Seminelí
ʻAlamā 2–3: Ko Hai ʻOku Tau Fili ke Talangofua Ki Aí


“ʻAlamā 2–3: Ko Hai ʻOku Tau Fili ke Talangofua Ki Aí,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻAlamā 2–3,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻAlamā 2–3

Ko Hai ʻOku Tau Fili ke Talangofua Ki Aí

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku fakalaulauloto ki he folofolá

Kuo toutou fakatokanga mai e kau palōfitá ʻi he folofolá te tau fehangahangai mo e ngaahi nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi angafaí, ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa ʻoku tau fili ke muimui aí. Hangē ko ʻení, hili ha fepaki ʻi he vahaʻa ʻo e kau Nīfaí mo e kau ʻAmelikaí, naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko Molomoná ko kinautolu kuo pekiá te nau “utu ʻa e fiefia taʻengatá pe ko e mamahi taʻengatá, ʻo fakatatau ki he laumālie naʻa nau fie talangofua ki aí, pe ko ha laumālie lelei ia pe ko ha laumālie kovi” (ʻAlamā 3:26). ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange ʻa e ngaahi nunuʻa ʻe ala hoko ko ha ola ʻo hoʻo fili ʻa e tokotaha ke muimui ki ai lolotonga e moʻui ko ʻení.

ʻIloʻi hoʻo Taumuʻá lolotonga hoʻo teuteú. Tuku ha taimi ke fakakaukau ai ki he meʻa ʻe aʻusia ʻe he kau akó ʻi he kalasí ʻe tokoni kiate kinautolu ke “mahino pea falala ki he ngaahi akonaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.” Naʻe poupouʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni e kau faiakó ke nau “manatuʻi ʻa e taumuʻa ko iá ʻi he ʻaho kotoa pē kimuʻa pea [nau] akoʻi [ʻenau] kau akó” (“Teaching Youth in the Day of the Wave” [Seminaries and Institutes of Religion satellite broadcast], August 6, 2013).

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau pe fanongo ki he ʻAlamā 2–3 kimuʻa pea nau toki omi ki he kalasí. ʻAi ke nau fakakaukau ki he meʻa te nau lava ʻo ako mei he fakamatala ʻi he ongo vahe ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻo e talanoá?

ʻE lava ke ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi talanoa pe fepale ʻokú ne akoʻi e ngaahi lēsoní pea fakaafeʻi ke nau vahevahe mo e kalasí. Kapau ʻe fiemaʻu, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e sīpinga ko ʻení. Kapau ʻoku maheni e kau akó mo e sīpingá, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke nau fai ʻa e talanoá ʻi he lea pē ʻanautolu pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e taumuʻá pe lēsoní. ʻE tokoni ʻeni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe fakataumuʻa ʻe Molomona ke tau ako mei heʻene ngaahi tohí.

  • Te ke lava nai ʻo fakakaukau ki ha talanoa pe fepale ʻokú ne akoʻi ha lēsoni ʻo e moʻuí?

Ko ha fepale ʻiloa naʻe faʻu ʻe ha tokotaha talanoa faka-Kalisi ʻi he kuonga muʻá ko ʻĪsope “Ko e Tamasiʻi Naʻe Kaila Ko e Ulofí.” ʻOku fakamatala e talanoá ki ha kiʻi tamasiʻi tauhi sipi naʻá ne kākaaʻi tuʻo ua hono ngaahi kaungāʻapí ke nau tui naʻe ʻohofi ʻe ha ulofi ʻa e tākanga sipi ʻa e koló. Naʻe maʻu ʻa e fiefia ʻa e kiʻi tamasiʻí ʻi he fakavavevave atu ha niʻihi ʻi he kakai ʻo e koló ke fai ha tokoní, ka naʻa nau toki ʻiloʻi naʻe ʻikai ha ulofi ia. Naʻe faifai pea ʻohofi moʻoni ʻe ha ulofi ʻa e tākangá. Ka ʻi he kaila ʻa e kiʻi tamasiʻí ki ha tokoni ko hono tuʻo tolú, naʻe ʻikai toe haʻu ha taha ke tokoni ange.

  • Ko e hā ha taumuʻa pe lēsoni te tau lava ʻo ako mei he foʻi talanoa ko ʻení?

Kumi ha ngaahi faingamālie lolotonga hoʻo ako e Tohi ʻa Molomoná ke tokoni ki he kau akó ke nau fakatokangaʻi mo ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi lēsoni naʻe fakamamafaʻi ʻe he palōfita ko Molomoná.

