Seminelí
Mōsaia 3:19: Ko Hono Liʻaki ʻa e Tangata Fakakakanó


“Mōsaia 3:19: Ko Hono Liʻaki ʻa e Tangata Fakakakanó,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 3:19,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Mōsaia 3:19

Ko Hono Liʻaki ʻa e Tangata Fakakakanó

ʻĪmisi
fānau ʻoku nau malimali

ʻOkú ke ongoʻi loto-foʻi nai ʻi hoʻo ngaahi fehalākí pe taʻe-malava ke tauhi e ngaahi fekau kotoa ʻa e ʻOtuá? Naʻe ui ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hotau natula taʻehaohaoá ko e “tangata fakakakanó” Naʻá ne akoʻi te tau lava ʻo ikunaʻi ʻeni ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e taumuʻa ʻo e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke fekumi ki he tokoni ʻa e Fakamoʻuí ʻi hono ikunaʻi ho natula hingá.

Fokotuʻu ha ʻātakai ʻokú ne fakatupulaki e akó. ʻI he taimi ko ia ʻoku fakahā ai ʻe he kau faiakó mo e fānau akó ʻa e ʻofa mo e fakaʻapaʻapa ki he ʻEikí, niʻihi kehé, pea mo e folofola ʻa e ʻEikí, ʻoku fakatupulekina ai ʻa e akó. ʻE lava ʻe he tali mo e ʻofa ʻoku ongoʻi ʻe he kau akó mei he niʻihi kehé ʻo fakamolū e lotó, fakasiʻisiʻi e manavaheé, pea fakatupulaki ʻenau holi mo e loto-falala ke vahevahe e ngaahi ongó mo e aʻusiá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e Mōsaia 3:19 pea fakalaulauloto ki hono ʻuhingá. Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi ha potufolofola pe fakamatala mei ha taki ʻo e Siasí ʻokú ne fakatupulaki ʻenau mahino ki ha konga ʻo e veesi ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko hotau ngaahi natula hingá

ʻĪmisi
ulofi ʻoku fakaulu

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha ulofi ʻi hoʻo vahevahe ʻa e fakamatala meia Tāleni H. ʻOakesí.

Naʻe fakahoko ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e talanoa ko ʻení:

Naʻe fai ʻe ha tangata poto Selokī, ko e taha ʻo e kakai tuʻufonua ʻi he ʻIunaiteti Siteití, ha talanoa fakatātā ki hono mokopuna tangatá, fekauʻaki mo e moʻuí. Naʻe pehē ʻe he kuitangatá, “ʻOku lolotonga fai ha tau ʻi loto ʻiate au ʻi he vahaʻa ʻo ha ongo ulofi. Ko e taha ʻoku kovi: ʻokú ne ʻita, meheka, fakaʻofaʻia pē ʻiate ia, pea loto-mamahi, hīkisia mo loi. Ko e taha ʻoku lelei: ʻokú ne angalelei, angaʻofa, loto-fakatōkilalo mo moʻoni, ʻofa mo fiefia. ʻOku hoko ʻa e tau ko iá ʻiate kitautolu kotoa ʻi loto.” Naʻe fehuʻi ange ʻe he mokopuna tangatá, “Ko e ulofi fē ʻe mālohí?” (Dallin H. Oaks, “Ngaahi Fili,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Sepitema 2021, 13; talanoa naʻe toʻo mei he Shayne M. Bowen, “Agency and Accountability,” New Era, Sep. 2012, 8)

  • Kapau ko koe ʻa e kuitangatá, te ke tali fēfē e fehuʻi ho mokopuna tangatá?

    Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki heʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻení.

  • Kuó ke fakatokangaʻi fēfē ʻiate koe ʻa e fefaʻuhi ko ʻeni ʻa e “ongo ulofí”?

ʻI he talanoa ne vahevahe ʻe Palesiteni ʻOakesí, ko e tali ʻa e kuitangatá ki he fehuʻi hono mokopuna tangatá pe ko e ulofi fē ʻe mālohí, “Ko e ulofi ʻokú ke fafangá.”

Naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ha ngaahi moʻoni naʻe fakahā kiate ia ʻe ha ʻāngelo fekauʻaki mo hotau natula hingá, pea mo e anga ʻene liliu ʻetau fetuʻutaki mo e ʻOtuá, ko ha konga ʻo ʻene malanga fakaʻosi ki he kau Nīfaí.

Lau ʻa e Mōsaia 3:19, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ha taha ʻokú ne maʻu ha ngaahi ʻulungaanga hangē ko ia naʻe fakatātaaʻi ʻe he ʻuluaki ulofi ʻi he talanoá.

Fakakaukau ke tuku ki he kau akó ke nau lau ʻa e konga ʻuluaki pē ʻo e Mōsaia 3:19 (ʻo fakaʻosi ʻaki e ongo foʻi lea ko e “taʻengata pea taʻengata”) ʻi he konga ko ʻeni ʻo e lēsoní.

Ko e Mōsaia 3:19 ko ha potufolofola fakataukei folofola ia.  Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú. Te ke maʻu ha faingamālie ʻi he lēsoni hokó ke akoako fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení ki ha fehuʻi pe tūkunga.

  • Ko e hā e meʻa naʻá ke ʻiló?

