Seminelí
Mōsaia 9–10: “ʻI he Mālohi ʻo e ʻEikí”


“Mōsaia 9–10: ʻʻI he Mālohi ʻo e ʻEikí,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 9–10,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Mōsaia 9–10

“ʻI he Mālohi ʻo e ʻEikí”

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku lotu

ʻOku malava nai ke tau fuʻu tokanga taha ki ha meʻa ʻoku tau fiemaʻu ʻo tau fakahoko ai ha ngaahi fili taʻe te tau fakakaukau ki he ngaahi nunuʻa ʻe ala hokó? Naʻe fuʻu tokanga ʻaupito ʻa Sēnifi ke foki ki he fonua ko Nīfaí ʻo toe langa e ngaahi kolo ʻi aí ʻo ʻikai tokanga ai ke fakakaukau ki he ngaahi nunuʻa kovi ʻe niʻihi ʻe ala hoko mei heʻene filí. Hili e aʻusia ʻe Sēnifi mo hono kakaí ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻá, ne nau tafoki ki he ʻEikí ʻi he tui. ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke ke ʻiloʻi e founga te ke lava ai ʻo maʻu ha mālohi mei he ʻEikí ʻi hoʻo lotu mo laka atu ʻi he tuí.

Ko hono tokoniʻi e kau akó ke fakatokangaʻi e Laumālie Māʻoniʻoní. Fakamanatu ki he kau akó ʻe fakamahino ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ki honau ʻatamaí ʻa e mahuʻinga ʻo ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava foki ke ueʻi kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻaki ha holi ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí mo ha ngaahi fakakaukau ki he founga te nau lava ʻo fai ai iá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha fakaʻuhinga ʻo e ngaahi lea fuʻu fakaʻamu lahí. Poupouʻi kinautolu ke omi mateuteu ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku faʻa fakaʻamu lahi ki ai ʻa e toʻu tupú pea mo e ngaahi faingataʻa ʻe ala hokó.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Mate ʻa e laʻaá

Fakaʻaliʻali e fehuʻi mo e ʻīmisi ko ʻení. Pe, ko hoʻo kamata e kalasí ʻaki e fakamatala ʻa ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni ʻi laló pea ʻeke ange leva e ongo fehuʻi hoko mai aí.

  • ʻOku liunga 400 e fōlahi ʻo e laʻaá ʻi he māhiná, pea ʻe lava fēfē ke hanga ʻe he māhiná ʻo tamateʻi, pe taʻofi ʻa e maama mo e māfana ʻo e laʻaá ʻo hangē ko ia ʻoku hā ʻi he fakatātā ko ʻení?

ʻĪmisi
mate ʻa e laʻaá

Kapau ʻoku ʻikai ʻilo ʻe he kau akó ʻa e talí, fakamatalaʻi ange ʻeni:

Koeʻuhí ʻoku fuʻu ofi ange ʻa e māhiná ki he māmaní ʻi he laʻaá, ʻe lava ke hangē ʻoku fōlahi tatau pē ia mo e laʻaá pea kāpui ai hono māmá. Naʻa mo ha kiʻi meʻa siʻisiʻi hangē ko hoʻo motuʻa tuhú, te ne lava ʻo kāpui hoʻo vakai ki he laʻaá kapau te ke puke ofi ʻaupito ia ki ho matá.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke ʻai honau motuʻa tuhú ke ofi ʻaupito ki honau matá ke fakapuliki ʻaki ʻenau vakai ki ha meʻa ʻoku lahi ange.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ʻe lava ke hoko ai e mate ʻo e laʻaá ko ha fakafehoanaki ki heʻetau moʻui fakalaumālié. Mamata ʻi he “Mate Fakalaumālié” (15:12), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 1:01 ki he 3:53, pe lau ʻa e fakamatala ʻi laló.

