Seminelí
Hilamani 13–16: Maʻu ʻa e Mahino ki he Kau Palōfita ʻa e ʻEikí


“Hilamani 13–16: Maʻu ʻa e Mahino ki he Kau Palōfita ʻa e ʻEikí,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Hilamani 13–16,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Hilamani 13–16

Maʻu ʻa e Mahino ki he Kau Palōfita ʻa e ʻEikí

ʻĪmisi
Samuela ko e Tangata Leimana ʻi he Funga ʻAá

Kuó ke ongoʻi fēfē nai ʻi haʻo fanongo ki hano fakahaaʻi ʻe he kakaí ha ngaahi hohaʻa pe fakaanga fekauʻaki mo e kau palōfitá? ʻI he tuʻu ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ʻi he funga ʻaá ʻo kalanga ki he kakaí ke fakatomalá, naʻa nau fakahoko ha ngaahi tali kehekehe ki heʻene ngaahi leá. ʻOku aʻusia ʻe he kakaí ha ngaahi tali tatau ki he kau palōfita ʻi hotau kuongá. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e fatongia ʻo e kau palōfitá mo e founga te nau lava ai ʻo tokoniʻi kitautolú.

Tokoni ke tali ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻí ʻi he tui. ʻI he fakakaukau ʻa e kau akó ki heʻenau ngaahi fehuʻi mo e ngaahi fehuʻi ʻa e niʻihi kehé fekauʻaki mo e tokāteline mo e tui ʻa e Siasí, fakaafeʻi kinautolu ke fāifeinga ke maʻu ʻa e ivi tākiekina ʻo e Laumālié. Poupouʻi ʻa e kau akó ke manatuʻi ʻa e meʻa kuo nau ʻosi ʻiló pea fekumi ʻi he folofolá ki ha mahino lahi ange. ʻOange ha taimi ke nau akoako ai ʻa e meʻa te nau ala lea ʻaki ki ha taha ʻoku kehe ʻene ngaahi fakakaukaú.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke omi mateuteu ke vahevahe ʻa e founga ʻoku nau ʻiloʻi ai naʻe tuʻu fakataha ʻa e ʻEikí mo ʻEne kau palōfita ʻo e kuonga muʻá pea ʻi he taimí ni mo ʻEne kau palōfita ʻo e onopōní.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Falala ki he kau palōfita ʻa e ʻEikí

Ke teuteuʻi ʻa e kau akó ke fakakaukau fekauʻaki mo e kau palōfitá, fakakaukau ke tā ʻa e saati ko ʻení ʻi he palakipoé pea ke nau ʻoatu ha ngaahi tali ko ha kalasi pe fakaafeʻi ʻa e kau akó ke tā ia ʻi heʻenau tohinoa akó pea fakakakato fakafoʻituitui ia pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki.

ʻĪmisi
fakatātā ʻoku fakaʻaliʻali ai ha taha ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi fakamatalá ko kinautolu ʻoku tui mo muimui ki he kau palōfitá pea mo ha taha kehe ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi fakamatala ko kinautolu ʻoku ʻikai tuí pea aʻu ki hono fakaangaʻi ʻa e kau palōfitá

Hiki takatakai ʻi he fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e kulupu takitaha, ha ngaahi ʻuhinga ʻoku tui mo muimui ai ʻa e kakaí ki he kau palōfitá pe ʻikai ke nau tui pea fakaangaʻi kinautolú.

Kapau naʻe fakahoko ʻe he kau akó ʻa e ʻekitivitií ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki pe fakafoʻituitui, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto ai ki he meʻa kuó ke ʻosi ako mo ʻilo fekauʻaki mo e kau palōfitá, ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ke ke tui ai mo e niʻihi kehé ʻoku ui kinautolu ʻe he ʻOtuá. Hangē ko ʻení, mahalo naʻá ke hiki ha lisi ʻo e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e kau palōfitá ʻi hoʻo ako fekauʻaki mo Nīfai ʻi he Hilamani 7–10.

ʻI he Hilamani 13, naʻe fekauʻi atu ʻe he ʻEikí mo ha palōfita ʻe taha, ko Samuela ko e tangata Leimaná. Ko e lēsoni ko ʻení ko ha vakai fakalūkufua ia ki heʻene ngaahi akonakí (vakai, Hilamani 13–16). ʻI hoʻo akó, ʻe lava ke ke tānaki atu mo ha ngaahi meʻa ki hoʻo lisi ʻo e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e kau palōfitá. Fekumi ki ha ngaahi fakakaukau ʻe ala tokoni ki ha taha ʻoku faingataʻaʻia ke tui.