Hangē pē ko e faʻa ʻi ai ha ngaahi taumuʻa ʻo ha talanoa pe fepale, ʻoku akoʻi foki ʻe he folofolá ha ngaahi lēsoni mo fakatātaaʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni. Ko ha taukei ako folofola ʻaonga ʻi he taimi ʻokú ke ako ai e Tohi ʻa Molomoná ko hono fakatokangaʻi e taimi ʻoku fakahaaʻi mahino ai ʻe Molomona ʻene taumuʻa ki hono fakakau ha ngaahi fakamatala pau ʻi he lekōtí. ʻOkú ne faʻa fakaʻaongaʻi e ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “Pea ko ia ʻoku tau lava ai ʻo ʻiloʻi mahino,” “ko ia ʻoku tau vakai,” “ko e moʻoni, ko e moʻoni,” pe “vakai,” ke tau ʻiloʻi ʻokú ne vahevahe ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mo ha ngaahi lēsoni mo kitautolu (vakai, ʻAlamā 24:30; 30:60; 48:17; 62:41; Hilamani 3:27–28). ʻE lava ke tokoni hono ʻiloʻi ʻo e ngaahi lēsoni mo e ngaahi moʻoni naʻe fakamamafaʻi ʻe Molomoná ke ke maʻu ai ha fakafehokotaki fakafoʻituitui. Te ne lava foki ʻo fakatupulaki e mālohi ʻo hoʻo ako folofolá.

Lau ʻa e ʻAlamā 3:26–27, ʻo kumi ha foʻi moʻoni naʻe fiemaʻu ʻe Molomona ke tau ako mei he fakamatala ʻi he ʻAlamā 2–3. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

  • Ko e hā naʻá ke ʻiló?

Fakakaukau ke vahevahe e fakamatala ko ʻení kapau ʻoku fiemaʻu tokoni e kau akó ke mahino e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ʻAlamā 3:26–27.

Ke tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e potufolofola ko ʻení, fakatokangaʻi ange ʻoku fakaafeʻi kitautolu ʻe he kupuʻi lea “ʻoku maʻu ʻe he tangata kotoa pē ʻa e totongi meiate ia ʻokú ne fie talangofua ki aí” ke tau fakakaukauloto ko ha kau ngāue kitautolu pea ʻoku hoko ʻetau ngaahi filí ke fakapapauʻi ai pe ko e Tamai Hēvaní pe ko Sētane ʻa ʻetau pule ngāué (vakai, ʻAlamā 3:27). ʻI he puipuituʻa ko ʻení, ʻoku ʻuhinga ʻa e foʻi lea fié ki he faʻaki pe fakahehema ki ha tafaʻaki ʻe taha. Ko ia ai, ko kinautolu ʻoku fakahehema pe faʻaki kia Sētané, ʻe vavé ni pē haʻanau ʻiloʻi ʻoku nau ngāue kiate ia pea maʻu ʻa e “mamahi taʻengatá” (ʻAlamā 3:26). ʻE aʻu pē ki ha taimi ʻe fakahaaʻi ai ʻe heʻetau ngaahi fili ʻoku fai ʻi he moʻuí ʻa e tokotaha kuo tau fili ke hoko ko hotau pule taʻengatá.

ʻE ala tokoni ke hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé koeʻuhí ke lava ʻe he kau akó ʻo vakai ki ai lolotonga e lēsoní.

Ko e moʻoni ʻe taha mei he ʻAlamā 3:26–27 ʻoku pehē, ʻoku fakapapauʻi ʻe he tokotaha ʻoku tau fili ke talangofua ki ai ʻi he moʻui ko ʻení ʻa ʻetau fiefia pe mamahi taʻengatá.

Fakakaukau ki hoʻo moʻuí pea mo e tokotaha ʻokú ke fili ke talangofua ki aí. ʻOkú ke fāifeinga nai ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi? Pe ʻokú ke muimui ki ha taha kehe? Fakalaulauloto ki he ongo fehuʻi ko ʻení ʻi he hokohoko atu hoʻo ako he ʻaho ní.

Ko e feinga ʻa ʻAmelikai ke hoko ko e tuʻí

Lolotonga e ngaahi fuofua taʻu ʻo e pule ʻa e kau fakamāú, naʻe fehangahangai ʻa ʻAlamā mo hono kakaí mo ha sivi faingataʻa ʻo ʻenau tuí mo ʻenau fiefiá.

Lau ʻa e ʻAlamā 2:1–12, ʻo kumi e sivi naʻe fehangahangai mo e kau Nīfaí.

Fakakaukau ke fakakau ʻa e fokotuʻu fekauʻaki mo e tauʻatāina fakalotú ʻi he konga ki he Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó ʻi he konga ko ʻeni ʻo e lēsoní.

  • Ko e hā naʻe taumuʻa ʻa ʻAmelikai ke fakahokó kapau naʻá ne hoko ko e tuʻí? (Vakai, veesi 4.)

  • Naʻe tali fēfē ia ‘e he kau Nīfaí?

  • Naʻe fakahaaʻi fēfē ʻe he kau Nīfaí ʻenau loto-holi ke muimui ki he Fakamoʻuí?