ʻI he founga tatau pē, ʻoku lava ke kāpui ai ʻe he foʻi māhina fuo valevalé ʻa e laʻā fakaʻofoʻofá, ʻe lava ke hoko ha mate fakalaumālie he taimi ʻoku tau fakaʻatā ai e fanga kiʻi meʻa iiki mo fakatutá —ʻa ē ʻoku tau fehangahangai fakaʻaho mo iá—ke nau maʻu ʻetau tokangá ʻo aʻu ki heʻenau fakapuliki ʻaupito e lahi, ngingila mo e māfana ʻo e maama ʻa Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí. (Gary E. Stevenson, “Mate Fakalaumālié,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 45)

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e fanga kiʻi meʻa iiki ange ʻoku tau faʻa tokanga taha ki aí te ne lava ʻo fakapuliki ʻetau tokanga kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí?

  • Ko e hā ha ngaahi faingataʻa pe nunuʻa kovi ʻe lava ke maʻu mei he fuʻu tokanga ki he fanga kiʻi meʻa iiki ko ʻení?

Fakakaukau ki ha meʻa ʻe lava ke ke tokanga taha ki ai ʻa ia te ne ala fakapuliki hoʻo vakai kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. ʻI hoʻo akó, kumi e ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke fakafoʻou hoʻo tokanga taha ki he ʻEikí ke fakaʻehiʻehi mei ha “mate fakalaumālie.”

Ko e fuʻu fakaʻamu lahi ʻa Sēnifí

ʻI ha lēsoni kimuʻa, naʻá ke ʻilo ai naʻe taki ʻe Sēnifi ha falukunga kakai mei he fonua ko Seilahemalá ki he fonua ko Nīfaí.

ʻĪmisi
fakatātā ʻo e ngaahi fononga ʻa e kau Nīfaí ke toe maʻu e fonua ʻo Nīfaí

Naʻe maʻu ʻe Sēnifi ha holi lahi ke maʻu ʻa e fonuá ni, ka naʻe iku e meʻa naʻá ne tokanga taha ki aí ke hoko ai ha ngaahi palopalema kiate ia mo hono kakaí.

Lau ʻa e Mōsaia 9:1–3, 6, 10–15 (vakai foki ki he Mōsaia 7:21), ʻo kumi e founga ne iku ai e meʻa ne tokanga taha ki ai ʻa Sēnifi mo hono kakaí ki ha ngaahi nunuʻa koví. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻuhinga e fuʻu fakaʻamu lahí ki he matuʻaki loto-vēkeveke ke lavaʻi pe maʻu ha meʻa.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻa ʻo e fuʻu fakaʻamu lahí mo e fakatuotuai ke manatuʻi ʻa e ʻEikí?

Kapau ʻe fiemaʻu, ʻeke ki he kau akó ha ngaahi fehuʻi hangē ko e “Fakatatau ki he Mōsaia 9:3, ko e hā e ngaahi faingataʻa naʻe fehangahangai mo Sēnifi mo hono kakaí? Ko e hā hono ʻuhingá?”

Ko e foʻi moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo akó ʻe malava ke iku ʻa e fakaʻamu lahí mo e fakatuotuai ke manatuʻi ʻa e ʻEikí ki ha ngaahi nunuʻa kovi.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe niʻihi ʻe malava ke tau fakaʻamu lahi mo fakatuotuai ai ke manatuʻi ʻa e ʻEikí he ʻahó ni?

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa kovi te tau ala fehangahangai mo ia?

Ko e tafoki ki he ʻEikí

Naʻe nofo melino ʻa Sēnifi mo hono kakaí ʻi ha ngaahi taʻu lahi kimuʻa pea feinga e tuʻi ʻo e kau Leimaná ke fakahoko ʻene palani ke puke pōpula kinautolú. Lau e ngaahi potufolofola ko ʻení ke ʻiloʻi e founga naʻe tafoki ai ʻa Sēnifi mo hono kakaí ki he ʻEikí ʻi he taimi naʻe haʻu ai e kau Leimaná ke ikunaʻi kinautolú.