Makatuʻunga ʻi he ngaahi fiemaʻu hoʻo kau akó mo e ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié, fakakaukauʻi ʻa e founga ke fakahoko ʻaki ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení. Te ke lava ʻo tokanga taha pē ki ha ʻekitivitī ʻe taha pe ua ko ha kalasi pea fakamatalaʻi fakanounou ʻa e toengá. ʻE lava ke ke vahevahe fakakulupu ʻa e kau akó, ʻai ke nau fai ha ʻekitivitī ʻe taha mei he ʻekitivitī ʻe tolú, pea lipooti ki he toenga ʻo e kalasí. ʻE lava ke ke ʻai ʻa e ʻekitivitī takitaha ʻi ha laʻipepa ʻo fokotuʻu ʻi ha ngaahi feituʻu kehekehe takatakai ʻi he lokí pea kole ki he kau akó ke nau vilo taufetongi ki he feituʻu takitaha ʻo ako kotoa ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻe tolú.

ʻEkitivitī A: Ko e malanga ʻa Samuela ki he kau Nīfaí

Lau ʻa e Hilamani 13:1–7; 14:9, ʻo kumi ʻa e meʻa ʻoku makehe kiate koe fekauʻaki mo Samuelá.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e kau palōfitá mei he sīpinga ʻa Samuelá? (Fakakaukau ke tānaki ki hoʻo lisí ha ngaahi moʻoni pē naʻá ke maʻu.)

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni mahalo kuó ke ʻiló ko e pōpoaki ʻa ha palōfita ʻoku ʻikai ʻaʻana ia; ʻoku haʻu ia mei he ʻEikí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻi he Hilamani 13:5, 7; 14:9 ʻokú ne poupouʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení. Mahalo te ke fiemaʻu foki ke lau ʻa e Hilamani 7:29 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:38; 21:4–5 ko ha ngaahi potufolofola fakafekauʻaki pea fakafehokotaki kinautolu ki he ngaahi veesi ʻi he Hilamani 13.

  • ʻE liliu fēfē nai ʻe he mahino kiate kitautolu ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻa e founga ʻoku tau fanongo ai ki he kau palōfitá?

  • ʻE tokoni fēfē nai ia ʻi he taimi ʻoku tau ongoʻi ai ʻoku ʻahiʻahiʻi kitautolu ke tau veiveiua pe fakaangaʻi kinautolú?

Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha ngaahi tatau ʻo e Liahona ʻo e konifelenisi lahi fakamuimui tahá ke nau fakakakato ʻaki ʻa e ʻekitivitī ko ʻení.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke toe vakaiʻi ha konga ʻo ha lea ʻa e palōfitá ʻi he konifelenisi lahi fakamuimuitahá. Fakakaukau ki he ʻEikí mo Hono finangalo kiate koé. Feinga ke lau ʻa e leá ʻo hangē ko ha pōpoaki mei he ʻEikí. Teuteu ha taha ʻo e ngaahi meʻá ni:

  • Kumi ha kupuʻi lea pau pe akonaki ʻokú ke tui naʻe ueʻi fakalaumālie ʻe he ʻEikí. Vahevahe hono ʻuhingá.

  • Fakamatalaʻi ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke maʻu ai ha fakamoʻoni fakataautaha ʻoku mei he ʻEikí ha pōpoaki mei he palōfitá.

ʻEkitivitī E: Ko e tali ʻa e kau Nīfaí ki he kau palōfitá

Lau ʻa e Hilamani 13:24–29; 14:10, ʻo kumi ʻa e tōʻonga fakakaukau ʻa e kau Nīfaí ki he kau palōfitá.

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te ke lava ʻo maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e kau palōfitá?

Mahalo kuó ke ʻiloʻi ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻoku ʻikai manakoa ʻa e kau palōfita ʻa e ʻEikí ʻe he kau angahalá. Mahalo te ke fie hiki ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻo ofi ki he ngaahi vēsí ni.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke mamata ai ki he moʻoni ko ʻení ʻi hotau kuongá?

  • Ko e hā ha founga ʻe hoko ai ʻa kinautolu ʻoku fakaangaʻi mo fakafīsingaʻi ʻa e kau palōfitá ko ha kau “fakahinohino ʻoku vale mo kui”? (Hilamani 13:29).

  • Kapau he ʻikai ke tau haʻu ki he Fakamoʻuí ke fakatomala pea fakalakalaka, ʻe tatau fēfē nai ia mo e fili ʻo e “fakapoʻulí kae ʻikai ko e māmá”? (Hilamani 13:29).

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895-1985) ʻo pehē:

He ʻikai lava ʻe he kau Palōfitá … ʻo liliu ʻa e pōpoaki ʻa e ʻEikí koeʻuhí pē ke ongoʻi fiemālie ʻa e kakaí. ʻOku nau fuʻu angaʻofa ke anga taʻeʻofa. ʻOku ou houngaʻia ʻi he ʻikai fakaʻamua ʻe he kau palōfitá ʻa e manakoá. (Spencer W. Kimball, “Listen to the Prophets,” Ensign, May 1978, 77)

Fakakaukauloto ʻoku tui ha taha ʻoku totonu ke ne lava ʻo “fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku holi ki ai [hono] lotó” (Hilamani 13:27). Ko hono olá, ʻokú ne loto-mamahi ʻi he taimi ʻoku fakaafeʻi ai ia ʻe he kau palōfitá ke fakatomalá. Teuteu ha tali ki he hohaʻa pe fakaanga ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa kuó ke akó.

Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha konga ʻo ʻenau talí mo e kalasí. Pea ʻeke ange pe ko hai ʻe lava ʻo tānaki atu ki he tali ko iá. Hokohoko atu kae ʻoua kuo tui ʻa e kalasí kuo nau tokoni ki he meʻa naʻe fai ki ai ʻa e hohaʻá.

ʻEkitivitī F: Ko e fakahaofi ʻe he ʻEikí ʻa Samuelá

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e lea ʻa Samuela ko e tangata Leimaná mei he ʻaá, ʻoku maʻu ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

Vakai fakalelei ki he fakatātā mei he kamataʻanga ʻo e lēsoní. ʻOkú ne fakatātaaʻi ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he fakaʻosinga ʻo e malanga ʻa Samuelá.

Lau ʻa e Hilamani 16:1–8, ʻo kumi mo fakaʻilongaʻi ʻa e fakamoʻoni ʻo e moʻoni ko e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻoku ʻi Heʻene kau palōfitá. (Fakakaukau ke tānaki atu ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ki hoʻo lisí.)

  • Ko e hā ha fakamoʻoni naʻá ke fakatokangaʻi naʻe ʻia Samuela ʻa e ʻOtuá?

Neongo ʻoku ʻikai maluʻi kotoa ʻa e kau palōfitá ʻi he foungá ni, ka ʻoku maluʻi ʻe he ʻOtuá ʻEne kau palōfitá kae ʻoua kuo lava ʻenau ngāué (vakai, Mōsaia 13:1–4; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 122:9).

Kapau te mou fakahoko fakakalasi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi ʻīmisi ko ʻení. Kapau ʻe fiemaʻu, fakamatalaʻi nounou ʻa e ngaahi talanoa ʻoku fekauʻaki mo iá.

Fili ha palōfita ʻe taha mei he folofolá pe hisitōlia ʻo e Siasí. Hiki ha fakamoʻoni naʻe ʻi ai ʻa e ʻOtuá mo e palōfita ko iá. Fakakaukau ke vakai ki he ngaahi sīpinga ko ʻeni ʻo Noa, Mōsese, Pita, mo Siosefa Sāmitá.

ʻĪmisi
Ko Noa mo e ʻAʻaké mo e fanga monumanú

(vakai, Sēnesi 7:7, 10–13, 17, 23)

ʻĪmisi
Ko hono fakamavaeuaʻi ʻe Mōsese ʻa e Tahi Kulokulá

(vakai, ʻEkesōtosi 14:21–30)

ʻĪmisi
Ko e tukuange ʻe ha ʻāngelo ʻa Pita mei he fale fakapōpulá

(vakai, Ngāue 12:4–11)

ʻĪmisi
Ko hono fakafoki mai ʻe ʻIlaisiā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí

(vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:15–25)

Hiki ʻi he taimí ni ha fakamoʻoni ʻoku kau fakataha foki ʻa e ʻOtuá mo ʻEne kau palōfita ʻo onopōní. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e founga kuo tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi akonaki pe ngaahi fakaafe ʻa e kau palōfita ʻo onopōní ke ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo hotau kuongá.

Kapau ʻe fiemaʻu, fakakaukau ke vahevahe ha sīpinga ʻe taha pe lahi ange mei heni:

  • Naʻe muʻomuʻa mai ʻa e fanongonongo ki he fāmilí kimuʻa pea fakatokangaʻi ʻe ha tokolahi hono mahuʻingá.

  • Naʻe fokotuʻu ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e naunau fakalēsoni Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú, ʻa ia naʻá ne fakafeʻiloaki mai ha sīpinga ʻoku fakatefito ʻi ʻapi mo poupouʻi ʻe he Siasí ki hono ako ʻo e folofolá, ʻi ʻOkatopa 2018, kimuʻa pea fakamālohiʻi ʻe he mahaki fakaʻauha COVID-19 ha tokolahi ke nau moihū mei ʻapi ʻi ha ngaahi vahaʻataimi lōloa.

  • Ko e hā ʻe ala tokoni ai ke manatuʻi ʻa e ngaahi fakamoʻoni ko ʻení?

Hangē ko e kakai ʻo Nīfaí, ʻoku tau maʻu ʻa e mālohi ke fili pe te tau tali ʻa e ngaahi akonaki ʻa e palōfitá pe tali ʻi he fakaanga mo e ʻita. Lekooti ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa naʻá ke ako fekauʻaki mo e kau palōfitá mo e ongo ʻokú ke maʻu kiate kinautolú. ʻI he hokohoko atu hoʻo ako ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe Samuela ko e tangata Leimaná ʻi he uike ní, fekumi ʻi he faʻa lotu ke ako mei ai mo fakaʻaongaʻi ʻene ngaahi akonaki fakalaumālié.

Fakamoʻoni ki he ʻEikí mo ʻEne kau palōfitá. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako ʻe loto fiemālie ke vahevahe foki ʻenau ngaahi fakamoʻoní.