Fakakaukau ke hiki e ngaahi foʻi lea Ko e Tangata Fakakakanó ʻi he palakipoé ko ha ʻuluʻi tohi. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻe ala tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e foʻi leá. Hili iá pea ʻai ke nau hiki ʻenau ngaahi talí ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi tohí.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻOku ʻi ai ha tuʻunga ʻo e tangata fakakakanó naʻe fakamatalaʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ʻoku moʻui mo longomoʻui ia ʻiate kitautolu takitaha. ʻOku ʻikai ke fakatomala e tangata pe fefine fakakakanó, ʻoku nau anga fakatēvolo mo fakakakano, ʻo tohoakiʻi ngofua mo tōtuʻa e holí, pea hīkisia mo siokita. (David A. Bednar, “ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” Ensign pe Liahona, Mē 2013, 41–42)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hoko ai e tangata fakakakanó ko ha fili ki he ʻOtuá?

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “fafanga” ʻa e tangata pe fefine fakakakano ʻiate kitautolu kotoá?

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e tangata fakakakanó, fakakaukau ke ke fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi tūkunga ko ʻení pe fakakaukau pē ʻaʻau. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e founga ʻe ala tali ʻaki ʻe he tangata fakakakanó e tūkunga pe fakakaukau takitaha:

  1. ʻOku fakalotomamahiʻi koe ʻe ha taha.

  2. ʻOkú ke fai ha sivi pea lava ke ke sio ki he ngaahi tali ʻa ha tokotaha ako kehe.

  3. ʻOku ʻasi hake ha ʻīmisi taʻefeʻunga ʻi hoʻo meʻangāue fakaʻilekitulōniká.

Fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻokú ke fakatokangaʻi ai ʻa e ngaahi tōʻonga pe ʻulungaanga ʻo e tangata pe fefine fakakakanó ʻi hoʻo moʻuí. ʻI he hokohoko atu hoʻo akó, kumi e ngaahi akonaki ʻe lava ʻo tokoni atu ʻi hoʻo feinga ke ikunaʻi e ngaahi tōʻonga mo e ʻulungaanga ko ʻení.

Ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó

Toe lau ʻa e Mōsaia 3:19, ʻo kumi he taimi ko ʻení ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó.

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he veesi ko ʻení ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó?

Kapau naʻá ke hiki kimuʻa ʻa e Tangata Fakakakanó ʻi he palakipoé, fakakaukau ke ʻai ha ʻuluʻi tohi hono ua ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e foʻi lea Māʻoniʻoni. ʻI hono ʻilo ʻe he kau akó e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo hono ikunaʻi ʻo e tangata fakakakanó pea hoko ko ha tangata māʻoniʻoni ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, hiki kinautolu ʻi he palakipoé ʻi lalo ʻi he ʻuluʻi tohi hono uá.

ʻOku tau ako mei he Mōsaia 3:19, te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó pea hoko ko ha kau māʻoniʻoni ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻi heʻetau talangofua ki he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoni fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ke tau liʻaki ʻa e tangata fakakakanó pea hoko ko ha tangata māʻoniʻoni ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí?

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke talangofua ki he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní? ʻOkú ke pehē ʻe tokoni fēfē hono fai ʻení ke ke ikunaʻi ai e tangata fakakakanó?

Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi potufolofola fakafekauʻakí ke fakaloloto hoʻo mahinó

Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha taimi ke fakaloloto ai ʻenau mahino ki he ngaahi akonaki ʻi he Mōsaia 3:19 ʻaki hono fakaʻaongaʻi ʻa e taukei ako folofola ʻo e ngaahi potufolofola fakafekauʻakí.

Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi potufolofola fakafekauʻakí ko ha taukei ako folofola ia ʻe lava ʻo tokoni ke fakaloloto hoʻo mahino ki ha potufolofola. Akoako fakahoko ʻa e taukei ko ʻení ʻaki haʻo kumi ha ngaahi potufolofola fekauʻaki ʻokú ne fakaloloto hoʻo mahino ki he ngaahi akonaki ʻi he Mōsaia 3:19.

Fakakaukau ke kumi ha ngaahi potufolofola fekauʻaki ʻaki haʻo fekumi ki he foʻi lea “tangata fakakakanó” pe ngaahi foʻi lea mahuʻinga kehe mei he Mōsaia 3:19 ʻi he polokalama Gospel Library. Te ke lava foki ʻo kumi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola mo e ngaahi tefito ʻoku hiki ʻi he futinouti ki he Mōsaia 3:19.

Te ke lava ʻo hiki e ngaahi potufolofola ko ʻení he palakipoé: Hili iá pea vahe ki ha ngaahi kulupu kehekehe ke nau lau ha kulupu ʻe taha pe lahi ange pea vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó. Te ke lava foki ʻo ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau kumi ai ha ngaahi potufolofola pe fakamatala mei he kau taki ʻo e Siasí ʻoku felāveʻi mo ia.

Hili hano ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau ako aí, fakaafeʻi ke nau vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau akó. Te ke lava ʻo kole ki he kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau pehē ʻoku mahuʻingamālie taha kiate kinautolú pea mo ʻene fekauʻaki mo e ngaahi akonaki ʻi he Mōsaia 3:19. Te nau lava foki ʻo vahevahe ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau ikunaʻi ʻa e tangata fakakakanó pea hoko ko ha tangata māʻoniʻoní?

Fakaʻaongaʻi ia ki hoʻo moʻuí

Kuó ke ako lahi ange ʻeni ki he ʻuhinga ʻo hono liʻaki ʻo e tangata fakakakanó pea hoko ko ha tangata māʻoniʻoni ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi akonakí ni ʻi hoʻo moʻuí. Ko e hā ha meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke fai pe taʻofi hono faí? Lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongo fakalaumālié ʻi hoʻo tohinoa akó.