Ngaahi filí mo e ngaahi nunuʻá

Tokoniʻi e kau akó ke nau fekumi mo vahevahe ha ngaahi nunuʻa kehekehe ʻo e muimui ki he ʻOtuá pe ko e tēvoló. Ko e founga ʻe taha ke fai ai ʻení ko hono hiki ʻa e saati ko ʻení ʻi he palakipoé pea tuku ke fakafonu ia ʻe he kau akó. Ko ha founga ʻe taha ko hono teuteuʻi ha fanga kiʻi laʻipepa iiki kimuʻa pea kamata e kalasí ke fakafofongaʻi ha paʻanga pe “totongi” (ʻAlamā 3:27). ʻOmi leva ha ongo kiʻi kofukofu pe puha pepa ʻe ua, pea fakahingoa e taha ko e “Muimui ki he ʻOtuá” pea fakahingoa e taha ko e “Muimui ki he tēvoló pe ko ʻene kau tamaioʻeikí.” ʻOange ki he tokotaha ako takitaha ha laʻipepa ʻe taha pe lahi ange pea ʻai ke lau ʻe he vaeua ʻo e kalasí ʻa e potufolofola takitaha ʻoku lisi atu ʻi laló. ʻI hono ʻilo ʻe he kau akó e ngaahi totongi kehekehe mei he fakamatala takitaha, fakaafeʻi ke nau tohi ʻeni ʻi heʻenau laʻipepá pea faʻo e totongi naʻa nau maʻú ʻi he foʻi hina totonú. ʻI he ʻosi ʻa e kau akó, lau leʻolahi ha niʻihi ʻo e ngaahi totongí. Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ha ngaahi totongi kehe mei he muimui ki he ʻOtuá kuo nau fakatokangaʻi ʻi heʻenau moʻuí pe moʻui ʻa e niʻihi kehé.

Hiki tatau e saati ko ʻení ki hoʻo tohinoa akó: Lau e ngaahi veesi ʻoku hoko atu aí, pea lisi ʻa e “totongi” ʻoku maʻu mei he muimui ki he ʻOtuá pe ko e tēvoló ʻi he kōlomu totonú.

“ʻA e totongi meiate ia ʻokú ne fie talangofua ki aí” (ʻAlamā 3:27)

Muimui ki he ʻOtuá

Muimui ki he tēvoló pe ko ʻene kau tamaioʻeikí

ʻAlamā 2:16–18, 26–31 (ʻAlamā mo e kau Nīfaí)

ʻAlamā 3:4, 13–14, 18–19 (ko e kau ʻAmelikaí)

  • Ko e hā naʻá ke fakatokangaʻi ʻi he ongo talanoa ko ení?

Fakatokangaʻi ange: Ko e fakamalaʻia naʻe aʻusia ʻe he kau ʻAmelikaí mo e kau Leimaná fakatouʻosi ko ha fakamavahe mei he ʻOtuá koeʻuhí ko ʻenau angatuʻú mo e talangataʻá (vakai, 2 Nīfai 5:20–21). Ko e fakaʻilonga, ʻa ia naʻá ne fakafaikehekeheʻi ʻa e kau Leimaná mei he kau Nīfaí ʻi he taimi ko iá, “naʻe lanu fakapoʻupoʻuli ʻa e kili ʻo e kau Leimaná” (ʻAlamā 3:6). ʻOku mahuʻinga ke manatuʻi ʻoku ʻikai mahino kakato ʻa e natula mo e fōtunga ʻo e fakaʻilonga ko ʻení. Kuo akoʻi mai ʻe he kau palōfita ʻo e Tohi ʻa Molomoná mo e kau palōfita ʻo onopōní ʻoku hala ia ke tau lea kovi pe siolalo ki ha kakai koeʻuhí ko e lanu honau kilí (vakai, Sēkope 3:9).

Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau akó ke kumi ha ngaahi potufolofola kehe ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e “totongi” ʻo e muimui ki he ʻOtuá pe ko ha taha kehe, ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa ʻoku malava ʻe hoʻo kau akó, kae ʻikai ʻoange ʻa e ngaahi veesi ʻe tolu ka hokó. Te ke lava ʻo poupouʻi ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné.

Lau e ngaahi potufolofola ko ʻení pea tānaki atu ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú ki hoʻo sātí.

2 Nīfai 2:27

ʻAlamā 30:60

Mātiu 11:28–30

ʻI he ʻosi hono fakafonu ʻe he kau akó ʻenau sātí, fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau maʻú. ʻEke ki he kau akó ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi hangē ko e sīpinga ko ʻení ʻi heʻenau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku tokoni ke nau fakafekauʻaki ai ʻa e meʻa naʻa nau maʻu ʻi he folofolá ki heʻenau moʻui fakatāutahá.

Fakaʻaongaʻi fakatāutahá

  • Ko e hā kuó ke fakatokangaʻi pe aʻusia ʻi he moʻuí kuó ne fakahaaʻi atu hono moʻoni ʻo e tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻomi ʻi he ʻAlamā 3:26–27?

Fakakaukau ki he ngaahi fili ʻokú ke lolotonga fai ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke muimui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Te nau iku fēfē ki he fiefia taʻengatá? ʻOkú ke fai nai ha ngaahi fili te ne iku taki koe ke ke mamaʻo mei he Fakamoʻuí? Fakapapauʻi ʻa e meʻa ʻe fiemaʻu ke ke fai ke ke liliu aí. Fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tāpuekina mo fakamālohia ai koe ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo feinga ke fai e ngaahi fili totonu te ne tataki koe ke ke foki ange kiate Kinauá.