Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 2:41 — “Ko e Tuʻunga Faitāpuekina mo Fakafiefia ʻo Kinautolu ʻOku Nau Tauhi e Ngaahi Fekau ʻa e ʻOtuá”


Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 2:41 — “Ko e Tuʻunga Faitāpuekina mo Fakafiefia ʻo Kinautolu ʻOku Nau Tauhi e Ngaahi Fekau ʻa e ʻOtuá,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 2:19–41,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Fakataukei Fakatokāteliné: Mōsaia 2:41

“Ko e Tuʻunga Faitāpuekina mo Fakafiefia ʻo Kinautolu ʻOku Nau Tauhi e Ngaahi Fekau ʻa e ʻOtuá,”

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku kata

Naʻá ke ako ʻi ha lēsoni kimuʻa kapau te tau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, te Ne tāpuekina fakatuʻasino mo fakalaumālie fakatouʻosi kitautolu. ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke ke ako maʻuloto ai e potufolofola fakataukei fakatokāteline mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Mōsaia 2:41, fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi mai ʻi he potufolofolá ni, pea fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi ha tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí.

Ko hono akoʻi e folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá ʻi he loto-fakapapau mo e taumuʻa. Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani, “Kapau he ʻikai ke ke ongoʻi fiemālie ʻi ha meʻa, he ʻikai ke ke lava ʻo ʻamanaki ʻe ongoʻi loto-fiemālie ki ai hoʻo kau akó” (“Angels and Astonishment” [ko ha lea naʻe fakahoko ʻi he fakamafola ako fakataʻu ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí, 12 Sune 2019)] Faiako ʻaki ʻa e tui mo e mālohi ʻo makatuʻunga ʻi hoʻo fakamoʻoni pē ʻaʻau ki he Fakamoʻuí mo e ngaahi moʻoni taʻengata ʻo ʻEne ongoongolelei kuo fakafoki maí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: ʻE lava ke kole ki he kau akó ke nau fili ha fekau ʻoku nau feinga ke talangofua ki ai. Peá ke mateuteu leva ke vahevahe ʻa e founga kuo tāpuekina ai kinautolu ʻi hono tauhi ʻo e fekaú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fokotuʻutuʻu ʻa e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ke akoʻi ʻi he hili ʻa e lēsoni “Mōsaia 2:19–41,” ʻa ia ko e lēsoni puipuituʻa ia ki he potufolofola fakataukei fakatokāteline Mōsaia 2:41. Kapau ʻoku fiemaʻu ke hiki e lēsoni fakataukei fakatokāteline ko ʻení ki ha uike kehe, fakapapauʻi ke akoʻi foki mo e lēsoni fakamatala fekauʻaki mo iá lolotonga e uike ko iá.

Ako maʻuloto pea fakamatalaʻi

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Mōsaia 2:41 mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga “[Ko] kinautolu ʻoku tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá … ʻoku nau monūʻia ʻi he meʻa kotoa pē.” Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke tā pe faʻu ha fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi e tokāteline kuo akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau faʻú ʻi ha ngaahi hoa pe fanga kiʻi kulupu iiki. Fakahinohinoʻi kinautolu ke aleaʻi e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea naʻa nau fakamamafaʻi ʻi heʻenau ngāue fakaʻātí mo e ʻuhinga ʻoku nau ongoʻi ai ʻoku nau mahuʻingá.

Fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi e ʻū fakatātā ne nau faʻú ke ako maʻuloto e potufolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻingá.

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Fakaʻaliʻali ʻa e tūkungá pe ʻoange ki he kau akó ha tatau ʻi heʻenau fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení. ʻOku fakataumuʻa ʻa e tūkunga ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke mahino ʻoku maʻu ʻa e ngaahi tāpuakí mo e fiefiá mei he talangofuá. ʻE tokoni foki kiate kinautolu ke nau kei faivelenga pē neongo kapau ʻoku nau faingataʻaʻia ʻi hono ʻiloʻi e ngaahi tāpuaki ʻoku foaki ʻe he ʻEikí maʻanautolú. Fakakaukau ke liliu e tūkunga ko ʻení ki he ngaahi fiemaʻu pe tūkunga hoʻo kau akó.

