE lava ke na fevahevaheʻaki ʻa e meʻa naʻá na fakahokó pea fakakakato fakataha ʻa e ʻekitivitī F.

Ki he ʻekitivitī F, ʻe lava ke fakafaivaʻi ia ʻe he kau akó ʻo hangē pē ʻoku nau akoʻi ʻa e fefiné. Lue takai ʻi he lokí ʻo fakafanongo lolotonga ʻenau faiakó. Fakapapauʻi pe ʻoku nau fiemaʻu ha tokoni lahi ange ke mahino ʻa e pōpoaki ʻa Samuelá. Kapau ʻoku nau fiemaʻu tokoni, fakakaukau ke fakamahinoʻi ange ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea pau mei he ngaahi potufolofolá ke tokoniʻi kinautolu ʻi he ʻekitivitī A.

Mahalo te ke fie fakaʻaliʻali ʻa e fakahinohino ki he ʻekitivitī takitaha.

  1. Fili ha kupuʻi lea ʻe ua pe lahi ange mei he ngaahi veesi naʻá ke lau ʻi he tohi Hilamaní, pe fakaʻilongaʻi ha ngaahi potufolofola kehe ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e natula fakamolemole ʻo e ʻEikí ʻi heʻetau fakatomalá, hangē ko e Mōsaia 26:30 pe Molonai 6:8. ʻE lava fēfē nai ke tokoniʻi ʻe he ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻa e fefiné ni?

  2. ʻOua ʻe vahevahe ha fakaikiiki fekauʻaki mo ha ngaahi angahala ʻi he kuohilí, kae ʻomi ha sīpinga mei hoʻo moʻuí, moʻui ʻa e niʻihi kehé, pe ko e ngaahi folofola ʻoku hā mahino ai ʻa e natula ʻaloʻofa mo faʻa fakamolemole ʻo e ʻEikí. Ke sio ki ha ngaahi sīpinga, te ke lava ʻo toe vakaiʻi ʻa e Luke 7:36–50 pe ʻĪnosi 1:1–8 pe mamata ʻi he “Vali ki haTuliki” (3:41). ʻOku maʻu ʻa e vitiō ko ʻení ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

  3. ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi potufolofola pe sīpinga naʻá ke maʻú, tokoni ke mahino ki he fefiné ʻoku foaki mai ʻe he ʻEikí ʻEne ʻaloʻofá mo e fakamolemolé kiate kitautolu ʻi heʻetau fakatomalá.

Fakakaukau ke vahevahe foki ha ngaahi kupuʻi lea pe aʻusia.

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e meʻa naʻe hoko ki he fefiné ni. Mamata ʻi he “Fakatomalá mo e Uluí” mei he taimi 0:50 ki he 1:27, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení.

ʻI heʻene leá, naʻe kamata ke hā mai ʻa e lelei hono laumālié. Naʻá ne kōlenga mo e loʻimataʻia pe ʻoku toe ʻi ai ha ʻamanaki kiate ia, ha faʻahinga founga pē ke ne hao ai mei hono tūkunga fakamamahí.

Naʻá ma tali ange, “‘Io, ʻoku ʻi ai ʻa e ʻamanaki. ‘Oku fehokotaki ʻa e ʻamanakí mo e fakatomalá. Te ke lava ʻo liliu. Te ke lava ʻo ‘haʻu kia Kalaisi, pea hoko ʻo haohaoa ʻiate ia’ [Molonai 10:32].” Naʻá ma poupou kiate ia ke ʻoua ʻe fakatoloi [vakai, ʻAlamā 13:27; 34:33]. Naʻá ne tangi ʻi he loto fakatōkilalo mo fakamālō fakamātoato kiate kimaua. (Russell M. Nelson, “Repentance and Conversion,” Ensign pe Liahona, May 2007, 102)

Fakamoʻoni ki he ʻaloʻofa mo e fakamolemole ʻa e ʻEikí. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto fakamātoato ki heni.

ʻE nofotaha ʻa e lēsoni hokó ʻi he fakatomalá mo e founga te tau lava ai ʻo ikunaʻi ha faʻahinga faingataʻa pē ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi heʻetau fakatomalá.

Tuku ha taimi ke ke fakalaulauloto fakamātoato ai ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he mahino lelei ange kiate koe ʻa e ʻEikí ʻi he taimi kuó ke faiangahala aí. Hiki hifo ʻa e meʻa naʻá ke ako mo ongoʻi naʻe mahuʻingamālie taha kiate koé pea mo hono ʻuhingá. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke ʻomi ai ʻe he mahino lelei ange kiate koe ʻa e ʻaloʻofa mo e faʻa fakamolemole ʻa e ʻEikí mo e fakatomalá, ha nonga lahi ange ki hoʻo moʻuí.

Fakakaukau ke vahevahe ʻa e meʻa naʻá ke ako mo ongoʻi he ʻaho ní mo ha taha ʻokú ke ʻofa ai.