Fakaʻaliʻali e ngaahi kupuʻi lea mo e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Fakakaukau ke ʻai e kau akó ke nau tauhoa pe fakakulupu iiki ke lau e ngaahi potufolofolá mo aleaʻi e ngaahi fehuʻí kimuʻa pea ʻai ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e kalasí.

  • Ko e hā naʻe fakahoko ʻe he kakaí ke tuku ʻenau falalá ki he ʻEikí? Ko e hā hono ngaahi olá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he talanoa ko ʻení?

Ko e moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo ako mei he talanoa ko ʻení kapau te tau lotu pea laka atu ʻi he tui, te tau lava ʻo fehangahangai mo hotau ngaahi faingataʻá ʻi he mālohi ʻo e ʻEikí.

  • Ko e hā kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne ʻoatu ai ha loto-falala ke ke falala kiate Kinaua ʻaki haʻo lotu mo laka atu ki muʻa ʻi he tuí?

  • Ko e hā e ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo ʻilo ʻe kei tokoniʻi pē kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi hotau ngaahi faingataʻá, naʻa mo e hili ʻetau fakahoko ha ngaahi fehalākí?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻi hoʻo moʻuí, ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé, pe ko e folofolá ʻokú ne fakatātaaʻi e foʻi moʻoni ko ʻení?

Ke vakai ki ha sīpinga ʻo e foʻi moʻoni ko ʻení, fakakaukau ke mamata ʻi he “Lotú” (4:12), ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, pe laukonga fekauʻaki mo hono fakatātaaʻi ʻe he Fakamoʻuí e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he Luke 22:39–45.

Ngaahi moʻoni ʻoku fakaʻaongaʻi ʻi he moʻuí

Fakaʻaliʻali e tūkunga ko ʻení pe fakaafeʻi e kau akó ke faʻu ha tūkunga tatau.

Fakakaukauloto ʻoku ʻi ai ha finemui ʻoku veiveiua ʻi heʻene fakamoʻoní. ʻI he taimi ʻoku fakakaukau ai ki heʻene moʻuí, ʻokú ne fakatokangaʻi naʻe lahi e meʻa naʻá ne tokanga ki ai ke maʻu ha maaka lelei mo teuteu ki hono kahaʻú ʻo ʻikai ke ne tanumaki ai ʻene fakamoʻoní ke lelei ʻo tatau mo e tuʻunga naʻe totonu ke ne fakahokó, pea ʻokú ne veiveiua moʻoni he taimí ni pe ʻoku moʻoni koā ʻa e Siasí.

ʻOange ha taimi feʻunga ke fakalaulauloto ai e kau akó ki he ngaahi fehuʻi koʻení: Fakakaukau ke aleaʻi ʻenau ngaahi talí pe fakaafeʻi e kau akó ke fakatātaaʻi ʻa e tūkungá, ʻo hoko ha tokotaha ako ʻe taha ko e finemuí pea hoko ʻa e taha ko ha kaungāmeʻa ʻoku feinga ke tokoni. Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi fakataautaha ai ʻenau ngaahi talí kiate kinautolú.

Mahalo ʻe tokoni ke fai ha ngaahi fehuʻi vakaiʻi hangē ko ʻení “Ko e hā ka fakahoko ai ʻe he liliu ko ia ki hoʻo ngaahi lotú ha faikehekehé?” pe “ʻE kehe fēfē nai hoʻo moʻuí ʻi ha māhina pe taʻu mei heni kapau naʻá ke muimui ki he ngaahi ngāue ko ia ʻi he tuí?”

  • Te ne “tangi lahi [fēfē nai] ki he ʻEikí” (Mōsaia 9:17)? Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e faʻahinga lotu pehení?

  • Te ne falala fēfē nai ki he ʻEikí pea laka atu ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí hili ʻene tangi lahi ki he ʻEikí?

  • Ko e hā mo ha toe meʻa te ke ala fokotuʻu ange ke fai ʻe he finemui ko ʻení? Ko e hā hono ʻuhingá?