Naʻe maʻu ʻe Sena ha lēsoni fakataukei fakatokāteline ʻi he seminelí naʻá ne fakamamafaʻi ʻoku ʻomi ʻe he talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ha fiefia mo ha ngaahi tāpuaki lahi ange ki heʻetau moʻuí. Hili iá, naʻe ongoʻi puputuʻu ʻa Sena ʻi hono tūkungá. ʻOkú ne feinga ke tauhi e ngaahi fekaú ka ʻoku ʻikai ke ne ongoʻi ʻoku faingofua ange ai ʻene moʻuí, fiefia ange, pe lelei ange. ʻOkú ne kei faingataʻaʻia pē ʻi he akó pea ʻoku ʻi ai ʻene ngaahi palopalema mo hono fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. Kapau ʻoku totonu ke ʻomi ʻe heʻene talangofua ki he ngaahi fekaú ʻa e fiefiá, ko e hā ʻokú ne ongoʻi pehē aí?

Ko e founga ʻe taha ke tokoniʻi ai e kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi he tūkunga ko ʻení ko hono hiki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolú ko ha ngaahi ʻuluʻi fakamatala ʻi he palakipoé (vakai ki he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné [ 2022], 3–4). Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi he palakipoé ʻi lalo he ʻuluʻi tohi totonú ʻa e ngaahi fakamatala ʻoku nau ongoʻi ʻe tokoni kia Sená. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau maí ʻaki hano ʻoange ha sioka pe peni fakaʻilonga ki ha tokotaha ako pea fakaafeʻi leva e tokotaha akó ke ʻoange ʻa e sioká pe peni fakaʻilongá ki ha tokotaha ako ʻe taha hili ʻene tohi ʻi he palakipoé. Aleaʻi e meʻa ʻoku hiki ʻe he kau akó ʻi he palakipoé.

Ngāue ʻi he tuí

Lau ʻa e palakalafi 5–6 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻe lava ʻo tokoni kia Sena.

  • Ko e hā te ke lava ʻo vahevahe mei he palakalafi ko ʻení ke tokoni kia Sena ke ne ngāue ʻi he tuí?

  • Kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻe lava ʻo tokoni kia Sená.

Mahalo te ke fiemaʻu ke fakamahinoʻi ange ha fehokotaki ʻi he lea ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻi he palakalafi 6 ke “piki maʻú” mo e talaʻofa ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Mōsaia 2:41 kiate kinautolu ʻoku nau “kātaki ʻi he tui faivelenga ʻo aʻu ki he ngataʻangá.” Tokoni ke mahino ki he kau akó neongo ʻoku ʻikai fakatokangaʻi vave ha ngaahi tāpuaki ʻe niʻihi, ka te tau lava ʻo laka atu kimuʻa ʻi he tui faivelenga ʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngaahi talaʻofá (vakai, Mōsaia 2:22).

Sivisiviʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

Lau ʻa e palakalafi 8 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻe lava ʻo tokoni kia Sena.

  • Ko e hā ha meʻa te ke vahevahe mo Sena?

  • Ko e hā e ʻuhinga te ke vahevahe ai ʻeni mo iá?

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí

Lau ʻa e palakalafi 11 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻo e Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Kumi ha ngaahi kupuʻi lea ʻe lava ʻo tokoni kia Sena.

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi kehe te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke tafoki ki ai ʻa Sena?

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoni fēfē ʻa e meʻá ni kiate iá?

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu ʻi heʻenau feinga ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Kole ki he kau akó ke vahevahe e ngaahi tāpuaki naʻe hoko ʻi he taimi pē ko iá mo e ngaahi tāpuaki kehe naʻe maʻu hili ha ngaahi taimí. Fakamoʻoni ange ʻoku tuʻunga ʻi he poto taʻefakangatangata ʻa e ʻOtuá, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi Heʻene ʻilo e ngaahi tāpuaki ke foakí ka ʻokú Ne ʻafioʻi foki ʻa e taimi lelei taha ke tau maʻu ai kinautolú.

Toe vakaiʻi ʻo e fakataukei fakatokāteliné

Lolotonga e ngaahi lēsoni ka hokó, tokoniʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi nounou e potufolofola mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Mōsaia 2:41. Hiki ʻa e kupuʻi lea mahuʻingá ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakafonu ʻa e konga ʻoku ʻataá. Te ke lava ʻo liliu e sīpinga ʻi laló ke fakamamafaʻi ha faʻahinga lea pē ʻe ala fiemaʻu ʻe hoʻo kau akó ke nau manatuʻi:

Mōsaia : – “[Ko] kinautolu ʻoku ʻa e ngaahi ʻa e ʻOtuá … ʻoku nau ʻi he pē.”

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toutou lau e potufolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻingá kae ʻoua kuo nau maʻuloto ia. Te ke lava foki ʻo toe vakaiʻi e ʻū fakatātā ki he potufolofola ko ʻeni naʻa nau faʻu kimuʻá.